Dorlar...

Dorlar MÖ 1200’lerde Yunanistan’a gelerek Doris bölgesine yerleşen bir kavimdir Önceleri Tuna bölgesinde kapalı hayat yaşayan bir kuzey kavmi olup, Morava ile Vardar vadilerinde yerleşmişlerdi Dorlar, İllyria ve Trakya kavimlerinin mücadeleleri sırasında Yunanistan’ın kuzeyine sürüldüler Bu esnada ikiye bölünen Dorların bir kısmı Epir yoluyla Korinthos Körfezine ulaşırken, diğer bölümü de Maliakos Körfezine vardı Bu akınlar sırasında Mykenai ve Tirynas yakılıp yıkıldı Özellikle savaşlarda demir silah kullanan Dorlar, Akalara karşı bütün savaşlarda üstün geldiler Birbiri arkasından birçok dalga halinde Yunanistan’a inen Dorlar, zamanla bu ülkenin kendilerine yetmemesi dolayısıyla Ege Adalarına göç etmeye başladılar Yüzyıllarca süren bu göçler ve karışıklıklardan sonra, dil ve medeniyet sahasında ortaya çıkan gelişmeler önemlidir
Nitekim Yunan lehçelerinin tarihteki coğrafi dağılımından anlaşıldığına göre Hylleis, Pamphyloi ve Dymanes adlı üç büyük Dor kabilesinin Anadolu’nun güneybatısına, Ege’nin güneyindeki adalara ve Peloponnes’in doğusuna yerleştikleri anlaşılmaktadır
Yunan uygarlığı, XIII ve XII yy’daki Dor istilalarından sonra belli bir gerileme içine girdi Büyük kentler ve krallıklar yok oldu, yazıları kullanımdan kalktı, Doğu’yu Ege dünyasıyla birleştiren ticari ilişkiler kesildi Doğu Akdeniz’deki üstünlük Fenikelilerin eline geçti 1200’den 800’e kadar olan dönemi kapsayan "karanlık çağlar" hakkında sadece arkeologlar bazı bilgiler vermektedir; ölülerin gömülmesi yerini yakılmaya bırakmış, hâlâ çok az miktarda üretilen demir, silah ve araç gereç biraz daha yaygın kullanılmaya başlamış, seramik işçiliği şekil değiştirmiştir İlk olarak Attike, Boiotia veya Kıbns gibi fazla zarar görmeyen bölgeler yeniden canlandı
Demir işlemesinde görülen yenilikler ve ölülerin yakılması adeti, Yunanistan’a, Dorlarla birlikte gelmiştir
Dorlar, enkaz halindeki Mykenai’nin birkaç kilometre ötesinde Argos kentini, Peleponisos’un merkezinde de Sparta’yı kurdular Ayrıca, Fenikelilerle ticari ilişkiler geliştirildi Fenikeliler, bu sert ve kuşkucu Yunanlılara yeni bir alfabe öğretti Böylece yavaş yavaş bir soylular dünyası doğdu Bu dünyada her topluluğun başında, arazisinin geliriyle kendi kendine yeterek yaşayan bir avuç büyük toprak sahibi vardı Toprak sahiplerinin çevresinde buyrukları altındaki uşaklar, köleler, köylüler ve zanaatkârlardan oluşan birkaç düzine insan bulunuyordu Arazinin ortasında, ev halkının yaşadığı ve megaron’unda soylulara şölenler verilen saray yer alırdı Soylular grubunun en zengini ve en iyi savaşçısı o topluluğun kralı oluyordu Kralın otoritesi derebeylerinin rızasına bağlıydı ve ne bir orduya ne de yönetim kurumlarına sahipti Bu, Homeros destanlarında anlatılan dünyaydı: Odysseus’un, kendisinin yokluğunda görevlerini ihmal eden hizmetkarları kılıçtan geçirdiği sert ve acımasız; ama aynı zamanda, uzun şölenler boyunca aoillos’ların efsanevi geçmişlerini yücelttiği şiirleri dinlemekten zevk alan, konuksever de olabilen bir dünya
Dorlar, antik Makedonya (bugünkü Yunanistan yarımadasının kuzey yarısı) orijinli, Hint–Avrupa kökenli göçebe kabilelerdir Yaklaşık olarak İÖ 12 yy ortalarından itibaren Yunan yarımadasına dalgalar halinde akınlar düzenleyerek bu bölgedeki tunç çağı Miken uygarlığını yıkmışlardır Demir çağı silahlarıyla kısa sürede askeri – feodal Miken krallıklarının siyasi gücünü etkisiz hale getiren Dorlar, Miken etkisi altındaki batı Anadolu ve Girit ve Rodos’un da dahil olduğu adalara yayılmışlardır
Yayılma bölgelerinde bir siyasi birlik oluşturmayan Dor istilasının sonucunda söz konusu bölgelerdeki yerleşimler arası kültürel ve ticari ilişkiler de son bulmuştur Böylece Dor istilasının ardından 4 asır süren bir “karanlık devir” yaşanmıştır
Rodos'un ilk sakinleri olan Dor'lar, Argos'tan gelen denizci bir kavimdi ve güneş ilahı olan Helios'a taparlardı Dor'lar Rodos'ta en parlak devrini MÖ 3 asırda yaşayan bir medeniyet kurdular Mısır ve Fenike'nin ürünlerini alıp satarak zengin oldular Adayı kültür-sanat merkezi, güzel konuşma ve felsefe okulu haline getirdiler Batı Anadolu'da da şu anda Datça yarımadasının ucunda bulunan Knidos antik kentini hem ticari hem de kültürel açıdan devrin en önemli liman şehri yaptılar
Makedonya Kralı Demetrios, Rodos’u uzun süre kuşatma altında tutmuştu Dor'lar, Demetrios'la yaptıkları bir savaşı kazandıktan sonra, kuşatmanın kalkması anısına zafer anıtı olarak ve ilahları Helios'a şükran borçlarını ödemek için, Rodos limanının girişine büyük bir Helios heykeli yaptılar MÖ 281-280 yılında yapılan 32 metre yüksekliğindeki bu tunç heykel, elinde bir meşale tutuyordu Bugünkü Newyork limanındaki Özgürlük Anıtı, Rodos Heykeli'ni andırmaktadır
Rodoslular bu heykelin kendilerini ve adayı koruduğuna inanırlardı Bu heykel Herodot'un belirlediği 7 harikadan biridir Bu nedenle her yıl "Helicia" denilen şölenler düzenler, bu heykelin dibinde dört atlı bir arabayı denize atarlardı İnanışlarına göre, Helios böyle bir arabayla dünyayı dolaşarak insanları gözetlerdi



Rodos Heykeli (bak Dünyanın Yedi Harikası: Rodos Heykeli)
Rodos Adası'nın ilk sakinleri olan Dorlar, Güneş Tanrısı Helios ithafına, 32 metrelik devasa bir heykel yaptırmışlar Öyle ki heykelin bir parmağı bile iki insan boyundaymış Heykelin yapımı 12 yıl sürmüş, MÖ 282 yılında tamamlanmış Ancak sadece 56 yıllık bir ömrü olmuş MÖ 226'da bir deprem sonucu en zayıf noktası olan dizinden kırılmış Devrin Mısır Firavunu heykeli onarmak için yardım teklif etse de, Rodoslular kâhinlerinin kararı sonucu teklifi reddetmişler 900 yıl boyunca harabe halinde kalan heykelin parçaları, Arapların istilası sonucu Suriyeli bir yahudiye satılmış ve 900 deve eşliğinde Suriye'ye taşınmış