Dilin İşlevleri Nelerdir?

Dilin İşlevleri Nelerdir?

DİLİN İŞLEVLERİ

1GÖNDERGESEL İŞLEV:


Bir ileti dilin göndergeyi olduğu gibi ifade etmesi için düzenlenerek oluşturulmuşsa dil


göndergesel işlevde kullanılmıştır Bu başka bir ifadeyle dilin bilgi verme işlevidir Burada amaç gönderge konusunda doğru nesnel gözlemlenebilir bilgi vermektir Bu işlev daha çok kullanma kılavuzlarında nesnel anlatılarda bilim
sel bildirilerde kısa not ve özetlerde karşımıza çıkar


ÖRNEK: “ Hegel’in felsefesinin çıkış noktası bilim değil tarihtir”







2HEYECANA BAĞLI İŞLEV:



Bir ileti göndericinin iletinin konusu karşısındaki duygu ve heyecanlarını dile getirme amacıyla oluşturulmuşsa dil heyecana bağlı işlevde kullanılmıştır Bu işlev göndericinin kendi iletisine karşı tutum ve davranışını belirtir Bu işlevde çoğunlukla duygular heyecanlar korkular sevinç ve üzüntüler dile getirilir



Dilin göndergesel işlevinde nesnellik heyecana bağlı işlevinde öznellik hâkimdir Özel mektuplar

da öznel betimlemeler ve anlatılarda lirik şiirlerde eleştiri yazılarında dilin heyecana bağlı işlevi

nden sıkça yararlanılır


3ALICIYI HAREKETE GEÇİRME İŞLEVİ:


Bu



işlevde ileti alıcıyı harekete geçirmek üzere düzenlenmiştir İletinin bir çeşit çağrı işlevi gördüğü bu işlevde amaç alıcıda bir tepki ve davranış değişikliği yaratmaktır Propaganda amaçlı siyasi söylevler reklâm metinleri genelgeler el ilanları genellikle dilin bu işleviyle oluşturulur Dilin alıcıyı harekete geçirme işlevi

yle hazırlanan metinlerde gönderici iletiyi alanı işin içine sokmayı onu sorgulamayı ister




4KANALI KONTROL İŞLEVİ:


Bir ileti kanalın iletiyi iletmeye uygun olup olmadığını öğrenmek amacıyla düzenlenmişse dil kanalı kontrol işlevinde kullanılmıştır Gönderici ile alıcı arasında iletişimin kurulmasını sürdürülmesini ya da kesilmesini sağlayan bu işlevde iletinin içeriğinden çok iletişimin devam ettirilmesi olgusu ağır basar Törenlerde uzun söylevlerde aile yakınları ya da sevgililer arasındaki konuşmalarda; dilin kanalı kontrol işlevini yansıtan iletiler sıkça kullanılır




5DİL ÖTESİ(ÜST DİL)İŞLEVİ:



Bir ileti dille ilgili bilgi vermek üzere düzenlenmişse o iletide dil






dil ötesi işlevde kullanılmıştır Dilin dil ötesi işlevi

nde iletiler dili açıklamak dille ilgili bilgi vermek için düzenlenir Daha çok bilimsel metinlerde ve öğretme amaçlı konuşmalarda karşımıza çıkan ve “yani demek istiyorum ki bir başka deyişle” gibi sözcüklerde kendini gösteren dil ötesi işleve günlük yaşamda da sıkça başvurulur


mecaz anlam

da kullandım”cümlesinde ileti dille ilgili bilgi vermek başka bir iletiyi açıklamak üzere düzenlenmiştir




6ŞİİRSEL(SANATSAL)İŞLEV:


Bir iletinin iletisi kendisinde ise dil şiirsel işlevde kullanılmıştır Dil bu işlevde kullanıldığında iletinin iletmek istediği husus iletinin kendisindedir Bu durumda ileti kendi dışında herhangi bir şeyi ifade etmez yansıtmaz Obje iletinin kendisidir Örneğin dilin şiirsel işlevde kullanıldığı metinler olan lirik anlatılarda ve






şiirlerde şiirin amacı o şiirin kendisidir Şiirsel metinler kendinden başka bir şeyi ifade etmeye ihtiyaç duymaz bir şiir sadece şiir olduğu için önemli ve anlamlıdır yani şiirin gerçeği şiirin kendisidir Dilin şiirsel işleviyle kullanıldığı metinlerde gönderici alıcıda hissettirmek istediği etkileri uyandırmak için dili istediği gibi kullanır yani kendi özgün üslubunu oluşturmak için bir anlamda dili yeniden yaratır Edebi sanatlar

dan karşılaştırmalardan çağrışım gücü yüksek sözcüklerden yararlanarak imgeler oluşturur sözcükleri daha çok yan ve mecaz anlamlarda kullanır Edebi metinlerde dil şiirsel işlevde kullanılır