Tevriye (İki Anlamlılık)

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-10-2012

Tevriye (iki Anlamlılık) : Birden çok gerçek anlamı olan bir sözü herkesçe bilinen ( yakın )anlamında değil de uzak anlamını kastederek kullanmaya denir

Tevriyeli kullanılan sözlerin iki anlamı da gerçek anlamdır

Tevriyede mecaz yoktur; tevriye bu yönüyle kinayeden ayrılır

Tevriye Örnekler
"Bu kadar letafet çünkü sende var
Beyaz gerdanında bir de ben gerek"
İkinci dizede "ben" tevriyeli kullanılmıştır

Yakın anlamı,vücuttaki siyah kabartı; uzak anlamı ise, I

Tekil kişi

"Âvâzeyi bu âleme Dâvud gibi sal
Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş"
Şair, "Bâkî" sözünü tevriyeli kullanmıştır

Yakın anlamı, şairin adı; uzak anlamı ise, ebedî, sonsuz

"Gül gülse dâim ağlasa bülbül aceb değül
Zira kimine ağla demişler, kimine gül "
Yakın anlamı,gülme eylemi; uzak (amaçlanan) anlamı gül çiçeği

"Bir delikanlı haramîdir deyü afv ettiler
Asmadan kurtuldu ammâ çok sıkılmıştır şarâb "
Asma, söylenen anlamıyla asmak eylemi; amaçlanan anlamıyla da üzümdür

"Koyup kaldırmada ikide birde
Kazan devrildi, söndürdü ocağı"
ocak,ateş yakılan yer; Yeniçeri Ocağı "Bana Tâhir Efendi kelp demiş
İltifatı bu sözde zâhirdir
Mâlikî mezhebim benim zirâ
İtikatımca kelp tâhirdir

(Nefi)
Kelp köpek demektir

tâhir, söylenen anlamı "temiz" demektir; amaçlanan anlamı ise Tâhir Efendi'dir

"Bâkî çemende hayli perîşan imiş varak
Benzer ki bir şikâyeti var rûzgârdan
"rüzgâr" sözcüğü hem yel hem de zaman anlamıyla tevriyeli kullanılmıştır

Bir buse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm
Bir nim tebessümle o afet gülüverdi

Gülüverdi: 1

Güldü 2

Gül verdi Havada yaprağa döndürdü rüzgâr beni (Muallim Naci)
Burada "rüzgâr" hem gerçek anlamında hem de zaman anlamında kullanılmıştır

Aşiyan-ı mürg-i dil zülf-i perişanındadır

Kande olsam ey peri gönlüm senin yanındadır

Kande: 1

Nerede 2

Kan içinde Sert oldu hava çıkma koyundan kuzucağım
Koyun: 1

Kuzunun anası 2

Kucak Sarmısak da acı amma evde lazım bir dişi
Dişi: 1

Sarmısak parçası 2

Bayan Baki kalır sahife-i alemde adımız
Baki: 1

Şairin adı 2

Sonsuza dek Gül yağını eller sürünür, çatlasa bülbül
El: 1

Organ 2

Yabancı

10-10-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Tevriye (İki Anlamlılık) Tevriye (iki Anlamlılık) : Birden çok gerçek anlamı olan bir sözü herkesçe bilinen ( yakın )anlamında değil de uzak anlamını kastederek kullanmaya denir Tevriyeli kullanılan sözlerin iki anlamı da gerçek anlamdır Tevriyede mecaz yoktur; tevriye bu yönüyle kinayeden ayrılır Tevriye Örnekler "Bu kadar letafet çünkü sende var Beyaz gerdanında bir de ben gerek" İkinci dizede "ben" tevriyeli kullanılmıştır Yakın anlamı,vücuttaki siyah kabartı; uzak anlamı ise, I Tekil kişi "Âvâzeyi bu âleme Dâvud gibi sal Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş" Şair, "Bâkî" sözünü tevriyeli kullanmıştır Yakın anlamı, şairin adı; uzak anlamı ise, ebedî, sonsuz "Gül gülse dâim ağlasa bülbül aceb değül Zira kimine ağla demişler, kimine gül " Yakın anlamı,gülme eylemi; uzak (amaçlanan) anlamı gül çiçeği "Bir delikanlı haramîdir deyü afv ettiler Asmadan kurtuldu ammâ çok sıkılmıştır şarâb " Asma, söylenen anlamıyla asmak eylemi; amaçlanan anlamıyla da üzümdür "Koyup kaldırmada ikide birde Kazan devrildi, söndürdü ocağı" ocak,ateş yakılan yer; Yeniçeri Ocağı "Bana Tâhir Efendi kelp demiş İltifatı bu sözde zâhirdir Mâlikî mezhebim benim zirâ İtikatımca kelp tâhirdir (Nefi) Kelp köpek demektir tâhir, söylenen anlamı "temiz" demektir; amaçlanan anlamı ise Tâhir Efendi'dir "Bâkî çemende hayli perîşan imiş varak Benzer ki bir şikâyeti var rûzgârdan "rüzgâr" sözcüğü hem yel hem de zaman anlamıyla tevriyeli kullanılmıştır Bir buse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm Bir nim tebessümle o afet gülüverdi Gülüverdi: 1 Güldü 2 Gül verdi Havada yaprağa döndürdü rüzgâr beni (Muallim Naci) Burada "rüzgâr" hem gerçek anlamında hem de zaman anlamında kullanılmıştır Aşiyan-ı mürg-i dil zülf-i perişanındadır Kande olsam ey peri gönlüm senin yanındadır Kande: 1 Nerede 2Kan içinde Sert oldu hava çıkma koyundan kuzucağım Koyun: 1 Kuzunun anası 2 Kucak Sarmısak da acı amma evde lazım bir dişi Dişi: 1 Sarmısak parçası 2 Bayan Baki kalır sahife-i alemde adımız Baki: 1 Şairin adı 2 Sonsuza dek Gül yağını eller sürünür, çatlasa bülbül El: 1 Organ 2 Yabancı