Gebelik &Amp; Sorunları

Dış Gebelik

Uterus (Rahim ) dışında, tüpler veya karın içerisinde gebeliğin gelişmesidir En sık olarak tüplerde yerleşir Daha az sıklıkla yumurtalıklar, karın içi ve rahim ağzında görülebilirYaklaşık 100 gebenin 1 ila 5’i dış gebeliktir

Tüplerin hasar görmesi veya fonksiyonunu yapamadığı durumlarda dış gebelik görülme riski artar Bu duruma yol açan sebeler : Daha önce geçirilmiş pelvik enfeksiyonlar, Spiral (Özellikle progesteron içerenler), ameliyatlara bağlı yapışıklıklar, daha önce dış gebelik ameliyatı, endometriozis

Tüplerde görülen dış gebelik olasılığını azaltmak için jinekolojik enfeksiyon gelişmemesi için önlem alınmalıdır ( Birden fazla partner, Prezervatif kullanmama gibi) Eğer enfeksiyon gelişirse erken teşhis ve tedavi edilmelidir

Kasık ağrısı, adet gecikmesi veya ağrılı, fazla ve uzun süreli adet kanaması, omuz ağrısı, bulantı, memelerde gerginlik hissiTeşhiste gecikme olur ve dış gebelik rüptür ( tüpün yırtılması) olursa ani şiddetli karın ağrısı, baş dönmesi, bayılma, solukluk görülür

Jinekolojik muayenede kasık bölgesinde hassasiyet ve ağrı görülür İdrar ve kanda yapılan (B-hCG) gebelik testleri pozitif çıkar Vaginal yoldan yapılan ultrason incelemesinde uterus içerisinde gebelik izlenmez Dış gebeliğe ait diğer belirtiler görülebilir Kürtaj yapılır ve parça patolojik incelemeye gönderilirse uterus içine ait bir gebelik bulgusu görülmezErken dönemde konulan tanı ile hasta laparoskopik (kansız-bıçaksız ameliyat) olarak opere edilir Genelikle tüplere zarar vermeden sadece gebelik ile ilgili parçalar çıkarılırAncak bazı olgular geç dönemde görülür ve karın içine kanama olmuştur Bu şok durumunda acil olarak kan verilmesi, hastanın ısıtılması, oksijen verilmesi ve hastanın ameliyata alınarak kanamanın durdurulması gerekir

Dış gebelik kimlerde daha sık görülür?

Dış gebelik, gebelik ürününün uterus içine ulaşım yolunun tıkanmasıyla meydana gelen bir durumdur Dış gebelik oluşabilmesi için tüplerde meydana gelen daralma öyle bir şekilde olmalıdır ki, sperm vajinadan uterusa ve buradan da tüplere geçip yumurta hücresini dölleyebilmeli, fakat döllenme sonucu oluşan embriyo tüp içinde ilerleyerek uterus içine ulaşamamalıdır Yani tüp içinde ya kısmi tıkanıklık oluşmalı (tam tıkanıklık olursa döllenme de gerçekleşemez), ya da tüplerin "dalgalar" şeklinde embriyoyu uterusa götürücü doğal hareketleri yavaşlamış olmalıdır Bu durumların oluşumuna yol açan tüm etkenler tüplerde dış gebelik oluşmasına neden olabilir

Ancak birçok dış gebelik olgusunda aşağıda sayılan etkenlerden hiçbirinin olmadığını da vurgulamak gerekir

Geçirilmiş salpenjit

Salpenjit kadınlarda cinsel yolla bulaşan hastalıklar grubunda yeralan PID (Pelvic Inflammatory Disease; Pelvik enflamatuar hastalık) seyrinde görülen bir durumdur Çeşitli etkenlere bağlı olarak (en sık klamidya ve gonore (gonore: erkeklerde belsoğukluğu yapan bakteri)) tüplerde ve tüplerin çevresinde oluşan enfeksiyon, tüplerde tam tıkanmaya yolaçabileceği gibi, tüplerin kısmen tıkanmasına ve/veya içindeki "dalgasal" hareket özelliğinin azalmasına neden olur Tıkanma ya da kısmi daralma hem tüplerin iç yapısının bozulmasından, hem de salpenjit esnasında etraf dokularda oluşan yapışıklıkların tüplere dışarıdan bası yapmasından ve tüpleri sıkıştırmasından kaynaklanabilir Salpenjit her iki tüpü de tıkadığında yumurta hücresi spermlerle hiç karşılaşamayacağından infertilite (kısırlık) oluşur Bu durum kadına bağlı kısırlık nedenleri arasında en üst sıralarda yeralır Tüplerdeki hasar tam tıkanma şeklinde gerçekleşmediğinde ise geçirilmiş salpenjit yukarıda anlatılan mekanizmayla dış gebelik oluşma riskini artırır Geçirilen salpenjit atağı sayısı arttıkça kısırlık veya dış gebelik geçirme riski de artar

Tüplerin etrafında varolan yapışıklıklar

Tüplerin etrafındaki yapışıklık önceden geçirilmiş salpenjite bağlı olarak oluşabileceği gibi özellikle bu bölgede yapılan operasyonlar (kist ameliyatları, daha önce geçirilmiş dış gebelik ameliyatları, tüplere yönelik "tüpleri açma" ameliyatları, tüplerin bağlanması) tüpler etrafında yapışıklık yaparak dış gebelik riskini artırabilir Geçirilmiş apandisit ise zamanında ameliyat edilmiş ise (yani apendiks henüz patlamadan önce yapılmışsa) ileri derecede yapışıklık yapması beklenmez Sezaryan operasyonu ise yapışıklıklara neden olmasına karşın dış gebelik riskini artıran bir durum olarak kabul edilmez

Daha önce dış gebelik geçirilmiş olması

Daha önce bir kez dış gebelik geçirmiş olmak takipeden gebeliğin de %10 olasılıkla dış gebelik şeklinde gelişmesine neden olur

"Kısırlık" tedavisi

Gerek ilaçlarla (yumurtlamayı sağlayıcı ilaçlar), gerekse müdahalelerle (tüplere yönelik operasyonlar, IVF (tüp bebek)) "oluşturulan" gebeliğin dış gebelik olma riski, kendiliğinden oluşan gebeliklere göre yüksektir Bunun en önemli nedeni kısırlık tedavisinde çoğul embriyo oluşma olasılığının artmasıdır Böylece dış gebelik riski, varolan embriyo sayısı doğrultusunda katlanır ve istatistiksel dış gebelik olasılığına daha "hızlı" ulaşılır

Dünyada IVF (tüp bebek) yöntemi ile sağlanan ilk gebelik bir dış gebeliktir IVF'de bu durum embriyonun uterus içine "yüksek" yerleştirilmesinden de kaynaklanabilmektedir

Yaş faktörü

Yaş, tüplerin hareketliliğini azaltır ve böylece gebelik ürününün uterusa ulaşmadan tüpün içinde yerleşme ve gelişme olasılığını artırır

Çok sayıda kürtaj geçirmiş olmak

Usulüne uygun olarak gerçekleştirilmiş ve sonrasında herhangi bir anormal durum oluşmamış isteğe bağlı kürtajların sayısı ne olursa olsun dış gebelik riskinin artması beklenmez Çok sayıda kürtaj geçirmiş olmak daha çok uterus iç tabakasında yapışıklık ve buna bağlı olarak düşük riskinde artış ya da gebe kalmamaya neden olur

Ancak yasal sınırı aşmış haftalarda yapılan tahliyelerde, ya da herhangi bir kürtaj sonrasında ciddi enfeksiyonlar gelişmesi durumunda daha sonraki gebeliklerde dış gebelik gelişme riski artar Kürtajın yasal olmadığı ülkelerde kendi kendine yapılan düşük girişimleri de ciddi enfeksiyonlara neden olabilmektedir

Bazı kontrasepsiyon (korunma) yöntemlerinde oluşan gebelikler

Etkinliği yüksek olan yöntemler (tüplerin bağlanması, doğum kontrol hapları, "iğneler", progesteron ağırlıklı haplar, acil kontrasepsiyon ve spiral, gebe kalma riskini azalttığı için sayısal olarak dış gebelik riskini azaltır Ancak bu yöntemlerden herhangi birinin başarısızlığı durumunda ortaya çıkan gebeliğin dış gebelik olma riski oldukça yüksektir (doğum kontrol haplarında meydana gelen başarısızlıklar hariç) Bunun en tipik örneği tüplerin bağlanması sonrasında oluşan gebeliktir Tüplerin "bağlanmış" olmasının yarattığı tüp hasarı dış gebelik oluşumuna zemin hazırlar ve oluşan gebeliklerin %30-40'ı dış gebelik şekinde gelişir

Diğer yöntemler de (spiral, progesteron ağırlıklı "haplar" ve "iğneler", acil kontrasepsiyon) rahimiçi gebeliği önlemede oldukça başarılı olmalarına karşın tüplerdeki gebeliği önlemede başarısızdırlar ve oluşan "kaçak" gebeliğin dış gebelik olma riski yüksektir

Sigara kullanımı

Sigara tüplerin "dalgasal" hareketlerini yavaşlatan bir etkendir Bu yüzden özellikle günde bir paketten fazla sigara içen anne adaylarında dış gebelik oluşma riski artar

Tüplerde doğumsal kusurların bulunması

Nadiren bu da bir etken olabilir

Genital kitleler

Tüplere dışarıdan baskı yapabilecek olan büyük miyom ya da over (yumurtalık) kistleri dış gebelik oluşumuna zemin hazırlayabilirler

Dış gebelik ne sıklıkta görülür?

Başta gelişmiş ülkeler olmak üzere 30 yıldır dünya genelinde dış gebelik oransal olarak artmaktadırAmerika'nın son verileri tanısı konmuş gebeliklerin 1000'de 16'sının dış gebelik olduğunu ve bu sayının 1970'e göre beş kat arttığını göstermektedir Aynı veriler dış gebeliğin görülme aralığının en sık 35-44 yaş olduğunu, anne ölümlerine dış gebelik katkısının %15 olduğunu ve anne ölümlerinde dış gebeliğin ikinci sık görülen neden olduğunu göstermektedir

Dış gebelik neden artıyor?

Dış gebeliğin artış göstermesinin en önemli nedenleri cinsel yolla bulaşan hastalıkların sıklığındaki artış, tüp bebek ve diğer kısırlık tedavilerinin daha sık uygulanması ve gelişmiş teknolojiyle daha çok hastada dış gebelik tanısının konması ve böylece aşağıda anlatılacak olan "kendi kendine iyileşen" dış gebelik olgularının da saptanabilmesidir

Dış gebelik nasıl belirti verir?

Dış gebeliğin belirtileri aşamalar şeklinde değerlendirilebilir En erken aşamalarda dış gebelik hiçbir belirti vermez Normal bir gebelik gibi adet gecikmesi olur ve gebeliğin diğer belirtileri de olabilir Ancak kısa zamanda gebeliğin büyümesiyle birlikte tüp gerilmeye başladığı andan itibaren hastalarda "müphem" ağrılar olur Bu müphem ağrılar duyarlı bir hastanın doktora başvurmasını sağlar ve en erken dönemde tanı koymak mümkün olabilir

Gebelik ilerledikçe bu ağrılar şiddetlenir Bunun da nedeni embriyonun tüpün içinde büyümeye devam etmesi ve gerilmeye bağlı olarak ağrı uyandırmasıdır Bu aşamada başvuran bir kadında da henüz tüp yırtılmadan tanı koymak ve tedavi etmek mümkündür

Gebelik daha da ilerlediğinde gebeliğin yerleştiği tüp gerginliği daha fazla kaldıramaz ve bir yerinden yırtılır Yırtık giderek büyür ve bölgedeki damarlardan karıniçine kanama başlar Bu dönemde hastanın şikayetleri de değişim gösterir Artık ağrının yerini kan kaybına bağlı belirtiler almaya başlar Oluşan kan kaybının miktarına göre hafif başdönmesinden bayılmaya ve çok ileri dönemlerde kan kaybına bağlı şok gelişimine bağlı belirtiler görülür Yırtılma sonrasında gebelik ürününün gelişimi durduğundan kandaki gebelik hormonları da hızla azalır ve hormon desteğini yitiren endometrium (rahim iç tabakası) vajinal kanamayla birlikte dökülmeye başlar

Ne yazık ki tüm dünya genelinde dış gebelik, kadının şikayetlerini gözardı etmesi veya eşinin doktora götürmemesi nedeniyle en sık bu aşamada yakalanabilmektedir

Bazı durumlarda ise tüp içinde başlayan dış gebelik tüpün içinde ters yönde ilerleyerek tüpün ağzından karnın içine "düşmekte" ve burada kendi kendine "eriyerek" kaybolmaktadır Bu tür durumlara bazen takiplerimizde rastlamakla beraber bu olguların çoğu kadının farkında olmadan kendi kendine seyretmektedir

Dış gebelik tanısı nasıl konur?

İleri aşamalara gelmiş ve iç kanaması devam eden bir dış gebeliğin tanısını koymak zor değildir Kan kaybı belirtileriyle birlikte gebelik testinin müspet olması ve muayene ve ultrasonda karıniçinde serbest kan saptanması tanı koymak için yeterlidir

Henüz bu aşamaya gelmeyen dış gebeliğin tanısı ise bu kadar kolay değildir Bunun için seri beta HCG ölçümlerine başvurmak gerekebilir Bu amaçla yapılan seri ölçümlerde kanda beta HCG seviyesinin belli bir zaman aralığında yükselme hızına bakılır Normal bir gebelikte 48 saat aralıkla yapılan iki ölçümde beta HCG hızı yaklaşık iki kat artar Dış gebelikte ise bu artış olmaz Seri ölçümler kesin tanı aracı değildirler ve ölçüm belli bir aşamaya gelmesine karşın ultrasonda intrauterin (rahimiçi) gebeliğe ait bulguların görülmemesi gebeliğin bir dış gebelik olduğu yönünde oldukça değerli bir bulgudur Vajinal ultrasonda beta HCG seviyesi 2000 (dikkat: laboratuarın referans değerlerine göre değişebilir!) ve üzerinde olduğunda, abdominal (karından yapılan) ultrasonda ise 6500 ve üzeri olduğunda (dikkat: laboratuarın referans değerlerine göre değişebilir!) uterus içinde gebelik kesesi mutlaka gözlenmelidir Gözlenemiyorsa gebeliğin yerini araştırmak için komple bir jinekolojik muayene sonrası sıklıkla laparoskopiye başvurulur

Laparoskopide pelvis dikkatli bir şekilde incelenir ve sıklıkla da dış gebeliğin tüplerden birinin içinde yerleşmiş olduğu görülerek dış gebeliğin kesin tanısı konur ve tedaviye geçilir

Çok ender durumlarda gebelik kesesi ve içinde bulunan embriyo net olarak uterus dışında gözlenebilir Bu durum dış gebeliğin kesin tanısını koyduran diğer bir bulgudur

Dış gebelik nasıl tedavi edilir?

Dış gebelik tanısı erken konduğunda, yani henüz tüp yırtılmadan yakalandığında hasta henüz kan kaybetmeye başlamadan laparoskopik yöntemle tedavi şansı oldukça yüksektir Dahası laparoskopik tedavinin hastanın tüpünün alınmadan "tüpün içinin boşaltılarak" tedavi edilmesini ve böylece tüpünün korunmasını sağlama gibi bir avantajı vardır Laparoskopi cihazlarının olmadığı yerlerde aynı işlem laparotomi (karnın açılması) ile de yapılabilir

Yine erken dönemde kullanılan diğer bir tedavi yöntemi de metotreksat adı verilen ilaçla tedavidir Belli kriterler yerine geldiğinde, hastanın genel durumu da uygun şartları taşıyorsa tek ya da birkaç doz metotreksat ile dış gebelik ameliyat gerektirmeden tedavi edilebilir

Fallop tüpü yırtılıp iç kanama başladığında ise genellikle tek ve en uygun tedavi laparotomi adı verilen işlemle karnın ameliyat edilerek açılması ve yırtılmış tüpün kısmen çıkarılarak kanamanın durdurulmasından ibarettir

Dış gebeliğin nadir görülen diğer şekilleri

Abdominal gebelik

Dış gebeliğin karın içinde yerleşmesi durumudur Gebelik ürünü mesane, barsak veya diğer organlardan birinin dış yüzeyine yerleşerek burada yaşamını sürdürür Nadir görülen, tanısı nispeten zor ve oldukça tehlikeli bir dış gebelik şeklidir

Servikal gebelik

Dış gebeliğin serviks (rahimağzı) içine yerleşmesi durumudur Bu da oldukça nadir görülür

Heterotopik ektopik gebelik

Gebeliğin çoğul (en sık ikiz) olması ve bir embriyonun normal rahimiçi, diğerinin ise ektopik yerleşim göstermesi durumudur Nadir bir gebelik şekli olmakla beraber çoğul gebelik olasılığının yüksek olduğu kısırlık tedavileri riski artırır

Düşük Nedenleri Ve Tedavileri

TEKRARLAYAN DÜŞÜKLER

Daha önceki gebeliği düşükle sonlanan kadınların sonraki gebeliklerininde düşükle sonlanma ihtimali vardır Örneğin ileri yaş en önemli düşük nedenlerinden biridir En elverişli üreme çağı 20-34 yaş arasında ki dönemdir, bu döneminde dışında gebeliklerin düşükle sonlanma şansı daha yüksektir Önceden düşük yapmış olmasına rağmen, normal ve miyadında doğumla sonlanan gebeliği olan kadınların normal bir hamilelik geçirme şansı daha yüksektir Yirminci gebelik haftası öncesi ve bebek 500 grama ulaşmadan önce gerçekleşen iki ve daha fazla sayıda ki düşükler tekrarlayan düşükler olarak adlandırılır Bu durum üreme çağındaki çiftlerin %2-5'inde çocuk sahibi olamanın nedenidir Çiftlerde büyük bir p***olojik çöküntüye ve anne adayının vücüdunda tekrarlayan yıpranmalara neden olan bu durum günümüzde değişik yöntemler ile tedavi edilebilmektedir

Son dönemlere dek kromozomal bozukluklara, hormonal problemlere veya rahimdeki anomalilere bağlı olmayan düşükler, nedeni izah edilemeyen düşükler olarak değerlendirilirdi Son yıllarda İmmunoloji (Bağışıklık Bilimi) alanında ki gelişmelerden sonra yapılan araştırmalar, nedeni izah edilemeyen düşüklerin %80'ninin bağışıklık sistemindeki bozukluklara bağlı olabileceğini ve bunların bir çoğunun yeni tedavi yöntemleri ile önlenebileceğini göstermiştir

Ardarda görülen üç düşükten sonra araştırma yapılmağa başlanır Değişik testler ve incelemeler yapıldıktan sonra nedene yönelik tedavi yapılır Nedeni belirlenemese dahi gebelikleri tekrarlayan düşükle sonlanmış kadınların % 40'ı tedavi görmeksizin sağlıklı bir çocuk sahibi olabilir

NEDENLERİ VE TEDAVİSİ

Rahimdeki bozukluklar
Tekrarlayan düşük yapan kadınların % 10 - 15'inde rahim yapısında bozukluklar görülür Birçok kadında rahim boynu cerrahi işlem uygulanmadan hamileliğin devamını sağlayamaz Rahim boynunda ki yetersizlik saptanıp cerrahi ile düzeltildikten sonra bu kadınlar gebeliklerini miyada kadar sürdürebilirler

Rahim yapısında ki bir diğer bozukluk ise septat uterus denen ve bir septumun (perde) rahimin içine doğru uzanması ile oluşan anomalidir Kadınların %3'ünde görülen bu anomali tüm hastalarda düşüklere neden olmaz Septat uterusu olan kadınların %50 si normal gebelik geçirebilir Rahimde görülen bu septum bebeğin gelişimi için gereken kanlanmanın sağlanmasını engelleyebilir

Histerosalpingogram (HSG) denen özel görüntüleme yöntemi ile uterustaki bozukluklar ve Fallop tüpleri değerlendirilebilir Rahim ağzından özel boya verildikten sonra seri filmler çekilerek yapılan bu inceleme ile organların iç yapısı değerlendirilir HSG adet kanamasının bitiminden hemen sonra yapılmalıdır Hastalarda hafif kramplara neden olabilen basit bir işlemdir

Histeroskopi yönteminde histeroskop denen teleskopik cihaz ile rahim boynundan girilerek rahim içi değerlendirilebilir ve saptanan anomaliler giderilir Bu işlem lokal veya genel aneztezi altında uygulanabilir

Hormonal Nedenler

Tiroid bezinin fazla veya az çalışmasının düşüklere yol açtığı öne sürülmüştür Kanda ki hormon düzeylerinin belirlenmesi tanısı konabilen bu hastalıklar kolayca tedavi edilebilir

Luteal faz yetmezliğide diğer bir düşük nedenidir Menstruel ***lusun yumurtlamadan sonraki ikinci döneminde yani luteal fazda endometriumun (rahmin iç tabakasının) yeteri kadar gelişmemesi ile ortaya çıkar Progesteron hormonu rahmi döllenmiş embryonun tutunabilmesi için uygun hale getirir, progesteron düzeyinin düşük olması kısırlık ve düşüklere yol açar

Prolaktin hipofiz bezinden salgılanan ve süt üretimini uyaran hormonun yüksek düzeyde olmasıda yumurtlama ve lteal faz bozukluklarına yol açabilir Bu hormonun yükselmesi emzirmeyen kadınların göğüslerinden süt gelmesine yol açabilir Kanda prolaktin düzeyine bakılarak hastalığın tanısı konur ve tedavi edilir

Endometrial biopsi ile rahimden alınan küçük bir parça mikroskopta incelenerek luteal faz ve endometriumun progesterona cevabı belirlenebilir Endometrial biopsinin adet kanaması başlamadan hemen önce yapılması gerekir Çok basit olan bu işlem ile yumurtalıklardan progesteron salınımı ve endometriumun progesterona cevabı belirlenir

Luteal faz yetmezliği klomifen sitrat ve/veya progesteron ile tedavi edilebilir Klomifen sitrat tableti menstruel ***lusun başında verilerek yumurtalık hormonları uyarılır Hormonlar endometrium tabakasının gelişmesini sağlar Luteal fazda progesteron enjeksiyonlarına başlanır ve gebelik elde edilirse gebeliğin dokuzuncu haftasına dek devam edilir Bu dönemde rahmin döllenmiş yumurtanın tutunmasına hazırlanmasında ve gebeliğin devamında progesteron önemli rol oynar

Genetik

Gebeliğin ilk üç ayında görülen düşüklerin % 40-60'ının genetik bozukluklara bağlı olduğu gösterilmiştir En sık rastlanan genetik bozukluk kromozom sayısında görülen anormalliklerdir İlk düşükde plasentada normal sayıda kromozom varsa, bir sonraki gebelikde kromozom sayısının anormal olma riski % 50'dir Fakat ilk gebelikde genetik bozukluk olması bundan sonraki gebelikde de genetik bozukluk olması riskini arttırır

Tekrarlayan düşüklerde ki genetik nedenlerin belirlenebilmesi için, varsa düşük materyalinde ve eşlerden alınan kanda karyotip tayini yapılır İki veya daha çok sayıda gebeliğin düşükle sonladığı çiftlerde kromozom analizi yapılmalıdır Çiftlerin %5'inde kromozomal bozukluk vardır

Eğer eşlerin kromozal incelemeleri anormal ise bu kalıcıdır ve bundan sonraki gebeliklerinde düşükle sonlanma ihtimali yüksektir Genetik danışmanlık gerekir

Enfeksiyon

Klamidya enfeksiyonları tüplerde tıkanıkların oluşmasına ve düşüklere yol açar Mikoplazma enfeksiyonlarınında düşüğe yol açabileceği düşünülmektedir Tekrarlayan düşükleri olan hastalar enfeksiyon yönündende kültürler alınarak değerlendirilir ve enfeksiyon varsa antibiyotik tedavisi uygulanır

Bağışıklık Sistemi

Bağışıklık sistemi, insan vücudunun hastalıklara karşı savunma mekanizmasını oluşturan karmaşık bir sistemdir Bu sistem proteinleri normal veya yabancı olarak gruplar Yabancı olarak grupladığı proteinlere karşı savaş açar

Hücrelerin tanıdık veya yabancı olarak algılanması hücre yüzeyinde bulunan ve antijen olarak adlandırılan proteinler sayesinde olur Bu antijenlere karşı vücuttaki beyaz küreler (lökositler) antikor adı verilen kompleks bileşikleri üretir Bu sistemin çalışmasının en güzel ve basit örneği mikropların vücudumuza girdiğinde onlara karşı antikorların oluşması ve bunlarla savaşılmasıdır, aynı mikropla tekrar karşılaşıldığında bu antikorlar bizi hastalanmaktan korur

Bağışıklık sisteminin antikor cevabındaki bozukluklar tekrarlayan düşüklere neden olur Bağışıklık sisteminde ki bozukluklara bağlı nedenler ikiye ayrılır;

Otoimmün problemler; annenin kendine ait proteinleri yabancı kabül ederek bunlara karşı antikor ürettiği ve bunlarla savaştığı durumlardır Temel olarak üç değişik otoimmün problem tekrarlayan düşüklere neden olur Bunlar;

Antifosfolipid antikorların varlığı; Fosfolipid denen maddeler bölünen hücreleri bir arada tutan yapışkana benzeyen maddelerdir Bu maddelere karşı üretilen antikorlar kanın pıhtılaşmasına neden olarak tekrarlayan düşüklere yol açmaktadır Anne ve bebek arasında ki kan akımı ve beslenmeyi sağlayan damarlarda ki pıhtılaşma bebeğin beslenmesini bozar ve gebeliğin sonlanmasına neden olur
Antinükleer antikorların varlığı; Hücre çekirdeğinin normal parçalarına karşı üretilen antikorlarda düşüklere neden olur
Antitiroid antikorların varlığı; Tiroid bezi ile ilgili olan bu antikorlarda tekrarlayan düşüklere neden olur

Otoimmün bozukluklara bağlı düşüklerin tedavisi

Otoimmün bozukluklara bağlı düşüklerin tedavisinde aspirin, düşük doz heparin (kanın pıhtılaşmasını engelleyen ilaç), ve prednizon (kortizon) kullanılmaktadır Bu hastalar bu ilaçlar ile tedavi görürken çok yakından takip edilmeli, labarotuvar testleri sık sık tekrarlanmalıdır

Bu grup hastada uygulan diğer bir tedavi ise hastalara immünglobulin verilmesidir İmmünglobulinler verilerek annede oluşan zararlı antikorların gelişmekte olan bebeğe verdikleri zarar azaltılmaya çalışılır

Otoimmün bozukluklara bağlı düşük yapan kadınlarda uygulanacak ilk tedavi bebek aspirini ve düşük doz heparin tedavisidir Bunlara cevap vermeyen hastalarda prednizon kullanılabilir Prednizon erken doğum, gebeliğe bağlı diabet (şeker hastalığı) gibi komplikasyonlara neden olduğu için çok dikkatli kullanılması gereken bir ilaçtır

İmmünglobulin tedavisinin bebeğe zararı yoktur, uygulama sırasında gebe kadında başağrısı, eklem ağrısı ve ateş gibi yakınmalara neden olabilir

Alloimmün bozukluklar;

Bebeğin babadan gelen proteinlerine karşı annede oluşan reaksiyonlardır
Gebeliğin sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi bloke edici antikorların varlığına bağlıdır Bloke edici antikorlar gebelik sırasında annenin bağışıklık sistemi tarafından oluşturulan ve bebeğin yabancı olarak algılanmasını engelleyen antikorlardır Tekrarlayan düşüklerle sonlanan gebeliklerde bu antikorların oluşmadığı görülür Son günlerde yapılan çalışmalarda bu antikorlar ile reaksiyona giren ve plasenta yüzeyinde bulunan R80K adı verilen antijenler tespit edilmiştir
Alloimmün bozukluklardan şüphelenilen hastalarda çeşitli lökosit antikorlarının, ve diğer bağışıklık hücrelerinin belirlenmesi için testler yapılabilir

Alloimmün bozuklukların tedavisi

Alloimmün bozukluklara bağlı tekrarlayan düşük yapan kadınlara Paternal Lenfosit İmmünizasyon tedavisi uygulanır; bu tedavide erkek eşden kan alınır ve özel besi yerleri kullanılarak alınan kan örneğindeki lenfosit adı verilen hücreler ayrıştırılarak lenfosit aşısı hazırlanır Bu aşı gebelik öncesinde iki veya üç kez uygulanır, ve gebelik elde edildiğinde bir doz daha verilebilir Bu uygulama ile alloimmün bozukluklara bağlı görülen düşüklerin ve yine bu bozukluğa bağlı ana rahmindeki bebeklerde görülen büyüme geriliğinin başarı ile tedavi edilebildiği gösterilmiştir Bu hastalarda bu tedavinin yanında bebek aspirini kullanılmasıda önerilir

Lenfosit aşısı tedavisi ilk kez 1980'li yıllarda gündeme gelmiş ve sadece belirli merkezlerde kullanılmıştır Günümüzde üreme sağlığı ve immünoloji konusundaki gelişmeler ile tekrarlayan düşükle sonlanan gebelikler ve yardımcı üreme teknikleri ile ısrarla gebelik elde edilemeyen vakalarda bağışıklık sisteminin önemli rol oynadığı gösterilmiştir Bu tedavi yöntemi günümüzde bir çok gelişmiş merkezde başarı ile uygulanmaktadır Ayrıca bu hastalarda immünglobulin tedaviside uygulanabilir İmmünglobulin tedavisine, istenilen gebelik öncesinde başlanır ve ayda bir kez olmak üzere gebeliğin 28 haftasına dek devam edilir Bu tedavi yöntemide başarılı sonuçlar vermektedir

ÖZET

Yeni düşük yapmış kimseler kendilerini çaresiz hissedebilir Bir hamileliğin düşükle sonlanma riskinin az olmadığı bilinmelidir Tekrarlayan düşük yapan hastaların % 40'ında herhangi bir neden saptanamaz Bu hastaların sağlıklı bir gebelik geçirme olasılığı % 50'den fazladır

Açıklanamayan gebelik kayıplarının %80'inde ve nedeni bulunamayan kısırlık vakalarının %40'ında bağışıklık sisteminde ki bozuklukların önemli rol oynadığı düşünülmektedir Bağışıklık sisteminde ki bozukluklara bağlı tekrar düşük yapma riski yapılan her düşük ile artar Dolayısı ile 2 ve daha fazla sayıda tekrarlayan düşüğü olan çiftlerin vakit kaybetmeden incelenerek gerekli testlerinin yapılması ve uygun tedaviye başlanması gerekir

Yardımcı üreme teknikleri ile tedavi gören ve anne adayına iyi kalitedeki embryoların transfer edilmesine rağmen ısrarla gebeliğin elde edilemediği ve implantasyon başarısızlığının (embryoların tutunamaması) olduğu durumlarda, detaylı immünoljik incelemelerin yapılarak bu hastalarada immünolojik tedavi uygulanması çalışmalarına başlanmıştır Bu çalışmalardan elde edilen sonuçlar umut vericidir

Bağışıklık ve üreme sağlığı konusundaki yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda elde edilen bilgiler arttıkça immünolojik tedavinin (bağışıklık bilimi) gebelik kayıplarının önlenmesinin anahtarı olabileceği düşünülmektedir

Gebelikte Bulantı- Kusma

Gebeliğin erken dönemlerinde (sıklıkla 6 gebelik haftasından itibaren) bulantıya sıklıkla rastlanır Bu bulantılar kusmayla, iştahsızlıkla ve belli kokulara karşı aşırı hassasiyetle beraber olabilir Bulantı ve kusmalar genellikle sabah daha şiddetli olduğu için bu duruma İngilizce'de "morning sickness" (sabah hastalığı) adı verilmiştir

Gebelikteki bulantı ve kusmanın gün boyunca sürmesi, ayaktan ilaç tedavisine cevap vermemesi, anne adayının normal beslenmesini, günlük faaliyetlerini engellemesi, genel durumunu bozması ya da kilo kaybına yol açması durumunda Hyperemesis Gravidarum ("gebeliğin şiddetli bulantısı") söz konusu olur İleri inceleme ve tedavi gerektiren bir durumdur Gebelikte bulantı ve kusmaya nispeten sık rastlanırken bu denli normaldışı seyir gösteren bulantı ve kusmalara gebeliklerin ancak binde 4'ünde rastlanır

Hyperemesis gravidarum genellikle genç yaşta ilk gebeliğini yaşayanlarda daha sık görülür "Şişman" olanlarda, çoğul gebeliği olanlarda ve sosyokültürel seviyesi yüksek olanlarda nispeten daha sıktır

Nedenleri

Gebeliğe bağlı olarak ortaya çıkan fizyolojik estradiol ve HCG hormonları artışının normalden fazla olması ya da seviyeler normal sınırlar içinde olmasına karşın bireysel duyarlılığın yüksek olması bulantılara ve kokulardan tiksinme gibi diğer bazı belirtilere neden olmaktadır Mol gebeliği ve çoğul gebelik gibi durumlarda HCG normalden çok fazla üretildiğinden hyperemesis'e sık rastlanır

Ayırıcı Tanı

Her bulantı ve kusmayı gebeliğe bağlamak doğru değildir Özellikle çok şiddetli olan ve tedaviye zayıf cevap veren bulantı ve kusmalarda, birinci trimester bitiminde devam eden ya da ikinci trimesterde yeni başlayan bulantı kusmalarda aynı belirtilere yol açabilecek diğer hastalıklar da aranır Bunlar arasında en önemlileri mol gebeliği, hepatit (karaciğer iltihabı), pankreatit (pankreas iltihabı), kolelityazis (safra kesesi taşı), kolesistit (safra kesesi iltihabı), peptik ülser (mide ve oniki parmak barsağı ülseri), pnomoni (zatürre), hipertiroidi (tiroid bezinin aşırı çalışması), over kisti torsiyonu (over kistinin boğulması), sindirim sistemi tıkanmaları, IDDM (insüline bağımlı diabet hastalığı) başlangıcı ve beyin tümörleridir Bu hastalıklar gebe olmayan kadınlarda bile nadir görüldüklerinden gebelerde çok daha ender olarak görülürler

Hyperemesis Gravidarum'un anne adayı ve fetus üzerine etkileri

Erken gebelikte aşırı bulantı ve kusmaları olan anne adaylarının gebeliklerinin daha sağlıklı geçtiği ve düşük yapma oranlarının da azaldığı sıklıkla gözlenen ancak bilimsel olarak nedeni aydınlatılamayan bir durumdur Ancak hyperemesis gelişen ve yetersiz tedavi gören ya da tedaviye cevap vermeyen anne adaylarında bu durum tersine dönebilir Kilo kaybı, elektrolit dengesizlikleri, besin ve vitaminlerin yetersiz alınması durumunda bebekte gelişme geriliği gelişebilmektedir

Hyperemesis gelişen anne adayının sık sık hastaneye yatmak ve tedavi görmek zorunda kalması uygun tedavi gördüğü sürece gebeliğinin ileri dönemlerini olumsuz etkilemesi söz konusu değildir

Tanı konması ve Tedavi yaklaşımı

Şiddetli bulantı kusmayla başvuran her anne adayının genel sistem muayenesi yapıldıktan sonra ultrason incelemesiyle gebelik haftası belirlenir Ultrasonda çoğul gebelik ya da mol gebeliği gibi etkenler kolaylıkla ortaya konabilir Mol gebeliği saptanması durumunda tedavi daha farklı bir yön kazanır

Tam idrar tetkikinde aç kalınan süre dolaylı olarak ortaya konabilir Açlık süresi arttıkça idrarda başta aseton olmak üzere keton maddeleri artış gösterir Keton idrarda ne kadar yüksekse hyperemesis o kadar ağır demektir Tam idrar tetkikinde ölçülen idrar yoğunluğu ve idrarın gözlenen rengi de vücudun genel sıvı durumu hakkında bilgi verir Normal idrar yoğunluğu 1020, normal idrar rengi açık sarıdır Vücut susuz kaldığında böbreklerin idrar üretimi de azaldığından idrarın rengi daha koyu ve yoğunluğu da daha yüksek olur Tam idrar tetkikinde idrar yolu enfeksiyonu da saptanabilir

Kan elektrolitleri de vücudun su durumu hakkında detaylı bilgi verir Vücut susuz kaldığında kan yoğunlaştığı için kandaki sodyum ve potasyum miktarı artar Elektrolitlerin artmış bulunması hyperemesisin çok şiddetli olduğunu gösterir ve acil tedavi gerektiren bir durumdur Elektrolit dengesizliği yaratacak kadar ağır seyreden hyperemesis olguları çok nadirdir

Hyperemesis Gravidarum tedavisinde üç ayrı tedavi yaklaşım şeklinden biri uygulanır:

1-Ayaktan ilaçsız tedavi

2-Ayaktan ilaçlı tedavi

3-Yatarak serum ve ilaç tedavisi

Anne adayının şikayetleri hafifse ayaktan ilaçsız tedavi denenebilir: Ayaktan ilaçsız tedavide amaç anne adayının bulantılarla kendisi başa çıkmasını sağlamaktır

Bu amaçla anne adayına şunlar önerilir:

* "Yatağınızın kenarında kraker ya da bisküvi benzeri gıda maddelerini hazır bulundurun Sabah bunları yedikten sonra yataktan kalkın

* Günlük öğününüzü üç öğünde değil beş ya da altıya bölerek alın

* Sıvıları yemekler arasında alın Yemekler esnasında fazla sıvı almayın

* Midenize ve barsaklarınıza dokunan yiyeceklerden uzak durun

Bu önlemlerle şikayetleriniz geçmezse doktorunuza tekrar başvurun"

Anne adayının şikayetleri günlük faaliyetlerini engelliyorsa, ilaçsız tedaviye cevap vermiyorsa ayaktan ilaç tedavisi denenir Bulantı giderici olarak anne adayına verilen tablet ya da fitil şeklindeki ilaçlar yıllardır kullanılan ve bebek üzerinde hiçbir olumsuz etki yapmadığı bilinen ilaçlardır Ek olarak B vitaminlerinin ön planda olduğu bir vitamin tedavisine başlanır Ayaktan ilaç tedavisine karar verildiğinde anne adayı ilaçlarını kullanırken yukarıda bahsedilen önlemlere de uymalıdır

Anne adayının şikayetleri ayaktan ilaç tedavisine cevap vermiyorsa, genel durumu bozuksa, kilo kaybı varsa, tetkikler vücuda uzun süredir besin maddelerinin alınmadığını gösteriyorsa (idrarda keton cisimleri yüksek bulunursa) ya da vücudun susuz kaldığı yönünde bulgular varsa (idrarın yoğunluğu artmış, rengi koyu bulunursa, kan elektrolitleri dengesizse) anne adayı hastaneye yatırılır ve serum tedavisine başlanır Serum tedavisinin amacı anne adayına kaybettiği sıvı, elektrolit ve besin maddelerini intravenöz yolla (damar yoluyla) geri vermektir Bulantı giderici ilaçlar ve vitaminler de kalçadan ya da serumun içine katılarak verilir

"Serum tedavisiyle" anne adayı genellikle bir hafta içinde kendini toparlar Nadir durumlarda bir haftadan daha uzun süre hastanede yatması gerekebilir Taburcu edilirken anne adayına evde kullanmak üzere ilaçlar verilir

Hyperemesis genellikle gebelik haftasının büyümesine paralel olarak hafifler ve birinci trimester sonunda veya ikinci tirmesterin başlarında (14 haftada) biter Hiç bir tedaviye cevap vermeyen ve gebeliğin sonlandırılmasını gerektirecek kadar şiddetli olan hyperemesise çok ender rastlanır

Gebe kalamama infertilite ve tedavisi

Fertil olan, yani gebelik oluşturma potansiyeli olan bir çiftin korunmasız bir ***lusta yeterli sayıda ilişkide bulunması durumunda kadının gebe kalma şansı yanlızca yaklaşık %20-25'tir Böylece gebeliği planlayan bir çiftin bunu 4-5 ayda başarması gerekir Ancak elbette her kadında bu süre içerisinde gebelik oluşmaz Böyle bir durumda en muhtemel etken bu çiftte bir problem olması değil, çiftin bu %20-25'lik şansı yakalayamama "şansızlıklarıdır" Çift deneme süresini artırdığında muhtemelen gebelik oluşacaktır

Denemelerine karşın gebelik oluşturmayı başaramayan çiftlerin bir kısmı ise "subfertil" kategorisinde yeralırlar Burada subfertil kelimesi, "fertilitesi", yani "gebelik oluşturabilme kabiliyeti nispeten daha düşük", basit bir anlatımla "zor gebe kalan" anlamında kullanılmaktadır Böyle bir çift korunmasız bir ***lusta düzenli olarak ilişkide bulunsa da kadının ***lus başına gebe kalma olasılığı %2-3 civarına kadar inebilmektedir Böyle bir çift tedavi edilmediğinde
muhtemelen ancak 4-5 senelik bir deneme süresi içinde gebelik oluşacaktır

Diğer bir grup çift ise gebe kalma açısından %0 kategorisindedir Böyle bir çiftte gebeliğe engel olan etkenler tedavi edilmediğinde gebelik oluşma olasılığı yoktur

Bu %0 kategorisi "infertil" çiftlerin çok ufak bir kısmını oluşturur ve muhtemel nedenler kadında her iki Fallop tüpünün tıkalı olması, kadında döllenecek yumurta oluşmaması, erkeğin sperm sayısının çok düşük olması ya da hiç spermi olmaması, ya da tüm bunların bir kombinasyonudur

[size="3">"][/size]
İnfertilite ("kısırlık") 12 ***lus (***lus: kadında bir adetin ilk gününden, sonraki adetin ilk gününe kadar geçen süredir) boyunca, korunmadan ve yeterli sayıda cinsel ilişkide bulunulmasına karşın gebelik oluşmamasıdır Önceden hiçbir şekilde gebelik oluşmaması durumunda primer (birincil) infertilite, daha önceden en az bir kez gebelik oluşmuş olması durumunda ise sekonder (ikincil) infertilite sözkonusudur Türkçe'de "kısırlık" olarak tabir edilmesine karşın bu yazıda infertilite deyimi kullanılacaktır

İnfertilitenin tanımından da anlaşılacağı gibi kendinizde ve/veya eşinizde bir kusur olduğundan şüphelenmeden önce 12 ***lus (yaklaşık bir yıl) denemenizde ve bu süre sonunda doktora başvurmanızda yarar vardır Bu bir yıllık bekleme süresinde gebe kalma şansını yakalayabilir ve infertilite için yapılan tetkiklerin getireceği p***olojik, fiziksel ve maddi yüklerden kurtulmuş olursunuz

12 ***lus beklemeden başvurması gereken çiftler de vardır: Anne adayının 35 yaş ve üzerinde olması, çiftlerden birinde gebeliğe engel olacağı bilinen bir durumun varlığı söz konusu olduğunda bu çiftlerin doktora daha erken başvurmasında fayda vardır

Gebe kalamama nedenleri

Gebelik oluşmaması durumunda en sık görülen nedenin aylık %20-25'lik şansı "bir türlü yakalayamamak" olduğundan bahsetmiştik

Elbette ki deneme süresini uzattıkça gebelik şansını yakalayabilirsiniz Belli bir süre sonunda (en az 12 ***lusluk deneme sonunda) gebelik oluşmadığında doktora başvurmalısınız Yapılacak muayene ve değerlendirmeler gebelik oluşmamasının neden(lerin)i ortaya çıkarmak için gereklidir
Gebelik oluşturmayı başaramayan bir çiftte infertilite nedenleri araştırıldığında ve bir problem saptandığında %40 durumda problem kadında, %40 durumda erkekte, %20 durumda da hem kadın hem de erkekte bulunmaktadır

İnfertilite için tetkik yapılan çiftlerin yaklaşık %10'unda ise gebelik oluşmaması için bariz bir neden bulunamaz Bu çiftlerde tetkikler yumurtlama olduğunu göstermesine, Fallop tüpleri açık bulunmasına ve spermiyogram normal olmasına karşın gebelik oluşmamaktadır Bu durumda "açıklanamayan" infertilite tanısı konur Açıklanamayan infertilite kategorisine giren çiftlerin oranı giderek azalmaktadır Çünkü teknoloji geliştikçe, yeni bilimsel ilerlemeler kaydedildikçe "açıklanamayan" olgularının bir kısmı aydınlanmaktadır

İkiz Gebelik

Tekil bir gebelikle karşılaştırıldığında, çoğul gebelik, hem anne adayı hem de bebek için tekil gebeliklerde olmayan bazı yeni riskleri beraberinde getirmekte ve gebelikte oluşması muhtemel muhtemel normaldışı durumların ortaya çıkma riskini de artırmaktadır
Erken gebelik döneminde kan hacmini artırıcı etkisi çoğul gebeliklerde çok daha fazla olur Kan hücrelerindeki artış ise bu hızlı artışı takip edemediğinden gebeliğin erken dönemlerinden itibaren "kanın sulanmasına bağlı olarak" kansızlık ortaya çıkabilir Çoğul gebeliklerde kan hücresi yapımı da belli bir süre sonunda tekil gebeliklere göre daha hızlı olacağından alyuvar yapımında kullanılan demir ve folik asit ihtiyacı belirgin bir şekilde artar Bu artış dışarıdan verilen ilaçlarla yerine konmadığında alyuvarların yapımının aksaması sonucu kansızlık ve buna bağlı belirtiler daha da şiddetlenebilir
Çoğul gebeliklerde preeklampsi ortaya çıkma riski tekil gebeliklere göre daha yüksektir ve bu risk bebek sayısıyla doğru orantılı olarak daha da artar
Özellikle tek yumurta ikizi taşıyan anne adaylarında bu riskin, çift yumurta ikizi olan annelere göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir
Çoğul gebeliklerin yaklaşık %10'unda amniyos sıvısı normalden fazla olabilmektedir
Çoğul gebeliklerde sitenin muhtelif bölümlerinde anlatılmış olan nedenlerle sezaryan ile doğum riskinde belirgin artış söz konusudur
Rahimin tekil gebeliklere göre normalden daha fazla gerilmiş olması ve toplam plasenta yüzeyinin nispeten geniş olması, çoğul gebeliklerde doğum sonrası hem "normal kanama" miktarında artışa hem de plasenta çıktıktan sonra rahimin etkin kasılamaması nedeniyle aşırı kanama riskinde artışa neden olmaktadır

Biyolojik ve hormonal nedenlerden dolayı kadınlar bazı hastalıklara, erkeklere oranla daha sık yakalanıyorlar Kadın olarak, yaşamımız boyunca önümüze çıkacak hastalıkların ve sağlık problemlerinin neler olduğunu bilirsek, bunlara karşı gerekli önlemleri de zamanında alabiliriz

Kadınlarda yaş dağılımına göre sık görülen önemli hastalıkları, kısaca şöyle tanıtabiliriz:

12-21 Yaş genç kızlık dönemi

Yeme Bozuklukları (Anoreksia ve Blumia) : Özellikle genç kızlar arasında görülen en yaygın yeme bozuklukları "anoraksia" ve "bulimia" dır Anoraksia, kişinin normal ve normalin üstünde bir ağırlıkta olmayı reddetmesidir

Kişi zayıf olsa bile, kilo almak ve şişman olmakla ilgili yoğun korkusu vardır Bu hastalık bayanlarda daha çok, adet öncesi ergenlik döneminde rastlanmaktadır İleri yaşlarda ise, birey aylarca adet görmediğinden anoreksi'anın varlığından söz edilebilir

Bulmia'da ise, psikolojik kökenli bir hastalıktır Anormal yeme alışkanlığı ile kendini gösterir Aynı zaman dilimi içinde, aynı şartlarda çoğu insanın yiyeceğinden daha fazla yeme alışkanlığı vardır Bu dönemde hasta yeme kontrolünü kaybeder Daha sonra kilo almayı önlemek için uygunsuz davranışlar gösterir

Hasta kusar, laksatif ve diüretik ilaçlar alıp lavman yaparak ya da kusarak yediği yiyecekleri çıkarır Aç kalırlar ya da aşırı egzersiz yaparlar Her iki hastalığın da tedavisi için psikiterapiye ihtiyaç vardır

Kansızlık (Anemi) : Kandaki hemoglobin değerinin azalmasından kaynaklanan anemi, kadınlarda genellikle demir eksikliğine bağlı olarak oluşur Yetersiz demir alınması; normal beslenme sırasında gıdalar yoluyla alınan demirin yetersizliğinde görülür

Sosyo-ekonomik düzeyi düşük toplumlarda, beslenme alışkanlıkları yanlış olan insanlarda daha sık görülmektedir Yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, çabuk yorulma, çalışma kapasitesinde azalma, sık hastalanma, iştahsızlık, bulantı, üşüme ve konsantrasyon bozukluğu gibi belirtiler gösterir Kansızlık tedavisinde, uygun demir ilaçlarının hekiminiziniz önerdiği doz ve sürede kullanılması yeterlidir

Depresyon : Depresyon, bir duygu durum bozukluğudur Başlı başına bir hastalık olarak görülebildiği gibi, alkol, uyuşturucu, uyarıcı madde kullanımı, tedavi amaçlı ilaçların kullanımı, metabolik hastalıklar ve kanser gibi hastalıklara ikincil olarak da gerçekleşebilir

Sürekli olarak kendini üzgün ya da boş hissetme, umutsuzluk, çaresizlik, değersizlik duyguları, sinirlilik, kolayca ağlama, halsizlik, günlük işlere karşı ilgide azalma, cinsel isteksizlik, uyku bozuklukları, intihar isteği, aşırı kaygı ve zihinsel faaliyetlerde yavaşlama gibi belirtilerle kendini gösteren depresyon, psikoterapi ya da ilaç tedavisiyle son bulabiliyor

Kadınların daha fazla risk altında olmasının sebepleri arasında hormonal ve biyolojik etkenler yer alıyor

Ağrılı Adet : Üreme çağındaki kadınların yarısından fazlasının problemi olan ağrılı adet, daha sık 16-22 yaşları arasında görülüyor Bacaklara ya da bele vuran ağrı, bazen bulantı ve kusmaya da neden olabiliyor Doktora danışılarak alınan bazı ağrı kesiciler, bitkisel ilaçlar, egzersiz gibi çeşitli çözümler öneriliyor

İdrar Yolu Enfeksiyonları : Kadınlarda, oldukça sık görülen idrar yolu enfeksiyonları idrar torbasının (mesane) basit iltihaplanması veya diğer idrar sistemi organlarının (örneğin böbrekler) daha ileri düzeyde iltihaplanması şeklinde olabilir

Alt üriner sistem ağrılarına yol açan sebepler arasında özellikle az su içme, seksüel ilişki, depresyon, hormonların etkisi sayılabilir İdrar yanması, acil idrar yapma hissi, sık idrara çıkma gibi belirtileri olan idrar yolu enfeksiyonları ise, yine en çok kadınları vuruyor Bunun tedavisi genellikle antibiyotiklerle sağlanıyor

Hassas Bağırsak Sendromu (IBS) : Karın ağrısı, şişkinlik ve dışkılamada problemi olarak kendisini gösteren hastalık, kadınlarda erkeklere oranla üç kat daha sık rastlanan bir bağırsak hastalığıdır Rahatsızlığınızı artırdığını düşündüğünüz yiyeceklerden uzak durmanız, sık sık ama az yemek yemeniz, bol su içmeniz, çok egzersiz yapmanız ve gaz yapan yiyecekleri az yemeniz tüketmeniz önerilebilir

25-50 Yaş doğurganlık ve olgunluk çağı

Jinekolojik Problemler : Adet kanamaları, rahim, yumurtalık hastalıkları, myom, over kistleri, kısırlık, kürtaj, rahim ağzı hastalıkları, dış gebelik, düşükler, doğum sonrası problemler, jinekolojik kanser türleri, endometriozis en yaygın kadın hastalıkları arasında Tüm bu belirtiler, düzenli olarak yaptıracak tetkiklerle ve kontrollerle zamanında önlem alınarak tedavi edilebilir

Meme Hastalıkları : Kadınlarda rastlanan tüm kanser türleri arasında yüzde 41 gibi yüksek bir oranı oluşturan meme kanserinin belirtileri özellikle 40 yaşından sonra başlıyor Kadınların bu yaştan sonra gerekli tetkikleri yaptırması gerekiyor

Meme hastalıklarının belirtilerini şöyle sıralamak mümkün: Meme iltihabı, meme başı akıntısı, meme başının asimetrik bozukluğu, ele gelen ağrısız ağrılı kitleler, meme üstünde yaralar ortaya çıkması, meme cildinde damarlarda meydana gelen belirginleşmeler, koltuk altında ele gelen kistler Meme hastalıkları, diyet yanlışları, sigara, kafein, uzun dönem ostrojen kullanımı gibi sebeplerden oluşabiliyor

Tiroid Hastalıkları : Dünyada yaklaşık 200 milyon insanda tiroid hastalığı bulunmaktadır İyot yetersizliğinin neden olduğu "basit guatr", kadınlarda en çok rastlanan tiroid hastalıkları arasında gelir

Tiroidin çok çalışması halinde (Hipertiroidizm); çarpıntı, kilo kaybı, sıcağa tahammülsüzlük, aşırı terleme, ishal, sinirlilik, titreme gibi belirtiler görülür Yine tiroidin az çalışması halinde ise (Hipotiroidizm); soğuğa karşı tahammülsüzlük, halsizlik, yorgunluk, kabızlık, hatırlama güçlüğü, yorgun ve zayıflamış kalp hızı, ciltte kuruma, saç ve kaş dökülmesi, kas güçsüzlüğü ve adet düzensizlikleri gibi belirtiler kendini gösterir

Gebelik durumu tiroidin yüzde 30 oranında büyümesini sağlayabiliyor Özellikle 45-55 yaş üstü kadınlarda tarama testi yapılmalı, özellikle ailede tiroid hastalığı varsa daha yakın takip edilmelidir

Bel Ağrıları : Bel ağrısı, tüm dünya nüfusunun yüzde 85'e varan oranlarda, hayatlarında en az bir defa geçirdikleri ve tıpta çok sık rastladığımız bir sendromdur Kadınlarda bel ağrıları erkeklere oranla daha fazla görülür Bunun sebepleri arasında, kemik erimesi, doğum ve gebelik, obezite gibi durumlar sayılabilir Bel ağrılarının ancak yüzde 2'si bel fıtığıdır Bir kadın erken menopoza girmişse, önlem alması şarttır Bel ağrılarında hareketli yaşam ve düzenli egzersiz çok önemlidir Kilo verme konusunda aşırıya kaçmamak, sigarayı bırakmak daha erken taramaya girmek gerekiyor

Hassas Bağırsak Sendromu : Kadınlarda erkeklere oranla 4 kat daha sık rastlanan bir bağırsak hastalığı olan "Hassas Bağırsak Sendromu", karın ağrısı, şişkinlik, bağırsak hareketleriyle ilgili alışkanlıklarda görülen değişmeler, bazen kabızlık, gibi belirtilerle kendini gösterir Bu şikayeti olan hastalar, sık sık ama az yemek yemeli, taze meyve ve sebze lifli yiyecekler yemeli, uyku saatine yakın bir şey yememeli, bol su içmeli ve gaz yapan yiyeceklerden uzak durmalıdır Hassas bağırsak sendromu kronik bir olaydır Yaşamınız boyunca arada sırada tekrarlayabilir Hastanın belirtileri azaltmak için bir doktora görünmesi şarttır

Multipl Skleroz (MS) : Multipl Skleroz (MS), beyin ve omurilikten oluşan merkezi sinir sistemine ait bir hastalıktır Omurilikte "miyelin" adı verilen sıvının giderek azalmasından kaynaklanır MS, kadınlarda neredeyse erkeklerin iki katı bir oranda gözükür Beynin konuşma, yürüme, görme gibi fonksiyonları üzerinde kontrolünü kaybetmesine neden olan hastalık, ileri dönemde tekerlekli sandalyeye mahkum olmaya kadar götürebiliyor Görme bozukluğu, vücudun kısmen ya da tamamen güç kaybına uğraması, sendeleme, denge kaybı, dilde pelteleşme, aşırı halsizlik ve yorgunluk gibi belirtilerle kendini gösterir Türkiye'de 35 bin kadar MS hastası olduğu tahmin ediliyor

50 yaş üstü menopoz ve yaşlılık

Osteoporoz : Halk arasında "kemik erimesi" olarak tanınan bu hastalık, genellikle kırıklar oluşana kadar sessiz seyreder Gebelik, kötü beslenme, egzersiz yapmama, erken menopoz gibi sebeplerden dolayı, sadece kadınları ilgilendiren bir hastalıktır 50 yaş üstü zayıf kadınlarda görülme sıklığı diğer kadınlara göre daha fazla

Hastalığın seyrinde, bel ve sırt ağrıları, boyda kısalma, kemik ağrıları ve kamburlaşma görülebiliyor Osteoporoz hastaları, kalsiyum alımına dikkat etmeli, sigara içmemeli ve bol bol egzersiz yapmalıdır

Kalp Hastalıkları : Kroner kalp hastalıkları, gelişmiş ülkelerde kadın ölümlerinin en sık sebeplerindendir Hipertansiyon, diyabet, sigara kullanımı, aşırı şişmanlık, doğum kontrol hapı kullanımı, psikolojik faktörler, evlilik problemleri kadınlarda koroner kalp hastalıklarına yol açabiliyor B12 vitamini kullanımı, sigarayı bırakmak, egzersiz ve diyet başlıca önlemler

Biz kadınlar, hayatımızın hangi döneminde olursak olalım kendimizle barışık olursak, vücudumuzdaki bazı değişiklikleri erken fark edip, bunlar için önlem alabiliriz

--->: Gebelik & Sorunları frmacil altıncı 6 sayfa --->: Gebelik & Sorunları

Hamilelikte röntgen ne kadar tehlikeli?"

Hastane ve kliniklerde röntgen odasının kapısında hamilelerin girmemesi için uyarı yazısı bulunur ama aslında hamilelikte röntgen çektirmenin sakıncalarını tam olarak bilmeyiz

Hamilelik döneminde röntgen çektirmenin sakıncalı olduğunu herkes bilir ama tehlikenin boyutları pek bilinmez MR konusunda da anne adaylarının çekinceleri vardır
Radyasyon nedir?

Radyasyon, düşük dalga boyu ve yüksek enerji özelliği taşıyan X ve gamma ışınları şeklindeki iyonize ışınlar için kullanılan terimdir X ışınları biyolojik olarak elektrokimyasal reaksiyonla doku hasarına yol açmaktadır Yüksek dozda X ışınları hücre ölümü, hücre değişikliği, kanser ve gelişimsel bozukluklara sebep olabilmektedir

Hamilelikte radyasyona maruz kalmanın zararları nelerdir?

Yüksek dozda radyasyona maruz kalmak embriyonun rahim duvarına yerleşiminden önceyse öldürücü etki yapmaktadır Organ gelişiminin gerçekleştiği ilk 8 haftada da benzer şekilde embriyoda öldürücü, teratojenik (embriyoda kalıcı hasar) ya da büyümeyi sınırlayan etkiler gösterebilmektedir Gebeliğin 10 haftasından sonra yüksek doz radyasyona maruz kalmak ise büyüme geriliği ve beyinde anormal gelişime sebep olabilmektedir

Hamilelikten kısa bir süre önce röntgen çektirmek sakınca yaratır mı? Hamilelikte çok zorunlu hallerde röntgen çektirilebilir mi? Hamile olduğunu bilen bir anne adayı röntgen çektirirse ne yapılmalıdır?

Tanısal bir radyolojik işlem uygulaması nedeniyle gebeliği sonlandırmak gerekmemektedir Aynı şekilde hamilelik esnasında da çok zorunlu hallerde röntgen çekilebilmektedir Amerikan Radyoloji Birliğinin açıklamasına göre hiçbir tanısal radyolojik işlem gelişmekte olan embriyo ve fetüse zarar verecek yüksek doz radyasyon içermemektedir

MR çektirmek mümkün müdür?
Gebelikde MR çekimi oldukça yararlıdır, çünkü bebek üzerinde zararlı etkileri bulunan iyonize radyasyon kullanılmamaktadır MR'ın insan üzerinde herhangi bir zararlı etkisi rapor edilmemektedir MR tetkiki gerekli görülmüşse gebeliğin herhangi bir evresinde uygulanabilmektedir

Ultrason neden sakıncalı değildir?
Tanısal ultrasonda değişik frekanslarda ses dalgaları kullanılmaktadır Ultrasonda termal indeks adı verilen ses dalgalarının ısı arttırcı etkisi önemlidir ve 10'in altında olduğu sürece potansiyel risk taşımamaktadır Tanısal ultrasonda düşük yoğunlukta dalgaların 35 yıldan fazla süreli kullanımı ile fetüs üzerinde herhangi bir risk gösterilmemiştir

Hamilelikte ağız sağlığına dikkat!

Türk Dişhekimleri Birliği (TDB) Genel Başkanı Celal Korkut Yıldırım, toplumda,

"Hamilelik döneminde bebeğin annenin dişlerindeki kalsiyum miktarını azalttığı, bu nedenle her bebeğin anneye bir diş kaybettireceği" şeklindeki inancın kesinlikle doğru olmadığını belirtti

Vücutta pek çok değişikliğin meydana geldiği hamilelikten ağız ve diş sağlığının da etkilendiği bildirildi

Hamilelikte görülen kalsiyum kaybı ya da diş sorunlarının nedenlerinin farklı olduğunu ifade eden Yıldırım, hamilelik sırasında tüm vücutta olduğu gibi ağızda da bazı değişikliklerin olduğunu, ağız sağlığında yaşanan en önemli değişikliğin östrojen ve progesteron hormon düzeylerindeki artıştan kaynaklandığını söyledi

Yıldırım, artan hormon düzeyiyle birlikte dişler üzerindeki plak birikiminin de arttığını belirterek, plakların tedavi edilmemesi halinde bunun dişeti iltihabına neden olduğunu kaydetti

"Hamilelik gingivitesi" adı verilen bu durumda, dişetlerinin kırmızı, hacim olarak artmış, hassas ve kanamalı hale geldiğine değinen Yıldırım, gingivit (dişeti yangısı) olan bir kadının hamilelik sırasında bu rahatsızlığının şiddetinin artabileceğini vurguladı

Hamilelikte diş aralarının hergün diş ipiyle temizlenmesi gerektiğini dile getiren Yıldırım, şunları söyledi:

"Hamilelik döneminde vücuttaki dengenin bozulması dişlerin çabuk çürümesine uygun ortam yaratır

Dengeli beslenmeyle birlikte C ve B12 vitamin destekleri, ağız sağlığının sürdürülmesi açısından önemlidir

Hamilelik planlanıyorsa veya hamile olunduğundan şüpheleniliyorsa dişhekimi ziyaret edilmelidir İlk 3 aylık dönemde diş temizliği yaptırılması uygundur"

Yıldırım, hamilelikte dişlerin daha çabuk çürümesinin bir nedeninin de, hamilelerin tatlıya, "abur cubur" olarak nitelendirilen gıdaları aşırı tüketmeleri, daha sonra da dişlerini fırçalamayı ihmal etmeleri olduğunu savundu

Hamilelikte Son 3 Aylık Dönem Önemli

- Uyumakta güçlük çekiyorum, ne yapmalıyım?

Arka arkaya geçen uykusuz geceler kendinizi giderek daha yorgun hissetmenize neden olabilir Gündüz uyumamanız, akşam yemeğini erken yemeniz, ılık bir banyo ve ılık süt içmeniz daha rahat uyumanıza yardımcı olabilir Gebelik döneminde uyku ilaçlarının kullanılması kesinlikle uygun değildir

- Sadece 28 haftalık hamile olmama rağmen göğüslerimden süt geliyor Bu durum normal mi?

Bu gebelikte sık görülen bir durumdur, memeleri emzirmeye hazırlayan hormonlar doğumdan önce süt salınmasına ve göğüslerden süt gelmesine neden olabilir Bu ilk önce sadece cinsel ilişki sırasında olabilir Sıvı beyaz ve temiz görünümlüdür Kanlı ve koyu renkli akıntılar hemen değerlendirilmelidir Doğumdan önce göğüslerinden süt gelen gebelerin bu sütü sağmaması gerekir, çünkü bu işlem erken doğum eylemine neden olabilir Göğüs ucuna koyacağınız pedler ile giysilerinizi koruyabilirsiniz

- Cinsel ilişkide bulunmam bebeğime zarar verir mi?

Gebeliğin son dönemlerinde çiftlerin % 50'si cinsel ilişkide bulunmayı durdurur Eğer eşiniz enfeksiyon taşımıyorsa, cinsel ilişkide bulunmak bebeğin enfeksiyon kapmasına neden olmaz ve bebeğe zarar vermez Erken doğum tehdidi ile istirahat önerilen gebelerin cinsel ilişkide bulunmamaları gerekir

- 28 haftalık gebeyim ve lekelenmem oluyor, normal mi?

Hayır normal değildir Bu doktorunuza hemen haber vermenizi gerektiren bir durumdur Plasentanın (bebeğin eşinin) öne yerleşimli olmasına veya lekelenmeye ağrı da eşlik ediyorsa plasentanın rahim duvarından ayrılmasına bağlı olabilir

Hamileliğin son aylarında bebeğin hareketlerinde azalma ve lekelenme en önemli uyarıcı işaretleridir Mutlaka doktora haber verilip incelenmesi gerekir

- Bebeğimin ara sıra ritmik olarak sıçradığını hissediyorum, normal mi?

Bunlar hıçkırıklardır Diaframın kasılmasına bağlı olarak oluşan hıçkırıklar akciğerlerin gelişimi için önemli olabilir Başladıktan bir süre sonra kendiliğinden kaybolur

- Doğum derslerine katılmalı mıyım?

Bu iyi bir fikir olabilir Böyle dersler süresince bilgi ve deneyimler de paylaşılacağı için kendinizi doğuma daha kolay hazır hissedebilirsiniz

- Non-stres test nedir?

Non-stres test yarım saat kadar süren ve bebeğin incelendiği bir testtir Bu test süresince bebeğin kalp atışları ve rahmin tonusu kaydedilir Reaktif test bebeğin sağlığının iyi olduğunu gösterir Bu test hipertansiyon veya şeker hastalığı olan annelerde, bebekte büyüme geriliği olduğu durumlarda ve miyadı geçen gebeliklerde sık sık tekrarlanır

- Kaç haftadan sonra doğan bebekler yaşayabilir?

Gebeliklerin %10'u erken doğum ile sonlanır Yeni doğanlar için yoğun bakım ünitelerinin olduğu merkezlerde 26 haftalık doğan bebekler yaşabilir 28 haftadan sonra doğan bebeklerin yaşama şansı daha yüksektir

- Erken doğumun başladığını nasıl anlayabilirim?

Bir saat içinde dörtten fazla kasılmanız oluyorsa ve bu durum bir saatten fazla devam ediyorsa erken doğum eyleminin başlamasından şüphelenilir Vajinal akıntı miktarında artma ve sırt ağrısı da erken doğumun habercisi olabilir Bu bulguların varlığında hemen doktorunuza başvurmanız gerekir

- Hemoroidler için ne yapabilirim?

Hemoroidler gebelik döneminde artar, şiddetli ağrı ve kanamaya neden olabilir Gebelik döneminde pelvik bölgede kanın göllenmesine bağlı olarak hemoroidler büyür

Fazla su içmek, erik suyu gibi sulu gıdalar almak, lifli besinlerden zengin beslenmek, bol taze sebze ve meyve yemek yakınmaları azaltabilir Çok şiddetli ağrı olduğu durumlarda ağrı kesici özelliği olan pomadlar kullanılabilir

- Bu güne kadar suçiçeği geçirmemiştim Suçiçeği geçiren bir çocuk ile aynı yerde bulundum Ne yapabilirim?

Suçiçeği enfeksiyonları herhangi bir bulgu vermeden de geçirilebildiğinden birçok kadın enfeksiyonu önceden geçirdiğini bilmez Gebelerin % 95'i enfeksiyonu önceden geçirerek doğal yoldan bağışıklanmıştır Enfeksiyonu geçirmemiş % 5 'lik grup için risk vardır Suçiçeği geçiren biriyle temas edildiğinde hemen bir kan testi yapılarak enfeksiyonun önceden geçirilip geçirilmediği doğrulanmalıdır Bu testler 24 saat içinde sonuç verir Enfeksiyonu önceden geçirmediğiniz tespit edilirse bu virüse karşı immunglobulin (antikorlar) verilerek hastalığı hafif geçirmeniz sağlanır

Hastalığı geçirirseniz bebeğinizin etkilenme şansı % 2'dir En sık görülen problem de bebeğin kol ve bacaklarının normal gelişmemesidir

- Otuzdört haftalık hamileyim Şiddetli sırt ağrılarım var Ne yapmalıyım?

Gebelik döneminde sağlıklı duruş çok önemlidir Hatalı duruş gebelikten dolayı sırta binen yükü arttırarak sırt ağrılarına neden olur Gebeliğin son dönemlerinde bebeğin aşağı yerleşmesi ile siatik ağrısı da başlayabilir Sağlıklı duruş ve sert zeminde yatmak ağrıyı azaltabilir Doğumdan sonra sırt ağrıları azalır

- Aniden bebeğimin aşağıya indiğini hissettim Daha rahat nefes almama rağmen kasıklarımda basınç hissediyorum Bu durum normal mi?

Bu 36 haftadan sonra birçok gebede görülen bir durumdur Bebeğin aşağıya yerleşmesi sizin daha rahat nefes alabilmenizi sağlar fakat daha sık idrara gitme ihtiyacı hissedersiniz Önceden doğum yapmış kişilerde bebeğin aşağı yerleşmesi doğuma kadar gerçekleşmeyebilir

- Doğum sırasında bebeğimin monitörize edilmesine gerek var mı?

Bebeğin sağlıklı olduğunu doğrulayabilmek için monitörize edilmesi gerekir Doğum sırasındaki monitörizasyonun sürekli olmasına gerek yoktur Ancak gebenin şeker veya kalp hastası olduğu durumlarda ve bebekte gelişme geriliği görüldüğünde monitörizasyonun sürekli olması gerekir Bebeğin kalp atışlarında herhangi bir bozulma saptanırsa monitörizasyona sürekli devam edilir

- Nişanenin atıldığını nasıl hissederim?

Hamilelik boyunca rahim ağzında biriken salgılardan oluşan nişane rahim ağzı yumuşamaya ve dilate olmaya (gevşemeye) başladığında atılır Gebeler hafif kasılmalar ve ardından jelatinimsi, kalın bir sıvının vajinadan geldiğini hisseder Bazı gebelerde ise gebeliğin son bir iki haftasında vajinal akıntıda artış olur, bu rahim ağzındaki salgılardan oluşan nişanenin yavaş yavaş gevşeyerek incelmesine bağlıdır Nişanenin atılması doğumun başladığını gösterir

- Gerçek doğum sancılarıyla yalancı doğum sancılarını nasıl ayırırım?

Karnın alt kısmında hissedilen ve genellikle ağrısız olan kasılmalara Braxton-Hicks kontraksiyonları (kasılmaları) adı verilir Bunlara nişanenin atılması ve sırt ağrıları eşlik etmez Doğum sancıları ise giderek daha az aralıklarla, şiddetlenerek ve düzenli olarak gelen ve bir-iki dakika süren ağrılardır Bu ağrılar her beş dakikada bir gelmeye başladığında hastaneye başvurmanız gerekir

- Stres testini neden yaptırmalıyım?

Bu testte rahim kasılması sağlanarak bebeğin bu kasılmalara nasıl cevap verdiği incelenir Meme uçları uyarılarak veya ilaç verilerek rahmin kasılması sağlanır Rahmin her kasılması ile bebeğe giden kan akımında bir miktar azalma olur Sağlıklı bebekler bunu iyi tolere eder Eğer kasılmadan sonra bebeğin kalp atışlarında yavaşlama oluyorsa test pozitif olarak değerlendirilir bu da bebeğin streste olduğunu gösterir Bu durumda bebek hemen doğurtulmalıdır

- Amniyon sıvısı nedir ve ne işe yarar?

Bebeğin içinde yüzdüğü sıvıya amniyon sıvısı denir ve bu sıvının büyük bölümünü bebeğin idrarı oluşturur Bebek nefes aldığında bu sıvıyı yutar ve bu sıvı akciğerlerin gelişmesi için önemlidir Böbreklerinde problem olan bebeklerde bu sıvının miktarı az olabilir Amniyon sıvının miktarı plasentanın durumu hakkında bilgi verir Plasentanın yaşlandığı ve bebeği besleyemediği durumlarda amniyon sıvının miktarı azalır

- İdrarımda şeker bulundu, ne olabilir?

Gebelerin bir çoğunda özellikle yemeklerden 1-2 saat sonra idrarda az miktarda şeker bulunması normaldir Fakat bu durum gebeliğe bağlı gelişen şeker hastalığında da görülür Gebeliğin 24-28 haftaları arasında oral glukoz tolerans testi yapılarak gebeliğe bağlı şeker hastalığı tespit edilebilir Gebeliğe bağlı şeker hastalığı tespit edilirse özel diet uygulanır

- Bacağıma kramp giriyor ne yapabilirim?

Gebeliğin son döneminde çok sık görülen bir yakınmadır Yeterli kalsiyum ve potasyum aldığınızdan emin olun Kalsiyum süt ve süt ürünlerinde, potasyum ise muz ve turunçgillerde bulunur Yatmadan 10-15 dakika önce bacaklarınızı germeniz krampları azaltabilir

- Çok sık midem ekşiyor, ne yapabilirim?

Yemek borusunun alt kısmında tonus azalmasına bağlı olarak midedeki asit yemek borusuna geri kaçar Az ve sık yemek, acı ve baharatlı yiyeceklerden kaçınmak ve yatmadan önce kesinlikle yemek yememek şikayetinizi biraz azaltabilir Antiasit ilaçlar kullanılabilir

- Doğum için ne zaman hastaneye gitmeliyim?

Önceden doğum yapmamış gebelerin sancıları 5-10 dakika aralıklar ile düzenli olarak gelmeye başladığında hastaneye başvurmaları önerilir Önceden doğum yapmış gebelerde doğum daha hızlı gerçekleşir Sancılar 10 dakika ara ile gelmeye başladığında hastaneye gidilmelidir

- Rahim ağzı silinmesi ne demek?

Gebeliğin son döneminde rahim ağzı yumuşamaya başlar, buna rahim ağzı silinmesi denir Rahim ağzı açılmaya uygun hale gelir

- Doğumda poşun (zarların) açılması ne demektir?

Doğum eylemini başlatmak için poş açılabilir Bununla birlikte prostaglandin olarak adlandırılan maddelerin salınması ile kasılmalar başlar ya da şiddetlenir

- Suni sancı ne demektir?

Damardan verilen ilaçlar ile kasılmalar başlatılabilir İlaç verilerek başlatılan doğumlar genellikle uzun sürer

Vajinal yoldan uygulanan prostaglandin içeren jeller de rahim ağzının silinmesini ve doğumun başlamasını sağlar Bu jeller genellikle damardan ilaç verilmeden önce uygulanır

- Bebek kordonu bebeğin boynuna dolanınca ne yapmalı?

Bu durum yeni doğanların %15'inde görülebilir Genellikle bebeğin başı çıkarılırken düzeltilir veya kordon hemen kesilir Eğer doğum sırasında kordon çok sıkışırsa bebeğin kalp atışlarında düzensizliğe neden olur

- Mekonyum nedir?

Doğumdan önce bebeğin sindirim sistemi mekonyum ile doludur Bebeğin bağırsak hareketleri ile mekonyum amniyon sıvısına karışır Bu özellikle miyadı geçmiş gebelerde görülür Bebeğin nefes alması ile mekonyum akciğerlere gidebilir ve mekonyum aspirasyonu olarak adlandırılan tehlikeli durum oluşur

- Vajinal yoldan doğum yapıp yapamayacağımı nasıl anlarım?

Genellikle doğum eylemi başlayana dek vajinal doğum yapılıp yapılamayacağı belli olmaz Günümüzde doğumların % 20'si sezaryen ile gerçekleşmektedir

- Doğum sırasındaki sancıyı azaltmak için ne yapabilirim?

Ağrıyı azaltmak ve kasılmalar arasında gebenin dinlenmesini sağlamak için narkotik ilaçlar damardan kullanılabilir Genelde bu ilaçlar düşük dozda kullanıldıkları için doğumun uzamasına neden olmazlar Epidural anestezi de doğumdaki ağrıyı azaltmak için kullanılabilir Sırta yerleştirilen ince bir kateter aracılığı ile verilen anestezik maddeler ağrıyı azaltır

Bu tip anestezi bazen doğumu yavaşlatabilir Epidural anestezi rahim ağzı açıklığı 4 cm'den fazla olduğunda ve bebek pelvise yerleştikten sonra verilirse doğum eylemi uzamaz

- Epizyotomi nedir?

Bebeğin başının çıkışını ve doğumu kolaylaştırmak amacı ile vajinal kanalın alt kısmında yapılan kesiye epizyotomi denir Epizyotomi açılmadığı zaman özellikle doğum hızlı olursa yırtıklar oluşabilir

- Forseps ve vakum uygulamaları zararlı mıdır?

Tecrübeli ellerde zararlı değildir Her ikisi de bebeğin çıkışını kolaylaştırmak için uygulanır Bebeğin kafasında bir süre sonra kaybolan izler bırakır

DOĞUM SONRASI DÖNEM

- Doğumdan sonra hastanede ne kadar kalmalıyım?

Doğumdan sonra hastanede kalış süreleri giderek kısalmaktadır Bundan 30 yıl önce doğumdan sonra hastanede 1 hafta kalınırken günümüzde en fazla 2-3 gün kalınmaktadır Bebeğin ve annenin sağlığı açısından doğum sonrası hastanede 48 saat kalınması genellikle yeterlidir

- Bebeğimi emzirmeli miyim?

Yeni doğanın beslenmesinde en güzel yol anne sütü verilmesidir Anne sütü hem ucuz, hem besleyici hem de anne ile bebek arasındaki yakın bağın kurulmasında önemlidir Anne sütündeki antikor dediğimiz maddeler bebeğe geçerek bebeğin hastalıklardan korunmasını sağlar Birçok kadın doğumdan hemen sonra bebeğini emzirmek ister, fakat annenin ve bebeğin emzirmeye alışması birkaç gün veya daha uzun sürebilir Birçok anne ilk günlerde bebeğinin yeterli besini alamadığı ve aç kaldığı endişesine kapılır Bebeğin günde 8-12 kez altını ıslatması yeteri kadar sıvı aldığını gösterir

İlk 10-14 günden sonra emzirme ile ilgili problemlerin birçoğu ortadan kalkar ve emzirme zevkli hale gelir

Göğüsleri küçük olan kadınların endişelenmesine hiç gerek yoktur Süt üretimi göğüslerin büyüklüğü ile ilgili değildir Hormonal uyarılar ve bebeğinizin emmesi genellikle yeterli sütün üretilmesini sağlar

- Emzirmek için göğüslerimi nasıl hazırlamalıyım?

Emzirmek için göğüslerin hazırlanmasının gerekli ve yararlı olduğu tartışmalıdır Eğer meme uçları içe dönük ise yararlı olabilir Doğuma 6-8 hafta kaldığında meme uçlarının parmaklar arasında birkaç dakika süre ile döndürülmesi ve bu işlemin günde 4-6 kez tekrarlanması yararlı olur Her banyodan sonra meme uçlarının sert bir havlu ile sert bir şekilde kurulanması da meme uçlarının emzirmenin başladığı ilk dönemlerde çatlamaya karşı daha dayanıklı olmasını sağlar

- Doğum sırasında tüplerimi bağlatabilir miyim?

İstedikleri kadar çocuk sahibi olan çiftlere cerrahi sterilizasyon yani tüplerin bağlanması önerilebilir Gelişmiş ülkelerde üreme çağındaki çiftlerin yaklaşık %17'si doğum kontrol yöntemi olarak tubal sterilizasyonu (tüplerin bağlatılması) seçmektedir Güvenilirliği %998 olan tubal sterilizasyonun kadının cinsel yaşamına ve ruh sağlığına olumsuz hiçbir etkisi yoktur Doğum sezaryen ile gerçekleşiyorsa aynı anda, eğer normal yoldan gerçekleşmişse basit bir cerrahi girişim ile gerçekleştirilebilir

- Hastaneden çıktıktan sonra hangi aktivitelerimi kısıtlamalıyım?

Günlük yaşamınızı çok fazla kısıtlamadan belli aktivitelerden kaçınmanız yeterli olur Ağır kaldırmaktan iyileşene kadar kaçınmanız gerekir Hamilelik döneminde kadının duruşu ve sırt kuvvetinde azalma olur, ağır kaldırdığınızda sırtınıza zarar vermeniz çok kolaylaşır Cinsel ilişkide bulunmaktan da 4-6 hafta süresince kaçınılmalıdır Genital organlarınız tamamı ile iyileştikten sonra cinsel ilişkide bulunabilirsiniz

- Doğum sonrası kontrol için ne zaman gitmeliyim?

Doğumdan altı hafta sonra kontrole gitmeniz gerekir Bu dönemde genital organlarınız gebelik öncesi haline döner

- Doğum kontrol haplarını kullanmaya ne zaman başlamalıyım?

Bebeğinizi emziriyorsanız doğumdan iki hafta sonra başlayabilirsiniz Bir çok kadın doğumdan 4 hafta sonra cinsel ilişkiye girmeye başlar ve hemen tekrar gebe kalabilir Cinsel ilişkiye girmeye başladığınız andan itibaren korunmanız gerekir Emziren annelerin doğum kontrol hapı kullanmasının bebek açısından herhangi bir sakıncası olmadığı düşünülmektedir Fakat doğum kontrol hapları içerdikleri östrojene bağlı olarak sütün azalmasına hatta kesilmesine neden olabilir

Sezeryan İle Doğum

Günümüzde anestezi yöntemlerinin iyileşmesi, sterilite ve enfeksiyon problemlerine karşı güçlü antibiyotiklerin bulunması, ameliyat dikiş materyallerindeki gelişmeler ve cerrahi tekniklerin ilerlemesi sonucunda sezaryen ameliyatları son derecede güvenli ve kolay bir işlem haline gelmişlerdir Sezaryen hastanın isteğine bağlı yapılabileceği gibi bazı tıbbi zorunluluklar karşısında da yapılabilir Bu tıbbi zorunluluklar, anne veya bebeğe bağlı olabileceği gibi gebeliğin kendine has özel durumlarına da bağlı olabilir Yine yapılacak olan sezaryen ameliyatı, gebeliğin seyrine göre değişik gebelik haftalarında olabilir Genel olarak amaç anne ve bebek açısından en uygun zamanı yakalamaktır İsteğe bağlı (elektif) sezaryen: Ülkemizde, özellikle son senelerde hastanelerdeki isteğe bağlı sezaryen oranları gün geçtikçe artmaktadır Burada herhangi bir tıbbi gereklilik olmaksızın, anne-baba adaylarının tercihleriyle, bebek gününü doldurduktan sonra (38 hafta sonrası), kararlaştırılan bir günde sezaryenin uygulanmaktadır İsteğe bağlı sezaryenlerde en sık karşılaşılan neden anne adayının normal doğumdan korkması, uzun sürebilecek olan eylemi çekmek istememesi, bebeğini en ufak bir risk altına sokmak istememesi ile normal doğumun uzun dönem sonrası olumsuz etkilerinden (rahim ve mesane sarkmaları gibi) kaçınma isteğidir Bebeğin rahim kanalına başla ilerlememesi: Bebeğin doğum kanalına yan, makat veya çapraz olarak gelmesi normal doğumda problemler yaratabilir Normalde tüm gebeliklerin %95’inde bebek başla ilerlerken, diğer durumlar %5 oranında görülür Bu tür durumlarda bebeği riske atmamak için pek çok hekim tarafından sezaryen uygulanmaktadır Plasenta (eş) kısmının rahim ağzını tamamen kapatması: Bu durumda bebeğin doğum kanalında ilerlemesi kanamaya bağlı problemler yaratacak ve hem anne hem de bebek hayatını riske atacaktır Plasentanın (eş kısmının) erken ayrılması: Plasentanın bebeğin doğumundan önce rahim duvarından ayrılmasına “ablasyo plasenta” ya da “plasental dekolman” adı verilir Böyle bir durumda bebeğe oksijen ve besin kaynaklarının akışı bozulur Kanamaya bağlı anne ve bebek hayatının riske girdiği için bu durumda acil olarak bebek doğurtulmalıdır Makrozomi (İri Bebek): Ultrasonda bebeğin tahmini ağırlığının normalden fazla olması durumudur Özellikle ilk gebeliklerde, doğuma yakın zaman içinde bebeğin tahimi ağırlığının 4000 gramdan fazla olarak saptanması durumunda, bebek normal doğum riskine atılmayarak direkt olarak sezaryen planlanabilir Bebeğin kafası ile anne adayının kemik yapıları arasında uyumsuzluk (Sefalopelvik uygunsuzluk): Bu durum halk arasında ‘çatının dar olması’ olarak adlandırılmaktadır Annenin kalça kemiğinin anatomik yapısı ve bebeğin başının bu bölgeye uygunluğu doğum şeklinin kararını etkiler Kalça kemik çatısının dar olduğu veya çatının normal olmasına rağmen bebeğin kafa çapının geniş olduğu durumlarda yine seçilecek olan yöntem sezaryendir Çoğul gebelikler: Şart olmamakla bu tür gebeliklerde sezaryen tercih edilir Özellikle üç ya da daha fazla sayıda bebek varsa vajinal doğumdan kaçınılır İkiz gebeliklerde ise önde gelen bebeğin makat geliş arkadakinin ise baş geliş olması durumunda ilk bebeğin gövdesi doğduktan sonra arkadaki bebek ile kafaları kilitlenebileceğinden bu durum mutlak bir sezaryen gerekliliğidir Bebekle ilgili bazı anormallikler: Bebeğin doğum kanalından geçmesini olanaksız kılan yapısal bazı anormalliklerin varlığında da sezaryen gerekliliği olabilir Bu durumun en önemli örneği bebeğin karın duvarının kapanmadığı ve iç organlarının dışarıda olduğu “gastroşizis” ve “omfalosel” durumlarıdır Vajinal doğum olduğunda bu organlarda ciddi zedelenmeler meydana gelir Bazı iskelet sistemi hastalıkları ile nöral tüp defekti gibi durumlarda da sezaryen gereklidir Yapışık ikiz (siyam ikizleri) varlığında da sezaryen uygulanır Rahimdeki myomlar: Doğum kanalını daraltarak vajinal doğumu olanaksız hale getirebilirler Dev kondilom (genital siğil) varlığında da vajinal doğumdan kaçınılır Ikınmanın riskli olduğu durumlar: Bazı durumlarda anne adayının doğum sırasında ıkınması kendi sağlığını tehlikeye atabilir İleri derecede kalp hastalıkları bu durumun en güzel örneğidir Benzer şekilde beyin anevrizması gibi problemlerde de ıkınma sakıca yaratacağından sezaryen tercih edilir Annede herpes enfekiyonu: Anne adayında aktif genital herpes enfeksiyonu varlığında bebek doğum kanalından geçerken enfeksiyonu kapabilir Bu oldukça riskli bir durumdur Aktif genital herpes varlığında vajinal doğum asla düşünülmez Annenin önceden geçirdiği bazı ameliyatlar: Daha önceden geçirilen sezaryen, myomektomi (rahimden myom alınması), bel fıtığı veya vajinal ameliyatlar nedeni ile sezeryen gerekebilir Vajinismus veya doğum korkuları: Vaginismus cinsel ilişki sırasında vajenin istemsiz kasılmaları ile karakterize bir durumdur Genelde histerik yapıdaki bu kadınlarda vajinal muayene ile doğumu izlemek mümkün değildir Anne adayının normal doğumdan aşırı korktuğu veya muayeneyi tolere edemediği durumlarda da hiçbir tıbbi gereklilik olmaksızın sezaryen yapılabilir Bebeğin sıkıntıya girmesi: Doğum eylemi (travay) izlemi sırasında veya daha öncesinde yapılan NST incelemelerinde bebeğin sıkıntıda olduğunu düşündüren bulguların varlığında acil sezaryen gerekli olabilir Bebeğin rahim içinde gelişme geriliği durumunda sıkı gebelik izlemine gerek vardır Bebeğin sıkıntısının daha da artması acil sezaryeni gerektirebilir Amniyon sıvısının mekonyumlu olması : Bebeğin barsak içeriğine (dışkısına) “mekonyum” denir Bebeğin doğum eylemi (travay) sırasında mekonyumunu yapması sıkıntıda olduğunu gösterir Eğer bebek mekonyumunu yutarsa doğum sonrası akciğer enfeksiyonu gelişebilir Bu nedenle amniyon sıvısında mekonyum saptandığında şart olmamakla birlikte sezaryen tercih edilebilir Doğum eyleminin (travayın) ilerlememesi: Rahim kasılmaları düzenli ve güçlü olmasına rağmen rahim ağzının açılmaması veya bebeğin kafasının aşağıya inmemesi durumlarında sezaryen gerekliliği ortaya çıkar Eylemin ilerlememesinde en önemli neden bebeğin kafasının doğum kanalına uygun şekilde girememesidir Zaman zaman eylem normal olması gereken şekliyle ilerlerken bebeğin kafası doğum kanalının ortasında takılabilir Bu durumda da sezaryen gerekir Kordon sarkması veya kordonun önde gelmesi: Amniyon kesesi açıldığında bebeğin göbek kordonu rahim ağzından dışarıya sarkabilir, bu duruma “kordon sarkması” denilir Son derece acil olan bu durumda kordon sıkışarak bebeğe giden kanın kesilmesine ve bebeğin ölmesine neden olabilir Kordon sarkması varlığında bir kişi elini annenin vajenine sokarak kordonu rahim içine iter ve bu vaziyette ameliyat odasına gidilir Bebek tamamen doğana kadar kişi elini vajinadan çıkarmaz Kordon, su kesesi açılmadan elle muayenede önde geliyorsa bu duruma “kordonun önde gelmesi” denir Yine yapılacak işlem sezaryen operasyonudur Bazı durumlarda ise doktor anne adayına özellikle sezeryen önerebilir Gebeliğin çok zor elde edildiği ya da ikinci bir gebelik şansının düşük olduğu ileri anne yaşı, gebeliğin tüp bebek sonrası oluşması gibi durumlarda normal doğumun bebeğe yüklediği risklerden kaçınmak ve bebeğin sağ olarak dünyaya gelmesini garanti altına almak için sezaryen tercih edilebilir Eskiden literatürümüzde "kıymetli bebek" olarak geçen bu durum, daha sonra bu terimin anlamsızlığı nedeniyle terk edilmiştir Her ne olursa olsun tüm bebekler kıymetlidir kıymetsiz tek bir bebek bile olamaz

Sezaryan nedir?
· Sezaryan oranı neden artıyor?
· Sezaryanın riskleri
· NEDEN SEZARYAN ILE DOĞUM?
· Isteğe Bağlı Sezaryan

Anne doğum için hastaneye yatalı 6 saat olmuştu Sancılar oldukça şiddetli geliyordu Başlangıçta herşey yolundaydı Doğum ilerliyordu Ancak son 2 saattir bazı şeyler ters gidiyor gibiydi Kuvvetli sancılara rağmen Can'ın pozisyonunda bir değişiklik olmamıştı Aynı yerde duruyordu Sonunda Anne'nın hekimi kararını verdi Kemik çatı yeterince geniş değildi ve bebeğin kalp sesleri sıkıntı belirtileri gösteriyordu Doğumu sezaryan ile sonuçlandıracaktı Bu durum Anne'nin ve Baba'nın pek hazırlıklı olmadığı bir karardı Kendilerini hep normal vajinal doğuma hazırlamışlardı Aylarca nefes egzersizleri yapmışlar, konu ile ilgili birçok kitap okumuşlardı Acaba başka çare yok muydu?
Evet her doğum eyleminin sezaryan ile sonlanma olasılığı vardır Hamileliğin son günlerinde en çok merak edilen konu doğumun ne şekilde olacağıdır Genelde normal doğum istenir
Normal Doğum Nedir?
Normal doğum Can'nın başının önde olarak vajinal yoldan olduğu doğumdur Bir vajinal doğumun normal olup olmayacağı Can doğana kadar kesin olarak kestirilemez Son anda bile bazı şeyler ters gidebilir Ancak önceden yapılan muayenelerle doğumun normal olma şansı hakkında hekim bir kanı edinebilir
Özellikle Ülkemizde sezaryana karşı bir korku vardır Sezaryanla doğan kadınların yarım kalacağı ( O'da ne demekse?), iyileşmesinin çok güç olacağı, karnının şiş kalacağı söylentileri dolaşır durur Bunların hiçbiri gerçekleri yansıtmaz

Sezaryan nedir?
Sezaryan ile doğum Can'ın ve sonunun , Anne'nin karnından uterusu açarak çıkartılmasıdır Can'ın ve Anne'nin sağlığını tehdit eden her durumda ya da vajinal yolla doğumun imkansız olduğu durumlarda sezaryan yapılır
Sezaryan ameliyatı dünyanın bildiği en eski ameliyatlardandır Tıbbın ve teknolojinin ilerlemesiyle ameliyat tekniği çok gelişmiştir Ameliyatların mikropsuz koşullarda yapılması, kan verilebilmesi, kuvvetli mikrop kırıcı ilaçlar, modern cerrahi malzeme ve genel anestezi vermeden belden yapılan uyuşturma sayesinde ameliyatın tehlikesi çok azalmış, nerdeyse normal doğum kadar tehlikesiz olmuştur
Normal koşullarda ameliyat 45 dakika kadar sürer Can ameliyat başladıktan yaklaşık 10 dakika sonra çıkarılır Sonra kesilen katlar dikilir Can'a ulaşmak için cildden başlayarak 8 kat tabaka kesilmekte ve sonra dikilmektedir
Bu tabakalar sırasıyla
- Cilt,
- Cilt altı yağ dokusu
- Kasların koruyucu kılıfı
- Kas tabakası
- Karın iç zarı
- Uterus zarı
- Uterus kası
- Amnion zarı

Sezaryan oranı neden artıyor?
Son yıllarda tüm dünyada ve ülkemizde sezaryan ile doğan bebek oranı hızla artmaktadır Bugün birçok gelişmiş ülkede sezaryan oranı %20-25 arasında seyretmektedir Yani her 4 veya 5 bebekten biri artık sezaryan ile doğmaktadır Halbuki oran 1970 de %55, 1980 de ise %165 idi Bu da sezaryanın birçok hekim ve aile tarafından yaygın bir şekilde benimsendiğinin göstergesidir
Sezaryan oranının artışında bir başka neden hekimlerin eğitimlerindeki değişikliklerdir Örneğin eskiden Can'ın ters gelişlerinde vajinal doğum daha çok uygulanan bir doğum şekli idi Böyle olunca eğitim gören hekimler vajinal yoldan ters doğumları yapmakta ustalaşırdı Ama yavaş yavaş sezaryan oranı arttıkça vajinal yoldan doğan Can sayısı azaldı Uzmanlık eğitimi gören hekimler ters gelen bebeklerin vajinal doğumunu öğrenemeden uzman olmaya başladılar Bu durumda bugün nerede ise hemen her ters doğum sezaryan ile doğurtulmaya başlandı
Aynı eğilim forseps doğum içinde geçerli oldu Forsepsi eline bile almadan uzmanlık eğitimini tamamlayan bir hekim doğal olarak her zorlu doğumda sezaryan ile doğuma yöneldi
Artan her sezaryan sayısı daha sonraki doğumlarında sezaryan ile olmasına neden olur
Yani sezaryan sayısının artışı bir kötü daire şeklinde çalışır durur Bu kötü daireyi kırmak için son yıllarda daha önce sezaryan ile doğum yapmış Annelerı daha sonraki doğumlarında vajinal yolla doğurtmak eğilimi artmaktadır

Aileler sezaryanı neden benimsiyor?
Çağdaş aileler günümüzde küçük kalmak istiyor En fazla iki çocuk düşünüyor Bu nedenle daha garanti gördükleri sezaryanı tercih ediyor ikinci operasyon esnasında da tüplerini bağlatarak bir daha gebe kalma korkusundan kurtulmuş oluyorlar
Sosyoekonomik koşulları iyi olan aileler sezaryanı daha fazla tercih ediyorlar Çünkü bu ailelerin özel hastanelerde, özel hekimlerle doğum yapma şansları fazla Tercihlerini daha iyi belirliyorlar Ekonomik koşulları kötü olan aileler ise devlet ya da sigorta hastanelerinde doğum yapıyorlar Bu hastanelerde çok gerekmedikçe sezaryana fazla başvurulmuyor Bu eğilim sadece Ülkemizde değil, dünyada da böyle
Bu nedenle özel hastanelerde sezaryan oranı kat kat fazladır 30 yaşın üstündeki Annelerde ve yüksek öğrenim görmüş Annelerde sezaryan tercihi çok daha fazladır
Sezaryanın üstünlükleri
Birçok durumda sezaryan ile doğum tercih edilir Bugün gelişmiş ülkelerde her 4 doğumdan biri sezaryan ile olmaktadır Bunun nedenleri şunlardır
Sezaryan tehlikesiz bir doğum şekli haline gelmiştir
Normal doğum sırasında Can uzun süreler oksijensiz kalır Sancılar sırasında olan bu durum uzun sürerse Can'da bazı hasarlar olabilir Sezaryanda böyle bir tehlike yoktur
Normal doğum sırasında ıkınmalara ve zorlanmalara bağlı olarak rahim ve idrar kesesi sarkmaları olur Uterus ağzı yırtıklara bağlı akıntı şikayetleri olabilir Rahim ağzının genişlemesine bağlı olarak cinsel ilişkide eski zevk kalmayabilir Sezaryan ile bu sakıncalar ortadan kalkmıştır
Çoğu zaman normal doğum sonrası çekilen sıkıntılar sezaryan'a göre daha fazla olur Epizyotomi dikişleri şişer, mikrop kapabilir Anne otururken ve dışkılarken siddetli sancı yapabilir Dikişler iltihap kaparsa epizyotomi kesisi açılabilir ve aylarca süren sıkıntılar doğurur
Sezaryan esnasında uterus veya yumurtalıklarda mevcut myom, kist gibi oluşumları çıkarma şansı doğar, Anne ikinci bir ameliyat olasılığından kurtulur
Sezaryan ile daha zeki bebekler
Ancak sezaryan ile doğumun en büyük amacı doğacak çocukların zeka ve akıl yönünden geri kalmamasını sağlamaktır
Can anne karnında uterus içinde bulunmaktadır Can Anne'ye göbek kordonu ve plasenta aracılığıyla bağlıdır
Doğum eylemi başladıktan sonra sancılar sırasında göbek kordonu sıkışabilir ve bebeğe giden kan ve oksijen miktarı azalabilir Bu durumda Can'ın beynindeki hücreler ölmeye başlar Bu olay zamanında farkedilmeyip gerekli önlem alınmazsa bebek tüm ömrü boyunca sakat ya da geri zekalı olabilir Bu geri zekalılık çoğu zaman farkedilmeyecek kadar hafif olur Ancak çocuk büyüyüp okula gitmeye başladıktan sonra zeka eksikliği belirmeye başlar Derslerde, okullara giriş sınavlarında başarı gösteremez

Sezaryanın riskleri
Herşeye rağmen sezaryan bir operasyondur Karın açılmaktadır Karın içi iltihaplanma riski her zaman vardır Dikişlerde, ciltaltında kanama ve iltihap ile karşılaşılabilir
Sezaryan ile kan kaybı normal doğuma göre daha fazladır 2 veya 3 kez yapılan sezaryanlar 1 lere göre daha risklidir Çünkü ilk sezaryandan yapışıklıklar kalmıştır Idrar kesesi yukarı kaymış olabilir Idrar kesesinin veya idrar yollarının zedelenme riski vardır
Sezaryan sonrası dikiş bölgesindeki sancılar 3-4 gün devam eder ve Anne'nin hareketlerini ve emzirmesini güçleştirir
Genel anestezi ile yapılan sezaryanlarda anesteziye bağlı sıkıntılar olabilir Bu şekilde sezaryan ile doğum yapanlarda Anne ölüm oranı vajinal doğuma göre 3-4 kat fazladır

NEDEN SEZARYAN ILE DOĞUM?
Baş-Çatı uyumsuzluğu
En sık sezaryan nedeni Can'ın başı ile Anne'nin kemik çatısının birbirine uymamasıdır Ya Can'ın başı çok büyük olmakta ya da Anne'nin kemik çatısı ileri derecede dar olmaktadır Ya da baş ile çatı birbirine uyar büyüklüktedir Ancak başın kemik çatıya oturuş şekli başın çatıdan geçişini engeller
Bazan doğum ilerler Baş iyice kemik çatının içine yerleşir Ama pozisyonu ters oturur Bir türlü son hareketi yapıp dışarı çıkamaz Bu durumda sancılar ne kadar güçlü olursa olsun Can'ın başı belli bir noktadan ileri geçemez Sezaryan yapılmadığı takdirde hem Anne'nin hem de Can'ın yaşamı tehlikeye girer Hamilelik sırasında yapılan kontrollerde bu uyuşmazlığı önceden saptayabilmekteyiz Böylece gereksiz sancı çektirmeden planlı sezaryan ile doğum yaptırmaktayız
- Can Sıkıntı da
Ikinci sık neden Can'ın sancılar başladıktan sonra sıkıntıya girmesidir Bu durum Can için bir çeşit nefes darlığıdır Bu durum daha çok gelişmesi geri kalmış ve Anne karnında iyi beslenememiş Can'larda görülür Ayrıca doğum gününün geçmesi, kordonun Can boynuna dolanması, ya da düğümlenmesi bu sıkıntıya neden olabilir Bu durumun oluşabileceği düzgün ve dikkatli yapılan kontrollerle anlaşılabilir ve uygun zamanda Anne'yi normal doğuma bırakmadan sezaryanla doğurtmak gerekir
Gelişme geriliği olan, yeteri kadar Anne karnında beslenememiş Can'ların eylem sırasında sıkıntıya girme oranı yüksektir Bu nedenle belirgin gelişme geriliği olan Canları fazla sıkıntıya sokmadan sezaryanla doğurtmak en uygun yol olur
Bazen Can sağlıklıdır ve doğum normal ilerlemektedir Ama bir süre sonra Can'ın sıkıntıya girmeye başladığını gösteren belirtiler ortaya çıkar Kalp sesleri bozulmaya, Can'ın dışkısı suyun içinde gözükmeye başlar Bu durumda ya kordon sıkışmıştır, ya da plasentada ayrılmalar olmaktadır Kordonu kısa olan Can, aşağı doğru hareket edince sıkıntıya girer Böyle durumlarda doğum yakınsa Anne'ye oksijen vererek, pozisyonun değiştirerek ve doğuma aktif olarak yardım ederek vajinal yoldan doğurtma şansı değerlendirilebilir Ama Anne uzun sürecek bir doğum sürecinin başında ise sezaryan yeğlenmelidir
Kanamalar
Üçüncü önemli sezaryan nedeni kanamadır Eğer Can'ın sonu önde yerleşmişse ya da doğum bitmeden son ayrılmaya başlamışsa çok şiddetli kanamalar olur Düzenli kontrole gelen Annelerde bu tehlikeler önceden farkedilebilir ve zamanında sezaryan yapılarak hiç bir tehlike yaşamadan hamilelik sonlandırılır Yüksek tansiyonu olan veya son aylarda tansiyonu yükselmiş hamilelelerde son ayrılma riski daha fazladır P>
Ters Duruşlar
Dördüncü önemli neden Can'ın uterusta ters ya da yan durmasıdır 100 hamilelikten %95'inde en geç son ayda Can'ın başı aşağı doğru dönerek kemik çatıya yerleşir 100 hamileden 5'inde ise Can bu dönüşü yapamaz ve poposuyla kemik çatıya yerleşir Burada ters geliş söz konusudur
Doğum eylemi sırasında baş önden ise doğum yolunu açar Başın geçtiği her yerden gövde rahatlıkla geçer Çünkü gövde başa göre daha esnektir Bu nedenle popo önde giderken doğum yavaş ilerler Poponun geçtiği yerden baş geçemeyebilir
Ters gelişte vajinal yoldan doğum yaptırmaya çalışmak, Can'ın geleceği ile kumar oynmaktır Doğumun son anına kadar neler olacağı bilinemez Can'ın vücudu doğup kafası içeride sıkışabilir Can canlı bile doğsa ileride bir çok sakatlıklar ortaya çıkabilir Onun için ters gelişlerde doğum sancılarını beklemeden sezaryan yapmak en uygunudur
Diğer nedenler
Can'ın çok iri olması, Anne'ye ait şeker, tansiyon gibi hastalıklar, sonun önde gelmesi, ikiz hamilelikler, erken doğumlar sayılabilir
- Eski Sezaryanlılar
Bu konudaki genel eğilim daha önce sezaryanla doğum yapmış Anneleri yine sezaryanla doğurtmaktır Öncelikle ilk doğumda sezaryana yol açan neden sürüyorsa sezaryan kararı verilir Bu neden ortadan kalkmış olsa bile eski dikiş yerlerinin zorlanmasından ve açılmasından korkulur Bu nedenle yerleşmiş bir deyiş vardır"Bir kez sezaryan, daima sezaryan" Ancak bu yaklaşım son yıllarda değişmiştir Gelişmiş ülkelerde sezaryanla doğumun maliyeti normal doğuma oranla çok fazladır Bu nedenle özellikle özel sağlık sigortası yapan şirketlerin de zorlamasıyla daha önce sezaryanla doğum yapmış Annelere ikinci hamileliklerinde vajinal doğum denenmesi yaygınlaşmaktadır
Son yıllarda ABD'de eski sezaryanlıların %60 a yakını vajinal yoldan doğurtulmaya başlanmıştır Iyi seçilmiş olgularda vajinal doğum şansı oldukça yüksektir O korkulan rahim yırtılmasının görülme sıklığı da fazla değildir Ancak ülkemizin koşulları henüz bu yaklaşımın çok uzağındadır Çünkü bu hamilelerde doğum eyleminin çok dikkatli izlenmesi gerekirki bu özel hastanelerde bile mümkün değildir Ayrıca Ülkemizde hastalara kendilerine yapılan işlemleri anlatan epikriz dediğimiz tıbbi raporun verilmesi yaygın değildir Bu durumda ilk sezaryanın gerekçeleri bilinemez Uterusa yapılan kesinin yeri önemlidir Eğer kesi biraz yukarıdan yapılmış ise vajinal doğum sırasında yırtılma riski aşağıdan yapılmış kesilere göre daha fazladır

Isteğe Bağlı Sezaryan
Hiçbir tıbbi gereklilik yokken isteğe bağlı sezaryan yapılması ne kadar doğrudur? Bu oldukça tartışmalı bir konudur Bazı hekimler keyfi sezaryana karşıdır Gerekmedikçe sezaryan yapmazlar Ama çoğu hekim keyfi sezaryanı benimsemiştir Bana göre de bir ailenin sezaryan tercih etme hakkı olmalıdır Bir kişi vücuduna ne gibi girişimlerde bulunulabileceği hakkında karar verebilir Annede normal doğum yerine sezaryanı yeğleyebilir
Epidural anestezi ile sezaryan,
1) Anne uyumadığı için Can'ını çıktığı anda görebilir
2) Uyuşturucu verilmediği için Can çok sağlıklı doğar
3) Genel anestezide Can'ın az ilaç alması için çok hızlı çıkarılması gerekir Bu nedenle kan kaybı fazla olur, dokular daha fazla zedelenir Oysa epidural anestezide aceleye gerek yoktur Böylece ameliyat sonrası iyileşme daha çabuk olur
4) Genel anestezi alındığında, alınan gazlara bağlı olarak Can çıktıktan sonra uterus iyi kasılamaz ve kan kaybı fazla olur Epidural anestezide ise böyle bir risk yoktur
5) Ameliyat sonrası ağrı duyulmaz Çünkü sadece kesilen yerler uyuşmuştur Gaz sancısı oluşmaz

Gebelikte Acil Durum Belirtileri

• Şiddetli ve sürekli baş ağrısı
  
  Uzun süren mide ağrıları
  
  Görmede bulanıklık
  
  Kanama
  
  Su boşalması
  
  El ayak ve yüzde şişme
  
  Çok sık kusma
  
• 38 Derecenin üstünde ateş
• 7 Aydan sonra bebeğinin 12 saatte 10 defadan az oynaması

GEBELERİN UYMASI GEREKEN GENEL KURALLAR
# Özel bir sakınca yoksa gebelik normal yaşantınızı etkilemezNormal yaşantınızı sürdürün

# Düzenli olarak gebelik kontrollerinizi yaptırın

# Doktora danışmadan ilaç kullanmayın

# İlk üç ay içinde röntgen çektirmeyin,röntgen çekilen
alanlarda durmayın

# Ateşli ve döküntülü hastalardan uzak durun

# Kan grubunuzu mutlaka öğrenin

# Tetanoz aşınızı yaptırın

# Meme bakımınıza gebelikte başlayın

# Alkol ve sigara içmeyin

# Beslenmenize dikkat edin

# Diş bakımına önem verin

# Geceleri en az sekiz saat uyuyun

# Rahat,geniş ve doğal giysiler kullanın

# Sık sık banyo yapın

# Cinsel organ temizliğine dikkat edin

# Uzun yolculuklardan kaçının

# Çok ağır iş yapmayın

# Yürüyüş ve hareket yapın

# Doğumunuzu bir sağlık kuruluşunda yapın

Lo husalık; doğumdan sonraki 6 hafta (42 gün) sonunda gebeliğin kadında yarattığı fizyolojik ve psikolojik değişimlerin gebelik önceki haline dönmesidir Bu süreç her organ ve sistem için farklı zamanlar alır Halk arasında "lo husanın mezarı 40 gün açık kalır" sözü yaygın olarak kullanılır Bu söz bir yerde gerçekleri yansıtmaktadır Çünkü doğum ve lo husalık döneminde ortaya çıkan hastalıklar hayatı tehdit edici boyutlarda olabilir

Çok erken lo husalık doğumdan sonraki ilk 24 saati, erken lo husalık ilk 1 haftayı, geç lo husalık da geri kalan süreyi temsil eder Üreme organları 6 haftada normal haline döner ve emzirmeyen annelerin büyük bir kısmı bu dönem sonunda adet görmeye başlar Emzirenlerde ise adetlerin normale dönmesi 6 ayı bulabilir, hatta bu süreyi bir miktar daha aşabilirDoğum sonrası belirgin olarak fark edilebilen ilk değişiklik rahmin eski haline dönmesi yani küçülmesidir (involusyon)

Rahim (Uterus) involüsyonu

Rahim involüsyonu; rahimin doğumdan sonra gebelik öncesi durumuna dönmesine verilen isimdirGebelik süresince rahim ağırlık olarak yaklaşık 20 kat büyür, ancak doğumdan sonra hızla küçülmeye başlar Bebek doğduktan hemen sonra yaklaşık 20 gebelik haftasında olduğu boyuta iner Bu evrede ağırlığı yaklaşık 1 kg kadardır Birinci haftanın sonunda 12 gebelik haftasındaki büyüklüğüne dönen rahimin hacmi 6 hafta sonunda gebelik öncesi büyüklüğündedir

Vücudumuzda ağırlık ve hacmi bu kadar çok büyüyüp sonrasında küçülen ikinci bir organımız bulunmamaktadır Uterusun bu özelliği bilim dünyasını günümüzde dahi şaşkınlığa uğratmaya devam etmekte ve halen bilimsel yönden tam olarak açıklanamamaktadırDoğumdan hemen sonra rahim kasılmalarının gücü doğum sırasındaki güçlerden çok daha fazladır Bunlara “takip eden ağrılar (afterpains)” adı verilir Bu ağrılar 2-3 gün kadar devam edebilir Daha önce doğum yapmışlarda (multiparlarda) daha fazla hissedilir İlk 12 saatte sıklıkları daha fazladır, bu saatten sonra gerek sıklığı gerekse şiddeti giderek azalır

Özellikle lo husanın bebeğini emzirmesi sırasında, uyarıyla beyinden salgılanan “oksitosin” hormonuna bağlı olarak rahim kasılması sonucu kasık ve karın bölgelerinde ağrılar hissedilebilirDoğumda plasentanın ayrılmasından hemen sonra, plasentanın uterusa yapıştığı alan yarı yarıya küçülür Bu küçülme sayesinde açıkta olan damar uçları kapanır ve kanama azalır Rahmin içini döşeyen ve "endometrium" adı verilen zar tabakasının normale dönmesi 3 haftayı bulurken plasentanın yerleştiği alan 6 haftada iyileşir İyileşmenin tam olamadığı durumlarda ise kanamalar görülebilir

Doğum sonrası vajinal akıntılar (Löşi, Lochia)

Doğumdan sonra rahim içinden gelen akıntıya "Löşi (lochia)" adı verilir İlk gelen taze kırmızı kan "löşi rubra" olarak adlandırılır Bu sıvının içinde kan ve doku parçacıkları bulunur Birkaç gün içinde miktarı azalır, rengi açılır ve yani "löşi seroza" ya dönüşür 2 haftadan sonra ise daha koyu kıvamlı ve açık renkli "löşi alba" gelmeye başlar Doğumdan yaklaşık 4 hafta sonra bu tüm bu vajinal akıntılar kesilirLöşi içeriği açısından enfeksiyona çok müsait bir ortamdır Bu nedenle hijyene çok dikkat edilmelidir

Doğum sonrası serviks (rahim ağzı), vajen ve diğer değişiklikler

Doğum esnasında 10 cm açılan ve tamamen incelip kağıt gibi olan serviks (rahim ağzı) açıklığı bir hafta sonunda yaklaşık 1 cm'ye iner Rahim ağzı normal doğum yapmışlarda artık yuvarlak değil yassı bir görünüm alarak doğum yapmayanlardan ayrılır Serviksin tamamen iyileşmesi yine 6 haftalık bir zaman alır

Doğum sırasında çok fazla zorlanan ve esneyen vajina dokusu yavaş yavaş iyileşmeye başlar ve 3 hafta bitiminde son halini alır, ancak asla doğum yapmadan önceki gerginliğine gelemez

Gebelik boyunca genişleyen ve esneyen karın kasları ve pelvik kaslar 6 hafta sonra toparlanır ve bu dönemden sonra egzersiz önerilir Dolaşım, boşaltım, endokrin gibi diğer sistemlerde olan değişiklikler de 6 hafta sonunda normal haline döner

LO HUSALIK PROBLEMLERİ

Doğumdan hemen sonra ciddi ve ani problemler görülebilir Bu yüzden lo husa en az 24 saat gözlem altında tutulmalıdır Sık aralıklarla tansiyon ölçümleri yapılmalı, kanama kontrol edilmelidir

Kanama

Erken lo husalığın en önemli komplikasyonu kanamadır Normal doğumdan sonra 500 mililitreden fazla kanama olması anormal olarak kabul edilir En önemli ve ciddi nedeni "atoni"dir

Atoni doğumdan sonra rahmin kasılmaması ve dolayısı ile açıkta olan damarların kapanamamasıdır Son derece acil ve hayatı tehdit eden bir durum olup, çok kısa zamanda aşırı miktarda kanama ile karakterizedir

Uygun ortamlarda yapılmayan doğumlarda, atoni gelişirse ve acil ameliyat şartları yoksa anne kaybedilebilir Bu nedenle evde yapılan doğumlar son derece risklidir

Tedavide önce elle rahim masajı yapılır ve damar yolu ile rahim kasılmasını sağlayan ilaçlar verilir Eğer tedavi sonuç vermez ise acil bir operasyon gerekebilir

Emboli

Anne hayatını tehdit eden başka bir durumda amniyon mayii embolisidir Burada bebeğin amniyon sıvısı annenin kan dolaşımına geçerek akciğerler, beyin gibi organlara giden damarlarda tıkanıklığa yol açar Anne çok kısa bir sürede hayatını yitirir

Maalesef tanı ve tedavisi çok güçtür Modern obstetrideki en önemli anne ölüm nedeni amniyon mayii embolisidir

Enfeksiyonlar

"Lo husalık humması" olarak adlandırılan durum doğumdan sonraki ilk 24 saatten sonra ortaya çıkan ve yüksek ateşle seyreden bir durumudur En sık nedenler üreme, idrar yolları ve memelerin enfeksiyonudur Doğum eyleminin uzaması, zarların erken açılması gibi durumlar enfeksiyon riskini arttırır

En sık görülen enfeksiyon rahim içinin iltihaplanmasıdır ("endometrit") Genelde 3 gün ortaya çıkar ve ateş 40 dereceye kadar yükselebilir Löşi oldukça kötü kokuludur Olay karın boşluğuna kadar yayılabilir ("peritonit")

Muayenede rahim oldukça hassas ve ağrılıdır Enfeksiyonun kan yolu ile yayılması meydana gelir ise hayatı tehdit eder

Tedavide yatak istirahati, sıvı desteği ve uygun antibiyotik kullanımı önerilir

İdrar yolları enfeksiyonu

% 5 vakada ise idrar yaparken yanma, kasık ve bel ağrıları, yüksek ateş şikayetlerinin eşlik ettiği idrar yolu enfeksiyonu (İYE) ortaya çıkabilir Genelde 2 veya 3 günde belirti verir Vajinada olan yaralanmalar İYE riskini arttırır Tedavide uygun antibiyotikler önerilir Gebelik öncesi var olan her türlü sistemik hastalık lo husalık döneminden olumsuz yönde etkilenebilir Bu nedenle lo husalıkta son derece dikkatli olunmalıdır

PERİNE BAKIMI NEDİR?

Normal doğum esnasında bölgede kontrolsüz yırtıkların olmaması için doktor tarafından bir kesi yapılır Bu kesiye "epizyotomi" adı verilir

"Perine bölgesi" denildiğinde ise vajina girişi ile makat arasında kalan bölge anlaşılır Doğum esnasında ve doğumdan sonra büyük öneme sahiptir

Doğum sonrası perine bakımı, epizyotomi alanının daha kolay iyileşmesi ve enfeksiyon kapmaması için yapılması gerekenlerin tümünü kapsar Bakım yaklaşık 1-3 hafta sürer

Perinede problem belirtileri

Perinede en sık karşılaşılan problem ağrı ve şişliktir Doğum sırasında bebeğin başının sıkıştırması nedeni ile perine ve vajen etrafında ödem olur Yine doğum esnasında epizyotomi (vajene kesi) yapılmış olsa bile vajinada fark edilmeyen yırtıklar veya sıyrıklar oluşmuş olabilir Bu yırtıklar farkedilip dikilmediğinde kanayabilir veya enfeksiyon kapabilir

Eğer kanamalar dışarıya olmaz ve doku aralığında birikirse vajinada dolgunluk hissi ile beraber şiddetli bir ağrı olabilir Bu durumda bir "hematom" dan (içe kanama) şüphelenilir

Yine doğum sırasında ıkınmalara bağlı olarak makat etrafında hemoroidler oluşabilir Bu hemoroidler otururken ağrıya neden olabilir hatta bazen kanayabilir Oturma banyoları ve ilaç tedavilerine cevap vermeyen hemoroidlerde cerrahi tedavi gerekebilir

Perine Bakımında Yapılması Gerekenler

Doğumdan sonra ağrı ve kanamayı azaltmak için perine bölgesine buz tatbiki veya oturma banyoları zaman zaman önerilmektedir Ağrı için doktorunuzun yazdığı ağrı kesici hapları kullanabilirsiniz Kabızlık veya hemoroid problemleriniz varsa zorlanmayı önlemek için gaita yumuşatıcı ilaçları kullanabilirsiniz

Bölgeyi temizlemek için sadece temiz su yeterli olmakla birlikte çoğu zaman antiseptik maddeler içeren solüsyonlar önerilir Ayrıca akıntı ve kanamalar için günlük ped kullanılması hijyen açısından önemlidir Doğum sonrası normalden fazla ve pıhtılı taze kanama olursa mutlaka doktorunuza haber verin

Ayrıca şu önlemleri alın:

Perine bölgenizi mümkün olduğunca kuru tutmaya özen gösteriniz Hijyenik pedlerinizi sık olarak değiştirin

Vajinal akıntı ile kanamanızın durumunu arada bir kontrol ediniz Bu bölgede aşırı ağrı veya gerginlik hissi durumunda mutlaka doktorunuza danışın

Tuvalet sonrası en az iki dakika temiz su veya tercihen antiseptikli solüsyon (savlon veya iyotlu solusyonlar gibi) ile temizlik yapınız Bu esnada temizliği arkadan öne doğru değil önden arkaya doğru yapmaya dikkat ediniz Tuvaletlerinizde bu bölgenin gaita ile bulaşmasını önleyiniz

Evinizde yeterli miktarda hijyenik ped, temizlik malzemesi ve ağrı kesiciler bulundurunuz
Bu bölgeye uygulanan "buz kalıpları" ödem veya küçük hematomlara bağlı ağrıları azaltabilir Buz kalıpları hazılamak için bir eldivenin içine su konulup buz dolabının buzluk kısmında dondurulur Daha sonra oluşan bu kalıplar yumuşak bir bezle sarılır ve perine bölgesine tatbik edilir Uygulama 48 saatte bir 20 dakika şeklinde önerilmektedir

Perine bölgesine ılık veya sıcak su oturma banyoları önerilmemektedir

Eğer kanamanızın miktarı fazlalaşıyorsa (örneğin 2 saatte 1 pedden fazla kirletiyorsanız), kanamanız kırmızı renk alıyorsa, kötü bir koku belirirse, ateşiniz yükselirse, karında ağrı ortaya çıkarsa hemen doktorunuzu arayın

LO HUSALIKTA DİĞER ÇÖZÜMLER

Gebelikte olduğu gibi lo husalıkta da bazı konulara dikkat edilmelidir Günümüzde normal doğumdan sonra 24 saat sezaryenden sonra ise 48 saat hastanede kalmak yeterlidir

Doğum sonrası eve giden anne doğum şekli ne olursa olsun mümkün olduğunca dinlenmelidir Ancak bu dinlenme sürekli yatma şeklinde olmamalıdır

Ev içerisinde dolaşmak, basit ev işleri yapmak hem kişinin kendine olan güvenini arttırır hem de kan dolaşımını destekler

Doğum sonrası eve çıkan anne dilediği ve kendisine dokunmadığını bildiği her şeyi yiyip içebilir Protein içerikli gıdalar ile taze meyve ve sebzeler özellikle önerilir Süt veren annelerin günde ortalama 2600-2800 kalori almaları önerilir

Bebek dünyaya geldikten sonra barsak hareketlerinde yavaşlama ve kabızlık olabilir Bu nedenle dışkıyı yumuşatan lifli gıdalar ve bol sıvı alınması kabızlığı önlemek açısından yararlıdır

Normal doğumdan sonra hemen sezaryen sonrası ise 3 günden itibaren ayakta duş şeklinde banyo yapılabilir Banyo esnasında zorlanmadıkça vajinaya su kaçmaz Vajinanın yıkanması ise sakıncalıdır

Normal doğum sırasında açılıp dikilen “epizyotomi (epizyo)” genelde -doktor solak olmadığı sürece- vajenin sağ tarafında olur Otururken ve yatarken sağ tarafa ağırlık vermemek gereklidir

Doğum sonrası karın kaslarını güçlendirmek için egzersiz önerilir ancak egzersizlere 6 hafta sonra başlanmalı ve kasları çok zorlayan egzersizlerden kaçınılmalıdır

Doğum sonrası cinsel arzularda bir süre azalma olur Bu azalma genel olarak psikolojik kökenlidir Genelde istek 12 haftadan sonra eski haline döner Doğumdan sonra 20-25 gün sonra cinsel ilişki olabilir Emzirme döneminde yükselen "Prolaktin hormonu" (Süt hormonu) kadında estrojen hormonunu baskılayarak vajende kuruluklara yol açabilir Şikayetinizin çok fazla olması durumunda doktorunuza muayeneye gitmelisiniz