İslami Sözlük B

BÂLİĞA Nedir?

Bülûğa eren, ergenlik çağına gelen Hayız (regl) görmeye başlayan, evlenecek yaşa gelen kız (Bkz Âkıl Bâliğ)

BÂRÎ (El-Bâri) Nedir?

Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden) Yaradan, yoktan var eden Yarattıklarını farklı şekiller ve özelliklerle birbirinden ayıran

Allahü teâlâ Bârî'dir (Haşr sûresi Nedir? 24)

Yedi gün arka arkaya yüz defâ el-Bârî ism-i şerîfine devam eden belâlardan selâmet bulur, kurtulur (Yûsuf Nebhânî)

BARNABAS İNCÎLİ Nedir?

Hazret-i Îsâ'nın havârîlerinden biri olan Barnabas'ın, Îsâ aleyhisselâmdan görüp işittiklerini doğru şekilde yazıp derlediği İncil

Îsâ aleyhisselâm, Allahü teâlâ tarafından göğe kaldırılınca, hakîkî İncil kaybolup İncil adıyla bir takım kitaplar yazıldı Bunun üzerine Barnabas, hazret-i Îsâ'dan görüp işittiklerini bir araya getirdi Barnabas İncîli denen bu kitap hazret-i Îsâ'da n sonra ilk üç yüz senede elden ele dolaşıp okundu Mîlâdî 325 senesinde İznik rûhânî meclisi, İbrânice yazılı İncillerin kaldırılmasına karar verince, Barnabas İncîli ve nüshaları yakıldı Pâkistan Kur'ân-ı kerîm Cemiyeti büyük bir gayretle imhâ edilmeyen bir İngilizce nüshasını bulup, tekrar basmaya muvaffak olmuştur (Müslimmerks Mecmûası-Pâkistan)

Barnabas İncîli'nden bir bölüm şöyledir Nedir?

"Ben bu dünyâya, cenâb-ı Hakk'ın dünyâya selâmet getirecek olan Resûlünün (Muhammed aleyhisselâmın) yolunu hazırlamak için geldim Fakat sizler dikkat ediniz O gelinceye kadar bir çok yalancı peygamberler çıkabilir Benim İncîl'im bozulabilir" ( 72 Bâb)

BA'S Nedir?

Dirilme, diriltme, diriltilme Kıyâmet koptuktan sonra Allahü teâlâ tarafından ölülerin diriltilmesi

Allahü teâlâ kabirlerde olanları elbette ba's eder (Hac sûresi Nedir? 7)

Ölüler, kefenleri ile ba's olunur (Hadîs-i şerîf-Beyhekî)

Ba'se inanmak lâzımdır Kemikler, etler çürüyüp toprak ve gaz olduktan sonra, hepsi bir araya gelecek, rûhlar bedenlerine girip, herkes mezârlarından kalkacaktır (Kemahlı Feyzullah Efendi)

Ba'se inanmıyan birini görürsen, ona de ki Nedir? "Ben inanıyorum Senin dediğin doğru çıkarsa, benim hiç zarârım olmaz Benim dediğim doğru olunca, sen sonsuz olarak ateşte yanacaksın!" (Hazret-i Ali)

İsrâfil aleyhisselâm, sûr'a (bizce nasıl olduğu bilinmeyen boruya) iki defâ üfürecektir Birincisinde; Allahü teâlâdan başka her diri (canlı) ölecektir İkincisinde; hepsi tekrar ba's olunacaktır (Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî)

BASAR Nedir?

Âletsiz ve şartsız olarak, gizli ve âşikâr (açık) her şeyi görmesi mânâsına, Allahü teâlânın sübûtî sıfatlarından biri

Allahü teâlânın Basar sıfatı ezelî ve ebedîdir Zâtı ile kâimdir O'nun basar sıfatı, göze, herhangi bir âlete ve ışığa bağlı değildir Karanlık bir gecede kara karıncanın siyah bir taş üzerinde yürüdüğünü görür (İmâm-ı Birgivî)

BASÎR (El-Basîr) Nedir?

Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden) Gizli ve açık her şeyi hakkıyle görücü (Bkz Basar)

Şüphesiz O, semî'dir (her şeyi hakkıyle işitendir) , Basîr'dir (İsrâ sûresi Nedir? 1)

Bir kimse Cumâ namazından sonra yüz kerre el-Basîr ism-i şerîfini söylerse, Allahü teâlâ onun kalb gözünü açar (Yûsuf Nebhânî)

BASÎRET Nedir?

İşlerin iç yüzünü görebilme; kalb gözü

Gözü âmâ (görmeyen) kimse kör değildir Asıl âmâ basîreti kör olan kişidir (Hadîs-i şerîf-Deylemî)

Allahü teâlâ mü'minlere basîretler ve nûrlar lütûf eylemiştir Onlar bu sâyede işlerin iç yüzünü anlarlar Resûlullah efendimizin sallallahü aleyhi ve sellem "Mü'min Allah'ın nûru ile nazar eder" hadîs-i şerîfi bu mânâda anlaşılmalıdır (İmâm-ı Kuşeyrî)

BÂSİT (El-Bâsit) Nedir?

Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden) Kullarından bâzısına rızkı az, bâzısına çok veren, sadakaları kabûl edip sevâb veren Bâzısının rûhunu kabzeden (alan) bâzısının ömrünü uzatan, bâzısının kalbini daraltıp hayırlara (iyiliklere) rağbetsiz, bâzısınınkini ise geniş yapıp, hayırlara arzulu kılan

Bir kimse ellerini açıp, el-Bâsit ismi şerîfini söylese geçimi genişler Bol rızka kavuşur (Yûsuf Nebhânî)

BAST Nedir?

Tasavvufta gönül ferahlığı, rûhen rahatlama Sıkıntı ve gönül darlığının zıddı

Kabz ve bastın ikisi de kalbe gelen hâllerdendir Sanki yolumuzun erkânından, şartlarındandırlar (İmâm-ı Rabbânî)

Kabz (Gönül darlığı) ve bast insanı uçuran iki kanat gibidir Kabz, sıkıntı hâsıl olunca, üzülmeyiniz Bast hâli gelince de sevinmeyiniz (İmâm-ı Rabbânî)

Güzel sesle, tecvîde uyarak okunan Kur'ân-ı kerîmi dinlemek, kalbdeki kabzı (sıkıntıyı) bast hâline çevirir (Muhammed bin Mahmûd)

BÂT SATIŞI Nedir?

Şartsız, kesin satış, alış-verişte şart koşmama

Bât satışında ikrah (zorlama), muhayyerlik gibi şartlar bulunmaz ve satın alınan mal geri verilmez (İbn-i Âbidîn)

Bâtıl Satış Nedir?

Sahîh olmayan, yâni dînen bulunması lâzım gelen şartların hepsi veya bir kısmı bulunmayan satış, alış-veriş Satılacak malın mütekavvim olması (kullanılmasına dînen izin verilmesi, kıymetli ve kullanılabilir olması) bu şartlardandır Buna göre; domuz , içki ve denizdeki balık mütekavvim değildir

Bâtıl satışlar câiz değildir, haramdır, günâhtır Bâtıl satışla müşteri malı teslim alsa bile mülkü olmaz (İbn-i Âbidîn)

Mülkü olmayan şeyi satmak bâtıldır Meselâ havadaki kuşu, denizdeki balığı yakalamadan satmak bâtıldır (Mecelle)

BÂTIN Nedir?

1 Allahü teâlânın Esmâ-i hüsnâsından (güzel isimlerinden) His (duyu) organları ile hissedilemiyen, hayâl gücü ile hayâl edilemiyen, akıl ile anlaşılamayan

Allahü teâlâ Bâtındır (Hadîd sûresi Nedir? 3)

2 Kalb ve rûh, iç âlem, gönül

Bütün âzâları (organları) İslâmiyet'in emirlerini yapmakla süsledikten sonra, bâtına teveccüh etmeli (yönelmeli), böylece yapılan ameli, ibâdeti gafletten, Allahü teâlâyı unutarak yapmaktan uzak tutmalıdır (İmâm-ı Rabbânî)

Bu dünyâda, amel, ibâdet lâzımdır Bu amellerin, bâtına çok yardımı vardır Bâtının ilerlemesi, zâhirin (görünüşün, bedenin) İslâmiyet'e uymasına bağlıdır O hâlde bu dünyâda her zaman, zâhir de bâtın da İslâmiyet'e muhtaçtır Bedenin işi İslâmiyet'e uymak, bâtının işi de, İslâmiyet'in (ona uymanın) meyvelerini toplamaktır (İmâm-ı Rabbânî)

Öyle yaşayınız ki, etrâfınızda bulunanların bâtınları toparlansın (İmâm-ı Rabbânî)

BÂTINİYYE Nedir?

Mecûsîlikteki ve çeşitli bâtıl dinlerdeki inanışları İslâm dînindenmiş gibi göstermeye çalışan İranlı Meymûn bin Deysân el-Kaddah tarafından kurulan bozuk yol

Bâtıniyye; "Kur'ân-ı kerîmin zâhirî, açık ve anlaşılır mânâsı olduğu gibi, bâtınî, gizli mânâsı da vardır Bâtınî mânâsı lazımdır Zâhirî, görünen mânâsı lazım değildir" derler Bu fırka, Seb'iyye, Hurremiyye, Muhammire, Ta'limiyye, Karamita, Bâbeki yye, Haşhâşiyye, İsmâiliyye isimleriyle de anılır (Şehristânî, Ebû Zühre)

Bâtıniyye fırkasında olanlar; Kur'ân-ı kerîmin zâhir mânâsını bırakıp bâtın dedikleri kendi uydurdukları şeylere inandılar Hâlbuki Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem, Kur'ân-ı kerîmin zâhir, açık mânâsını bildirdi Zâhir mânâyı bırakıp gizli mânâ uydurmak küfr olur (Şehristânî)

Kur'ân-ı kerîmin âyetlerine, kelimelerin açık, meşhûr mânâları verilir Bu mânâları değiştirerek bâtınîlere uyanlar, kâfir olur (İmâm-ı Birgivî, Nesefî)

BÂYİ' Nedir?

Satan, satıcı, dînimizce satış yapabilme ehliyetine sâhib kimse

Bâyi'in satış yapabilmesi için akıllı olması şarttır Bâyi', malın aybını müşteriden (alıcıdan) gizlememeli, hepsini olduğu gibi göstermelidir Resûlullah sallallahü aleyhi ve sellem, buğday satan birisinin buğdayına mübârek parmaklarını sokup içinin yaş olduğunu görünce; "Bu nedir?" buyurdu Buğday satan kimse; "Yağmur ıslatmıştır" deyince; "Niçin saklayıp göstermiyorsun? Hîle eden bizden değildir" buyurdu (İmâm-ı Gazâlî)

BAYRAM Nedir?

1 İslâm dîninin bildirdiği ve müslümanların neşelenip sevindikleri Fıtr (Ramazan) ve Kurban bayramı

Resûlullah efendimiz, Medînelilerin câhiliyye âdetlerinden kalma bayramları kutladıklarını görünce; "Allahü teâlâ size onlardan daha hayırlı iki bayram (Ramazan ve Kurban bayramı) ihsân buyurdu" diyerek, sevinç ve neş'e günlerini göstermiştir (Hadîs-i şerîf-Ebû Dâvûd)

Rahmet kapıları dört gece açılır Nedir? O gecelerde yapılan duâ, tövbe red olmaz Fıtr (Ramazan) ve Kurban bayramının birinci geceleri, Şâban (ayının) on beşinci (Berat) gecesi ve Arefe gecesi (Hadîs-i şerîf-Et-Tergîb vet-Terhîb)

Arabî aylardan Şevvâl ayının birinci günü Ramazan (Fıtr) bayramı, Zilhicce ayının onuncu günü Kurban bayramıdır Ramazan bayramı üç, Kurban bayramı ise dört gündür Bu günlere; günâhlar affedildiği ve müslümanların sevinçli, neş'eli günleri tekrar ge ri geldiği için (İyd) yâni bayram denildi (Seyyid Abdülhakîm bin Mustafâ)

2 Cumâ günü

Günlerin en kıymetlisi Cumâdır Cumâ günü, bayram günlerinden ve aşûre gününden daha kıymetlidir Cumâ, dünyâda ve Cenet'te mü'minlerin bayramıdır (Hadîs-i şerîf-Riyâd-un-Nâsıhîn)

Cumâ, mü'minlerin ve gök ehlinin bayramıdır, Cennet'te bayram günüdür (Hadîs-i şerîf-Huccet-ül-İslâm)

3 Allahü teâlânın emirlerine uyup, yasaklarından sakınarak, günâh işlemeden, haram lokma yemeden geçirilen günler

Hazret-i Ali bir kalabalığı eğlence içinde görüp böyle eğlenip neş'elenmelerinin sebebini sorduğunda onlar; "Bugün bayramımızdır" dediler Bunun üzerine hazret-i Ali de; "Günâh işlemediğimiz günler de bizim bayramımızdır" buyurdu (İmâm-ı Gazâlî) Bayram bineklere binenler için değildir Ancak hatâ ve isyânı bırakanlar içindir

(Behlül Dânâ)

4 Müslümanın rûhunu teslim (vefât) edeceği zaman rahmet meleklerini ve Cennet hûrîlerini görmenin zevkiyle can verme vakti