Tayland-Tarihi-Ekonomisi |
01-21-2010 | #1 |
Şengül Şirin
|
Tayland-Tarihi-EkonomisiTayland-Tarihi-Ekonomisi Güneydoğu Asya'da, Çinhindi Yanmadası'nın batı kesiminde, krallıkla yönetilen bir ülkedir Eskiden Siyam olarak bilinirken 1939'da Tayland adını aldı Tayland halkının biçim olarak fil kafasına benzettiği bu ülke kuzeyde ve batıda Birmanya, kuzeyde ve doğuda Laos, güneydoğuda Kampuçya, güneyde Malezya ve Tayland (Siyam) Körfezi ile çevrilidir Kuzeyden güneye uzunluğu yaklaşık 1500 km, genişliği 780 kilometredir Malakka Yanmadası boyunca, fil hortumunu andıran ince bir şerit biçiminde uzanan 800 kilometrelik bölümün doğusunda Tayland Körfezi, batısında ise Hirit Okyanusu'nun bir bölümü olan Anda-man Denizi yer alır Ülkenin Kra Kıstağı üzerindeki en dar yeri 48 kilometredir TAYLAND'A İLİŞKİN BİLGİLER RESMİ ADI: Tayland Krallığı YÖNETİM BİÇİMİ: İki meclisli meşruti monarşi YÜZÖLÇÜMÜ: 513115 km2 NÜFUS (1992): 56801000 BAŞKENT: Bangkok BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1989): Bangkok (1990; 5876000), Nonthaburi (227492), Nakon Rat-çasima (206605), Çiengmai (1990; 167000), Hon Kaen (131472) DOĞAL YAPI: Ülkenin orta bölümünde Chao Phraya Irmağı (Menam) ile kollarının suladığı geniş bir ova yer alır Doğuda ise, ovadan ortalama 300 metre yükseklikteki bir dağ sırasıyla ayrılan alçak bir yayla, kuzeyde ormanlarla kaplı dağ sıraları vardır ÖNEMLİ ÜRÜNLER: Pirinç, mısır, tütün, kauçuk, pamuk, kereste (çoğunlukla tikağacı), kalay ve tungsten EĞİTİM: 7-15 yaşlar arasında zorunlu ve parasızdır Dağlık olan kıstak bölgesi yeraltı kaynakları bakımından zengindir Tayland'ın orta kesiminde geniş bir ova yer alır Ülkenin en büyük akarsuyu olan ve Menam olarak da bilinen Chao Phraya Irmağı, kollarıyla ovayı akaçlayarak Tayland Körfezi' ne dökülür Bu bölgede, kıyıdan 30 km kadar içeride ülkenin başkenti ve en önemli limanı olan Bangkok vardır {bak Bangkok) Hima-layalar'ın uzantısı olan dağ zincirleri kuzey kesimini, kuzeyden güneye doğru böler Ormanlarla kaplı dağ sıralarının arasında ırmakların açtığı dar ve verimli vadiler uzanır Bu bölgede ülkenin en yüksek noktası olan Doi Intanon yer alır (2576 metre) Ülkenin kuzeydoğusu kumtaşı oluşumlu, alçak bir yayladır Burası öbür bölgelerden daha az yağmur alır Bölgedeki az sayıda ırmak doğuya doğru akarak, Laos-Tayland sınırını oluşturan, Asya'nın en büyük ırmak-lanndan Mekong Irmağı'yla birleşir {bak MekongIrmaği) Bölgenin verimsiz ve kumlu toprağı, savan adı verilen seyrek ağaçlıklı tropik otlaklarla ve çalılarla kaplıdır Tayland'ın düzenli yağış alan astropik bir iklimi vardır Kasım-mayıs arası, kuzeydoğu yönünden esen muson rüzgârlannm etkisiyle kuru ve sıcak geçer Havanın en serin olduğu dönem aralık, en sıcak olduğu dönem ise nisan-mayıs aylandır Bu uzun ve kurak mevsim boyunca ova toprakları neredeyse çöle dönüşür Mayıs ortalannda güneybatıdan esen muson rüzgârlannm getirdiği yağışlarla ırmak yataklan dolarak taşar ve pirinç tanmı için gerekli koşullar sağlanmış olur Mayıstan ekime kadar süren yağışlı mevsim boyunca pirinç filizleri büyüyerek toprak yemyeşil bir görünüm alır Halk ve Kentler Taylandlıların büyük çoğunluğu çiftçilikle geçinir Mango, ananas ve turunçgiller en çok yetiştirilen meyve türleridir Tarlalann sürülmesinde ve hasatta, güçlü bir hayvan olan mandadan yararlanılır Hasadı izleyen ocak ayında şenlikler düzenlenir Ülke nüfusunun beşte dördü Taylar'dan oluşur Tayland'a yüzlerce yıl önce yerleşmiş olan Çinliler'in sayısı 3 milyonu aşar Çinliler çoğunlukla kentlerde yaşar ve ticaretle uğraşır Güney ve güneydoğudakilerse kalay madenlerinde, büyük şekerkamışı ve kauçuk plantasyonlannda çalışır Çinliler'den sonra en büyük azınlık grubunu, Malezya sınırına yakın bölgede yaşayan ve sayılan 800 bini bulan Malaylar oluşturur Kampuçya sınırında yaşayan Khmerler, kuzeyde ormanlık bölgelerde yaşayan Karenler ve Hintliler öteki azınlık gruptandır Halkın büyük bir çoğunluğu Budacıdır {bak Buda ve Budacilik) Müslümanlar ve Hindular azınlıktadır Genç erkeklerin çoğu kısa bir süre için Buda rahibi olur Eskiden eğitim görmenin tek yolu rahip olmaktı Ne var ki, artık eğitim 7-15 yaşlan arasındaki çocuklar için zorunlu ve parasızdır Ama hâlâ okulu bulunmayan köyler vardır Bangkok'ta iki üniversiteden başka bazı teknikokullar ve meslek yüksekokulları vardır Ülkenin büyük bir bölümünde resmi dil olan Tay dili, Çinli-ler'in çoğunlukta olduğu bölgelerdeyse Çince konuşulur En yaygın yabancı dil İngilizce'dir Tay dilinin değişik lehçeleri vardır Bazı sözcükler değişik tonla söylendiğinde anlamlan da değişir Örneğin "kha" sözcüğü söyleniş biçimine göre "bacak", "kabile", "ot", "değer" ya da "ticaret yapmak" anlamına gelebilir Tayland halkı tiyatro ve edebiyata çok düşkündür Sarkılan, özellikle de şiirleri çok güzeldir Ekonomik Yapı ve Ulaşım Tayland'ın ekonomisi tanm, hizmet sektörü ve hafif sanayilere dayamr Başlıca tanmsal ürün olan pirinç orta bölümdeki ovada yetiştirilir Yüksek nitelikli olan Tayland pirincine dünyanın hemen her yerinde büyük talep vardır Bununla birlikte ülke topraklarının ancak beşte birinde tanm yapılır Tayland'ın büyük bir bölümünü kaplayan sık ormanlarda tikağacı gibi değerli ağaçlar yetişir (bak TiKAĞACl) 19 yüzyılda Avrupa şirketlerince pazarlanan tikağacı kerestesinden Tayland ancak 1956'dan sonra yararlanmaya başladı ve bu sanayi dalında en büyük paya sahip oldu Tikağaçlan kesildikten sonra kütükler genellikle fillerle ırmak kıyılarına taşınır ve sal şeklinde yüzdürülerek Bangkok'taki bıçkı atölyelerine gönderilir Dışanya satılan en önemli ürünlerden kauçuk ve kalay güneyden sağlanır Kıyı şeridinde balıkçılık yapılır Tayland'ın öteki önemli ürünleri tütün, tapyoka, şekerkamışı, pamuk, yağlı tohumlar, yerfıstığı, mısır ve hindistancevizi ile tungstendir Tayland'da sanayi özellikle II Dünya Sava-şı'ndan (1939-45) sonra gelişti Günümüzde çelik, dokuma, kâğıt, şeker, cam ve çimento fabrikalarının yanı sıra gelişmiş bir ipek sanayisi vardır Chao Phraya Irmağı üzerinde büyük bir baraj vardır Bangkok Güneydoğu Asya'nın ulaşım ve haberleşme merkezidir Kent yakınlarındaki Don Muang uluslararası bir navalimanıdır Bangkok demiryolu ve gelişkin bir karayolu ağıyla güney ve güneydoğu bölgelerine, Malezya'ya ve Singapur'a bağlanır En yaygın karayolu ulaşım aracı otobüstür Kırsal kesimde ulaşım Öküz arabalarıyla sağlanır Orta ovada taşımacılıkta akarsulardan yararlanılır Akıntının güçlü olduğu kesimlerde mavnalar, kanallarda küçük tekneler kullanılır Tarih Tayland 9 yüzyılda Çin'den güneye doğru ilerleyerek Çin hindi Yarımadası'na yayılmaya başladı 13 yüzyılda yarımadada üstünlük kurmuş olan Khmerler'e karşı başlattıkları' ayaklanmanın ardından güneyde Sukotai, kuzeyde Çiengmai adlı ilk güçlü Tay devletlerini kurdular 1350'de Menam Havzası'nı denetim altına alan Tay devletleri, Ayuttaya Krallığı adı altında birleşerek Ayuttaya'da krallığın ilk başkentini kurdular 1500-1800 arasında Çinhindi Yanmadası'ndaki en güçlü rakipleri Birmanya ile sık sık savaşa tutuştular 1767'de Birman kuvvetlerinin Ayuttaya" yi yakıp yıkması üzerine, bugünkü Tay kral ailesinin ilk kralı olan Çao Praya Çakri (I Rama) 1782'de Bangkok'u başkent ilan etti Ayuttaya Krallığı'nın Avrupa ile ilk ilişkisi 1511'de, Portekizliler'in ticaret girişimleriyle başladı Onları İspanyollar, Japonlar, Hollandalılar, Fransızlar ve İngilizler izledi Fransızlar 1688'de ülkenin denetimini ele geçirmeye çalıştılarsa da başarılı olamadılar Bu olayı izleyen 150 yıl boyunca Siyam Krallığı Avrupa ile ilişkilerini en aza indiren kuşkucu bir siyaset izledi Çin imparatorlarına bağlılık sözü vermekle birlikte bağımsızlıklarını koruyan Siyam kralları, 13 yüzyıldan 19 yüzyılın ortalarına kadar Çin'le ticaret yaptılar 1855'te İngiltere ile imzalanan antlaşmanın ardından batıyla ilişkiler yeniden başladı Kral Mongkut (IV Rama; hükümdarlığı 1851-68) ve daha sonra yerine geçen oğlu Kral Chulalongkorn (V Rama; hükümdarlığı 1868-1910) özellikle eğitim ve sağlık alanında uygulanan yeniliklerle ülkeyi modernleştirmeye çalıştılar Genellikle prenslerden seçilen bakanların yardımıyla ülkeyi yöneten kral mutlak güce ve yetkiye sahipti 1932'de kansız bir darbeyle mutlak monarşi yönetimine son verildi Kral anayasayı ve parlamentoyu kabul etmek zorunda kaldı Kralcılann ön ayak olduğu bir karşı darbenin bastırılmasınırı ardından yönetim ordunun denetimine geçti 1939'da ülkenin adı Tayland olarak değiştirildi II Dünya Savaşı sırasında Japonlar, Tayland'ı işgal ederek kendilerini desteklemeye zorladı Savaşın 1945'te sona ermesiyle ABD Tayland'daki en etkili yabancı güç oldu Ülke 1946'da Birleşmiş Milletler üyeliğine seçildi 1960'lardaki Vietnam Savaşı, Kampuçya ve Laos'un yanı sıra Tayland'ı da etkiledi ABD savaş sırasında Tayland'ı üs olarak kullandı Tayland 1967'de, ekonomik ve bölgesel bağlarını güçlendirmek amacıyla Malezya, Endonezya, Filipinler ve Singapur'la Güneydoğu Asya Uluslar Birliği'ne (ASEAN) katıldı Tayland'da 1955'te, 1968'de ve 1973'te kurulan sivil hükümetler askeri darbelerle son buldu Ülkeye 1980'lerde Birmanya, Vietnam, Laos ve Kampuçyâ'dan büyük bir mülteci akını oldu Komünist gerilla hareketleri, öğrenci eylemleri ve askeri darbelerle geçen çalkantılı dönem, 1988'de başbakan seçilen Çatiçai Çunhavan'ın çabalarıyla yumuşamaya başladı 1982'de kral ailesinin yönetimdeki 200 yılı kutlandı Bugünkü kral Bumibol Adulyadec'tir (IX Rama) Tayland 1980'lerin sonlarında sanayi, ihracat ve turizm alanlarındaki atılımla hızlı bir ekonomik büyüme sürecine girdi Çoğunlukla Japonya, Tayvan ve Hong Kong kaynaklı olmak üzere geniş çaplı yatırımlar yapıldı Bu gelişmeyle birlikte komşu ülkelerle daha iyi ilişkiler kurma yönünde adımlar atıldı Ekonomideki canlılığa karşın, yaygın yolsuzluklar siyasal istikrarı bozdu Şubat 1991'de ordunun yüksek komuta kademesi yönetime el koydu Askeri cuntanın görevlendirdiği bir komite tarafından hazırlanan yeni anayasa Aralık 1991'de parlamentoda kabul edildiyse de, demokrasi yanlısı çevrelerin büyük tepkisiyle karşılaştı Mayıs 1992'deki seçimlerin ardından kurulan ordu güdümlü hükümete karşı gelişen protesto gösterileri yüzlerce sivilin öldüğü kanlı çatışmalara dönüştü Kralın duruma müdahale etmesinden sonra ordunun yönetimdeki ağırlığını azaltma yönünde düzenlemelere gidildi Eylül 1992'deki seçimlerde muhalefet partileri hükümet kurmak için yeterli çoğunluğu elde ettiler Siyasal çalkantı ekonomide bir duraklama yaratmadı
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|
Cevap : Tayland-Tarihi-Ekonomisi |
01-21-2010 | #2 |
Şengül Şirin
|
Cevap : Tayland-Tarihi-Ekonomisi
|
|