Sayısal (Dijital) Elektronik - Kodlar Ve Kodlama

Sayısal (Dijital) Elektronik - Kodlar ve Kodlama KODLAR VE KODLAMA Sayısal sistemler için oluşturulmuş birçok farklı kod vardır ve her biri tasarlanmış oldukları işler için en ideal çözümleri sunmaktadırlar Temel olarak kodlama iki küme arasında karşılığı tanımlanmış temel kurallar dizini olarak tanımlanır Sayısal sistemlerin ikili mantık seviyesi ile tanımlanmaları sayısal tasarımcıların Binary sayı sistemini ve aritmetiğini bilmelerini zorunlu hale getirmiştir Ancak her uygulama için Binary Sayılarla çalışmak fazla basamak sayısı, uzun işlemler ve yüksek hata olasılığını ortaya çıkarmıştır Bu nedenle kodlar sayısal tasarımcılara daha kolay ve kullanışlı çözümler sunmaktadırlar
Kodlar kendi arasında sayısal ve alfanümerik olmak üzere iki temel türde incelenebilir
261 SAYISAL KODLAR
Yalnızca Sayısal karakterler için tanımlı olan kodlara sayısal kodlar adı
verilebilirTemel sayısal kodlar aşağıda anlatılmaktadır
2611BCD KODU (BİNARY CODED DECİMAL CODE)
BCD kodlamada Decimal( Onlu ) sayı sistemindeki her bir basamak kodlamadaki basamak ağırlığı yardımı ile dört bitlik karşılıkları yazılarak bulunur Aşağıda en çok kullanılan BCD kodları anlatılmıştır
2611A 8421 BCD KODU
Adından anlaşılabileceği gibi bu kodlamada en yüksek basamak ağırlığı (23) 8, üçüncü basamak (22) 4, ikinci basamak (21) 2 ve en düşük basamak ağırlığı (20) 1 olarak belirlenmiştir Buna göre her bir Decimal Sayının dört bitlik karşılığı yazılarak kodlama tamamlanır
Aşağıdaki Tablo 26’da Decimal rakamların 8-4-2-1 BCD Kod karşılığı verilmiştir


2611B 84-2-1 BCD KODU
Bu kodlama temelinde 8421 BCD koduna benzemekle beraber basamak ağırlıklarının
bir bölümün negatiftir En yüksek basamak ağırlığı (23) 8, üçüncü basamak (22) 4, ikinci basamak (-21) -2 ve en düşük basamak ağırlığı (-20) -1 olarak belirlenmiştir Buna göre her bir Decimal Sayının dört bitlik karşılığı yazılarak kodlama tamamlanır
Aşağıdaki tabloda Decimal rakamların 84-2-1 BCD Kod karşılığı verilmiştir



2611B 2421 BCD KODU
Bu kodlamada basamak ağırlıkları en yüksek basamak ağırlığı (21) 2, üçüncü basamak (22) 4, ikinci basamak (21) 2 ve en düşük basamak ağırlığı (20) 1 olarak belirlenmiştir Decimal Sayının bu basamak ağırlıklarına göre dört bitlik karşılığı yazılarak kodlama tamamlanır Aşağıda Tablo 28’de Decimal rakamların 2421 BCD
Kod karşılığı verilmiştir



2612ARTIK-3 (EXCESS-3) KODU
Decimal sayıların 8421 BCD kod karşılıklarına 3(0011) eklenerek elde edilir Bu kodlama bazı aritmetik işlemlerde kolaylık sağlamasına rağmen tümleyen almadaki güçlükleri kullanımda azalamaya yol açmıştırAşağıda Tablo 29’da Decimal rakamların Artık-3 kod karşılıkları verilmiştir



2613GRAY KODU
Yansımalı kodlar adıyla anılan Gray kodunda sayılar arasındaki geçişte sadece bir bit değişir Bu kodlamanın basamak ağırlığı olmadığından aritmetik işlemlerde kullanılması mümkün değildir Ancak hatayı azaltığından özellikle Analog-Sayısal dönüştürücülerde, bilgisayar kontrollü cihazlarda oldukça tercih edilen bir kodlamadır

26131 BİNARY(İKİLİK) SAYILARIN GRAY KODUNA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ
Binay(İkilik) sayıları Gray Koduna dönüştürürken;
a) En yüksek değerlikli (MSB) bit aşağı indirilir
b) Her bit solundaki bitle elde dikkate alınmaksızın toplanır
c) Bu işlem en düşük değerlikli (LSB) bite kadar devam eder
d) Elde edilen sayı, Binary sayının Gray kod karşılığıdır
Not Decimal Sayıların Gray koduna dönüştürülmesi istenirse Decimal Sayının
öncelikle Binary karşılığı bulunur




Dönüşüm işlemi tamamlanmış oldu
(45)10 = (111011)GRAY
Örnek:
Aşağıdaki sayıların Gray karşılıklarını bulunuz
a- (31)10 = ( )GRAY
b- (456)10 = ( )GRAY
c- (1001011)2= ( )GRAY
26132 GRAY KODLU SAYILARIN BİNAY(İKİLİK) SAYILARA
DÖNÜŞTÜRÜLMESİ
Gray Kodlu Sayıları Binay(İkilik) Sayılara dönüştürürken;
a) En soldaki bit bir sonraki basamaktaki sayı elde dikkate alınmaksızın toplanır
b) Toplam sonucu ile bir sonraki basamaktaki sayı elde dikkate alınmaksızın toplanır
c) Bu işleme en sağdaki basamağa kadar devam edilir





2614Parity Kodu (Hata Tesbit Kodu)
Sayısal sistemler birbirleri ile haberleşirken bilginin değişmesi oldukça sıklıkla karşılaşılan bir konudur Bilgi değişimlerini kontrol edebilmek ve gönderilen bilginin doğruluğunu kontrol etmek amacı ile Parity Kodu (Hata Tesbit ) kodları ortaya çıkmıştır
Veriye özel bir bit ekleme yöntemi ile veri tümleştirme sağlanabilir Fazladan eklenen
eşlik biti (parity bit)i verilen kod kelimesindeki hatanın bulunmasını sağlayacaktır Basit bir eşlik bitinin kodlanması tek yada çift taban üzerine yapılır Tek eşlik bitinde veri içindeki 1’ lerin sayısı tek, çift eşlik bitinde ise 1’lerin sayısı çifttir



Not: Tek eşlik biti ile çift eşlik bitinin birbirinin tümleyeni olduğu tablodan görülmelidir
262ALFANÜMERİK KODLAR
Alfanümerik kodlar; sayılar, harfler, noktalama işaretleri ve kontrol karekterlerinin tanımlanabildiği kodlardır
Yaygın olarak kullanılan iki tür alfanümerik kodlama türü vardır Bunlar ASCII
(American Standart Code for Information Interchange - Bilgi alış verisi için standart Amerikan Kodu) ve EBCDIC (Extended Binary Coded Decimal Intechange Code – Genişletilmiş ikilik kodlu onluk alışveriş kodu) olarak sayılabilir

2621ASCII (AMERİCAN STANDART CODE FOR INFORMATİON
INTERCHANGE)
ASCII kodu 7 bitlik bir koddur Bütün büyük ve küçük harfler, rakamlar, noktalama işaretleri ve kontrol karakterleri bu kodlamada tanımlanmıştır Sadece büyük harfler rakamlar ve bazı kontrol karakterleri kullanılmak istenirse ilk altı bitin yeterli olması amacıyla kod özel olarak düzenlenmiştir Bazı durumlarda hata kontrolü amacıyla 7- bitlik kodun en yüksek değerlikli
(MSB) bitine bir eşlik biti (parity biti) eklenir Örneğin tek eşlik biti ile iletilecek A
harfinin ASCII kod karşılığı 11000001’ dir
Aşağıdaki tabloda ASCII kod karşılıkları verilmiştir;



ASCII kodlu bir mesajın anlamını bulmak için ; gönderilen 7-bitlik mesajın yüksek değerlikli ilk 3-biti için tablodan MSB ile gösterilen en yüksek değerlikli sütün bulunurDaha sonra kalan 4-bit için LSB ile gösterilen satır bulunur Bu satır ve sütün bileşimine ait tablodaki değer mesajın ASCII kod karşılığıdır
Örnek:
Aşağıda Binary (İkilik) formda gönderilen ASCII kodlanmış mesajın karşılığını
bulunuz
1010011 1000101 1001100 1000001 1001101
Çözüm:
Tablodan herbir 7-bitlik bilginin karşılığı bulunarak mesajın karşılığı bulunur








2622 EBCDIC (EXTENDED BİNARY CODED DECİMAL INTECHANGE CODE)
IBM cihazlarında sıklıkla karşılaşılan bir diğer alfanümerik kod Genişletilmiş İkilik- Kodlu Onluk alışveriş kodudur (EBCDIC Extended Binary Coded Decimal Intechange Code) Eşlik biti olayan 8-bitlik bu koda hata tesbiti amacıyla 9 bir bit eklenebilir
Aşağıdaki tablo ’da EBCDIC kod karşılıkları verilmiştir

Acil yardim lutfen alfanumaratik ekrani alt yapiyi degistirmeden nasil lcd yapabilirim alfa numaratik 3 hane