Felsefe Alanları

Felsefe Alanları


Varlıkbilim (Varlık Felsefesi-Ontoloji): Varlık üzerine ussal araştırma Bir bütün olarak varlığı ele alır Var olanın en temel niteliklerini inceler İlk kez 17 yy’da terim olarak kullanılmıştır

- Thales, Anaksimenes ve diğer Milet okulu filozoflarının ilk neden araştırması varlıkbilimsel bir araştırmaydı Aristoteles “ilk felsefe” (protophilosophia) adını verdiği disiplin için “varlığı varlık olarak ele almak” deyimini kullanmıştı
-Gerçek, öz, biçim, sonlu, sonsuz, zorunlu, yetkin, eksik gibi kavramlar varlık felsefesinin alanındadır
-Yalnızca varlık felsefesi varlığı ayrıştırmaz, varlığın bir bütün olarak tüm nitelikleriyle ilgilenir Örneğin estetik, varlığın sadece “güzel”lik niteliğiyle ilgilenir



Bilgi Felsefesi (Epistemoloji): İnsan bilgisinin yapısını ve geçerliliğini inceleyen felsefe dalı Bilimsel çalışmalarda ortaya konulmuş ilkelerlerle, varsayımlarla, sonuçlarla ilgili eleştirel bir araştırmadır

-Yöntem bilim (metodoloji) bir bilim alanında geçerli olan yöntemleri değerlendirir Bilgi felsefesi daha bütünsel yaklaşır
-İlk soru olarak bilginin olanaklı-olup olmadığını sorar Örneğin sofistlerin başlıca iki temsilcisi bilginin olanağını sorgular Protogoras, doğrunun her kişiye görünen şey olduğunu savunur Evrensel bilgiye inanmaz Gorgias, “varlık yoktur”; “hiçbir şey gerçek değildir”; “bazı şeyler varolsaydı bile bunları tanımak olanaksız olurdu”; “varlık bilinseydi de başkasına bildirilemezdi”; “bildirilse de anlaşılamazdı” tezlerini öne sürer Bunların karşısında bilginin olanaklı olduğunu savunan ancak elde edilme yolu konusunda ayrışan akılcılar, duyumcular, sezgiciler yer alır
-Doğruluk-yanlışlık, kesinlik-olasılık, mutlaklık-görelilik vb kavramlar bilgi felsefesinin alanına girer
-Bilgi felsefesiyle bilim felsefesi iç içe geçmiştir (episteme: bilgi, bilim)



Etik (Ahlak Felsefesi): İnsanlar arasındaki ilişkilerin temelinde yer alan değerleri, ahlaki bakımdan iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış olanın niteliğini ve temellerini araştırır

-Ahlakçılık, ahlaksızcılık gibi anlayışlarla ilgilenir
-Meslek ahlakı, vatandaşlık ahlakı gibi ayrımlar olsa da, etik için temel ayrım, insanı mutluluğa götürecek yollar açısından “mutluluk ahlakı” ve insanın topluma karşı zorunlulukları-sorumlulukları açısından “ödev ahlakı” arasındadır



Estetik: Aishetike Yunanca duyum anl***** gelir Estetik doğa ve sanatta güzeli araştıran felsefe dalıdır

-Estetikle ilk ilgilenen filozof Platon oldu Dizgeci filozof, “filozoflar aristokrasisinin yararı için-yararına göre güzeli tanımladı
-Ayrı bir disiplin olarak 18 yy’da Baumgarten kurdu Ona göre estetik “güzel üzerine düşünme bilimi”dir Mantık zihinsel bilginin yetkinliğini yeni “hakikati” araştırır, küçük kız kardeşi estetik duyusal bilginin yetkinliği olarak “güzel”i araştırır
-Kant “iyi” ve “güzel”i ayrıştırdı, “estetik haz”la “duyusal hoşlanma”nın farkını açıkladı



Sanat Felsefesi: Düşünce, amaç ve sorunların; beceri ve düş gücüyle, güzeli yaratarak aktarıldığı etkinlik alanlarına sanat denir Sanat felsefesi, sanatın yapısını insanlar açısından işlevini ve anlamını araştırır

-Sanat eleştirisi gibi sanatçının psikolojik süreçleriyle, yapıtın üretildiği dönemin toplumsal yapısıyla ilgilenmez Yapıtın kendisiyle ilgilenir, içeriğini inceler ve gerçeklikle ilişkisini araştırır



Din Felsefesi: Dinsel kavramları, davranış biçimlerini felsefe temelinde savunmaya veya eleştiriye yönelik felsefe araştırmalarıyla ilgilenir Son 150 yıldır ayrı bir felsefe dalı olarak biçimlenmiştir

-Daha çok Tanrı’nın üstün ve mutlak bir gerçek olarak kanıtlanmasına yoğunlaştı
1-Ontolojik kanıt: Kavramın varlığı gerçekliğe işaret eder (Bir kavram türetildiyse mutlaka gerçeklikten kaynaklanmıştır)
2-Kozmolojik kanıt: Nedensellik ilişkisine göre evrenin bir ilk nedeni olmalıdır
3-Tasarıma dayalı kanıt: Kusursuz evren düzeni, üstün bir yaratıcının eseridir