Zonguldak Hakkında Bilgi

Zonguldak Genel Bilgi



İl toprakları dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahip olup, akarsu vadileri ile yer yer derin şekilde parçalanmış, orta yükseklikteki alanlardan oluşmuştur Zonguldak Kuzey Anadolu Dağları’nın batı kesimini oluşturan Karadeniz’e paralel iki sıra dağlarla engebelenmiştir Kıyı dağlarından Küre Dağları ilin kuzeydoğu kesiminde yer alır Ayrıca kuzeyini kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanan Zonguldak Dağları, batı ve güney kesimini de Akçakoca Dağları kaplamaktadır Zonguldak Dağlarından olan Göl Dağı 771 mye, Akçakoca Dağlarından da Orhan Dağı 905 m ile ilin en yüksek kesimleridir Bunların dışında Baçaklıyayla Tepesi (1637 m), Soğukoluk Tepesi (1268 m), Göktepe (1416 m), baba Dağı (1120 m), Kızıl Tepe (Kızıltaş) (1468 m), Atyaylası Tepesi (710 m), Kantar tepe (905 m), Orhan Tepe (920 m), Arkut Dağı’nın (Gökçeler Dağı) kuzey uzantıları ve Keltepe (1999 m) ilin diğer engebeleridir

İlin en önemli limanının bulunduğu Ereğli geniş bir koy konumundadır Baba Burnu, Hisar Burnu Zonguldak’ın Karadeniz’e yönelik çıkıntılarıdır

Bu nedenle de birçok yerde kömür içeren tabakalar yüzeyde kendini gösterir Kretesinin altındaki karbonifer şeridi 160 km uzunluğundadır Filyos Çayının batısında kalan Zonguldak-Kozlu-Kandilli “Batı Kömür Havzası” Filyos Çayının doğusundaki pencereler “Doğu Kömür Havzası” adını alır Azdavay ve Söğütözü gibi doğu kömür havzasına ait yerlerde prodüktif kömür damarlarına rastlanmaktadır

Zonguldak’ın büyük bir bölümünü kaplayan dağlık alanların dışında kalan alanlar platolarla kaplıdır Başlıca vadiler; Filyos Çayı Vadisi, Alaplı Irmağı Vadisi, Gülüç ırmağı Vadisi ve Üzülmez Deresi Vadisidir İlin engebeli yapısından ötürü düzlük alanlar fazla değildir Karadeniz kıyılarında kıyı düzlükleri bulunmamaktadır Yalnızca Çaycuma ve Ereğli’de akarsu vadi tabanlarının genişlediği kesimlerde küçük ovalar bulunmaktadır

Zonguldak su kaynakları bakımından oldukça zengindir Filyos Çayı dışında büyük akarsular olmamasına rağmen, küçük akarsular il topraklarını parçalamıştır Üzülmez deresi, Gülüç Deresi, Alaplı Çayları il topraklarındaki küçük akarsuları da toplamaktadır Doğal bir gölü olmayan ilde, Gülüç, Ulutan ve Kozlu Baraj gölleri sulama amaçlı kullanılmaktadır Ayrıca Çatalağzı’nda Dereköy, Karapınar’da Çobanoğlu göletleri ilin yapay gölleridir

438 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 615599’dur

Zonguldak’ta Karadeniz iklimi hüküm sürmekte olup, her mevsim yağış almaktadır En fazla yağış sonbahar ve kış mevsimlerinde görülür Denizden iç kesimlere doğru gidildikçe, iklim biraz daha sertleşir Yıllık yağış ortalaması 123496 mm, en yağışlı aylar 14865 mm, Aralık ve 14172 mm ile Ocak aylarıdır Yağışlar kıyılardan iç kesimlere doğru gidildikçe hem azalmakta hem de yağmurdan kara dönüşme özelliği göstermektedir

İl topraklarının büyük bir bölümü ormanlarla kaplıdır Bu ormanlarda kayın, meşe, kestane, çınar, ıhlamur ve kızılağaç, gürgen, karaçam, sarıçam, kızılçam ağaçları bulunmaktadır Akarsu kenarlarında da söğüt ve kavak ağaçları vardır Bitki örtüsü bakımından çok zengin olan ilde, her çeşit bitkiye rastlanmaktadır

Zonguldak’ın ekonomisi madencilik, sanayii, tarım, hayvancılık ve balıkçılığa dayalıdır Türkiye’deki taşkömürü 1848’den bu yana kullanılmaktadır İldeki sanayi kuruluşlarının büyük çoğunluğu kömür ve kömür ürünlerine dayalıdır Ereğli’deki Erdemir Demir-Çelik Tesisleri, Çimento Fabrikası, Çaycuma’daki Kağıt fabrikası, Hisarönü’ndeki Filyos Ateş Tuğlası Fabrikası ve Çatalağzı Termik Santrali başlıca sanayii kuruluşlarıdırBunun yanı sıra tuğla, kiremit, mermer, seramik, sunta ve kereste gibi inşaat malzemeleri üreten atölyeler ile Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun işlettiği ocaklar bulunmaktadır

Son yıllarda sera sebzeciliği gelişme göstermiştir Hayvancılıkta ise yüksek kesimlerde koyun, kıl keçisi ve Ankara keçisi yetiştirilir Kırsal alanlarda da sığır ve manda besiciliğinin yanında tavukçuluk ve arıcılık da yapılmaktadır Hayvancılığa bağlı olarak süt, peynir, yoğurt üretilmektedir Kıyı kesimlerinde balıkçılık yapılmakta olup ilin ekonomisinde önemli bir yeri vardır Türkiye’nin balık üretiminin büyük çoğunluğu buradan sağlanmaktadır

Orman yönünden zengin olan ilde; halkın belirli bir kesimi ormancılıktan sağlamaktadır Özellikle bu ormanlardan elde edilen maden direği ocaklarda kullanılmaktadır Ayrıca ilde halı ve kilim tezgahlarında dokumacılık, Devrek’te baston yapımı gibi küçük el sanatları da ekonomisinde etkilidir Son yıllarda yayla turizmi, dağcılık, mağaracılık ve av turizmi yaygın biçimde yapılmaya başlanmıştır

Zonguldak adının kaynağına ilişkin değişik söylentiler vardır Bu söylentilerden birine göre; kent merkezinin Üzülmez Deresi’nin ağız kısmında yer alması ve derenin ilk çağda “Sandra” adıyla anılması, burada kurulan yerleşmenin de “Sandaraca” adını taşıması nedeniyle, zamanında bu adın Zonguldak’a dönüşmüştür Diğer söylentiye göre de, yörenin sazlık ve bataklıklarla kaplı olması ve bunun yörede “Zongalık” olarak adlandırılmasına bağlı olarak, sözcüğün zamanla değişerek bugünkü halini aldığı şeklindedir Bir diğer söylentiye göre ise kent adını, ocakları ilk eşleten Fransız ve Belçika şirketlerinin kentin hemen yanındaki Göldağı mevkiini nirengi noktası almaları sonucu, Göldağı kesimi ya da bölgesi anlamına gelen “Zone Ghuen Dagh”ın Türkçe okunuşundan almıştır

MÖVIyüzyılın başlarında Megaralı Kolonistler Karadeniz kıyılarında bir takım ticari kentler ve iskeleler kurmuşlardır Bunların başında Herakleia Pontika (KrdzEreğlisi), Teion (Filyos-Hisarönü), Sesamos (Amasra) ve Kromnay gelmektedir Bu yerleşim alanları ve iskeleler yüzyıllar boyunca önemini korumuştur

Antik Çağlarda Bithynia ile Paplagonia’nın kesiştiği noktada bulunan Zonguldak yöresinde Frig (MÖ1200/750-676), Kimmer, Pers (MÖ555-333), Makedonya (MÖIVyüzyıl), Bithynia ve Pontus Krallığı ( MÖIV-IYüzyıl), Roma (MSI-IVyüzyıl) ve Bizans (MSIV-XIIIyüzyıl) dönemlerinde yerleşimler olmuştur Bu dönemlere ait kalıntılar günümüze kadar gelmiştir

Zonguldak yöresi Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Kutalmışoğlu Süleyman Şah ve kardeşi Mansur’un akınlarına uğramıştır Emir Karatekin 1084’te Karadeniz Bölgesi’ndeki yerleşim alanları ile birlikte Zonguldak’ı da ele geçirmiştir Ardından Bizanslılar yeniden yöreyi ele geçirmişlerdir Anadolu Selçuklularının çöküşünden sonra Kastamonu ve Zonguldak yöresinde bir beylik kuran Hüsamettin Çoban Bey Zonguldak yöresini tamamen egemenliği altına almıştır Bu arada Cenevizliler ve Bizanslılar sürekli buraya akınlar düzenlemişlerdir Candaroğulları yöreyi ele geçirdilerse de o dönemdeki siyasi karışıklıktan ötürü Zonguldak’ı alamamıştır Yıldırım Beyazıt zamanında Osmanlı topraklarına katılmış, ancak Ankara Savaşı’ndan (1402) sonra Timur yöreye hakim olmuştur Timur’un Anadolu’dan çekilmesinden sonra Çelebi Mehmet 1413’te Osmanlılarda bütünlüğü sağlamıştır Yöre, Fatih Sultan Mehmet zamanında, 1460’ta kesin olarak Osmanlı topraklarına dahil olmuştur

yüzyılın ikinci yarısında Şile’den Cide’ye kadar olan Karadeniz kıyılarındaki bir çok iskele “hatab (odun) iskelesi” ismini taşıyordu Bunlardan belli başlıları; Karasu, Ereğli, Filyos, Bartın, Amasra ve Cide’de bulunuyordu Bugünkü Zonguldak’ın il merkezinin bulunduğu yer Ereğli’ye bağlı Tahta İskelesi’nin çevresinde İstanbul’a gönderilecek kereste depoları bulunuyordu

XIXyüzyılda Zonguldak’ta taşkömürü yataklarının bulunması ve üretime geçilmesi ile birlikte Zonguldak önem kazanmıştır 1899’da kaza merkezi yapılmış, yabancı şirketlerin Kozlu’daki yönetim merkezleri 1909’da buraya taşınmıştır Zonguldak’ın Belediyesi 1899’da kurulmuştur Bu dönemde Kastamonu vilayetine bağlı, Kastamonu merkez sancağı ile Bolu sancağının sınırları içerisinde bulunuyordu IDünya Savaşı sırasında Zonguldak Limanı Rus donanması tarafından bombalanmıştır Mondros Mütarekesi’nden sonra (30 Ekim 1918) taşkömürü üretim bölgesini ele geçirmek amacıyla Fransızlar 8 Mart 1920’de Ereğli ile birlikte Zonguldak’ı da işgal etmişlerdir Fransız birlikleri 21 Haziran 1920’de yöreden çekilmiştir TBMM 1920’de Zonguldak’ı bağımsız Mutasarrıflık yapmış, sancakların kaldırılmasından sonra da, 1924’te il konumuna getirilmiştir

Ancak Zonguldak yöresinde günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Herakleia Pontike (KdzEreğlisi), Tieion (Filyos-Hisarönü) antik kentleri bulunmaktadır Bu kentlere ait sur kalıntıları, su kemerleri, mimari parçalar, Ereğli Kalesi, Filyos Kalesi, Filyos Antik Limanı, Bizans dönemine ait Kilise, Çeştepe mevkiindeki Tümülüs, Bozhane Cami, Halil Paşa Cami, Kırmanlı Cami, Molla Halil Cami, Ali Molla Cami, İskele Cami, Ağa Cami, Hacı Eşref ve Akarca Mescitleri, Kayabaşı Ziyaretgahı, Aktaş Şeyhi Türbesi, Seyit Nasrullah Efendi Türbesi, Keşif Tepedeki (Çeştepe) Demirci Dede, Kentteki Kuştepe ve kıyıdaki Mersin Dede türbeleri, Hacı Mehmet Çeşme ve Murtaza Mahallesi Çeşmesi, Uzun Mehmet Anıtı, ve Türk sivil mimari örneklerinden evler bulunmaktadır Ayrıca Gökgöl, Kızıl Elma, Sofular, İnağzı, Çayırköy, Cumayanı, Ilıksu, Erçek ve Cehennemağzı Mağaraları, Karaçayır Kaplıcası ve Harmankaya, Değirmenağzı, Güneşli Kayalıdere Şelaleleri ilin belli başlı doğal güzelliklerindendir

Zonguldak Gezgin Gözüyle

MÖ VI yüzyılda Frig soyundan gelen Marian dinlerce kurulan ve önemli bir ticari iskele (emperion) durumunda olan Ereğli adını mitolojinin ünlü kahramanı Herkül'den (Herakles) almıştır Kent Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı dönemlerinde de önemini korumuştur Cehennem ağzı Mağaraları'nın bulunduğu Acheron Vadisi Ören yeri başta olmak üzere, Hellen, Roma, Bizans ve Osmanlılar döneminin ürünleri olan sur kalıntıları, Ereğli kalesi, Herakles (Herkül) sarayı, Çeştepe fener kulesi, Bizans su sarnıcı, Krispos anıt mezarı, Bizans kilisesi, Ayasofya Kilisesi ve Halil Paşa Konağı yörenin önemli tarihsel kalıntılarıdır İlin diğer antik kenti durumundaki Filyos ise antik dönemde Teion (ya da Tion) olarak bilinmektedir Yöredeki kalıntılar, Roma, Bizans ve Ceneviz dönemi izlerini taşır Antik liman, kale, su kemerleri, açık hava tiyatrosu ve kilise kalıntıları bu dönemlerden kalmıştır

Plajlar: 80 km'lik kıyı şeridi boyunca çok sayıda doğal plaj ve kumsal bulunmaktadır Doğu yönünden itibaren Sazköy, Filyos, Türkali, Göbü, Hisararkası, Uzunkum, Kapuz, Karakum, Değirmenağzı, Ilıksu, Kireçlik, Armutçuk, Karadeniz Ereğli, Mevreke, Alaplı ve Kocaman mevkiileri yaz boyunca yöre halkının akın ettiği kumsallardır
TURİZM
Ülke ekonomisinin en dinamik sektörlerinden biri olan turizm, son yıllarda ilimizde de önemli bir gelişme çizgisi yakalamış, gerek özel, gerekse kamu girişimleriyle kayda değer bir istihdam ve hizmet alanı durumuna gelmiştir
İlimizin iklim koşulları, deniz kum-güneş üçgenine dayalı seçeneğe uzun süreli fırsat tanımamakta; ancak il coğrafyasının önemli kısmını oluşturan ormanlık alanlar, yaylalar, mağaralar ve su- yeşil kombinasyonun oluşturduğu doğal güzellikler Zonguldak’ı doğa severlerin gözünde önemli bir çekim odağı kılmakta ve bu nedenle ilin turizm alanındaki geleceğe yönelik tüm planlamaları bu çerçevede düşünülmektedir
Bu amaçla İl Turizm Müdürlüğü’ nce 1994 yılında başlatılan projelerden Gökgöl Mağarası Turizm Amaçlı Kullanım Projesi ile bir kültür turizmi projesi (İnanç Turizmi) olan Cehennemağzı Mağarası ilin hizmete sunulan ilk turizm destinasyonlarıdır
Ayrıca Zonguldak Valiliği İl Özel İdaresince Bakacakkadı Beldesi’ nde yaptırılan ve 2001 yılında hizmete açılan 100 Yıl Atatürk Hizmet Köyü sağladığı olanaklar (Konaklama, yemek, eğlence, spor) ve sunduğu hizmetler açısından bu konudaki gereksinimleri karşılayan önemli bir trizm yatırımıdır
DOĞAL GÜZELLİKLER
Zonguldak, doğal güzellikler açısından oldukça zengin bir ildir Karadeniz kıyısı boyunca uzanan koyları, kumsalları, herbiri ayrı bir doğa harikası olan mağaraları, dört mevsim yeşil kalabilen bitki örtüsü ve orman içidinlenme alanları, turizm anlamında değerlendirilebilecek doğal kaynaklardır Doğuda Sazköy’den, batıa Akçakoca’ ya kadar uzanan 80 kilometrelik kıyı şeridinde yer alan, pek çok doğal plaj ve kumsal yöre halkının yaz aylarında günübirlik kullandığı belli başlı mekanlardır
Bunlardan Filyos, Türkali, Göbü, Kapuz, Değirmenağzı, Ilıksu, Erdemir, Ereğli Belediye, Alaplı Belediye, Askeri Plaj ve Kocaman kıyıları "Mavi Bayrak Projesi" kapsamında izlenmektedir
Zonguldak ve Kdz Ereğli limanları endüstriyel ve ticari amaca yöneliktir Zonguldak limanından Ukrayna’ nın Skadovsk, Evpatoria, Rusya’ nın Novorossky limanlarına ro-ro taşımacılığı yapılmaktadır Yaz aylarında piknik yeri olarak kullanılan bu alanlar trekking, foto safari, olta balıkçılığı, av ve yaban hayatı gibi aktivitelere yanıt verebilecek potansiyel zenginliktedir Ulutan, Göldağı, Beycuma Yayla, Bostandüzü, 100 Yıl, Milli Egemenlik, Kocaman mevkilerindeki orman içi dinlenme yerlerinde su, wc, oturma grupları, telefon gibi, alt hizmetler sunulmakta, alışversiş, yeme - içme gibi gereksinimler karşılanmaktadır Sonbaharda bir renk zenginliğine bürünen bu alanda alt hizmet üniteleri ile birlikte, çadırlı kamp sahası, altı adet dağ evi, alabalık ve geyik üretme sahaları bulunmakta, göllerde olta balıkçılığı yapılmaktadır
İlin en yüksek tepesi olan Bacaklı Yayla (1637 m) eteğindeki Bölüklü Yayla, yayla evleri, yaşayan yaylacılık geleneği ve zengin bitki örtüsüyle yayla turizmine aday bir doğal ortamdır
Zonguldak merkezde Harmankaya ve Değirmenağzı, Kdz Ereğli’ de Güneşli yörelerindeki şelale ve trekking alanları doğa turizmi anlamında değerlendirilen uygun mekanlardır
Göller
İl sınırları içinde doğal göl bulunmamaktadır Merkezde Ulutan araj Gölü (114 ha), Kdz Ereğli’ de Kızılcapınar Baraj Gölü (240 ha) ve Gülüç Baraj Gölü (127 ha), Çatalağzı beldesinde bulunan Dereköy Göltei (20 ha) içme suyu yada sanayi amaçlı yapay göllerdir Bu göllerin çevresi yöre halkınca günübirlik dinlenme alanları olarak kullanılmaktadır
3250 metre uzunluğuyla yurdumuzun beşinci uzun mağarasıdır Fosil kısmı, diri mağara ve yarı aktif yan kollar olmak üzere üç bölümden oluşan mağara; akarsuyu, gölü, galerileri, sarkıt, dikit, travertenleri ve milyonlarca yıllık mercan fosilleriyle gerçek bir doğa harikasıdır Tarihçi Heradot’un "Mısır Nil’in armağanıdır" sözünü; speologlar, "Gökgöl Mağarası doğanın Zonguldak’a armağınıdır" Biçiminde değiştirerek bu mağaranın farklı oluşumlar içerdiğini vurgularlar
Sofular Mağarası : Eski Zonguldak Çaycuma karayolu üzerinde Sapça Köyü Sofular vadisindedir Toplam uzunluğu 1500 metre olan mağarada; tavan yüksekliği, muhteşem salonu ve salondaki ters avize biçimindeki oluşumları, sarkıt, dikit ve travertenlerin sunduğu manzara görülmeye değer yeraltı güzelliklerindendir
Toplam uzunluğu 1400 metre olan İnağzı Mağarası, prehistorik özellikler de taşımaktadır İlk 60-70 metresinde geniş bir galeri oluşturan mağaradaki oluşumlar masallardaki fildişi saraylarını anımsatır Zonguldak-Kilimli karayolu üzerindedir İnağzı Mahallesi’nde sahilden Zonguldak’a giden demiryolu tünelinin sol tarafındadır Prehistorik mağaralardandır Ölçülen uzunluğu 600 m, tahmini toplam uzunluğu 1400 m’dir 60 - 70 m’den sonra alçak ve dar geçitlerle süren mağaranın 600 m’sinde dalım kesimi vardır Yaklaşık 1 m yüksekliğinde olan sifon az bir suyla dolmaktadır Bir çok su gelişleriyle mağara son bulur
Çayırköy Mağarası : Eski Zonguldak Çaycuma Karayolu üzerinde Çayır Köyü mevkiindedir1300 metre uzunluğundaki mağara, botla gezilebilecek kadar geniş alanları olan bir yeraltı nehrine sahiptir Nehrin mağara ağzında oluşturduğu göllenmelerde alabalık bulunmaktadır Geçmişte (MÖ 1200 yılları) mağaradan çıkan suyun kanallarla Hisarönü’ne aktarıldığını kanıtlayan tarihi su yolu antik Tion (Hisarönü) şehri uygarlığının bir mirasıdır
1085 metre uzunluğunda olan mağaranın biri kuru, diğeri sulu olmak üzere iki ağzı vardır Geniş bir alana yayılan travertenler, dev sarkıtlar ve yeraltı deresinin oluşturduğu göllenmeler, kumsallar mağaraya özgün bir kimlik kazandıran jeolojik, jeomorfolojik oluşumlardır

Ereğli karayolu üzerinde Ilıksu mevkiindedir 800 metre uzunluğunda aktif bir mağaradır Çok dar ve su çıkan bir ağzı olan Ilıksu Mağarasında sifondan sonra gelen salonu oldukça büyüktür Geniş bir alana yayılan travertenleri Ilıksu Mağarasına ayrı bir güzellik kazandırmıştır
Erçek Mağarası : Zonguldak-Ankara karayolu üzerinde Erçek Mahallesindedir Mağaraya çok rahat, az meyilli kuyu inişi ile girilir Kuyunun sonunda sağa ve sola iki galeri ayrılır İlerlemenin zorlukla yapıldığı sol kolda 4-5 metrelik bir sifondan sonra mağaradaki tüm oluşumların yer aldığı salon gelir
İncivezaltı Mağarası : Alaplı İlçesi sınırlarında yer alan İncivez Mağarası’nda bugüne kadar araştırma yapılmadığı için eldeki bilgiler yetersizdir
Cehennemağzı Mağaraları : KdzEreğli’nin eskiden Ayazma olarak bilinen İnönü Mahallesindedir Batılı kaynaklarda Akheron (Acheron) Mağaraları olarak geçen, mitolojide yeraltı tanrısı Lades’in ülkesine açılan yollardan biri olan Cehennemağzı Mağaraları üç mağaradan oluşmuştur Mağaranın tabanında 5 metrelik bir zemin mozayiği duvarlarda kandil yuvaları (niş) bulunmaktadır Hristiyanlığın yasak olduğu dönemlerde ilk hristiyanların gizli ibadet yaptıkları bu İnanç Turizmi anlamında değerlendirilebilecek özellikler taşımaktadır
İkinci Mağara : Birinci mağaranın 80-100 m kuzeydoğusunda bulunan mağara günümüzde Kocayusuf Mağarası olarak bilinir Dar, merdivenli ama kolay bir girişten yaklaşık 7 metre yüksekliği olan bir salonuna geçilir Salonun önemli bir kısmı gözle kaplıdır Söylentiye göre göl, Amasra’da bulunan bir yeraltı suyuyla bağlantılıdır Yarı tanrı Herkül Hades’in ülkesini bekleyen canavar Kerberus’u bu mağarada zincire vurmuştur
Üçüncü Mağara : Birinci mağaranın 100 metre ilerisinde, yol kenarında bulunan bu mağarada iki salon; salonun sonunda derinliği bilinmeyen bir göl bulunmaktadır
Mencilis Mağarası
Mağara Sofular İlçesi’ nin Bağlar semtinden yürüyerek (dağ-patika yürüyüşüyle) 2 saat çeker Mağaranın bilinen iki girişi ve yeraltı suyunun çıktığı çıkış ağzı vardır Buradan mağaraya Girilemez Mağaraya girilen ağızda eski örme duvarlar vardır Buradaki odalardan dar bir geçişle mağaraya geçilir Mağaranın ilk 1000 m’lik kısmı fosil mağaradır Bu kısımda 5 m, 7 m ve 12 m’lik 3 dik iniş vardır (Merdiven gerekir) Bu bölüme yukarıdan bir ağız bağlanır Fosil mağaranın bitiminden sonraki kısım tamamen aktiftir, yeraltı deresi vardır Suyun geliş yönünde bir göl vardır ve sonunda travertenlerin üstünden akan şelale çok güzeldir
Çağlayanlar
Merkezi Kokaksu Mevkiinde bulunan Harmankaya, Kozlu Beldesinde Değirmenağzı ve Kdz Ereğli’ de Güneşli Kayalıdere Şelaleri ilin en önemli çağlayanları olup, trekking ve piknik amaçlı olarak kullanılmaktadır
Ilıksu Kaplıcası : Zonguldak-KdzEreğli karayolu üzerinde ve Kozlu beldesine bağlı Aşağıçayır Köyü sınırları içindedir Kaplıcanın su debisi 10 lt/sn, sıcaklığı ise 27 derecedir Termal su içme tarzında kullanıldığında, mide, bağırsak ve karaciğer safra yolları üzerinde, dış uygulamada ise (banyo tarzında) içerdiği radyoaktif elemanlar sayesinde ağrılı sendromlarda olumlu etkisi görülmektedir Ilıksu Kaplıcası, İl Özel İdaresi tarafından yatırım programına alınmış olup, şu anda kaplıca üzerinde ya da çevresinde herhangi bir tesis bulunmamaktadır
Yayla Turizmi
Zonguldak’ ın en yüksek tepesi olan Alaplı Bacaklı Yayla (1637 m) varolan, yaşayan yayla geleneği veyayla evleriyle "yayla turizmine", yaklaşık 2-3 ay kar altında kalmasıyla "kış turizmine" aday bir doğal ortamdır Hamamlar, Taşköprü, Tokatlıköprü ve İnceköprü
Köprülü Camii: Zonguldak çarşı içindeki cami, 1661’de Sadrazam Köprülü Mehmed Paşa tarafından yaptırılmıştır Moloz taştan olan cami kare planlıdır Son cemaat yeri 5 bölümlüdür, minaresi tek şerefelidir Sekizgen kasnağa oturan kubbesi kiremitle örtülüdür Ağaç minberi geometrik motiflerle süslüdür İçi sonradan yapılmış bazı kalem işi bezemelerle süslenmiştir
İzzet Mehmet Paşa Mevkii: İzzet Mehmet Paşa Mahallesi’nde ve çarşı ortasındaki cami, 17962’da Sadrazam Safranbolulu İzzet Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır Kesme taştan kare bir gövde üzerine inşa edilen caminin tek şerefeli minaresi çok köşelidir İçi renkli kalem işleriyle süslü kubbesi kurşun kaplıdır
Asmazlar Konağı: Fıkıyeli havuzu ve değişik mimarisiyle ilgi çeken Asmazlar Konağı, Türkiye Turing Otomobil Kurumu tarafından tarihi özellikleri bozulmadan otele dönüştürülmüştür
Anıtın çevresindeki Uzun Mehmet Parkı’ndan Zonguldak’ın görünümü çok güzeldir
Halil Paşa Konağı: Ereğli’de denize hakim bir tepede inşa edilmiştir Sütun ve mermerleri işlenmiş olan binanın ahşap işçiliği ilgi çekmektedir
Cinci Hanı: 17 yy başlarında Safranbolulu Hüseyin Efendi (Cinci Hoca) tarafından kervansaray olarak yaptırılmıştır 1611 yıkında ise yine aynı kişi tarafından Cinci Hamamı yaptırılmıştır
Hasan Paşa Türbesi: Safranbolu’nun doğusunda, kente hakim Musalla denilen bir tepe üzerinde yer alır Kapısının üzerindeki yazıtlardan Abdülhamit I tarafından Safranbolu’ya gönderilen ve 1845’te ölen Koca Recep Paşa’nın oğlu, eski Köstendil kaymakamı Hasan Paşa için yapıldığı anlaşılmaktadır
İçmeler ve Kaplıcalar
Kozlu (Aşağıçayır) Kaplıcası: Kozlu yakınlarındaki Ilıksu Mahallesi’nde bulunan kaplıcanın suları, acı, bikarbonatlı, toprak alkalin, radyoaktif ve ılıktır Mide, bağırsak, karaciğer, safrakesesi hastalıkları üzerinde olumlu etkiler yapar Ağrı giderici özelliği de vardır
Bostanbükü İçmesi: Safranbolu ilçesindeki içme; mide, bağırsak ve karaciğer hastalıkları üzerinde iyileştirici etkiler gösterir
Karaçayır Kaplıcası: Merkez ilçeye bağlı Kozlu bucağındadır Alkalin ve toprak alkalin olan sular, romatizmal hastalıkların tedavisinde etkilidir
Karaçayır Kaplıcası: Çaycuma ilçesinin Saltukova bucağındaki sular, romatizma ve deri hastalıkları üzerinde olumlu etki yapar
Piknik yerleri: İl topraklarinin yaridan fazlasinin ormanlarla kapli olmasi nedeniyle, yöredeki dinlenme gereksiniminin önemli bir bölümü ormaniçi dinlenme alanlarinda karsilanmaktadir Ulutan baraji çevresi, Göldagi, Yayla mevkii, 100 Yil Parki (Merkez), Bostandüzü, Milli Egemenlik Parkı (Devrek) ve Kocaman (Alapli) gibi asgari altyapi tesislerine sahip alanlarin yanisira, halkin günübirlik dinlenme gereksinimini gideren, ancak herhangi bir tesise sahip olamayan çok sayida piknik ve mesire alani bulunmaktadir İlimizin en yüksek noktasi durumundaki Bacakliyayla (Alapli/Gümeli), halen yaylacilik geleneginin sürdürüldügü önemli bir günübirlik dinlenme alanidir
Av Turizmi : İlimiz av ve yaban hayatı anlamında da çeşitlilik ve zenginlik göstermektedir Özellikle Merkez, Devrek, Gökçebey ve KdzEreğli civarında bulunan orman alanlarında ayı, domuz kurt, tilki, porsuk- çakal- dağ keçisi, sincap, karaca, tavşan, gibi yaban hayvanları ve yaban ördeği, yaban güvercini, çulluk, bakal gibi kuş türleri avlanmaktadır Akarsularda sazan, alabalık, karabalık ve mercan, denizde ise istavrit, hamsi, mezgit, palamut, barbunya gibi balıklar avlanmaktadır Yaban hayatına yönelik avlanma daha çok hobi ya da boş zaman faaliyeti olarak yapılmakta iken, denizlerde yapılan avlanma ise ticari amaçlı olarak gerçekleştirilmektedir
a) Acheron Vadisi Ören Yeri
Cehennemağzı Mağaralarının bulunduğu yöredir Yörede dikkati çeken kalıntılar ilk hıristiyanların ibadethane olarak kullandığı mağaradır
b) Sur Kalıntıları
Hellenistik döneme ait olan sur parçalarında çok sert, gri, renkli kireçtaşından iri ve kalın blok taşları kullanılmıştır Bu taş bloklar yan yana ve harçsız yerleştirilerek, aradaki küçük taşbloklar yatay hatlarıyla desteklenmiştir
c) KdzEreğli Kalesi
KdzEreğli’nin kent surlarının çevrelediği tepede bulunmaktadır Bizans Dönemi’nde XIII Yüzyıl başlarında yapılan kale ve çevre duvarları vardır
d) Herakles (Herkül) Sarayı
İri kesme taş bloklarla ve özenli bir işçilikle inşa edilen bu yapı kalıntısı antik döneme ait olup, iki cephedeki duvar kalıntıları dışında tümüyle yıkık durumdadır
e) Su Tesisleri
Antik çağda kentin su gereksinimini karşılamak üzere inşa edilen su tesislerinin Roma Dönemine ait olduğu sanılmaktadır Kandilli yakınlarından başlayan (Balı Köyü) ve yaklaşık 16 km bir hat boyunca kente ulaşan su şebekesi kent sularının yakınında bulunan bir havuzda toplanmakta ve havuzdan çıkan bir kaç kolla, kanalla su kent alanının merkezine aktarılmaktadır
f) Çettepe Fener Kulesi
KdzEreğli’nin kuzeyinde Çeştepe’de deniz seviyesinden yaklaşık 200 m yükseklikte bulunan kulenin Hellenistik Dönemde yapıldığı ve Bizans Döneminde de yeniden inşa edildiği anılmaktadır
g) Bizans Sarnıcı Kalıntısı
KdzEreğli Akarca mahallesinde bulunan ve Bizans döneminden kalma olduğu anlaşılan sarnıcın hemen hemen tümü toprak altında bulunmaktadır Bir hafriyat çalışması sırasında ortaya çıkan sarnıcın tahribata uğramaması için içi doldurulmuş, ancak açık kalan bölümü tahrip olmuştur
h) Krispos Anıt Mezarı
KdzEreğli’de gösteriler yapan ve orada ölen eski Mısırlı pandomim sanatçısı Krispos’un anısına yapılmıştır Kaidesi ile birlikte 210 m yükseklikte bulunan anıtın önünde 19 satırdan oluşan ve kazılarak yazılmış bir şiir bulunmaktadır
i) Bizans Kilisesi
KdzEreğli Akarca Mahallesinde bulunan kilisenin bulunduğu yerde 1942 yılında yapılan Çelikel Camii yeralmaktadır Bizans dönemine ait kilisenin döşeme mozaiği ve duvarının bir bölümünde yer alan fresko kalıntıları caminin bodrumunda bulunmaktadır
j) Ayasofya Kilisesi (Orta Cami)
Sularla kaplı kent alanının içinde Bizanslılar tarafından inşa edilen Hagia Sophia (Kutsal Akıl) kilisesi, camiye çevrildikten sonra Orhan Gazi ya da Cami olarak anılmaktadır
k) Halil Paşa Konağı
Konak, 19 yüzyılın sonlarına doğru Halil Paşa Karamahmutoğlu tarafından yaptırılmış ve antik spoli malzemelerle ilgi çekici bir görünüm kazanmıştır Ereğli’nin en önemli sivim mimari örnekleri arasında yeralan bu iki katlı kargir konak, müze olarak kullanılmak üzere 1993 yılında restore edilmeye başlanmış ve 1 Ağustos 1998 tarihinde hizmete açılmıştır
l) KdzEreğli Müzesi (Halil Paşa Konağı)
Müzenin zemin katında Ereğli ve çevresinden toplanan Grek, Roma, Bizans dönemlerine ait mermer mezar atelleri, figürlü mermer sütun başlıkları, cam kaplar, takılar, çeşitli madeni eserler, kandiller ve figürlerden oluşan arkeolojik eserler sergilenmektedir Müze bahçesinde ise, Grek, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait sütun başlıkları, sütun gövde ve kaideleri, çeşitli mimari parçalar, lahitler ve pandomim sanatçısı Krispos’un anıt mezarı sergilenmektedir

FİLYOS KALESİ
Filyos Nehri’ nin Karadeniz’ e döküldüğü alanda kurulu Filyos antik kenti, önceleri Billaius adıyla biliniyordu Bu ad, su geçiti olan yer anlamına gelen Pailaios sözcüğünden türemiştir Kentin en yaygın adı Tieion’ dur Bu sözcük, kentin kurucusu, din adamı Tios’ tan gelmektedir
Günümüzde birinci ve ikinci derece sit alanları bulunan Filyos’ ta, arkeolojik yüzey araştırmalarına göre, antik Tieion kenti bir akrapol, iki nekrapol alan ve sular altında kalan antik bir mendirekten / limandan oluşmuştur Romalılar döneminde yapılan kale, harabe durumunda bir mabet (tapınak),amfiteatr ve büyük bir yapıya ait olduğu sanılan üç kemerli bir duvar, Çayır Mağarası’ ndan çıkan suyu kente taşyan su kemeri kalıntıları günümüze kadar ulaşabilen kültür değerleridir Bu tarihsel eserlerden kale ve amfiteatr 2001 yılında restore edilmeye başlanmış ve çalışmalar halen sürmektedir

Zonguldak Sözlü Tarih


Çoban dede Söylencesi

Karabük'ün yakınlarındaki Öylebeli Köyü'nde ne zaman ve nereden geldiği bilinmeyen yoksul bir çoban yaşamaktadırKarısından başka kimsesi yokturGün boyu söyleşip sürülerini dağ bayır otlatırlarmışTatlı dilleri ve yardımseverlikleri onları herkesin sevgilisi yapmıştır
Koyunlarını en güzel otlaklarda otlatmak isteyen Çoban Dede ,Araç Çayı'nı geçip de karşıdaki otlaklara ulaşamadığına üzülürÇay üzerine bir köprü yapmaya karar verirOrmandan kestiği ağaçları danasını sırtına yükleyip kıyıya yığmaya başlarAma bu iş onun taşıması ile gerçekleştirlebilecek gibi değildirTanrıya yardım etmesi için yalvarırTanrı da geyiklere yardım etmelerini emreder geyikler kesilen ağaçları taşıyıp kıyıya taşırÇoban Dede de kısa sağlam bir köprü yaparKoyunları buradan geçip karşı otlaklarda otlamaya başlarBir süre sonra bureada bir cami yaptırmak ister Köyde bir cami temeli için çukur açar ertesi sabah buranınkum vr çakılla dolu olduğunu görürKöylüler bunun sırrını öğrenmek için Dede'yi gözlemeye başlarÇoban olanları sezmiştirKarısına "Köylü beni gözetleyip sırrımı öğrenmek ister,bu camiyi yapmak ban nasip olmazsa ,beni buralarda arama Kara danayı ardımca sal o beni bulur der
Çobanı gözetleyenler taş ve çakılın geyiklerce taşındığını görüp şaşırırÇobanın sırrı açığa çıkmıştır"Evinizin sayısı yirmiyi aşmasın"deyip ortadan kaybolurBir süre sonra karısı ardından kara danayı salar Kara dana gidip gömütlükte durur,Sonrada yaylaya giderOrada ölürKöylüler asıl adı Bahattin Gazi olan Çoban Dede için "Dede Yaylası" deni,len yerde bir türbe yaparlar
Yaygın olan inanışa göre Çoban Dede nini bir kolu mezarının dışındadırTürbeyi gezenler gözlerini yumarak içeri girmek ve çıkana değin açmamak zorundadırBuna uymayanlar çarpılır yada başına bir kötülük gelirDede'nini ilenci gerçejk olmuş demirçelik tesisleri yapılana kadar köyün hane sayısı 20 yi geçmemiştir
Çeştepe de Yatan Demirci Dede söylencesi Burada Demirci Dede adlı bir ziyaret vardırBuna ilişkin söylence ise şöyledir:Bir zamanlar,Çeştepe Köyü'nde yaşlı ,çalışkan bir demirci yaşamaktadırköyün tek demircisidirKimsenin işini geri çevirmek istemezGeç saatlere kadar çalışır herkesin işini görürGünün birinde dükkana gelenler Demirci Dede'yi göremezlerMerak edip evine varırlarBaşına toplanan köylüler "Sen bizi bırakıp gidiyorsun bizim işimizi kim görecek,aletlerimizi kim onaracak" diye sızlanırlar"Ben Hak'ka kavuştuktan sonra da sizinle birlikte olacak ,işlerinizi yine görecek ,demiriniz hiç eksilmeyecek,sizler demirden ekmek yiyeceksiniz" der ve gözlerini yumar
Demirci Dede Çeştepe'ye gömülürÖldükten sonra da köylüsünü yanlız bırakamazSöyledikleri bir süre sonra çıkarMezarının karşısında uzun uzun bacalar tütmeye başlarKendisinin binbir güçlükle çıkarıp işlediği demir tesislerde üretilir
Çoban çeşmesi söylencesi Zamanın birinde Ereğli Beyi'nin oğlu ava çıkarSıcak bir yaz günüdürBir süre at koşturduktan sonra sıcak ve ssuuzluktan iyice bitkinleşirKarşıdan gelen koyun sürüsüne yaklaşırÇobandan su isterÇoban,Bey oğlunu şöyle bir süzer ,yanıbaşındaki kayaya eliyle şöyle bir vururKayadan buz gibi su akmaya başlarÇoban suyu gösterip "Haydi kana kana iç "derDelikanlı kana kana içer ama bu işe şaşırıp kalmıştırÇobana bu işi nasıl yaptığını sorar Çoban da: "Sen can yakar,kan dökersin,ben se gönül yaparımİşte işin sırrı burada" deyip koyunlarını sürüp giderBey oğlu ardından bakakalır ve o günden sonra ava çıkmamaya kan dökmemeye iyilik yapmaya gönül almaya and içerÇoban Çeşmesi'de o günden beri akıp durur
Uzun Mehmet
Sanayi devriminden sonra önem kazanan kömür; Osmanlı padişahı IIMahmut’un “Memalik-i Şahane dahilinde siyah taşın taharrisi” adlı fermanıyla ülkemiz, İlimiz gündemine girmiştir
Ereğli’nin kestaneci Köyünden olan Uzun Mehmet askerlik iznini kullanmak üzere köyüne gelir Askerdeyken gördüğü kömürü yöresinde aramaya başlar Buğday öğütmek için gittiği değirmenin (KdzEreğli, Köesağzı Mevki, Neyren/Niyren Deresi dolayları) su kanallarında yuvarlanan siyah taşları görür ve bunları değirmen ateşine atarak yanıp yanmadığını dener
Karataş’ın yandığını görünce hem kendi hem de yöresinin yazgısını değiştirecek yanartaşları çuvallayıp ihsanını almak üzere İstanbul’a hareket eder Saraydan ihsanını (5000 kuruşluk ödül ve ölünceye dek 500 kuruş aylık) aldıktan sonra, kendisini kıskanan ve ödülünü çalmak isteyen, KdzEreğli KaymaKAMı Müstelzim Hacı İsmail Ağa tarafından birhanda kahvesine zehir katılarak öldürülür Uzun Mehmet, kömürle, Zonguldak’la özdeşleşmiş; adına anıt, park yaptırılmış, kimi üretim tesislerine adlı konmuş ve ülkemiz yeraltı işçiliğinin simgesi olmut bir isimdir


Bastonculuk
Mısır’da İngilizlere esir düşen Devrekli marangoz ustası Ali Ziya efendi, İngilizlerden öğrendiği bastonu Devrek’te yapmaya başlar Aziz Salman Usta, Münteka Çelebi Usta ve diğer ustaların gayretleriyle gelişen bastonculuk Devrek’le özdeş olur
Klasik Devrek Bastonu, el sanatı ürünüdür Gövdesi kızılcık, sapı ceviz ağacı olup, gövdesinde başları sap kısmına doğru dolanmış iki yılan motifi bulunur
Günümüzde değişik biçim ve malzemeden yapılmış, sapları ve gövdesinde boya, gümüş, sedef, bakır işlemeli motifler bulunan bastonlar yapılmaktadır

Zonguldak Cami ve Mescitleri


Zonguldak Merkez ilçesi XIX yüzyılın sonlarında kurulmuş bir yerleşim alanıdır Bu bakımdan yörede tarihi bir cami yapılmamıştır Bunun nedeni de Osmanlı ve Osmanlı öncesinde burada önemli bir yerleşim olmamasıdır Bölgedeki önemli yerleşim Karadeniz Ereğli’sinde olmuş ve Antik Çağlardan günümüze kadar bölgede çeşitli yapılar yapılmıştır

XIX yüzyılın sonlarında Ereğli’nin toplam nüfusunun 6274 olduğu ve bunun 5000’inin Müslümanlardan meydana geldiği kaynaklardan öğrenilmektedir Bu yüzyılda şehir içerisinde ibadeti karşılamak amacı ile on cami yapıldığı gezginlerin notlarından öğrenilmektedir Ancak bu gezginler Osmanlı yönetiminde bulunmuş kişilerin yaptırdığı dini yapılardan söz etmemektedir Yapılanlar ihtiyacı karşılamak için yapılan basit, küçük camiler idi

Karadeniz Ereğli’sindeki cami sayısı 1961’de sekize inmiştir Bunlardan beşi kent merkezi çevresinde, üçü de merkez dışındaki köylerde bulunuyordu Bu yapılar yöresel kare mekânlı ve çatılı idi Moloz taştan yapılan camilerin mihrap duvarı içerisine mihrap nişleri yerleştirilmiş ve bazıları üzerine de Kuran’dan alınma sureler yazılmıştı İlçe merkezindeki bazı camilerin yangın sonucunda 1870’lerde yanarak yok olduğu yine gezginlerden öğrenilmektedir

Ereğli’de bulunan Ayasofya Kilisesi (Orta Cami) dışında ilçede Bozhane Camisi, Halil Paşa Camisi, Kırmanlı Camisi, Molla Halil Camisi, Ali Molla Camisi, İskele Camisi, Ağa Camisi, Hacı Eşref Mescidi ve Akarca Mescidi bulunuyorsa da bu yapılar sanat tarihi ve mimari yönden herhangi bir özellik taşımamaktadırlar

Zonguldak Türbe ve Mezarlıkları


Karadeniz Ereğli’sinde XIX yüzyılın ikinci yarısında yapılmış olan Aktaş Şeyhi Türbesi ile Seyit Nasrullah Efendi türbeleri sanat tarihi ve mimari yönden herhangi bir özellik taşımamaktadırlar


Karakoçlu’da Beylik Mezarı (Devrek)

Zonguldak ili Devrek ilçesi Karakoçlu Köyü Güney Mahallesi’nde, Köristan Mevkiindeki mezarın ismi bilinmeyen bir beye ait olduğu sanılmaktadır Bunu belgeleyecek kitabe veya kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır

Mezar anıtı moloz ve büyük boy blok taşlardan, kareye yakın planlı olup, üzeri bir çatı ile örtülmüştür


Kral Mezarlığı (Devrek)

Zonguldak ili Devrek ilçesi Akçasu’da tarlalar arasında bulunan bu mezar anıtının bir yöneticiye ait olduğu sanılmaktadır Ancak onunla ilgili kaynaklarda bir bilgiye rastlanmamıştır

Mezar anıtı kesme taştan iki ayrı oda halindedir Günümüze iyi bir durumda gelen bu anıtın içerisinde herhangi bir kalıntı veya buluntuya rastlanmamıştır

Zonguldak Çeştepe Fener Kulesi


Zonguldak ili Ereğli ilçesinin kuzeyinde, Çeştepe’de deniz seviyesinden yaklaşık 200 m yüksekliğinde bulunan bu kule Yener Kulesi olarak da tanınmaktadır Kulenin taşlarından büyük bir bölümü çevredeki evlerde yapı malzemesi olarak kullanılmıştır

Fener Kulesi Antik Devirde yapılmıştır Çevresinde bir antik yerleşim bulunduğu sanılmaktadır Büyük olasılıkla Helenistik Dönemde (MÖ 300 MS 20) yapılmış bir fener kulesidir Aynı zamanda buradaki limanın ve şehrin koruyucusu niteliğindedir

Karadeniz Ereğli’sinde bulunan bazı sikkeler üzerinde de bu fener kulesinin resmi bulunmaktadır Bu sikkelere dayanılarak kulenin dört veya beş katlı olduğu, bunun üzerinde de fener ateşinin yandığı bir bölüme yer verilmiştir Bazı araştırmacılara göre de bu kule bir deprem sonucu tamamen yıkılmış, Geç Bizans döneminde de yeniden yapılmıştır Kulenin duvarlarındaki kesme taş ve tuğlalar arasında birleştirici olan harçlar ve aralarındaki kiremit parçaları Son Devir Bizans mimarisini (1261–1453) yansıtmaktadır

Günümüze gelebilen kule, kesme taş, moloz taş ve tuğladan yapılmış olup, 325x325 m ölçüsünde kare bir temel üzerinde 10 m yüksekliğindedir Kulenin fener ateşinin yandığı bölüm yıkılmıştır Kule içerisine küçük dar bir kapıdan girilmekte, 28 basamaklı bir merdiven ile de fener ateşinin yandığı odaya çıkılmaktadır

Zonguldak Çeşmeleri


Murtaza Mahallesi Çeşmesi (Ereğli)

Zonguldak ili Ereğli ilçesi Akarca Mahallesi Murtaza Sokak’ta bulunan bu çeşme dışında Ereğli’de başka bir çeşme günümüze gelememiştir Günümüze gelen çeşmenin kitabesi bulunmadığından ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir

Kesme ve moloz taştan yapılmış olan bu çeşme 200 m yüksekliğinde, 1,50 m genişliğindedir Yuvarlak kemerli bir niş içerisinde ayna taşı bulunmaktadır Çeşmenin çevresi profilli bir silme ile çerçeve içerisine alınmıştır Çeşme günümüzde harap durumdadır

Zonguldak Hamamları


Bozhane Hamamı (Ereğli)

Zonguldak ili Ereğli ilçesi, Orhanlar Mahallesi, Bozhane Caddesi’nde bulunan bu hamamın kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır Mimari üslubundan XIX yüzyıl Klasik Osmanlı hamamlarından bir örnek olduğu anlaşılmaktadır Günümüzde özel bir kişinin mülkiyetinde olan bu hamam yol yapımı nedeniyle kısmen ön kısmı traşlanmıştır

Hamam kesme ve moloz taştan çifte hamam plan düzeninde olup, simetrik iki dikdörtgen bölüm halindedir Hamamın dış mimarisi dikkat çekici olup, ana giriş iki katlı olarak kuzeydedir Alt katta kapının her iki yanında birer pencere, üst katta da üç pencere bulunmaktadır

Soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden oluşmuştur Hamamın soyunmalık kısmı ahşaptan yapılmış üzeri de alaturka kiremitli bir çatı ile örtülmüştür Soyunmalığın ortasında sekizgen, havlu kurutma kuleleri bulunmaktadır Üzeri kubbeli olan bu bölüm iç içe geçmiş sekizgenler ve yıldızlarla bezenmiştir Ilıklık bölümü iki kubbeli olup, buradan sıcaklığa geçilmektedir

Sıcaklık kare planlıdır Orta kısmında mermerden göbek taşı bulunmaktadır Sıcaklığın yan duvarlarında beş kurnalı bölüme yer verilmiştir Bu bölümün üzeri merkezi bir kubbe ile örtülmüştür


Ali Ağa Hamamı (Ereğli)

Zonguldak ili Ereğli ilçesi merkezinde, çarşı içerisinde bulunan bu hamamın kitabesi günümüze gelememekle beraber Ali Ağa isimli bir kişi tarafından yaptırıldığı bilinmektedir

Küçük bir mahalle hamamı niteliğindeki bu yapı tamamen moloz ve kesme taştan yapılmıştır Hamam soğukluk, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir Hamamın soyunmalık ve sıcaklık bölümleri oldukça alçak altıgen kasnaklı birer kubbe ile örtülüdür Bunlardan soğukluk bölümünün kubbesi daha alçaktır Kubbeler üzerine aydınlatmayı sağlayan düz camlar yerleştirilmiştir Değişik zamanlarda onarılmış olup, büyük ölçüde özelliğinden uzaklaşmıştır


İsimsiz Hamam (Ereğli)

Zonguldak ili Ereğli ilçesinde, Yalı Caddesi ile Kaneri Ağzı Caddesi arasındaki Orta Sokak’ta bulunan bu hamam harap durumda olup, günümüze yalnızca kalıntıları gelebilmiştir Kimin tarafından ve ne zaman yaptırıldığı bilinmemektedir

Günümüze gelen kalıntılarından hamamın moloz taş ve tuğladan yapıldığı anlaşılmaktadır Küçük bir mahalle hamamı olup, girişinde beşik tonozlu bir ılıklık ve buradan da kare planlı sıcaklığa geçilmektedir Sıcaklığın üzeri tromplu bir kubbe ile örtülüdür Bu hamamın büyük olasılıkla bir konağa ait özel hamam olduğu da düşünülmektedir

Zonguldak Kiliseleri


Ayasofya Kilisesi (Orta Cami) (Ereğli)

Zonguldak ili, Ereğli ilçesinde, Herakleia Pontike (Karadeniz Ereğlisi) surları içerisinde, Akarca Mahallesi, Orta Cami Caddesi’nde bulunan bu kilisenin ne zaman yapıldığı kesinlik kazanamamakla beraber, Bizans döneminde V-VI yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır Ereğli’nin fethi sırasında Orhan Gazi anısına Osmanlılar tarafından camiye dönüştürülmüştür Yapı 1903 ve 1954 yıllarında onarılmış, duvarları sıvanmış ve sarı renge boyanmıştır 1990’lı yıllarda bir kez daha onarılmış ve özelliğinden de uzaklaşmıştır

Bu kilise Ereğli’de araştırma yapan FKDörner ve WHoebfner ile Tayfun Akaya tarafından araştırılmış ve tanıtılmıştır

Kilisenin kesme ve moloz taştan yapılmış olduğu izlerinden anlaşılmaktadır Bugün üzeri sıvanmış ve boyanmıştır Bu bakımdan duvar örgüsü hakkında kesin bir şey söylemek mümkün olamamıştır

Kilise üç nefli bir bazilika planı göstermektedir Yapının narteks bölümüne ait bir iz günümüze gelememiştir Bugün narteksin olduğu yerde kilisenin camiye çevrildiği dönemde yapılmış bir son cemaat yeri bulunmaktadır Günümüzde apsisin olduğu bölüm yıkılmış ve bunun sonucu olarak da kilisenin boyu kısaltılmıştır Böylece yapının bazilika planı büyük ölçüde bozulmuştur

İbadet mekânının dörder sütun dizisi ile iki bölüme ayrıldığı sanılmaktadır Günümüze yalnızca üçer sütunlu iki dizi gelebilmiştir Yapının üst örtüsü Türk döneminde bütünüyle değiştirilmiş ve eğik kiremitli bir çatı ile üzeri örtülmüştür Orijinal durumunda orta nefin üzerini örten çatının daha yüksek ve geniş, yan bölümlerinin de daha alçak olduğu sanılmaktadır


Rum Kilisesi (Ereğli)

Zonguldak ili Ereğli ilçesi, Orhanlar Mahallesi’nde, Orhanlar Sokağı’nda bulunan bu Rum Kilisesinin yapım tarihini belirten bir kitabe günümüze gelememiştir Harap durumdaki bu kilisenin yapı malzemesinden XVIII yüzyıla ait olduğu sanılmaktadır Ereğli’de bu örnek dışında başka bir kilise günümüze gelememiştir

Kilise moloz taş ve tuğladan üç nefli, üç apsisli ve narteksli bir bazilika plan düzeninde yapılmıştır Kilisenin yan neflerinde de birer apsis bulunmaktadır Kilisenin orta nefi yan neflerden daha yüksek ve çift meyilli bir çatı ile örtülmüştür Yan neflerin üstü de tek meyilli çatı ile örtülmüştür Kilisenin batı yönündeki mermer söveli portalinin iki yanında yine mermer söveli iki pencere bulunmaktadır

Kilise içerisinde haç motifli bir levha dışında bezeme elemanına rastlanmamıştır

Zonguldak Köprüleri



Taş Köprü (Çaycuma)


Zonguldak ili Çaycuma ilçesinde, tarlaların arasında, kuru bir dere üzerinde bulunan bu köprünün kitabesi günümüze gelememiştir Kaynaklarda da onunla ilgili herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır Yapı üslubundan MS II-III Yüzyılda, Roma döneminde yapıldığı anlaşılmaktadır


Köprü kalın blok taşlardan tek gözlü olarak yapılmıştır Blok taşlar birbirleri üzerine ağırlıkları ile harç kullanılmadan oturtulmuştur Köprü günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir

Zonguldak Sivil Mimari Örnekleri


yüzyılda Devrek’e bağlı küçük bir balıkçı köyü iken burada bulunan kömür yataklarından ötürü gelişmeye başlamıştır Oldukça dar bir vadi tabanında bulunan şehirde ilk yerleşim Soğuksu kesiminde olmuş, buradan batıya doğru yayılmıştır Zonguldak oldukça hızlı yerleşime yönelmiş ve bundan ötürü de çarpık bir kentleşmeye sahne olmuştur Bu nedenle de ilde geçmişe dönük bir yapılanmadan söz etmek mümkün değildir

Merkeze bağlı köylerdeki konutlar çoğunlukla iki katlı yapılar olup, bu yapıların alt katları depo, ahır, samanlık gibi hizmet birimlerine ayrılmıştır Üst katlarda ise yaşam mekânları meydana getirilmiştir Zonguldak’ta sivil mimariye yönelik yapılanma Karadeniz Ereğlisi ile Devrek’te görülmektedir

Karadeniz Ereğlisi XIX yüzyıla kadar gelişmiş bir yerleşim yeri olmaktan uzaktı Bu yüzyıldan sonra ilk yerleşim Orhanlar ve Süleymanlar mahallelerinde gelişmiştir Arnavut kaldırımı döşeli, hafif eğimli, kıvrık yollar boyunca evler sıralanmıştır Bu evler denize yakın alanlarda ve çarşı çevresinde de apartman düzeninde bloklar halindedir İlçe merkezinden tepelere doğru yükseldikçe de iki katlı ahşap yapılarla karşılaşılmaktadır Bu evlerin alt katlarında ahır ve depo gibi mekânlar, üst katlarda da dışa açık yaşam mekânlarına yer verilmiştir Bu evler sıra halindeki pencerelerle dışa açılmıştır Üzerleri ahşap kiremitli çatılarla örtülüdür Plan düzeninde de ortadaki sofa çevresinde odalar sıralanmıştır

Dışa açık cephelerde, zemin katta üst katı destekleyen ahşap sütunlara rastlanmaktadır

Zonguldak ili Ereğli ilçesinden günümüze gelen XIX yüzyıl sonu ile XX yüzyılda yapılmış karakteristik konak ve ev tipleri bulunmakta olup, bunlar Kültür Bakanlığı tarafından tescil edilmişlerdir Bu evlerin başında Halil Paşa Konağı, Yalı Caddesi’ndeki evler, Sahil Yolu’ndaki evler, Bayır Sokağı’ndaki evler, İstikbal Caddesi’ndeki evler, Konak Dibi Sokağı’ndaki evler, Akarca Sokağı’ndaki evler, Orta Sokak’taki ev, Kızkapısı Sokağı’ndaki evler, Sungur Sokağı’ndaki evler, Kula Sokağı’ndaki ev, Tokmaklar Sokağı’ndaki ev, Kayabaşı Şakir Reis Sokağı’ndaki ev, İncekaş Sokağı’ndaki ev gelmektedir

Bunlardan Orhanlar Mahallesi, Yalı Caddesi’nde bulunan Halil Paşa Konağı XIX yüzyılın sonlarında Halil Paşa Karamahmutoğlu tarafından antik parçaların kullanılması ile yapılmış olup, Ereğli’nin en dikkat çeken sivil mimari örneklerindendir Denize bakan iki kat halindeki bu konağın zemin katındaki ahşap sütunlar üst katı desteklemektedir Konağın ikinci katı altlı üstlü iki sıra pencereler ile aydınlatılmıştır Yapının odaları ortadaki sofa çevresinde sıralanmış, üzeri de eğik bir çatı ile örtülmüştür

İkinci kat çıkmalarla dışa aşırılmış ve giyotin pencerelerle aydınlatılmıştır Yalı Caddesi’ndeki evler kâgir olarak yapılmış, zemin kat üzerine iki katlı yapılardır Bu evlerde de dışa yönelik pencereler, ağaç işçiliğinin en güzel örnekleri olan süslemeleri ile dikkati çekmektedir Bunların üzeri de saçakları çok fazla geniş olmayan ahşap çatılarla örtülmüştür

Ereğli Dışkale Mahallesi Kirmanlı Sokağı’ndaki, eğimli bir arazi üzerindeki evi XIX yüzyılda Roman Bey teras katı ile birlikte dört kat halinde bahçe içerisinde yaptırmıştır Zemin katı kömür deposu olarak kullanılan bu evde üst katlara ahşap merdivenlerle çıkılmaktadır Üst katlarda sofa etrafında dışa yönelik dikdörtgen pencereleri olan odalara yer verilmiştir İkinci ve üçüncü katların her birisine mutfaklar da eklenmiştir Her katta dörder oda bulunmaktadır

Orhanlar Mahallesi Tokmaklar Sokağı’ndaki ev ise, yöresel mimari özelliklerini yansıtmaktadır XIX yüzyılın sonlarında yapılmış olan bu evin birinci katı kâgir, ikinci ve üçüncü katlar ise ahşap çatkılı olup, çatkıların araları tuğla dolgular ile doldurulmuştur İkinci kat birinci katın üzerine boydan boya bir çıkma ile dışarı taşırılmıştır Bu evde de ortadaki sofaların çevresine odalar sıralanmıştır

Bunlar Yalı Caddesi üzerindeki yapılardır 1950’li yıllardan sonra yeni yapılanma Devrek’te olduğu gibi burada da birçok eski evin yok olmasına neden olmuştur

Günümüze gelemeyen sivil mimari örneklerinden birisi de eski hükümet konağıdır İki katlı kâgir olan bu yapının oldukça dengeli bir plan şeması olduğu gibi, cephe düzeni de kendine özgü bir örnek idi Yapının giriş bölümünde dört sütunun taşıdığı ve öne doğru çıkıntı yapan bir bölüm bulunuyordu Buradan uzun bir hole ve çevresindeki odaların bulunduğu mekânlara geçilmekte idi Bu yapıda katlar yatay silmelerle birbirlerinden ayrılmış, sütun başlıklarının desteklediği çıkmalarla dışa taşırılmış ve aynı zamanda da antik yapı örneklerini yansıtmaktadır

Zonguldak Müzesi


Karadeniz Ereğlisi Müzesi (Ereğli)

yüzyılın sonlarında Halil Paşa Karamahmutoğlu tarafından eski bir kilise temeli üzerine yaptırılan dört katlı konak 1998 yılında Kültür Bakanlığı tarafından müze olarak ziyarete açılmıştır

Konak dört katlı olup, karnıyarık (orta sofalı) plan tipine göre yapılmış kâgir bir yapıdır Cephesi çevredeki Roma dönemi yapılarından toplanan malzemelerle süslenmiştir Müzenin zemin katında Karadeniz Ereğlisi ve çevresinden toplanan Grek, Roma ve Bizans dönemlerine ait figürlü sütun başlıkları, mezar stelleri, çeşitli takılar ve madeni eserler, cam kaplar, kandiller ile figürinler sergilenmiştir

Müzenin birinci katında pişmiş toprak amphoralar, Lydia, Grek, Roma, Bizans, Abbasi, Emevi, Sasani, Artuklu, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait sikkelerden oluşan koleksiyonlara yer verilmiştir

Müzenin ikinci katı yöresel etnografik eserlere ayrılmıştır Burada yöreye özgü bir dokuma olan “Elpek” kumaşı ve ipliğinden oluşan giysiler bulunmaktadır Ayrıca bohça, mendil, örtü ve çeşitli düz yaygılar, dokuma aletleri, ateşli ve kesici silahlar, takılar, mühürler, tespihler, saatler, çeşitli mutfak eşyaları, ölçü, tartı ve yazma eserler onları tamamlamaktadır

Müzenin üçüncü katı Zonguldak yöresi günlük yaşantısına uygun biçimde döşenmiştir Burada geleneksel Ereğli ev düzenlemesine uygun biçimde oturma odası, misafir odası, yatak odası ve günlük yaşamın geçtiği oda eşyalar mankenler eşliğinde sergilenmiştir

Müzenin bahçesinde büyük ölçüdeki Grek, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait çeşitli sütun başlıkları, sütunlar, sütun gövdeleri ve kaidelerinin yanı sıra mimari parçalar, lahitler bulunmaktadır Bunların dışında yörenin ünlü pandomim sanatçısı Krispos’un mezar anıtı da bahçe içerisinde teşhir edilmiştir


Orhanlar Mahallesi, Yalı Caddesi No:96
Karadeniz Ereğlisi
Tel/Faks: (0372) 312 03 62

Zonguldak Anıtları


Uzun Mehmet Anıtı ve Heykeli (Merkez)

yüzyılın ikinci yarısında sanayi devriminin ana maddesini oluşturan taş kömürünün araştırılmasına Sultan II Mahmut döneminde Anadolu’da başlanmıştır Bu nedenle de Memalik-i Şahane içerisinde siyah taşın taharrisi isimli bir ferman yayınlanmıştır Bu arada terhis olan ve memleketlerine giden askerlere de küçük kömür örnekleri verilmiş ve gittikleri yerlerde buna benzer taşların bulunup bulunmadığının araştırılması istenmiştir

Karadeniz Ereğlisi’nin kestaneci Köyü’nden olan Uzun Mehmet Tershane askerliğinden terhis olmuş ve köyüne gelmiştir Bir gün buğday öğütmek üzere gittiği Neyren Deresi yamaçlarındaki değirmende su kanallarında askerde iken kendisine verilen taşların benzerlerini görmüştür Bu taşları alarak ateşe atmış yanıp, yanmadıklarını denemiştir Yandıklarını görünce de bunlardan bir miktarını yanına alarak İstanbul’a saraya gitmiştir Getirdiği taşların taş kömürü olduğu anlaşılınca saraydan 5000 kuruşluk ödül ve ölene kadar da kendisine 500 kuruş aylık bağlanmıştır Memleketine dönüşünden sonra zamanın kaymakamı Müstelzim Hacı İsmail Ağa tarafından kıskançlık sonucu kahvesine zehir katılarak öldürülmüştür

DoçDrAhmet Ali Özeken’in “Ereğli Kömür Havzası” isimli eserinde ilk kömürü 1822 yılında Ereğli Kestaneci Köyü’nden gemici Hacı İsmail’in bulduğu ve buna karşılık Sultan II Mahmut’tan beş kese ihsan aldığı belirtilmiştir Ayrıca ikinci defa kömürü bulan kişi Ereğli Neyren Köyü’nden deniz erliğinden terhis olan Uzun Mehmet olduğu belirtilmiştir

Uzun Mehmet’in bu buluşu XIX yüzyılın ilk yarısında Zonguldak ve yöresinin yazgısını değiştirmiştir Rastlantı sonucu bulunan ve yapılan araştırmalarda yörede zengin bir kömür madeni olduğu anlaşılmıştır Bundan sonra Zonguldak’ta kömür çıkarma tesisleri kurulmuştur Sultan Abdülmecit döneminde Anadolu’daki ilk kömür yatakları tespit edilmiş ve 1855’te ilk defa kömür üretimine başlanmıştır

IDünya Savaşı sırasında kömür yönetimi bir süre için Almanlara bırakılmış, Harp Kömür Komisyonu kurularak savaş boyunca gemilerin kömür ihtiyacı bu kömür havzalarından sağlanmıştır

Cumhuriyet döneminde Kömür İşletmeleri Türkiye’nin kömür gereksinimini karşılamak üzere üretimini sürdürmüştür

Uzun Mehmet’in kömürü bulmasından dolayı Zonguldak il merkezinde 8 Kasım 1932’de adına bir anıt dikilmiş, içerisinde bulunduğu parka ve önünden geçen caddeye Uzun Mehmet ismi verilmiştir Uzun Mehmet’in bir de heykeli yapılmıştır Bu heykelde Uzun Mehmet ayakta, bir elinde kömür, diğer elinde de kazma ile tasvir edilmiştir Bunun yanı sıra Zonguldak’taki iki büyük kömür işletmesine de Uzun Mehmet I ve Uzun Mehmet II isimleri verilmiştir Bu yüzden de 8 Kasım günü, kömür ile özdeşleştiğinden ötürü Zonguldak’ta her yıl bayram olarak kutlanmaktadır


Zonguldak Havzası Maden Şehitleri Anıtı (Merkez)



Bu anıt bir park içerisinde olup, Zonguldak ili Çevre Koruma Vakfı’nın desteği ve Zonguldak Belediye Başkanlığı’nın katkısı ile yapılmıştır Siyah mermerden olan anıt, dikdörtgen kaideli, iki pano halinde olup, üzerinde Zonguldak Havzası Maden Şehitler Anıtı ile ölen maden şehitlerinin isimleri yazılıdır

Zonguldak Kale ve Surları


Ereğli Kalesi (Ereğli)

Zonguldak ili Ereğli ilçesi Kaletepe Mahallesi’nde bulunan tepenin üzerinde deniz seviyesinden 150–160 m yükseklikte Ereğli Kalesi bulunmaktadır Bu kale WHoebfner tarafından incelenmiş ve bir de planı çıkarılmıştır Denize dik yamaçlar üzerindeki bu tepede antik çağlarda MÖ IV yüzyılda Klearchos tarafından kurulan Herakleia Pontike şehrinin akropolü vardı

Kale XIII yüzyılın başlarında Bizans döneminde yapılmıştır WHoepfner’e göre bu kalenin Cenevizliler tarafından yapıldığı ileri sürülmüşse de bu iddia kesinlik kazanamamıştır

Kale plan olarak düzensiz bir plan göstermekte olup, moloz taş ve tuğladan yapılmıştır Yapımında tuğla ve harç dolgu ile birlikte gri tüf taşlarına da yer verilmiştir Bunların arasında açık kırmızı tuğlalar, avlu kapısında da koyu kırmızı renkli tuğlalar kullanılmıştır

Kale iç avluyu çevreleyen duvarlar ve onu takviye eden kulelerden meydana gelmiştir Ön avlunun solunda bir kulenin kalıntıları görülmektedir Sağ tarafta ise yine başka bir kule kalıntısı dikkati çekmektedir Kalenin dış avlusunda mühimmat depolarına yer verilmiştir Dış avludan iç avluya kemerli bir kapı ile geçilmektedir İç avlunun büyük bir bölümünde de su sarnıcı bulunmaktadır Buradaki sarnıç 800x4000x610 m ölçüsünde bir plan göstermekte olup, köşeleri yuvarlatılmıştır Sarnıcın derinliği ise 500 m dir

Kalenin üst katında iki oda kalıntısı dikkati çekmektedir Tuğladan yapılan bu odaların üst örtüsü ile duvarların büyük bir bölümü yıkılmıştır Ancak bunların üzerinin tonozlarla örtülü olduğu günümüze gelebilen izlerinden anlaşılmaktadır Bu odalara avlu yönündeki bir merdivenle çıkılmaktadır


Filyos Kalesi (Çaycuma)

Kalenin kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır

Kale moloz taş ve tuğladan yapılmış olup, günümüze oldukça iyi bir durumda gelmiştir Ortaçağ’da yapılan bu kale çevresinde Roma dönemine tarihlenen mabet, tiyatro ve büyük bir yapıya ait olduğu sanılan üç kemerli bir duvar günümüze gelebilmiştir Ayrıca yakınındaki Çayır Mağarası’ndan kaleye ve kente su taşıyan su kemerleri kalıntıları da günümüze gelebilmiştir

Kale ve yanındaki tiyatro 2001 yılından itibaren başlayan çalışmalar sonucunda kısmen restore edilmiş olup, çalışmalar halen sürdürülmektedir


Beykoz Asarı (Kalesi) (Devrek)

Zonguldak ili Devrek ilçesi Alparslan Köyü’nde, kayaların güney yamacında bulunan bu kalenin ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir Kalıntılarına dayanılarak kalenin XIII yüzyılda Bizans döneminde yapıldığı sanılmaktadır Yapım tarihini belirten bir kitabe de günümüze gelememiştir Kaleden günümüze yalnızca kuzey yönündeki bir duvar kalıntısı ile iç kısımdaki küçük bir sarnıç gelebilmiştir


Surlar (Ereğli)

Karadeniz Ereğlisi’nin (Herakleia Pontike) arazi konumuna uygun olarak surlarla çevrilmiştir Şehrin ilk defa 1550 yıllarında kurulduğu dikkate alınacak olunursa ilk surların da bu dönemde yapıldığı sanılmaktadır Bu surlar güneybatıya doğru, denize yönelik olarak tepenin dik yamaçlarını çevirmektedir Buradan da kademeler halinde kıyı şeridine kadar inmekte ve sonra yeniden akropol tepesine yükselmektedir

Helenistik dönemden kalan sur duvarları oldukça sert gri renkli kireç taşından bloklar halinde yapılmıştır Büyük olasılıkla da bu teknik MÖ III Yüzyıla aittir Sonraki dönemlerde, bu surların üzerine Roma ve Bizans döneminde surlar yapılmıştır Helenistik dönem surlarına ait çok az kalıntı günümüze gelebilmiştir Buna karşılık Roma devrine ait sur kalıntıları daha fazladır Ne var ki bu surların bütünü yeterince korunamamıştır

Günümüze gelen Roma suruna ait bir kulenin 10 m genişliğinde olduğu sanılmaktadır Bu kulenin 800 mlik bir kısmı günümüze gelebilmiştir


Gâvur Ambarı (Devrek)

Zonguldak ili Devrek ilçesi Adatepe Köyü’nde bulunan kule kalıntısı halk tarafından Gavur Ambarı olarak isimlendirilmiştir Bununla ilgili kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır Kesme taş ve bu kulenin gözetleme amaçlı yapıldığı sanılmaktadır

Zonguldak Mağaraları


Gökgöl Mağarası (Merkez)

uzaklıkta bulunan Gökgöl Mağarası, Zonguldak Kömür Tesislerinin bulunduğu Asma Ocaklarının 1 km güneyinde ve Üzülmez Deresi’nin sağında bulunmaktadır

Mağarada ilk araştırmalar iki İngiliz speologu Chris Bauer ve Harvey Lomas tarafından 1976 yılında yapılmıştır Bundan sonra Türk-Fransız ortak grubu tarafından 1977 yılında mağara ve içerisindeki çok sayıdaki mağaracıklar ile Gökgöl Mağarası incelenmiştir

Gökgöl Mağarası jeolojik dönemlerde IZaman (Vizen Paleozonik) kalkerler içerisinde oluşmuştur Mağaranın çok büyük bir ağzı bulunmakta olup, buraya 50 m yüksekliğinde dik bir patikadan çıkılmaktadır Mağara içinin toplam uzunluğu 1 km kadardır Mağara üç bölümden meydana gelmiştir Bu bölümler fosil ve aktif kısımlar ile yarı aktif yan kollardır Girişten sonra geniş bir galeri halindeki mağarada 250 m uzaklıkta bulunan bir sifondan suya girilip dar bir çatlak içerisinde ilerlenmekte ve bundan sonra da mağara içerisindeki yeraltı deresinin kaynağına gelinmektedir

Mağara içerisinde 2–5 m arasında değişen sarkıt ve dikitler bulunmaktadır Yeraltı deresi bir çöküntü ile son bulduğundan daha ileriye gitmek olanaksızdır Günümüzde Gökgöl Mağarasının 875 mlik kısmı turizme açıktır


Cumayanı Mağarası (Merkez)

güneydoğusunda bulunan bu mağara ilk kez Chris Baue, Harvey Lomas, Arda Çalı ve Dündan Çetin isimli speologlar tarafından 1976 yılında incelenmiştir Daha sonra Türk ve Fransız mağaracılar 1977 yılında, İngiltere’nin Nottingham Politeknik Üniversiteleri tarafından 1978 yılında incelenmiştir

Bu mağara II Zamanın Kretase kalkerleri içerisinde bulunmuştur Zonguldak yöresinin olduğu kadar Türkiye’nin de en önemli mağaralarından birisidir Mağara 10 km den fazla bir uzunluğa sahiptir Mağaranın üç ayrı girişi vardır Bunlardan biri yöredeki pompa istasyonunun arkasındaki girişten başlayarak çöküntü alanına ve travertene kadar 300 mlik bir giriştir İkinci giriş, gölün bitiminde olup, burada üçüncü girişle birleşir Buradan kumlu bir mekâna ulaşılır ve suyun geldiği yönde de büyük bir salon vardır Bu galeride aynı zamanda büyük taş bloklardan oluşmuş bir de salon bulunmaktadır

Bu mağara Kızılelma Mevkiinde bulunan bir düden, Ayıcı, Aydın dereleri ve Büyükav Deresi’nin sularını yutmaktadır Düdenin üzerindeki mağara içerisinden yeraltı deresine de inilmektedir Yeraltı deresi güney-kuzey yönünde 4 km uzaklıktaki Cumayanı Mahallesi’ndeki mağaradan yeryüzüne çıkmaktadır


Kapız Mağarası (Merkez)

Zonguldak Kapız Mahallesi’nde bulunan bu mağaranın içerisinde küçük bir de yeraltı deresi bulunmaktadır Tren yolunun altından içerisine girilen bu mağarada sarkıt ve dikitler bulunmakla beraber, üzerindeki yerleşim alanlarının kanalizasyonları buraya akmaktadır Bu yüzden de turizme açılması olanaksızdır


Çayırköy Mağarası (Çaycuma)

dir Çayırköy Mağarasında ilk araştırmayı İsveçli KLindberg 1951 yılında yapmıştır Bundan sonra Barcelona kentinden Türkiye’ye gelen Juan Ullastre başkanlığındaki üç İspanyol speolog 1970’te ikinci araştırmayı yapmıştır Bu araştırmacıların yaptıkları İspanya’da yayınlandıktan sonra buraya çok sayıda araştırmacı gelmiştir

Mağara II Zamanın Üst Kretase kalkerleri içerisinde yer almıştır Çayırköy’ün 2 km güneybatısında, Sofular ve Eğridere’nin birleştiği bir çöküntü alanı içerisindedir Yerin altından 1,5 km uzunluğundaki su Çayırköy Mağarasını meydana getirmiştir Mağaranın çıkış ağzına yakın bir yerde de büyük bir kuyu bulunmaktadır

Mağaranın giriş kotu yaklaşık 200 m çıkışı da 165 m dir Uzunluğu 1,5 km olam mağaranın içerisi oldukça düzdür İçerisinde yeraltı deresi olduğundan tam orta kısmında bir de sifon bulunmaktadır

Mağara girişinden çıkan suyun bir bölümü Roma döneminde yapıldığı sanılan bir kanalla çevredeki değirmene ulaştırılmıştır


Sofular Mağarası (Merkez)

kmsinde, Sofular Vadisi’nin yamaçlarında bulunan bu mağaranın Prehistorik Çağlarda oluşumu tamamlanmıştır Mağarada ilk araştırmayı Zonguldak Üniversitesi Mağara Araştırma Kulübü 2003 yılında yapmıştır

Mağara 1,5 km uzunluğunda olup, oldukça dik bir kuyunun sol yanından içerisine inilmektedir Mağara içerisinde sarkıt ve dikitler bulunmaktadır Salon şeklinde büyük bir mekânın çevresinde küçük odacıklar bulunmaktadır Bu salon 7000x4000–5000 m ölçüsünde olup, tavan yüksekliği 500–700 m arasında değişmektedir Doğal oluşumların son derece güzel bir görünüm veren mağara içerisinde küçük göller bulunmaktadır




Erçek Mağarası (Merkez)

uzaklıktadır Günümüzde bu mağaranın tam bir araştırması yapılamamıştır Mağaraya ormanlık bir alandan oldukça dar bir suyolundan 30 dakikalık bir yürüyüş ile ulaşılmaktadır Mağara Zonguldak Üniversitesi Mağara Araştırma Kulübü tarafından bulunmuştur

Mağaranın yalnızca 1 km lik kısmına girilebilmektedir Ancak mağaranın çok daha uzun olduğu ve iki ayrı katmandan oluştuğu anlaşılmıştır Mağaranın içerisine az meyilli bir kuyudan inilmekte ve kuyu sonunda da galeri ikiye ayrılmaktadır Bunlardan sağdaki kola su gelmekte, soldaki kolda da suyun gittiği ana galeridir Dar bir delikten içerisine girilen mağarada 30 metrede bir sifon bulunmaktadır Yaklaşık 4-5 m uzunluğundaki sifon daraldıktan sonra geniş bir salona açılmaktadır Bundan sonra devam eden mağaranın içerisi travertenlerle kaplıdır


Ilıksu Mağarası (Merkez)

Uzunluğu 800 m olan mağara ağzından içeriye girildiğinde travertenlerle karşılaşılmaktadır Travertenlerin altında sifon bulunmaktadır

Mağara içerisinde bulunan sudan sonra büyük bir mekâna ulaşılmaktadır Mağara içerisinde çok sayıda guana bulunmaktadır Mağara yakınında Ilıksu Kaplıcası vardır Ilıksu Kaplıcasının su debisi 10 lt/sn, sıcaklığı ise 27 derecedir

Kaplıcanın suyunun içme olarak kullanıldığında, mide, bağırsak ve karaciğer safra yolları üzerinde, banyo kürlerinde ise, içerdiği radyoaktif elemanlar sayesinde ağrılı hastalıklarda olumlu etkisi görülmektedir

Ilıksu Kaplıcası, İl Özel İdaresi tarafından yatırım programına alınmış olup, şu anda kaplıca üzerinde ya da çevresinde herhangi bir tesis bulunmamaktadır


İnağzı Mağarası (Merkez)



Mağara oluşumunu Prehistorik Çağlarda tamamlamıştır Mağara yaklaşık 600 m uzunluğundadır Ancak daha da uzun olduğu sanılmaktadır Mağara 60–70 m den sonra dar ve alçak geçitlerle devam etmektedir İçerisindeki sifon 1 m yüksekliğindedir Ayrıca mağara içerisinde küçük akarsular bulunmaktadır








Kızılelma Mağarası (Merkez)

yi bulmaktadır Mağara ağzındaki bir düdenden çevrenin sularını çekmekte ve yer altı suyu olarak içeride devam etmektedir

Mağara içerisinde galeriler ve yan kollar bulunmaktadır Ayrıca mağara içerisinde sarkıt ve dikitler bulunmaktadır










Cehennemağzı Mağaraları (Ereğli)

Mağara içerisinde yapılan arkeolojik araştırmalarda sütunlar, sütun başlıkları, lahitler, kandil yuvaları, taban mozaikleri bulunmuştur Bu kalıntılar mağaraların Erken Hıristiyanlık döneminde gizli ibadet yapılan bir yer olduğunu göstermiştir

Mağaralar Volkano-Klastik kayaçlar içerisinde gelişmiştir Mağaraların ikisinin içerisinde göl bulunmaktadır