![]() |
Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#1 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüÂbâdî: Eskiden kullanılan kâğıtlardan birinin adıdır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Acem kösteği: Eski yazmalarda kitap dikildikten sonra, dibinde ve iç tarafından, bir kısmı kitaba, bir kısmı da cilde gelmek üzere yapıştırılan, ince tıraş edilmiş deri parçası ![]() ![]() Acem sanatkâr: Türkiye'ye dışardan gelen sanatkârlara denirdi ![]() ![]() ![]() ![]() Adem Sakal:Hat sanatçımızdır ![]() ![]() Âdilşâhî: Eskiden kullanılan kâğıtlardan birinin adı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Ağaç: Tezhipte kullanılan süsleme motiflerindendir ![]() ![]() Ahar: Nişasta, yumurta akı, nişadır, kitre, zamk-ı Arabi, üstübeç, beyaz şap, balık tutkalı, un, hatmi çiçeği, taze gül yaprağı, pirinç gibi maddelerden, yapılan ve ham kâğıtların terbiyesinde kullanılan sıvı ![]() ![]() Kâğıt iki şekilde aharlanır : 1- Ahar yapılacak madde sıcak suda eritilir, kıvamınca karıştırılıp kâğıt buna daldırılır ![]() 2- Sünger veya pamukla ahar kâğıdın üstüne sürülüp kurutulur ![]() ![]() ![]() ![]() Yazıların çeşitlerine göre aharın cinsi değişir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Eskiden en güzel aharlar İstanbul'da yapılmıştır ![]() ![]() ![]() Aharlanmış kâğıt mürekkebi emmediği için, yanlış yazıldığında ıslatarak silmek mümkündür ![]() ![]() Ahenin kalem: Demir kalem ![]() ![]() ![]() Ahmet Çoktan: Ebru sanatçımızdır ![]() ![]() Ahmet Zeki Yavaş: Hat sanatçımızdır ![]() ![]() Ak deri: Eskiden kâğıt yerine kullanılan ve üzerine yazı yazılan derilere verilen ad ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Akkâse: Yazma eserlerde, vassale gibi ekleme biçiminde olmayıp, bir kâğıdın kenar ve orta kısımlarının ayrı renklerde boyanmasına ve bu şekildeki kenarı başka, ortası başka renkli kitaplara verilen ad ![]() Âklâm: Kalemler: Bk ![]() ![]() ![]() ![]() Aklâm-ı Sitte: Türkçesi «altı kalem» Farsçası «şeş kalem» ![]() ![]() Alikurna: Eskiden ve özellikle sülüs yazı için kullanılan kâğıtlardan birinin adı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Alikurna boyalısı: Bk ![]() ![]() Aliye Tirkeş Göze: Tezhip sanatçımızdır ![]() ![]() Alparslan Babaoğlu: Ebru sanatçımızdır ![]() ![]() Alt bölüm: Fasıl ![]() ![]() Altı kalem: Bk ![]() ![]() Altın cetvel: Yazma sayfalarında metin çevresine çizilen altına cetveldir ![]() ![]() Altın tabağı: Altın ezmeğe mahsus tabaklara denir ![]() ![]() ![]() Altın tozu: Çoğunlukla fermanlarda kullanılan, altın tozundan yapılmış rıha verilen ad ![]() ![]() ![]() Altın varak: İnce tirşeler arasında çekiçle do ve döve inceltilen altın levhaÂlara verilen ad ![]() ![]() ![]() Altın yaldız: Türk kitap kaplarında genellikle bütün yüzeyi kaplamaz ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Altlık: Hattatların, yazı yazarken kâğıtlarını üzerine koydukları destek ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Alttan ayırma şemse: Klâsik ciltlerdeki, şemse türlerinden birinin adı ![]() ![]() ![]() ![]() Ara süsler: Sayfaların metin aralarındaki boşluklarına yapılan süsler ![]() Arabesk: Bk ![]() ![]() Aşki: Altının varak hâline getirilmesi işleminde kullanılan kuzu derilerinin kireçten çıkarıldıktan sonra etten ayrılan tarafının üzerinden yağlan ve fazlalıkları almak için yararlanılan iki kulplu bıçağın adı ![]() ![]() Atlama şiraze: Formaya dikilmeyerek yalnız yapıştırılmış olan şiraze ![]() ![]() Atlas çiçeği: Bk ![]() ![]() Avadanlık: Hattatlarla kâtiplerin yazı için kullandıkları araçlar ![]() ![]() ![]() ![]() Ayak: Yazmalarda sayfa sırasını belirtmek amacıyla, bir sonraki sayfanın ilk harf veya kelimesi, bir önceki sayfanın alt köşesine yazılmıştır ![]() ![]() ![]() ![]() Ayırma rûmî: Bk ![]() ![]() Ayırma şemse: Ya şekiller ya da zemin altın ile doldurulmak suretiyle yapılan şemselere verilen ad ![]() ![]() Aynalı yazı: Arap harfleriyle karşılıklı yazılan yazılar ![]() ![]() ![]() ![]() Ayten Taşpınar: Suluboya sanatçımızdır ![]() kaynak / Alpman sanat galerisi
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#2 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüBab: Fasıl, bolüm ![]() ![]() Bağdat kâğıdı: Bir zamanlar Bağdat'ta yapılmış kâğıtlara verilen ad ![]() ![]() Balık tutkalı: Morina balığının damağından yapılan yapıştırıcı madde ![]() ![]() ![]() ![]() Banu Paker: Seramik sanatçımızdır ![]() ![]() Baskı kalıbı: Kitap kaplarına kabartmalı süsler basmakta kullanılan kalıp ![]() Baş: Ayın (?), mim (?) gibi eski harflerin satırın üstünde kalan baş tarafı ![]() Başlık: 1-Yazmalarda ilk sayfanın üst başına yapılan süslemeli levhalara verilen isim ![]() ![]() 2- Yazmalarda ve eski basma kitaplarda kitap adı ![]() Battal: Bk ![]() ![]() Battal ebru: Belirli bir şekli olmayan ebrulara verilen ad ![]() ![]() Battal kâğıt: Büyük kesimde kâğıtlar hakkında kullanılan ad ![]() ![]() Bedahşî lâcivert: Tezhipte kullanılan koyu lâcivert boyanın adı ![]() ![]() Belgin Sunar: Tezhip sanatçımızdır ![]() ![]() Bellut (bulut) şeceri: Palamut ağacı ![]() ![]() Berna Kervan: Tezhip sanatçımızdır ![]() ![]() Berk: Tezhipte kullanılan yaprak şekilleri ![]() ![]() ![]() Berk-i halkârî: Halkârî işlerindeki yaprak motiflerine denir ![]() Berk-i ıtrî: Itır yaprağına benzeyen süsleme motifi ![]() Besmele oku: Besmele'deki sin harfinin çekilişinden hasıl olan uzun çizgiye verilen addır ![]() Beş kollu yıldız: Bk ![]() ![]() Beşli yıldız: Türk süsleme sanatında kullanılan bir yıldız şeklidir ![]() ![]() ![]() ![]() Beşyaprak: Bk ![]() ![]() Beyaza çekme: Eski şekli «tebyiz» ![]() ![]() Beyazî: Uzunluğuna açılan yazma kitaplara verilen ad ![]() ![]() Beyza-i tuğra: Bk ![]() ![]() Beyza Tuna: Tezhip sanatçımızdır ![]() ![]() Beyze: Bk ![]() ![]() Bezeme: Çoğunlukla yazma, bazen de basma kitaplarda görülen tezhip, minyatür v ![]() ![]() ![]() Bezeme yazıları: Ana bir tip olmayıp, merak ve değişiklik isteği sonucudur ![]() ![]() Bezir isi mürekkep: Ketentohumu yağının yakılması suretiyle meydana gelen isten yapılan mürekkebin adıydı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Bıçkı: Eski mücellitlerin meşin tıraş etmek için kullandıkları balta şeklinde âlet ![]() Billur mühre: Camdan yapılan mühre ![]() ![]() ![]() ![]() Bînukat: Ebced hesabında noktasız harf; harflerin noktalarım koymadan yazılan yazı, Bk ![]() ![]() Bitkisel motifler: Tezhip sanatında kullanılan motiflerdir ![]() Çiçekler: hataî (stilize), realist çiçek motifleri (vazolu-vazosuz), minyatürdeki çiçekler ![]() Yapraklar: seberk, pençberk, sadberk ![]() ![]() ![]() Ağaçlar: yapraklı veya meyveli ağaçlar, hayat ağacı, servi… Bitme işareti: Bk ![]() ![]() Boğum: Kamış kalemlerin ortalarına tesadüf eden, kapalı ve hafif çıkıntılı kısımlarına verilen ad ![]() ![]() ![]() ![]() Bordür: Klâsik ciltlerde, kapağın dış kenarını çevreleyen kısma denir ![]() ![]() ![]() ![]() Boynuz gılâfı: Kalemtıraş ve benzeri bıçaklar için boynuzdan yapılan kılıflara denir ![]() ![]() Boyun: Arap harflerinin bükülme yerlerine verilen ad ![]() Böcek mühre: Bk ![]() ![]() Bölük-ü Rumiyan: Memleketimizin yerli sanatkârları toplu hâlde çalışır ve zevkimizi dışardan gelecek etkilere karşı korumak isterlerdi ![]() ![]() ![]() ![]() Bölüm: Yazma eserlerin kendi içinde bölünebildiği büyük ayırımlardan her biri, bab ![]() Buketli şemse: Bir kaideden, bir sap üzerinde tek merkezden çıkartılarak, tabiatta olduğu gibi, dalların ortasına veya ucuna küçüklü büyüklü çiçekler oturtularak şemse hâlinde toplanmıştır ![]() ![]() ![]() Bulut: XV ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#3 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüCam mühre: Bk ![]() ![]() Cava kalemi: Cava'da yetişen bir bitkiden yapılan bu kalem abanoz gibi sert ve içi doludur ![]() Hattatlar ince çizgi çizmek ve küçük yazılan yazmak için bu kalemi kullanırlardı ![]() ![]() Cavî kalemi: Bk ![]() ![]() Cedid: Bk ![]() ![]() Cedvel: Yazma kitaplarda ve levhalarda yazıyla kenarı ayırmak üzere altınla çekilen çizgilere verilen ad ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Cedvel çekmek: Yazmalarla, levhaların sayfa kenarlarına çizgi çekilmesine denir ![]() ![]() Cedvel kalemi: Cedvel çekmeğe mahsus kalem, tirling ![]() Cedvelkeş: Yazma kitapların sayfa kenarlarına ve yazı levhalarının etrafına yaldız veya mürekkeple çizgiler çekerek onları çerçeve içine alan sanatkâr ![]() ![]() Celi: Hattın kalın nevileri hakkında kullanılan bir terimdir, özellikle büyük levhalarda veya taş üzerine yazılan kitabelerde kullanılmıştır ![]() Celi kalemi: Büyük boydaki yazılar için kullanılan kalemlere denir ![]() ![]() ![]() Celî-nüvis: Celî yazıyı güzel yazan sanatçı; büyük yazı yazan ![]() Cemal Güvenç: Suluboya sanatçımızdır ![]() Cendere: Ciltlenecek kitap dikildikten sonra dibinin yapıştırılması için mengene olarak kullanılan, tahtadan, iki ucu vidalı âletin adı ![]() Cenkâr: Bk ![]() ![]() Ceylân derisi: Üzerine yazı yazılacak duruma getirilen ceylân derisi ![]() ![]() ![]() Ceylân kâğıdı: Bk ![]() ![]() Cilbend: Yazma kitap ciltlerinin muhafazası için kullanılan kutu; içindeki bir kurdele çekilince kitap dışarı çıkar ![]() Aynca yazı ve resim konulmak üzere bir kenarından bez ile yapıştırılmış iki mukavvadan ibaret kapaklara da cilbent adı verilir ![]() ![]() Cilt: Türkçe'ye Arapça'dan geçen bu kelime «deri» demektir ![]() ![]() Cilt ara kapağı: Ciltlenmiş bir yayında dış kapak ile ara kapak arasında bulunan yaprak ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Cilt kanadı: Kitap kapağı yerine kullanılan bir terimdir ![]() Ciran: Ciltte kullanılan beyaz ceylân derisi ![]() Cönk: Halk şairlerinin dikdörtgen biçiminde uzunlamasına ciltlenmiş olan şiir mecmualarına verilen addır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Cüz: Bir iki formadan ibaret küçük kitaplara verilen ad ![]() ![]() ![]() Cüz gülü: Yazma Kur'an-ı Kerim'lerde cüzlerin başlangıcında sayfa kenarına yapılan yuvarlak tezhip ![]() ![]() ![]() Cüzlük: Cüz teşkil edecek büyüklükteki kâğıda verilen ad; yirmi sayfadan meydana gelen forma ![]() ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#4 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüÇaharkuşe: Harap olmuş kitap kapaklarının dört köşesine geçirilen meşin eklere verilen ad ![]() Çaharkuşe cilt: Kenarları yaklaşık birer santim, eninde deri ile çevrilmiş, ortası ebru, kumaş veya kâğıt kaplı cilt ![]() ![]() ![]() ![]() Çakmak mühre: Her iki tarafından tutularak kullanılan, ağaçtan yapılmış merdane biçimindeki mühre ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Çârdank: Bk ![]() ![]() Çark-ı felek: Merkezden çevreye genişleyerek açılan eğrilerin oluşturduğu yuvarlak süsleme motifi ![]() Çâr-kûşe: Bk ![]() ![]() Çâr-kûşe cilt: Bk ![]() ![]() Çehar-kûşe: Bk ![]() ![]() Çekmek: Âharlanacak kâğıdın, şaplı suyun içine batırılıp çıkarılma işlemine denir ![]() Çengâr battal: Eskiden kullanılan büyük boy renkli kâğıt ![]() Çerbe: Şeffaf kâğıt, yağlı kâğıt ![]() Çevre kesmek: înce, düz bir levhanın üstüne çizilen çizgilerden keserek şekilli parçalar meydana getirmek ![]() ![]() ![]() Çıplak satıh: Tezyinatta, üzerinde süsleme bulunmayan kısımlara verilen ad ![]() Çifali: Bk ![]() Çift aharlı: Üzerine iki veya daha çok ahar sürülmüş kâğıda çiftâharlı denir ![]() ![]() Çiftâli: Bk ![]() Çift dikiş: Çift dikişle dikilen ciltli kitaplara verilen ad ![]() Çift kuzu: Bk ![]() ![]() Çift pervaz: Bk ![]() Çift yazı: Bk ![]() ![]() Çifte aharlı ebru: Üzerine önce nişasta, sonra yumurta akıyla ahar sürülmüş ebrulu kâğıtlara denir ![]() Çifte âharlı kâğıt: İki yüzüne ahar sürülmüş kâğıtlara verilen ad ![]() Çifte ali: Alikurna kâğıdının katlanıp kısaltılmış olanları ![]() Çifte vav: Eski yazılardaki vav (?) harfinin aynalı (b ![]() ![]() ![]() ![]() Çiftekuş: Kuş şeklinde filigranlı bir kâğıdın adı ![]() ![]() Çühar-gûşe: Bk ![]() ![]() Çile tahrir: Hattatlar arasında kurdele yerine kullanılan bir tabir ![]() ![]() Çin bulutu: Bk ![]() Çin mürekkebi (siyah): Susam yağından elde edilmiş is karası, jelatin, Borneo kâfuru, misk karıştırılarak yapılan dört köşe çubuk şeklinde bir çeşit kuru mürekkeptir ![]() ![]() Çintamani (Çintemani - Çintumani)): Bir süsleme motifi ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Çoban: Bk ![]() ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#5 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüDakik: Buğday değirmende öğütülürken havaya karışan ve değirmenin duvarlarına çok ince zerreler hâlinde yapışan un ![]() ![]() Dal: Tezhip motifi ![]() ![]() Dalgalanma: Tezhip de ve resimde dalga gibi eğri çizgiler meydana geldiğinde verilen ad, Damar mühresi: Bk ![]() ![]() Darü'l-kütüp: Kütüphane, kitaplık ![]() Defe: Yüz adetlik altın varak paketi ![]() Deffe: Kitap cildinin iki kapağından her biri ![]() Deffeteyn: Bir kitap kabı gibi ortasından menteşeli ve açılıp kapanır iki kanat şeklinde çift sayfalara verilen ad ![]() ![]() ![]() ![]() Defne dalı: Süsleme motifi ![]() ![]() Defter: Eskiden cilt yerine kullanılan bir terim ![]() ![]() Dendan: 1- Farsça'da «dişÂ» demektir ![]() 2- Tezhip terimi olarak, başlıklarda, giriş çıkış ve dönüş yerlerinde, kendine mahsus yapılan ve dişe benzeyen şekillere de dendan adı verilir ![]() Deri : Eski Türk ciltleri genellikle deridendir ![]() ![]() Bu derilerin çeşitli kısımlarına şu isimler verilir : Hayvanın baş tarafına gelen deri kısmına kafa, baştan kuyruğa kadar olan kısma sırt ![]() ![]() ![]() Deri ciltler: Deri üzerine kalıpla kabartma, gömme veya elle yapılan, çizme, oyma teknikleri ile hazırlanan cildi erdir ![]() Deri kaplı: Üzerine deri veya ak deri kaplanmış kitaplar hakkında kullanılır ![]() Deri tıraşlamak: Ciltçilikte kullanılan derinin, tıraş bıçağı ile istenildiği kadar inceltilmesi işlemine denir ![]() Derkenar: Yazma kitaplarda, sayfa kenarındaki beyit veya yazılar ![]() Deste: Tezhip terimi olarak, on yaprak altın varaktan ibaret pakete denir ![]() Destesenk: Ezme işleminde kullanılan, billur veya mermerden yapılmış âlet ![]() ![]() Destezenk: Bk ![]() ![]() Destisenk: Bk ![]() ![]() Deşti: Eski bir yazı çeşidi ![]() Devat: Hokka ve kalem mahfazası işini aynı zamanda gören divit'in ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Devletâbâdî: İpekten yapılan kâğıtların bir çeşidi ![]() ![]() ![]() Devrim Erakalın: Ahşap yontma sanatçımızdır ![]() ![]() Dış pervaz: Levhaların dış tarafına veya boya ile çekilen pervaza verilen ad ![]() Dimişkî: Şam (Dimeşk)'da yapılan ve eskiden kullanılan düşük kaliteli kâğıtlardan birinin adı ![]() ![]() Dişi oyma: Bk ![]() Dip: Bk ![]() ![]() Dip kösteği: Şirazeler örüldükten sonra kitabın sırtına yapıştırılan ince meşin ![]() ![]() ![]() ![]() Dip taşı: Altın varakçıların üstünde altın dövdükleri mermer taş ![]() Dip tutmak: Şiraze örüldükten sonra, kitabın sırtına deri, bez veya kâğıt yapıştırmak ![]() ![]() ![]() Divâni: Türklere özgü, hareketli ve girift bir yazıdır ![]() ![]() ![]() Divâni celisi: Asıl divanîden daha gelişmiş ve teferruatlıdır ![]() Divâni kırması: Divanî île rik'anın birleşmesinden meydana gelen bir yazı çeşididir ![]() Divit: Aslı devat'tır ![]() ![]() ![]() Divitşor: Bk ![]() ![]() Dolama dal: Tezhipte, helezon şeklinde kıvrılmış dal ve yapraklardan meydana gelen süslemenin birbiri içine düşen yuvarlak kısımlarına verilen addır ![]() Dönbaba: Süslemede kullanılan bir çiçek biçiminin adıdır ![]() ![]() Dövme altın: Yaprak (varak) hâlinde altın ![]() Dudak: Sayfaların ön kenarlarının bozulmaması için sertâbın iki yanında alt kapak ve mıklep boyunca bırakılan fazlalığa denir ![]() Dûde: Mürekkep yapımında kullanılan is ![]() ![]() ![]() ![]() Durak: Müzehhep çiçeklere verilen ad ![]() ![]() ![]() Düz levha: Bk ![]() ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#6 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüEbru: Su yüzeyindeki toz boyalara kâğıt tatbik olunarak yapılan boyama sanatıdır ![]() Ebru fırçası: Bir ağaç dalına at kılı takılarak özel olarak hazırlanır ![]() ![]() Ebrulu kâğıt: Üzerine boya ile somakiye benzer damarlar yapılmış kâğıda verilen ad ![]() ![]() Ecza-i şerife: Kur'an, sureler, en'amlar, evrad gibi varak hâlinde yazma cüzlere verilen ad ![]() Amme, Tebareke, Kad-seme, Vez-zariyat surelerine de ecza-i şerife denilir ![]() Eda Şahan: Tezhip sanatçımızdır ![]() ![]() Edirne kırmızısı: Al renk yerine kullanılan bir deyimdir ![]() ![]() Edirnekârî: Edirne'de yapılan lake ciltlere verilen ad ![]() ![]() ![]() Ehl-i hiref: Hiref, hirfet kelimesinin çoğulu olup, «sanatlar, meslekler» anlamına gelir ![]() ![]() Ejder motifi: Eski Türk nakış-resimlerinde, minyatürlerde görülen bir motif ![]() ![]() ![]() El taşı: Ebru yapımında kullanılacak boyalan ezmeğe yarayan taş ![]() El yazması: Elle yazılan kitaplara verilen ad ![]() ![]() ![]() Elif: Arap alfabesinin birinci harfi olan elif, ayrıca tuğranın dört bölümünden birisidir ![]() ![]() Elvan kâğıt: Renkli kâğıt ![]() ![]() ![]() En'am: En'am süresiyle, diğer bazı önemli Kur'an-ı Kerim surelerini içeren kitapçığa verilen ad ![]() ![]() ![]() Erkam–ı divâniye: Bk ![]() ![]() Erkek oyma: Bk ![]() Eser-i cedid: Eski kâğıtlardan birinin adıdır ![]() ![]() ![]() Esre: Eski yazıda harfi “i” sesiyle okutmak için harfin altına konulan küçük çizgi ![]() Etek: Hat terimlerindendir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Ezme yaldız: Tezhip ve cilt işlerinde kullanılan bir nevi sulu yaldız ![]() ![]() ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#7 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüFahri oyması: Bursalı Fahri adlı oyma ustasının, çok meşhur oymalarına verilen ad ![]() Faide: Faydalı olan bend, fıkra ![]() ![]() ![]() Fasıl (Bölüm): Yazmalarda bütünü meydana getiren ayırımlardan her biri ![]() Fatma Tirkeş Gülaç: Tezhip sanatçımızdır ![]() ![]() Ferhat Kurlu: Hat sanatçımızdır ![]() ![]() Ferman: Baş tarafı tuğralı ve çoğu kez tezhipli uzun kâğıtlara yazılmış padişah buyrukları ![]() Fevâid: Yazma kitaplarda, kitabın baş veya sonuna ya da boş yapraklarına, kitabı okuyanlar tarafından eklenen yararlı bilgiler; faideler ![]() Fevzi Gününç: Hat sanatçımızdır ![]() ![]() Fırfırı: Kırmız böceğinden çıkarılan, mora çalan kırmızı renk ![]() Fihrist: Bir kitabın içinde bulunan bab ve fasılları kısaca ve alfabetik olarak gösteren cetvel ![]() ![]() Filigran: Eski kâğıtların dokusunda bulunan, aydınlığa tutulunca görülebilen çizgi, resim, yazı gibi şekiller ![]() ![]() ![]() ![]() Frenk âbâdîsi: Bk ![]() ![]() Frenk kâğıdı: Avrupa'dan gelen kâğıtlara verilen addır ![]() ![]() ![]() Fuat Başar: Hat sanatçımızdır ![]() ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#8 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüGarip: Bk ![]() ![]() Geçme: Tezhip de, birbiri içinden geçer biçimde tertip edilen geometrik çizgilerden ibaret süsleme şekilleri, örgü de denilir ![]() ![]() Geçme nokta: Tezhip motifi ![]() ![]() ![]() ![]() Gelgit ebrusu: Bk ![]() ![]() Geometrik motifler: Yalın, geometrik biçimlerden oluşan süsleme motifleri ![]() ![]() Gersef: Bk ![]() ![]() Gevaş: Bk ![]() ![]() Gezlik: «Eğri kılıcın ağzı» ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Gıldırgıç: Mücellit terimlerindendir ![]() ![]() Girift: Motifleri birbirine girik ve içice olan süsleme ![]() ![]() ![]() ![]() Girift yazı: Harfleri birbiriyle içice girmiş yazı ![]() ![]() ![]() Göbek: Hat terimi olarak, Hilye-i şerifin, Peygamberin vasıflarının yazıldığı yuvarlak kısmına verilen ad ![]() ![]() ![]() ![]() Göbek gülü: Şemselerin ve yıldız biçimindeki geometrik orta süslemelerin merkezine yapılan küçük ve yuvarlak çiçekler ![]() Gömme şemse: Süsleme yapılacak yerlerin mukavva ile birlikte derileri de kesilmiş ve sonradan, kabartma süsü kavi başka deri buralara yapıştırılmışsa buna gömme şemse denir ![]() ![]() ![]() ![]() Gubarî: Eski harflerle yazılan, çok ince bir çeşit yazının adı ![]() ![]() ![]() Gûni-i Tebrizî: Eskiden kullanılan yazı kâğıtlarından biri ![]() ![]() ![]() ![]() Gül: Yazma kitapların sayfa kenarlarında görülen, çevresi tezhiplenmiş, ortası boş, yuvarlak motifler ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Gül gonca: Tezhipte, hataîlerin yanına gonca biçiminde eklenen motifin adıdır ![]() Gülce: Rozet ![]() ![]() ![]() Gümüşsüyü: Minyatürlerde akarsular gümüş suyu ile boyanmıştır ![]() ![]() ![]() ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#9 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüHabeşî: Eskiden Habeşistan'da yapılan bir yazı kâğıdı türü ![]() Hafız-ı kütüb: Kitapları hıfzeden, saklayan; kütüphaneci ![]() ![]() ![]() Hafif ebru: Üzerine yazı yazılmak üzere hazırlanan ve çok açık renk boyalarla yapılan ebru ![]() Hâkk: Kazıma; bir şeyin üstünü çelik kalemle yazı veya resim olarak oyma işi ![]() Hakkak: Mühür ve resim kazıyan, oyan sanatkâr ![]() ![]() Halezon: Sümüklü böcek kabuğu ![]() ![]() ![]() Halkâr: Yalnız altınla yapılan süsleme ![]() ![]() ![]() Halkârın hazırlanmasında, önce altın, varak, yuvarlak dipli çini tabakta 3-5 damla Arap zamkı veya süzme bal, ile ezilir ![]() ![]() Ezilmiş altını Arap zamkından temizlemek için tabağa bol su konup fırça ile altının suya karışması sağlanır ![]() ![]() ![]() ![]() Ezilmiş altın, jelatinli su ile karıştırılarak, fırça ile sürülmek suretiyle kullanılır ![]() İşlenecek halkâr deseni, yapılacağı yer büyüklüğünde ince bir kâğıda taslak hâlinde çizilir ![]() ![]() ![]() ![]() Desenlerin ortası sulu altınla, gölgelendirilir ve kenarlarına koyu altınla tahrir çekilir ![]() ![]() ![]() ![]() Aharlı ye hafif renkli kâğıtlarda halkâr daha güzel görünür ![]() ![]() ![]() Açık renk kâğıda yapılan halkârlarda desenlerin dış kenarına, uygun renkte tahrir çekilir, buna tahrirli halkâr denilir ![]() ![]() Halkâr gölgesi: Halkâr adı verilen yaldızlı süsleme şekillerinde beliren gölgelere verilen ad ![]() Halkârî: Bk ![]() ![]() Hamail: Gümüşten dört köşe, kabartmalı veya telkari tarzında yapılan, içine âyetler ve küçük din kitapları konulan kab, muska, insan üzerinde taşınmaya mahsus olan dua veya küçük din kitabı ![]() Hamdi Telli: Digital art sanatçımızdır ![]() ![]() Hanbalık kâğıdı: Çin'in iyi cins âbâdî kâğıdına verilen ad ![]() ![]() Hançere: Bkz ![]() Hane-i kalem: Maktada, kalemin üzerine oturmasına mahsus olan yuvanın adı ![]() Hareke: Arapça ve Eski Türkçe yazıların az bir kısmında, sesli harflerin yerini tutmak üzere, sessiz harflerin üst veya altına konulan işaretler ![]() Harirî: Eskiden ipekten yapılan bir cins kâğıda verilen ad ![]() Harirî Hindi: Harirî kâğıdın Hindistan'da yapılan türü ![]() Harirî Semerkandî: Semerkant'ta yapılan harirî kâğıt ![]() ![]() Harpi: Süslemede kullanılan mitolojik hayvan motiflerindendir ![]() ![]() Harrerehu: Bk ![]() Hasan Çelebi: Hat sanatçımızdır ![]() ![]() Hasan Türkmen: Tezhip sanatçımızdır ![]() ![]() ![]() Haseki küpesi: Süslemede kullanılan küpe biçimindeki çiçeğin adıdır ![]() Haşebi: Ağaç liflerinden yapılan eski yazı kâğıtlarına verilen ad ![]() Haşiye: Kenar, pervaz; bîr kitabın, sayfa kenarına veya altına yazdan yazı; bir eserin metnini şerh ve izah eden kitap ![]() Hat: Yazı ![]() ![]() Arap yazısı zamanla ve özellikle Türklerin elinde çok gelişmiş, büyük bir estetik değer kazanmıştır ![]() ![]() ![]() ![]() Bunlara şikeste, sünbülî, seçeri, celiler, hurdalar, mülâsıklar, kırmalar, gubariler ve bezeme yazıları da eklenirse islâm yazılarının sayısı çok artacaktır ![]() Hataî: Merkezinde lotusu andıran stilize edilmiş bir çiçek motifi ve etrafındaki dallarda stilize çiçek ve yapraklar bulunan süsleme biçimi ![]() Ayrıca eskiden kullanılan kâğıtlardan birinin adıdır ![]() ![]() ![]() Hatayı: Bk ![]() ![]() Hatem: Mühür Hatime: Bitiş ![]() ![]() Hatip ebrusu: H ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Hattat: Hat yazan kişi ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Hatt-ı icâzet: İslâm yazılarından birinin adı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Hatt-ı îlhanî: İlhanlılar devrinde ve daha çok Anadolu'daki binalarda kitabe olarak kullanılan keşideli yazı ![]() Hatt-ı Mağribî: Cezayir, Tunus, Faslıların yazılarına verilen ad ![]() ![]() Hatt-ı Şecerî: Uydurma bir yazıdır ![]() ![]() ![]() ![]() Hatt-ı Zerendud: Altınla yazılmış cel'î yazılar ![]() Hayvan motifleri: Süslemede iki şekilde kullanılmıştır : Yalın hayvan biçimleri (harpi "yarı insan-yarı hayvan", simurg, anka, ejder ![]() ![]() ![]() ![]() Heft Kalem: Batılı müellifler talik yazı biçimini de aklâm-ı sitteden sayarlarken, bazıları ta'likin eklenmesiyle, rik'a, sülüs, muhakkak, reyhanı,nesih, tevkî', talik yazılarının, hepsine birden “heft kalem” (yedi kalem) derler ![]() Helezonî nokta: İçinde helezona çizgiler bulunan ve süslemede kullanılan nokta ![]() Helkâr: Bk ![]() Hendesî tezyinat: Doğru ve eğri çizgilerden meydana gelen süsleme; geometrik süsleme ![]() Herat cildi: Özellikle Herat'ta yapılan bir cilt biçimi ![]() ![]() Hereke kalemi: Bkz ![]() ![]() Herkâr: Bkz ![]() ![]() Hibr: İyi cins mürekkep ![]() Hilye: Peygamberin vasıflarını ve Allah'ın adlarını ihtiva eden yazılar ![]() ![]() Levhanın ortasına bir daire yapılır, sülüsle oklu besmele, yuvarlak olarak ve besmelenin sağından başlayarak Ebu Bekir, Ömer, Osman, Ali isimleri ile göbek adı verilen dairenin orta kısmına nesihle Peygamberin vasıfları yazılır ![]() ![]() ![]() Hind âbâdîsi: Bkz ![]() ![]() Hind kâğıdı: Pamuktan yapılan ve minyatürde kullanılan kâğıt ![]() Hind kalemi: Hindistan'dan gelen bir kalemdir ![]() ![]() ![]() ![]() Hindî: Orta kalitede kâğıt çeşitlerinden biridir ![]() ![]() Hizânetü'l-kütüb: Kütüphane Hizib gülü: "Hizp: kışını, bölük" ![]() ![]() ![]() ![]() Hokka: içine mürekkep konulan yuvarlak kap ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Hokka takımı: Yazı yazmak için gereken bir veya iki hokkayı ve kalemleri koyacak yerleri olan takım ![]() ![]() ![]() ![]() Hoş-nüvis: İranlıların hattat karşılığı olarak kullandıkları terim ![]() Hûb-nüvis: Güzel yazı yazan, İranlılar hattat anlamına kullanmışlardır ![]() Hurda: Kırma yazılar biraz daha ince yazılırsa hurda adını alır ![]() ![]() ![]() Hurda nakış: Bkz ![]() ![]() Hurda tezyinat: Özellikle levhalardaki kelime ve harflerin süslenmesi için yapılan bezemeler ![]() Huruf-ı müteselsil: Hiç kalem kaldırmadan, devamlı bir satır hâlinde yazılan yazılar ![]() Hutût-ı sitte: Altı yazı, şeş kalem, aklâm-ı sitte ![]() ![]() Hüccet: Mahkeme belgesi,delil ![]() Hülya Dönmez: Tezhip sanatçımızdır ![]() ![]() ![]() Hülya Erdem: Tezhip sanatçımızdır ![]() ![]() ![]() Hülya Kalaycı: Tezhip sanatçımızdır ![]() Hüseyin Gündüz: Hat sanatçımızdır ![]() ![]() ![]() Hüseyin Türkmen: Hat sanatçımızdır ![]() Hüsn-i hat: Bkz ![]() ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#10 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğüİbda: Yaratma; sanatın her devirde ve her yüzyıla ait bütün ayrıntılarını bildikten sonra, şimdiye kadar yapılmamış, yeni bir çığır açma; yeni, ayrı ve bir esasa bağlanmış üstün örnekler ![]() İ’câm: Harfleri noktalama, yazıya nokta koyma ![]() İcâzet: Bk ![]() ![]() İc’azetname, icâzet: İlimde ve yazıda öğrenimini bitirenlere verilen belge; hattat icazetnamelerine son asırda ketebe kıtası denilmiştir ![]() ![]() ![]() ![]() İç: Arap harflerinin karınlı veya tekneli olanlarının çizgi içindeki kısımlarına verilen isim ![]() İç kapak: Dış kapaktan sonra gelen, bazen boş bazen da eserin adı ve vakıf mühürlerinin bulunduğu yaprak ![]() İç yüz: Kapağın iç tarafı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() İklil: Taç ![]() ![]() ![]() İlhanî: İlhanlılar devrinde Anadolu'da yaygın olarak kullanılan keşideli bir yazı türüne verilen ad ![]() İnce yazı: Eski yazıların bir sanat gösterisi olarak ince yazılması ![]() ![]() ![]() İsfidaç: Bk ![]() ![]() Istampa baskılı cilt: Soğuk ıstampa, üzerine modelin kazındığı bir demir levha kızdırıldıktan sonra derinin üzerine bastırılır ![]() ![]() İstif: “Bir şeyi birbiri üzerine ve sıra ile dizip yığmak” demek olan bu kelime, eski yazıda kelimeleri birbiri üzerine çıkararak dizmek yerine kullanılmış bir terimdir ![]() ![]() ![]() ![]() İstinsah: Nüshasını çıkarmak, kopya etmek ![]() ![]() ![]() Itrî: Süsleme motifi ![]() ![]() ![]() ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#11 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüJapon kâğıdı: Japonya'da su kenarında yetişen saza benzer bir bitkinin lifleri ayrılarak, elle yapılan, krem renkli, parlak, çok sağlam ve pahalı bir tür kâğıt ![]() ![]() Jengâr: Bakırdan elde edilen parlak yeşil renkte boya ![]() ![]() ![]() ![]() ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#12 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüKabartma şemse: Eski ciltlerde kapak süsleme motifi şemsenin kabartmalı olanlarına verilen ad ![]() ![]() Kafes: Bk ![]() ![]() Kaftan giydirmek: Yazı meşk edenlerin yazıları hocaları tarafından beğenildiğinde, yazının üstüne beğenme (pesent) işareti çekilmesi ![]() Kâğıda çekmek: Müzehhiplerin ve yaldız işleyenlerin altın varakları deste kâğıdına çekmelerine denir ![]() Kâğıt: Bitkisel maddelerin hamur hâline getirildikten sonra yufka gibi açılarak kurutulmasıyla elde edilen ince yaprak ![]() Yazma eserlerde ve levhalarda Şarktan ve Avrupa'dan gelen ham kâğıtlar kullanılmış; bunlar çeşitli şekillerde aharlanıp mührelenmişlerdir (Bk ![]() ![]() Kâğıt makası: Makas kelimesinin aslı mıkraz, mikras'tır ![]() ![]() ![]() Kâğıt oyma: Bk ![]() Kakum: Hattatların yazı yazarken, kâğıdı yağlandırmamak ve elin hareketlerine engel olmamak için, ellerinin altında tuttukları altı ince tüylü, üstü çuha kaplı deri parçasının adı ![]() Kalem: 1- Yazı yazmakta kullanılan kamış ![]() ![]() ![]() 2- Eski harflerle yazılan yazı çeşitlerinden her biri: sülüs kalemi, reyhani kalemi, kûfî kalemi v ![]() Kalem çekmek: Tezhip işlerinde motiflerin etrafına çizgi ile çerçeve yapmak ![]() Kalem fırça: Müzehhiplerin kullandığı tek tüylü ince fırça ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Kalem sırçası: Kamış kalemlerin üzerindeki parlak mine ![]() ![]() ![]() Kalem tepsisi: Kalemleri koymaya mahsus dar ve uzunca tepsiye verilen addır ![]() ![]() Kalem yastığı: Bk ![]() ![]() Kalemdan: Kalem koymağa yarayan kutu ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Kalemgir: «Yazıya elverişli» demektir ![]() ![]() ![]() Kalemkâr: Kalemle iş işleyen sanatkâr ![]() Kalemkârî: Kalemle yapılan boya işleri ![]() Kalemkeş: Eski yazma kitapların veya yazı levhalarının kenarına yaldız veya mürekkeple çizgi çizen kişi ![]() ![]() ![]() Kalemlik: Bk ![]() ![]() Kalemsilen: Kalemin ucuna toplanan ye kuruyarak pürüzlenen mürekkebi silmekte kullanılan çuha veya sünger ![]() Kalemtıraş: Kamış yazı kalemlerini açmakta kullanılan uzunca saplı bıçak ![]() ![]() ![]() ![]() Kalemtıraş kını: Kalemtıraşı saran, meşin veya ağaçtan yapılmış koruyucu, mahfaza ![]() Kalemtıraş tığı: Kalemtıraşın madenî bıçak kısmı ![]() Kalıp: 1- Hattatlar arasında cel'î yazıların müsveddelerine verilen ad ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 2 - Ciltçilikte motiflerin, deriye geçirilmesi işleminde kullanılan kalıplar ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Kalıp baskısı: Mücellitlerin kitap cildi erine bastıkları süsleme motiflerinin kalıpları üstüne baskı yapmak için kullandıkları âletin adı ![]() Kalledehu: Bk ![]() ![]() Kamış kalem: Bk ![]() ![]() Kanad: Bk ![]() Kapak: Bîr kitabın üstünü örten ve cildini teşkil eden mukavva kapaklardan her birisi ![]() Kapak süslemesi: Eski yazma kitaplarda ilk sayfaya kapak olarak yapılan süsleme ![]() Kaplan çizgisi ve beneği: Türk süsleme motifi ![]() ![]() ![]() Karalama: Sipariş almadığı zamanlarda hattatın, eli durmasın diye gelişigüzel karaladığı yazılar ![]() ![]() ![]() Ord Prof ![]() ![]() ![]() ![]() Hattat Mustafa İzzet Efendi; «Haftada bir gün yazmam, ertesi gün elim hemen değişir ![]() ![]() ![]() Karga: Bk ![]() ![]() Kargacık: Süsleme terimi ![]() ![]() Karşılaştırma: Bk ![]() ![]() Kartuş-pafta: Geniş bordürler ya da Sertap üzerine yuvarlak veya beyzî şekilde parçalar konmuş ise bunlara kartuş-pafta denilir ![]() ![]() Edirne ciltlerinde bu kartuş-paftaların içleri beyitlerle doldurulmuş, bu beyitlerin içinde mücellidin adı da geçirilmiştir ![]() ![]() ![]() Kasım Beygi: Eskiden kullanılan kâğıtlardan birinin adı (Bk ![]() Kat': Kesme, kesilme ![]() Katı': 1) Kat' eden, kesen, 2) Eski kalemtıraş çeşitlerinden biri ![]() ![]() ![]() Kat'ı kâmil: Kâğıdın, asıl büyüklüğü değiştirilmeden kullanılmasıyla meydana getirilen eski yazma kitaplara verilen isim ![]() Katı'a Oyma: Herhangi bir şekil ve yazının kâğıt veya deriden oyularak çıkartılmasıyla meydana getirilen bir süsleme sanatıdır ![]() ![]() ![]() «Oymalar tek tek oyulmamıştır ![]() ![]() ![]() ![]() Katı'a şemse: Bk ![]() ![]() Katığ: Katı'a kelimesinin katîğ olarak kullanıldığı da görülmüştür ![]() Kâtib-i kütüb: Kütüphane görevlisi ![]() Kâtibi kalemtıraş: Bıçak biçimli eski kalemtıraşların bir çeşidi ![]() ![]() ![]() Katta': Kesmeci; katı'a, oyma işlerini yapan sanatkâr ![]() Kattanan: Katta'lar; katı'a işi yapan sanatkârlar ![]() Kebikeç: Eskiden yazma kitaplara yazılan bir tılsım sözü ![]() ![]() Kenarsuyu: Bk ![]() ![]() Kesira: Bk, Kitre ![]() Keskin yazı: Usûlüne ve kurallarına, uygun yazı ![]() Kesme: Şemse ciltlerin köşelerinin dışına, bütün cilt devredilmek, fakat birbirine bitişmemek suretiyle yapılan motiflere verilen addır ![]() ![]() Kesme yazı: Eski hattatların kâğıdı kesip oyarak meydana getirdikleri yazı; mukatta' yazı ![]() ![]() Keşide: Eski yazıda kuyruklu ve uzantılı harflerin bu bölümlerinin, güzel göstermek veya istife uydurmak amacıyla özel biçimde çekilmesi, uzatılması; bu uzantıya verilen ad ![]() Ketebe: Bir hattatın yazdığı yazıya ismini koyması, demektir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() "Ketebe yerinde, Nemekahu, eğer yazan kendinden bir söz katıyorsa Harrerehu, harekeli yazılmış ise Rakamehu, tevazu için veya karalama olduğunu ifade için Sevvedehu, bir meşke bakarak yazmış ise veya meşk olduğunu ifade için Meşşakahu, istinsah suretiyle yazılmış ise Nesehahu veya Satarehu, aynen taklid edilmiş ise Kalledehu gibi tabirler kullanılmıştır ![]() Ayrıca murakka'at, kıt'a, kitap, ve levhalarda el-Fakîr, el-Hakir, el-Müznib, er-Râcî gibi takdim edilecek makama veya yazının konusuna uygun tevazu ifade eden cümleden sonra isim yazanlar da olmuştur, isimden sonra bazen "Güfire lehu, Gufire zünûbuhu" gibi dua cümlesi ilâve edenler de olmuştur» ![]() Ketebe kıtası: Bk ![]() ![]() Kettâb: Güzel yazı yazmayı kendisine meslek edinen sanatkâra eskiden verilen isim ![]() Kıl kalem: Müzehhiplerin minyatür yapmak ve ince çizgiler çizmek için kullandıkları fırçanın adıdır ![]() ![]() Kılçıklı ebru: Boyalarının, deseni, içice geçmiş V harfine benzetilerek düzenlenmiş ebrulara verilen ad ![]() Kırma: Bir yazının, asıl kaleminden daha ince ve kırıklı yazılmasına denir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Kırmız: Kırmızı kabuklu ve kabuğundan, lakit adında bir tür boya çıkarılan böcek ![]() Kırtâs: Kâğıt, sayfa; kâğıtçı ![]() Kıta: Dört mısradan meydana gelen nazım şekli ![]() ![]() Kıvrıkdal: Süsleme motifi ![]() Kıvrımdal: Bk, Saz yolu ![]() Kilke: Bk ![]() ![]() Kitabe: Bk, Kartuş-pafta ![]() Kitap başı süslemesi: Yazma ve kimi basma kitapların ilk sayfalarına yapılan süsleme ![]() Kitre: Kesira da denilir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Kol: Bk ![]() ![]() Koltuk: Murakkaların ilk satırını teşkil eden sülüs yazıdan sonra, nesih yazı ile o satırdan kısa olarak yazılan satırların iki tarafında kalan boş kısımlar hakkında kullanılan bir terimdir ![]() ![]() ![]() Kontür: Bir rengin etrafına çekilen çizgi, çevre çizgisi ![]() ![]() Kozak: Antlaşmalar, name-i hümâyunlar ve önemli emirlerin konulduğu mahfazanın adıdır ![]() Körük: Kitap koymağa yarayan mahfazanın açılıp kapanan kısmına verilen ad ![]() Köşe: Mücellit terimi olarak, şemse ciltlerin dört köşesine yapılan motiflere verilen isim ![]() ![]() Köşe bezemesi: Ciltlerin köşe süslerine verilen isim; köşebent ![]() Köşe çiçeği: Ciltlerin köşe süslemesi ![]() Köşebent: Cilt kapağının dört köşesine yapılan süsler ![]() ![]() ![]() ![]() Köşelik: Üçgen formlardan oluşup, köşe boşluklarını süsler; köşebent ![]() Kubbe levha: Kitap başlıklarının kubbe şeklinde yapılmış olanlarına verilen addır ![]() ![]() Kubbeli: Tezhipli kitapların, ilk sayfalarında kubbe levha bulunanlarına verilen addır ![]() ![]() Kubur: Üstünde kalem, koymaya mahsus yeri, altında hokkası bulunan yazı âletinin adıdır ![]() ![]() ![]() Kûfî: Ma'kılî yazıdan gelişerek, daha muntazam ve bazen köşeli harflerle yazılan İslâmi yazı ![]() ![]() ![]() ![]() Geometrik karakterli kûfi'nin, yazma ve yapma kûfî, olarak iki çeşidi vardır ![]() ![]() ![]() Kumaş cilt: Kenarları deri, ortası kumaş cilt (Bk ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Kumkuma: Yazı hokkası yerine de kullanılan bir terimdir ![]() Kumlu ebru: Serpiştirilmiş kum tanelerini andıran şekilde yapılmış ebrulara verilen addır ![]() Kurt: Tezhip terimi ![]() ![]() Kuzu: Müzehhiplerin iplikten daha kalın ve cedvelden ince olarak sayfa kenarlarına altınla çektikleri hat ![]() Kuzulu cedvel: Yeşil altınla sarı altından bir arada çekilerek ve araları mürekkeple ayrılarak meydana getirilen cedvellere denilir ![]() ![]() ![]() Külliyat: Bir müellifin bütün eserlerinin, yazılmış ya da basılmış, toplu biçimine verilen ad ![]() Kümmî: Eski yazma kitap çeşitlerinden, birinin adıdır ![]() ![]() Künye: Yazmaların fişlenmesinde bir yazarın şöhreti, adı, baba, dede adı ve nisbeti ile doğum, ölüm tarihlerini gösteren kayıt ![]() Kürk: Yazı yazılırken elin nemi kâğıda geçmesin diye el altına konulan kürk parçası ![]() Kürrase: Yazma kitapların, sekiz sayfadan meydana gelen formasına verilen ad ![]() Kürsü: Bk ![]() ![]() Küttab-ı i'câm: Harfleri noktalayan, yazıya nokta koyan kâtipler ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#13 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüLâk: Bk ![]() ![]() Lake cilt: Mukavva, deri veya tahta üzerine uygulanan çeşitli boyamaların üzerine vernik sürülmek suretiyle hazırlanan ciltlere verilen ad ![]() ![]() ![]() ![]() Ciltlerin üzerine boya ve altınla çiçek v ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Türkiye'de özellikle Diyarbakır Bursa, İstanbul ve Edirne şehirlerinde lake cilt yapılmıştır ![]() ![]() XVIII ![]() ![]() Lakit: Kırmızı boya ![]() ![]() ![]() Lâl: Kırmızı mürekkep ![]() Lâl efşân: Celî divanî yazılarda harekelerden sonra gayet ince olmak üzere toz hâlinde serpilen kırmızı boyanın adıdır ![]() Lâl-i Bedahşî (Bedahşânî): Bedahşân kırmızısı ![]() Lası: Bk ![]() ![]() Levha: Kitap başlıklarına verilen ad ![]() ![]() ![]() ![]() Lif: Bk; Lika ![]() Lika : 1- Mürekkep hokkalarının dibine konulan ham ipeğin adıdır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 2- Lika, aynı zamanda yaldız altına sürülen maddenin adıdır ![]() ![]() ![]() Lu-i Tebrizî: Eskiden kullanılan şeker rengi yazı kâğıtlarından birinin adıdır ![]() ![]() ![]() ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#14 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüMadalyon süsleme: Tezhipte ve ciltçilikte kullanılan beyzî ve dilim süsleme motifi ![]() Mağribî yazı: Bk ![]() ![]() Mahat: Mücellit terimlerindendir ![]() ![]() ![]() ![]() Mahmut Peşteli: Ebru sanatçımızdır ![]() ![]() Mahzuf: Bk ![]() ![]() Makas: Bk ![]() ![]() Makilî yazı: Hiçbir parçasında yuvarlaklık olmayan, düz, dik ve köşeli bir yazı biçimidir ![]() ![]() Makta: Mikta veya kalem yastığı da denir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Makta ustaları mülga Mevlevî tekkelerinden ve bazen Bektaşî'lerden çıkmıştır ![]() ![]() ![]() N ![]() ![]() Malizme: Eskiden, 20 sayfadan ibaret cüz yerine kullanılan bir terimdir ![]() Matlap: Yazmalarda sayfa kenarına konan ye metinde dikkati çekmesi gereken noktayı işaret eden küçük yazılar; bu yazıların süslenmesi ![]() ![]() ![]() Mecma: Geniş karınlı, kare şeklinde madenî hokkalara verilen ad ![]() ![]() Mecmua: Yazma ya da eski basma kitaplarda birden çok eserin yer aldığı cilt bütünü ![]() Mecmuatü'r-resail: Risaleler mecmuası ![]() Mehmet Tahir: Hat sanatçımızdır ![]() ![]() Mekke toprağı: Varak hâline getirilmek için tirşe ve zar içinde dövülen altının yapışmaması için kullanılan toprağın adıdır ![]() ![]() Mertebanî tabak: Merteban'da yapılan yeşilce sırlı seramik tabak ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Mesahif: Mushaflar, sayfa hâline getirilmiş kitaplar, Kur'an'lar ![]() Meşin: Cilt yapımında kullanılan koyun derisi ![]() Meşk: Yazı hocasının ders olarak verdiği yazı örneği ![]() ![]() Meşk tariflerinde harfler üzerinde ufak ve büyük noktalar, hatt talik çıkarmalarında noktalar arasında boş yuvarlak ve yaymalarıyla tarifler vardır ![]() ![]() Hoca, öğrencisinin meşk taklidini alır, benzetilmeyen harfleri, açıklamalarda bulunarak düzeltir, öğrencisi de bol bol tekrarlayarak yazıyı öğrenmeye çalışır ![]() Meşşakahu: Bk ![]() ![]() Mıkraz: Kesecek âlet, makas ![]() ![]() ![]() Mıskale: Kazınan (hâkkolunan) kâğıdın pürüzlerini düzeltip, eskisi gibi parlatmak için, çoğu zaman deniz böceği kabuğundan yapılan âlet ![]() ![]() Mıstar: Satar çizmeye yarayan âletin adıdır ![]() ![]() Mıstar kalemi: Yazma kitapların kenarlarına yaldız veya boya ile yapılan çizgileri çizmeğe yarayan âletin adıdır ![]() ![]() ![]() Mibree: Hattatların ve kâtiplerin kalem yontmak için kullandıkları kalemtıraşın, Arapça adıdır ![]() Mibret: Eğe cinsinden bir âlet ![]() ![]() Mihzele: Mürekkep süzecek âlet; keçe veya çuhadan olur ![]() Micrede: Divitin temizlenmesinde kullanılan âletin adıdır ![]() Midad: Yazı mürekkebi; yazı yazmaya mahsus siyah veya renkli sulu madde ![]() ![]() ![]() ![]() Mürekkebe, iyi akması için, kaynatılmış nar kabuğu suyu konur ![]() «Hokkana lika koy, üzerini isle yapılmış mürekkeple doldur, biraz sirke yahut koruk suyu kat, biraz da aşı, zırnık kâfur koy; karıştır» ![]() ![]() ![]() ![]() Midad-ı Mutavvas: Kuruduktan sonra çok parlak duran mürekkep ![]() Midak: Sürh adı verilen kırmızı boyayı ezmekte kullanılan âlet ![]() ![]() Mifreşe: Kamış kalemlerin birbirine veya mahfazaya çarparak bozulmaması için, divitin kalem konan kısmına yerleştirilen örtü ![]() ![]() Mifrez: Kalemin yarılması işinde kullanılan kalemtıraş ![]() Mihatta: Hattatların, kalemin ucundaki kılları almada kullandıkları âlet ![]() ![]() ![]() Mihfere: Yanlışları düzeltmek için, yazıyı kazımakta kullanılan kalemtıraş, bıçak ![]() Mihrabiye: Ucu ince tığlarla biten, mihrap şeklinde kitap başlığı, serlevha ![]() Mihrak: Bk ![]() ![]() Mihras: Renkli mürekkep yapmakta kullanılan maddeleri ezmeğe yarayan âletin adı ![]() ![]() ![]() Mikleb: Eski ciltlerde alt kapağa sertâb ile bağlanıp, üst kapak ile kitap arasına girerek sayfa kenarlarım koruyan, ucu sivri parça ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Mikleme: Kalem koymak için kullanılan kutunun Arapça adıdır ![]() ![]() ![]() Mikras: Kesecek âlet, makas ![]() ![]() ![]() Mikşat: Kamış kalemin kabuğunu soymaya yarayan âlet ![]() Mikta: Bk ![]() ![]() Mikyassü-l hat: Bk ![]() ![]() Mil’aka: Hattatların kullandıkları küçük kaşığın adıdır ![]() ![]() Milhez: Mürekkep karıştırmakta kullanılan âletin adıdır ![]() ![]() Milka: Bk ![]() Minekârî: Mine işleri; mavi renkle işlenmiş iş; Minkaf: Bk ![]() ![]() Minyatür: El yazması kitapları süslemek için sulu boya ile yapılan ve metindeki olayları yansıtan figüratif resimlere verilen ad ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Misin: Bk ![]() ![]() Mitreşe: Kalemler birbirine çarpmasın diye kalemdanların içine konulan çuha örtü ![]() Mizanü'1-hat: Bk ![]() ![]() Motif: Süs, sık sık yinelenen çizgi süsü;,bir biçimin konusu ![]() ![]() ![]() Memlûk ve Selçuk ciltlerinde stilize ye arabesk motif görülür ![]() ![]() Muavveç yazı: Eski harflerle yazılan yazılardan birinin adı ![]() ![]() ![]() Muhakkak : Sülüs yazının yatık ve uzun çizgileri olan çeşidine verilen ad ![]() ![]() Muhaşşa: Haşiyeli kitap ![]() Muhaşşi: Haşiyeyi yazan kişi ![]() Muhayyer: Eski kâğıt çeşitlerinden birinin adıdır ![]() ![]() ![]() ![]() Mukabele kaydı: Kopya edilmiş nüsha ile aslının karşılaştırılıp kontrol edilerek bunun, kitabın zahriyesine veya hatimesine kaydedilmesi ![]() ![]() Makatta': Deri veya kâğıttan oyma şeklinde yapılan işlere verilen ad ![]() ![]() ![]() Mukatta' yazı: Bk ![]() ![]() Mukavva: «KuvvetlendirilmişÂ» ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Murakıb: Bk ![]() ![]() Murakka: 1- Hattatların ayrı ayrı kâğıtlara yazdığı ve bir araya toplanarak mecmua hâline getirilen meşk ve yazılara verilen ad ![]() 2- Birkaç kâğıdın suları aksi yönde olmak üzere üst üste yapıştırılmasıyla elde edilen mukavvaya verilen ad ![]() ![]() Murakka mukavva: Bk ![]() ![]() Murassa cilt: Kıymetli taşlarla bezenmiş cilt ![]() ![]() Musanna: Usta elinden çıkmış, sanat eseri, çok süslü Musavvir: Eskiden insan resmi ve tablo yapan sanatçı ![]() Mushaf: Sayfa hâlife getirilmiş şey ![]() ![]() Mustafa Rakım Efendi (1757 - 1825): Türk hat sanatının büyük üstatlarından biridir ![]() ![]() Muşta: Baskı âleti (Bk ![]() ![]() ![]() Mücedvel: Sayfa kenarları cetvelli olan kitaplar hakkında kullanılan bir terini ![]() Mücellid: Kitap ciltleyen, ciltçi ![]() Mücerret: Eski yazıda noktasız harflerle yazılan şiir ve nesirler hakkında kullanılan bir terim ![]() ![]() Mücevher nokta: Bk ![]() ![]() Müellif: Kitabı yazan kişi ![]() Müellif hattı: Yazmanın başka bir hattat tarafından değil, yazarın kendi el yazısıyla yazılmış aslı ![]() Müellif müsveddesi: Yazarın hazırladığı, beyaza çekilmemiş yazma eser ![]() Mühmel: Bk ![]() ![]() Mühre: Kâğıtlar aharlandıktan sonra parlatma için kullanılan âletin adıdır ![]() ![]() ![]() Mühre çeşitleri: Böcek mühre: Deniz böceklerinin kabuğundan yapılmıştır ![]() ![]() ![]() ![]() Har mühre: Katır boncuğu ![]() Zer mühre: Yaldız cilalamaya yarayan ucu akik mühre ![]() Mühre tahtası: Üzerinde kâğıt mührelenen âletin adıdır ![]() ![]() ![]() ![]() Mühreli kâğıt: Ahardan sonra mühre sürülerek parlatılan ve kalemin üzerinde kaydığı kâğıt ![]() ![]() Mühresenk: Akik türünden bir taşın adıdır ![]() ![]() Mührezen: Kâğıtların üzerine mühre vuran sanatkâr ![]() Mühür: Yazma eserin kime ve niçin ait olduğunu göstermek amacıyla basılmıştır ![]() ![]() ![]() Meşhur hakkâkların çeşitli maddeler üzerine kazıdıkları isim," mısra, âyet ve istifler büyük sanat değeri taşımaktadır ![]() ![]() Manzum mühürler de yaygın olarak kullanılmıştır ![]() Şair, Hamit'in dedesi Abdülhak Molla'nın mühründe "Çaresaz ola hakim-i mutlak Bula her derde deva Abdülhak beyti" kazılı imiş ![]() Mülâsık: (İltisaklı) bitişik ![]() ![]() ![]() ![]() Mülemma şemse: Motifin hem zemini, hem de kendisi altın yaldızla işlenerek yapılmış şemse ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Mülevven şemse: Bu şemselerde tek renk deri ![]() ![]() ![]() Mümsiha : Hattatlarla kâtiplerin kalemin mürekkebini silmek için kullandıkları beze verilen ad ![]() ![]() Münhanî: Eğri, Bk ![]() ![]() Mürekkeb: Yazı yazmakta kullanılan maddenin adıdır (Bk ![]() ![]() ![]() ![]() Mürekkeb yalamak: «Okuyup yazmak, ilim öğrenmek» yerine kullanılan bir deyim ![]() ![]() Mürgdar şemse: Çiçekleri arasındaki dalların üzerinde kuşlar bulunan şemselere verilen ad ![]() Mürsel vav: Vav harfinin yazılış biçimlerinden biri ![]() ![]() Müsennâ: İki kat, iki katlı; iki kısımdan meydana gelmiş, iki noktalı harf ![]() Müsenn yazı: Bk ![]() ![]() Müstensih: İstinsah eden; kitabın kopyasını çıkaran kimse ![]() Müsvedde: Karalama, taslak; beyaza çekilmek üzere ilk kez yazılan ve üzerinde düzeltmeler yapılan yazı ![]() Müşahide: Bk ![]() ![]() Müşair: Halkâr için altın ezme işleminde, ezilmeden kalan ve hemen çöken altın parçalarına verilen ad ![]() ![]() ![]() ![]() Müşebbek: Şebeke şekline sokulmuş, ağ ve kafes gibi örülmüş olan ![]() Müşebbek şemse: Deri ince ince oyularak cild kapağının içyüzüne yapıştırılmak suretiyle yapılan şemse ![]() ![]() Müşîr: Bk ![]() ![]() Müş'ir: Bk ![]() ![]() Müşire: Bk ![]() ![]() Müteferrik: Dağınık, ayrı ayrı; içinde değişik, eserlerden parçalar bulunan yazma eser ![]() Müteselsil: Bk ![]() ![]() Müzehhep: Eski yazmaların tezhipli olanları ![]() ![]() ![]() Müzehhip: Tezhip yapan sanatkâr ![]() ![]() ![]() Müznib: «Suç işleyen, günahkâr» ![]() ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat Sözlüğü |
![]() |
![]() |
#15 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Cevap : Sanat Ansiklopedisi - Sanat SözlüğüNâdir nüsha: Fazla nüshası bulunmayan yazma eser ![]() Nakış: Eskiden boyalı resimlere, minyatürlere verilen ad ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Nakış resim: Minyatür ![]() Nakışhâne: Nakış yapılan yer; resim atölyesi karşılığında kullanılmıştır ![]() ![]() ![]() Nakkaş: Yazmalara minyatür ve tezhip yapan sanatkâr, özellikle kitaplara minekârî resim yapanlara denilmiştir ![]() ![]() ![]() Nakş-i âbî: Su ve zamk ile karıştırılmış boyaların kâğıt üzerine sürülmesiyle yapılan resimlerdir ![]() ![]() ![]() ![]() Nakş-ı zerkâr: Yaldızla yapılan süslemelere verilen ad ![]() Nâzır: Eski kitaplıklarda denetleme işini yürüten kişi ![]() Necmeddin ebrûsu: Meşhur hattat, mücellit ve ebrûzen Necmeddin Okyay'ın buluşu olan çiçekli ebruya verilen ad ![]() Nemekahu: Bk ![]() ![]() Nesehahu: Bk ![]() ![]() Nesih: Bir yazı çeşidi ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Nestalik: Osmanlılarda ta'lik adı verilen yazıya İranlılar, «nesih» ile «talik» ten bozma olarak «nestalik» demişlerdir ![]() Neşe Üçer: Suluboya sanatçımızdır ![]() Neşşaf kâğıt: Sünger kâğıdı gibi gözenekli bir kâğıt ![]() ![]() Nevregân: Mücellitlerin mukavva ve deri oymakta kullandıkları âletin adıdır ![]() ![]() Nick Merderyan: Hat sanatçımızdır ![]() ![]() Nigâr: Eskiden resim, suret, insan resmi yerine kullanılan, Farsça bir kelimedir ![]() Nigârende: Bk ![]() ![]() Nigârhane: Eskiden resim ve tasvir yapanların çalıştıkları yer ![]() Nigârî: Eskiden insan resimleri yapan ressama verilen ad ![]() ![]() Nişanlı şiraze: Bk ![]() ![]() Nişasta âharı: Nişastanın pişirilmesiyle yapılan âhar ![]() ![]() ![]() Nizamşahî: XVII ![]() ![]() ![]() ![]() Nokta: Kur'an-ı Kerimler'de âyet ve cümleleri ayırmak, yazmalarda durakları belirlemek için kullanılmış küçük yıldız ve çiçek şekillerine verilen isim ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Nokta demiri: Mücellit terimlerindendir ![]() ![]() ![]() Noktasız yazı: Arşivde, kimi nedenlerle noktasız olarak yazılan yazı ![]() ![]() Nüsha: 1- Bir eserin elle yazılarak çoğaltılmış olanlarından her biri ![]() 2- Tezhip terimi ![]() Nüvis:Yazan, yazıcı ![]()
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|