İslam Tarihi Hakkında Herşey !

AKABE BEY'ATLARI

Mekke'ye üç km kadar uzaklikta bulunan Mina ile Mekke arasindaki bir mevkiye verilen Akabe adina bölgenin baska yerlerinde de rastlanmaktadir Ayni adi tasiyan birçok yer bulunmasina ragmen Akabe denince ilk defa bu meshur ahidlesme ve anlasmalarin yapildigi mevkî hatira gelmektedir

Islâm'i çesitli kabile ve gruplara anlatmaga çalisan Resulullah (sas) özellikle Hacc mevsiminde Mekke'ye gelen kabileler arasinda dolasiyor ve onlara bu yeni mesaji iletmeye ugrasiyordu Bu hac mevsimlerinin birinde Yesrib (Medine)'den gelen ve bu sehirde yasayan iki Arap kabilesinden biri olan Hazrec kabîlesine mensup bazi kimselerle karsilasan Hz Peygamber, onlari Islâm'a davet etti Peygamberliginin onbirinci yilinda onun bu çagrisina adi geçen kabileden alti kisi icabet edip, büyük bir samimiyetle bu yeni dine sarildilar Zira yillardir Yesrib'teki diger Arap kabilesiyle aralarinda sürüp gitmekte olan Buas savaslarindan bezmis olduklarindan bu yeni dinin aralarinda bir baris ortami olusturacagini ümit ediyorlardi Yesrib'e geri döndüklerinde bu olaydan ve yeni dinlerinden kardes kabîle Evs'e bahsedip onlari da Islâm'a davet edeceklerine ve gelecek yil yine Hacc mevsiminde ayni yerde Resulullah'la bulusacaklarina dair söz verip ayrildilar

Medine'de yasayan bu iki kabîlenin disinda ayrica üç Yahûdi kabîlesi daha bulunuyordu Bunlar müsrik Araplari dinlerinden ve putperestlik anlayislarindan dolayi hep hor görüyorlardi Yahûdiler ellerindeki Tevrat'a, ayrica âlimlerinden ve atalarindan isitip durduklarina göre yakinda bu bölgede zuhur edecek bir peygambere iman edeceklerini ve bu peygamberin destegiyle putperestlige son vererek Araplari ortadan kaldiracaklarini söyleyip duruyorlardi Yahûdilerin bu sözleri Yesrib'li Evs ve Hazrec kabilelerinin zihninde yer etmisti Hz Peygamber (sas) ile Akabe'de görüsünce, yahûdilerden önce davranip bu peygamberin yaninda yer almakta hiç tereddüt etmediler Bu ilk müslüman Yesribliler Resulullah'a iman ederek söyle dediler: "Kavmimiz çok zor günler yasiyor, hiç iyi bir durumda degiliz Yillardir süren çatismalar aramizda sonu gelmez bir anlasmazliga sebep oldu Bu yeni dinin bizleri biraraya getirecegine ve bizleri baristirip kaynastiracagina inaniyoruz" Gerçekten Yesribliler Buas savaslarinin artik son bulmasini istiyorlardi Hz Peygambere iman eden Hazrecliler su kisilerden ibaretti: Es'ad b Zurâre, Avf b Hâris, Râfi' b Mâlik, Ukbe b Âmir, Kutba b Âmir ve Câbir b Abdullah b Riab Bunlardan ilk ikisi Neccarogullarina mensup idi (Ibn Hisâm, Sîre, II, 70 vd; Ibn Sa'd, Tabakât, I, 217 vd) Islâm'a gönül veren bu ilk Medineli müslümanlar memleketlerine geri dönerek bütün güçleriyle bu yeni dini tanitmaya ve akrabalarinin da iman etmelerini temine çalistilar Bu küçük grubun Yesribliler üzerinde büyük etkileri oldu Evs ve Hazrec'ten bir çok kimse bunlarin araciligiyla Islâm'a girdi Özellikle Resulullah'in dayilarindan olan Neccarogullarina mensup Es'ad b Zurâre ile Avf b Hâris müslümanliklarini asla gizlemeksizin büyük bir gayretle insanlari Islâm'a davet ettiler Gerçekten Islâm akîdesi Yesrib de yillardir süren savaslarin sona ermesinde büyük bir etken oldu Düsmanliklar sona erdi ve insanlar Allah'in rahmeti sâyesinde kisa zamanda kardesler oluverdiler Ertesi yil yani peygamberligin onikinci yilinda yine Hacc mevsiminde Mekke'ye gelen Yesrib'li oniki kisi Akabe mevkiinde Resulullah (sas) ile geceleyin gizlice bulustular Bunlardan altisi bir önceki yil müslüman olan kisilerdi Birinci Akabe Bey'ati adi verilen bu bey'atta bulunan sahâbelerden Ubâde b es-Sâmit, hadiseyi söyle anlatir:

"Refahta oldugu kadar sikintida, sevinçte oldugu kadar üzüntüde de onu destekleyecek ve her konuda emirlerine itaat edecegimize, Resulullah'i kendi nefislerimizden aziz tutup, durum ne olursa olsun ona muhalefet etmeyecegimize, Allah yolunda hiç bir kinayicinin kinamasindan korkmayacagimiza, Allah'a asla sirk kosmayacagimiza, hirsizlik ve zina yapmayacagimiza, çocuklarimizi öldürmeyecegimize, kendiligimizden uyduracagimiz yalan ve dolanlarla hiç kimseye iftirada bulunmayacagimiza, hiç bir hayirli iste Resulullah'a muhalefet etmeyecegimize dair bey'at ettik Ayrica bizden birinin verdigi sözünde durmasina karsilik onun ecir ve mükâfâtinin Allah'a ait olduguna ve ona Cennet nimetinin verilecegine; kim insanlik haliyle bunlardan birini isler de ondan dolayi dünyada cezaya çarptirilirsa bunun ona keffâret olacagina; kim de yine bunlardan birini isler de isledigi o suçu Allah açiga vurmazsa onun isinin Allah'a kalacagina; Allah'in dilerse onu bagislayip dilerse azaba ugratacagina dair Resulullah'in bize bildirdigi hususlara sadik kalacagimiza da söz verdik"

Bu birinci Akabe Bey'atina katilan oniki kisiden altisi bir önceki yil iman eden kimselerdi Diger altisi ise Muaz b Hâris, Zekvân b Kays, Ubâde b es-Sâmit, Yezid b Sa'lebe, Abbâs b Ubâde ve Ebu'l-Heysem Mâlik b Teyyihan idiler Bazi kaynaklarda bir önceki yil Resulullah ile tanisan alti kisiden biri olan Câbir b Abdullah yerine Uveym b Saide'nin birinci Akabe Bey'atinda bulundugu ifade edilir

Medineliler, hacdan geri dönerlerken, yanlarinda, Islâm'i ögretmek üzere Resulullah tarafindan tayin edilen Mus'ab b Umeyr'i götürdüler Kisa surede Medine-i Münevvere'de Islâmiyet hizla yayildi Mus'ab b Umeyr, Rasûlullah'i Medine'deki her hareketten haberdar ediyordu Kisa zamanda Evs ve Hazrec kabilesinin bütün evleri Islâm'in nuruyla aydinlanmaya basladi Artik Medine, bir Islâm devletinin dogusuna hazir hâle gelmisti Mus'ab b Umeyr'in gayret ve etkisiyle Yesrib'in ileri gelenlerinden Sa'd b Muaz ve Useyd b Hudayr müslüman oldular Bu iki büyük reisin Islâm'a girmesiyle Islâm, Medine'de bir hayli kabul gördü Bunun üzerine Medineliler Hz Peygamberi sehirlerine dâvet etmeye karar verdiler

Birinci Akabe Bey'atindan bir yil sonra Medineliler yeniden hac için Mekke'ye geldiler Içlerinde ikisi kadin yetmis bes müslüman vardi Allah Resûlünün bu defa onlarla ilgi kurmasi Islâm'in tebliginden ibaret degildi Çok önemli kararlar arifesindeydiler Bulusma yeri yine Akabe mevkii oldu Bulusma gizli yapilacak ve hiç kimseye haber sizdirilmayacakti Gece yarisina dogru, Medineliler, gayet tedbirli hareket ederek kararlastirilan yerde toplandilar

Rasûl-i Ekrem Akabe'ye bu defa amcasi Abbâs ile birlikte geldi Abbâs henüz ya müslüman olmamis, yahut müslümanligini gizliyor, ancak yegenini himaye ediyordu Böylesi bir toplantida bulunmayi bir aile borcu kabul etmisti Toplantida ilk sözü Hz Abbâs aldi:

- Ey Hazrecliler, Muhammed (sas)'in aramizdaki mevkii bildiginiz gibidir Biz, onu düsmanlarindan koruduk ve koruyacagiz Kendisi burada, ailesinin yaninda, nezdimizde izzet ve ikrâm içindedir Fakat sizinle bir andlasma yapmak ve size katilmak istiyor Ona verdiginiz sözü tutmak, kendisine muhalefet edenlere karsi gelmek hususunda azminiz kuvvetli ve saglam ise buna bir diyecek yoktur Fakat onu ele verecek, yaniniza geldikten sonra yalniz basina birakacaksaniz, bunu simdiden söyleyiniz ve onu kendi haline birakiniz

Medineli Müslümanlarin cevabi söyle oldu:

-Dediklerinizi dinledik Ey Allah'in resulü, siz söyleyin! Kendiniz adina, Allah adina istediginiz andi bizden aliniz Biz haziriz

Resulullah Hz Muhammed (sas) Kur'an-i Kerim'den bazi ayetler okuduktan sonra söyle buyurdular:

"Kadinlarinizi ve çocuklarinizi nasil koruyorsaniz, beni de öylece korumak üzere size elimi veriyorum"

Elini ilk uzatan, Berâ b Ma'rur oldu O, söyle dedi:

-Bey'at ettik ya Resulullah, seni Hak dinle gönderen Allah'a yemin ederiz ki kendimizi, çocuk ve hanimlarimizi korudugumuz gibi seni de koruyacak ve savunacagiz Biz, zaten harp içinde yogrulmus kimseleriz Zirha aliskiniz Bu, bize atalar mirasidir

Bera'dan sonra söz alan Ebu'l Heysem de:

- Ya Resulallah, dedi Bizim yahudilerle bir takim baglantilarimiz vardir Bu baglantilari kesecegiz Biz bunu yaptiktan sonra siz de Allah'in inâyetiyle muvaffak olunca bizi birakip kendi kavminizin yanina döner misiniz?

Resulullah (sas) gülümsediler ve dediler ki:

"Kanim sizin kaninizdir Siz bendensiniz, ben de sizdenim Kiminle dövüsürseniz" ben sizin yaninizdayim Kiminle baris yaparsaniz, ben de onunla baris yaparim "

Resulullah (sas)'in bu sözlerini duyan herkes, bey'at etmek üzere elini uzatiyordu Bu sirada Abbâs b Ubâde ortaya atilarak sunu söyledi:

-Hazrecliler! Bu zata niçin bey'at ettiginizi biliyor musunuz? Ona bey'atla insanlarin kirmizisina ve siyahina, yani Arap ve Arap olmayana karsi savasa hazir olmayi kabul etmis oluyorsunuz Bir felâkete ugradiginiz ve ulularinizin maktul düstügünü gördügünüz zaman onu yalniz basina birakacaksaniz simdiden birakiniz Bu, daha dogru olur Yoksa dünyada ve ahirette rüsvay olursunuz Fakat ona verdiginiz sözü tutacak, malca felâkete ugramayi, büyüklerinizin ölümüyle karsilasmayi göze alacaksaniz, bunu yapiniz Çünkü dünya ve ahiret hayri bundadir

Hepsi kabul ettiler ve sordular:

- Ey Allah'in Resulü, buna karsilik bize ne va'd ediyorsunuz?

Resulullah:

"Cennet" dedi

Bey'at kisa zamanda tamamlandi Hepsi de darlikta ve genislikte her halükarda itaate, sözün ancak dogrusunu söylemeye ve Allah yolunda hiç bir kinayicinin kinamasindan korkmamaya söz verdiler

Bey'attan sonra Resulullah (sas), Hazrec'den dokuz, Evs'den üç kisi olmak üzere on iki nakip seçtiler Es'ad b Zurâre de hepsinin basi ve emîri seçildi Bunlardan her biri bir kabîlenin reisi idiler Bunun anlami, oniki kabilenin Islâmiyeti kabul etmesiydi

Bey'at gece karanliginda tenhada ve gizlilik içinde yapilmisti Fakat bey'atin bitiminde bir çiglik karanligin perdesini yirtti:

- Ey Kureys, Muhammed ile atalarinin dininden çikanlar, sizinle dögüsmek için andlasma yaptilar!

Fakat müslümanlarin artik kimseden çekindikleri yoktu Bu sesi duyar duymaz Abbas b Ubâde söyle dedi:

- Ya Resulallah, seni hak ile gönderen Allah'a yemin ederim ki istersen sabah olur olmaz kiliçlarimizi kinindan siyirir üzerlerine saldiririz Resulullah (sas) ise söyle buyurdular:

"Hayir Bize savas izni daha verilmis degildir Simdilik hepiniz yerlerinize dönünüz"

Islâm'a teslim olup Resulullah'a tam anlamiyla bey'at eden bu ilk müslüman kitle için emre itaat mutlak idi Akabe'deki bu toplanti dagildi ve herkes yerine döndü Sabah olunca Kureysli müsrikler bu bey'attan haberdar olmuslardi Müsrikler bu anlasmanin mahiyetini arastirmaga basladilar Fakat henüz müslüman olmamis olan Yesribliler'in Hz Peygamber ile anlasmalarina bir türlü anlam veremiyorlardi Mekkeli müsrikler bu gizli anlasma hakkinda bir bilgi alamadan Yesrib'li müslümanlar sehri terk etmislerdi

Islâm Devleti'nin kurulmasinda önemli bir dönüm noktasi olan ikinci Akabe bey'atina, Resulullah'in savas ve barista korunacagina dair prensiplerin tesbit edildigi ve kararlarin alindigi bir bey'at olmasindan dolayi, "Bey'atü'l-Harb" adi verilir Ikinci Akabe bey'at'inin gerçeklesmesiyle Islâm tarihinde yeni bir dönem basliyor ve o gün Islâm Devleti'nin temeli atilmis oluyordu

HICRET

Bir yerden baska bir yere göç etmek

Hz Peygamber (sas) ve ashabinin Islâm devletini kurmak üzere Mekke'den Medine'ye göç etmeleri

Rasûlullah Mekke'de teblig görevini sürdürürken Kureysliler de inkârlarinda diretiyorlardi Peygamberimiz teblig görevini Mekke'nin disina tasirmak istiyordu Bu nedenle Taif'e gitti Tâifliler de Kureysliler gibi inkârcilikta direnmisler ve Peygamberimizi tasa tutmuslardi Peygamberimiz onlarin bu cahilce hareketleri karsisinda yilmamistir Özellikle hacc mevsiminde Mekke disindan gelen insanlarla görüs üyor onlara Islâm'i anlatiyordu Peygamberimiz bir gün Akâbe mevkiinde Medineli alti ki si ile karsilasti Onlara Ku r'ân okudu ve Islâm'a davet etti Medineliler Peygamberimizle konustuktan sonra durumu kendi aralarinda degerlendirdiler

"Yahûdilerin gelecegini bildikleri ve kendisiyle bizi korkuttuklari peygamber bu olmasin" dediler Yahûdilerden önce müslüman olmanin geregine inanip müslüman oldular

Medine'de bulunan Yahudiler bir Peygamber'in gelecegini biliyorlardi Medinelilerle aralan açilan Yahudiler onlara "Bir Peygamber gönderilmek üzeredir O Peygamber gelince biz ona tabi olacagiz, Irem ve Âd kavimleri gibi sizin kökünüzü kaziyacagiz" diyorlardi

Akabe'de Müslüman olan Medineliler memleketlerine gittiklerinde bu durumu yakinlarina aktardiktan bir yil sonra, daha önceki Müslümanlarla birlikte on iki kisilik bir topluluk Hacc için Mekke'ye geldi Bunlar Peygamberimizle görüstü ve "hirsizlik yapmamak, zina etmemek, çocuklari öldürmemek, iftira etmemek, Allah ve Rasûlüne muhalefette bulunmamak hususunda" peygamberimize söz verip bey'at ettiler

Peygamberligin onüçüncü yilinda Medineli müslümanlardan yetmis iki kisilik bir grup hacc için Mekke'ye geldiler Peygamberimizle Akabe mevkiinde görüsmek üzere toplandilar

Hz Peygamber (sas), amcasi Abbas'la birlikte Akabe'ye geldi Abbas henüz müslüman olmamisti Ebu Talib'in vefatindan sonra peygamberimizle daha çok ilgilenmeye baslamisti Bu ilgi kabile bagindan ileriye gitmiyordu Toplantida ilk konusmayi Abbâs yapti; "Ey Hazrec toplulugu, bu benim kardesimin ogludur Benim yanimda insanlarin en sevgilisidir Siz onu tasdik ediyor onun getirdiklerine inaniyor ve kendisini alip götürmek istiyorsaniz, sizden bu hususta beni tatmin edici bir söz almak isterim Siz ona vereceginiz sözü yerine getirebilecek ve kendisini muhaliflerinden koruyabilecek misiniz? Bunu geregi gibi yaparsaniz ne iyi; yok eger Mekke'den çiktiktan sonra kendisini yardimsiz birakacak rüsvay edecekseniz simdiden bu isten vazgeçiniz, onu birakimi Yine kavmi arasinda ve yurdunda izzet ve serefiyle korunmus olarak yasasin"

Hz Abbas'tan sonra Hz Peygamber (sas) konustu Bundan sonra Medineli müslümanlar düsüncelerini söylece açikladilar: "Allah'tan getirdiklerine bilerek ve inanarak sana bey'at ediyoruz Biz, Rabbimiza bey'at ediyoruz Allah'in kudret eli ellerimizin üzerindedir Kendimizi, ogullarimizi, kadinlarimizi esirgeyip korudugumuz seylerden seni de, esirgeyip koruyacagiz Eger bu ahdimizi bozarsak, Allah'in ahdini bozan, yaramaz, bedbaht insanlar olalim Ya Rasûlallah! Biz ahdimizde sadikiz"

Peygamberimiz iki sart ileri sürdü, "Rabbim için sartim: O'na hiç bir seyi ortak kosmamaniz yalniz O'na ibadet etmeniz, kendinizi, çocuklarinizi, kadinlarinizi esirgeyip korudugunuz seylerden, beni de esirgeyip korumanizdir" buyurdu Medineliler: "Böyle yaptigimiz zaman bizim için ne var" dediler Allah Rasûlü de: "Cennet var" buyurdular Medineliler "bu kârli alis veristir" deyip Allah Rasûlüne bey'at ettiler

Mekke müsrikleri Akabe bey'atlariyla ilgili haberi alinca Allah Rasûlünü Mekke disina çikarmamak için önlemler almaya basladilar Bir müddet sonra peygamberimiz müslümanlarin Medine'ye hicret etmelerine izin verdi Ilk olarak Cahsogullari hicret ettiler Bunlardan sonra Hz Ömer hicret için önce silahini kusandi, Kâbe'yi tavaf etti Çevrede bulunan müsriklere de hicret etmekte oldugunu bildirdi "Anasini aglatmak karisini dul birakmak isteyen varsa beni izlesin" diyerek büyük bir grup sahabe ile birlikte hicret etti"

Hz Ömer'den sonra Hz Hamza ve diger müslümanlar hicret ettiler

Hz Ebû Bekir de hicret etmek istiyordu ancak, Peygamberimiz ona "acele etme, belki Allah sana bir arkadas bulur" diyerek beklemesini söyledi Bunun üzerine Hz Ebu Bekir iki deve satin alip, hicret edecegi günü beklemeye basladi

Kureysliler müslümanlarin Medine'de tutunduklarini görünce telasa düstüler Peygamberimizin hicretine engel olabilmek için Darü'n-Nedve adi verilen meclis binasinda toplandilar Çesitli fikirler ve düsünceler ileri sürerek sonuçta Ebû Cehil'in düsüncesinde karar kildilar

Ebu Cehil, her kabileden bir delikanlinin seçilmesini, bunlarin hep birlikte Peygamberimizi öldürmelerini teklif etti Böylece Abdi Menâçogullarinin bütün kabilelerle çarpisamayacagini, kan davasindan vazgeçeceklerini bildirdi

Onlar bu tip hileler düsünürlerken Peygamberimiz Hz Ebû Bekir'in evine vardi Allah'in kendilerine hicret iznini verdigini bildirerek yol hazirliklarina baslanildi Mekkelilere ait bazi emanetlerin sahiplerine teslim edilmesi ve müsrikleri yaniltmak amaciyla Hz Ali'ye Peygamberimizin evinde kalmasi emredildi

Gecenin geç vaktinde müsrikler Peygamberimizin evini kusattilar Allah Rasûlü Kur'ân okuyarak Allah'a siginmis böylece müsriklerin arasindan görünmeden geçmistir Bir müddet sonra müsrikler Peygamberimizin yataginda yatanin Hz Ali oldugunu görünce hayrete düsmüs ve tuzaklarinin bosa gittigini anlamislardir

Rasûlullah (sas) Hz Ebu Bekir'le birlikte Sevr Dagi'na dogru yol alip Hira magarasina gizlendiler Bu dag Medine tarafinda degil, Cidde tarafinda Mekke'nin kuzey batisinda yer aliyordu Müsrikleri sasirtmak için de böyle bir yola basvurulmustu

Müsrikler hz Ali'yi ve Hz Ebû Bekir'in kizi Esma'yi sikistirmis fakat bir sey ögrenememis lerdir Iz sürenleri yanlarina aldilar; dag, tepe demeden her tarafi aradilar Bir ara magaranin agzina kadar geldiler, magaranin önüne bir güvercinin hemen Rasûlullah'in oraya girmesinden sonra yuva yaptigini, örümcegin ag örttügünü görünce Allah Rasülünün magarada gizlenmesinin mümkün olabilecegini düsünemediler Elleri bos olarak geri döndüler

Hz Peygamber (sas) ile Hz Ebu Bekir bu magarada üç gün kaldilar Hz Ebu Bekir'in oglu Abdullah ve kizi Esma onlara yemek tasidilar Hz Ebu Bekir'in çobani da koyunlarini Abdullah'in geçtigi yerlere sürerek izlerini silmeye çalisti Yol Kilavuzu Uraykit Peygamberimiz ve Hz Ebubekir'in binecegi develeri getirdi Peygamberimiz devenin ücretini Ebu Bekir'e ödeyerek yola koyuldular Yolculukta geceleri yol aliyor, gündüzleri gizleniyorlardi

Kureysliler, Peygamberimizi bütün ugraslarina ragmen bulamayinca saskina döndüler Onu bulana yüz deve vereceklerini vadettiler Bu ödül herkesi heyecanlandirdi Yüz deveye sahip olabilme ümidiyle her tarafi aramaya basladilar Her yöne haberciler gönderildi Bu habercilerden birisi de Süraka'nin yurduna gelmisti Onlar da Allah Rasûlünü bulabilmek ve yüz deveye sahip olabilmek için firsat kolluyorlardi Bir gün adamin birisi üç kisilik bir yolcu kabilesinin gitmekte oldugunu gördü Bunu bir toplulukta anlatti Süraka uyanik bir kimse idi Adami yaniltmak ve sözü kesmek için onlar falancalardir dedi Adam da kesin bir sey bilmediginden susmak zorunda kaldi Bunun üzerine Süraka evine geldi Atini ve oklarini hazirladi Belirtilen yöne dogru hizla yol almaya basladi Süraka kisa bir müddet sonra Peygamberimiz ve Hz Ebû Bekir'e yetisti Onlara "bugün seni benden kim kurtarabilir" diye bagirdi Peygamberimizin duasiyla Süraka'nin atinin ön ayaklari kuma gömüldü Böylece Allah bu kutsî Medine yolculugunda Rasûlünü yalniz birakmamis ve onu tehlikelere karsi bir kez daha korumustu

Atinin kuma gömülmesi sonucunda gerçegi anlayan Süraka affini rica etti Peygamberimiz de ona dua ederek affetti Süraka minnet altinda kalmak istemiyordu Peygamberimize ikramda bulunmak istiyordu Peygamberimiz de onun hiç bir ikramini kabul etmek istemedi Ikraminin kabul edilebilmesi için müslüman olmasinin gerektigini ögrendi ve müslüman oldu

Kureys'in vadettigi yüz deveye sahip olmak isteyenlerden birisi de Büreyd idi O da kendi kabilesinden yetmis atli ile yola çikmis, Peygamberimize yetismisti Ancak bütün gayretlerine ragmen muvaffak olamamis sonuçta Büreyd'e Islâm teblig edildi Büreyd ve yanindakiler müslüman oldular Büreyd, peygamberimi zin Medine'ye bayraksiz girmesinin uygun olmayacagini düsünerek, basindan sarigini çikardi, mizraginin ucuna bagladi, böylece Medine'ye kadar Peygamberimizin bayraktarligini yapmis oldu

Peygamberimizin Mekke'den çiktigini duyan Medine'deki müslümanlar yollari gözlüyorlardi Her gün günesin dogumundan önce Harra mevkiine çikiyorlar, sicak bastirincaya kadar bekliyorlardi Bir gün Yahudi'nin birisi bir isiyle ilgili olarak yüksek bir kuleye çikip etrafi gözetlemeye baslamisti Peygamberimizin ve arkadaslarinin gelmekte oldugunu gördü Kendisini tutamayarak heyecanla " ey Arap toplulugu! Iste nasibiniz, devletliniz, beklediginiz ulu kisiniz geliyor" diyerek Rasûlullah'in geldigini onlara haber verdi

Medineliler yollara dökülüp Peygamberimizi karsiladilar Peygamberimiz burada bir müddet kaldi ve Kuba Mescidi'ni insa ettirdi Hz Ali de Kuba'da Rasûlulah'a yetisti

Süheyb b Sinan da hicret etmek için yola çikmisti Kureysliler onun yolunu çevirdiler, göndermek istemediler Süheyb, biriktirdigi bütün serveti Kureyslilere birakmak sartiyla yoluna devam etti

Peygamberimiz bir kaç gün sonra Medine'ye hareket etti Hareketinden önce Neccârogullarina kendisini Medine'ye götürmeleri için haber gönderdigi de rivayet edilmektedir Abdulmuttalib'in annesi Neccarogullarinin kiziydi Dolayisiyla Neccarogullari Abdulmuttalib'in dayilari oluyordu

Neccarogullari Peygamberimizi Medine'ye götürdüler Halk Peygamberimizi agirlamak için can atiyordu Allah Rasûlü hiç kimseyi kirmak istemiyordu " Devenin yolunu açiniz Nereye çökecegi ona buyrulmustur" diyordu Deve bos bir araziye çöktü Peygamberimiz bu araziye akrabalarindan kimin evinin yakin oldugunu sordu Böylece Neccarogularindan Ebu Eyyûb El-Ensâri'nin evine misafir oldu

Hz Peygamber (sas)'in Medine'ye gelisi Medineli mü'minleri büyük bir sevince bogdu

Bütün mü'minler, evlerinin damina çikmis; gençler ve hizmetçiler yollara dökülmüsler "Yâ Rasûlallah! Yâ Muhammed! Yâ Rasûlallah!" diyerek bagiriyorlardi (Müslim, Sahih, VIII, 237) Çocuklar ve hizmetçiler, yollarda ve damlarda "Rasûlullah geldi! Allahû ekber! Muhammed geldi! Allahû ekber! Muhammed geldi! Allahu ekber, Muhammed geldi! diyorlar, Habesliler de, sevinçlerinden kiliç kalkan oynuyorlardi (Ebû Davud Sünen, II, 579)

Kadinlar ve çocuklar, hep bir agizdan: "Vedâ tepelerinden dolunay dogdu bize! Allah'a yalvaran oldukça, sükür etmek gerekir halimize, Ey bize gönderilen Peygamber! Sen boyun egmemiz gereken bir emr ile geldin bize" diye siirler okuyorlardi (Semhudî, Vefaü'l-Vefa, I,187, Halebi insanü'l-Uyun, II, 58)

Berâ' b Âzib: "Peygamber (sas) Medine'ye gelince, Medinelilerin Rasûlullah'a sevindikleri kadar hiç bir seye sevindiklerini görmedim demistir

Enes b Mâlik de: "Ben, Rasûlullah'in Medine'ye girdigi günden daha güzel, daha parlak bir gün görmedim" der (Ibn Sâ'd, Tabakat, I, 233, 234)

Rasûlullah Medine'ye varinca mü'minlerin her biri kendi evinde agirlamak istediler ve bu konuda yarisircasina hareket ettiler Rasûlullah'i misafir edebilmek için devesinin önüne geçiyorlardi Efendimiz onlara "Devenin yolunu açiniz! Nereye çökecegi ona emir buyurulmustur" diyordu (Semhûdî-Vefâü'l-Vefâ, I,183)

TARIHTE HICRET: HZ IBRAHIM (AS)'IN HICRETI:

Hz Ibrahim, kendi kavmine Allah'in dinini anlatmada hiç bir engel tanimamis, Nemrut'un zorbaligina boyun egmemis, bir bir iskencelere maruz kalmasina ragmen yolundan dönmemistir Fakat O'nun bütün gayretleri bir netice dogurmamis ve toplumunu küfür batakligindan çekip almamistir Artik netice belli olmustur; kavmi kendi dogrultusunda gitmektedir Hz Ibrahim de tevhid üz ere yoluna devam etmektedir

Hz Ibrahim kavminin iman etmesine imkân ve ihtimal kalmadigini anlarinca, sapiklik ve küfür diyarindan uzak kalmak amaciyla, her seyiyle yalniz Allah'a kulluk edebilmek için hicret etmistir (Elmalili Muhammed Hamdi Yazir, Hak Dini Kur'ân Dili, II, 1437)

Hz Peygamber (sas) de söyle buyurmustur: "Her kim diniyle bir yerden bir yere hicret ederse, gittigi yer bir kars i yer de olsa Cennet'te Ibrahim ve Muhammed (sas) onun arkadasi olur"

ASHAB-I KEHF'IN HICRETI:

Batil düzenler, gerçekten Hakk'a inananlara hayat hakki tanimak istemezler Onlar gerektiginde bütün zulüm mekanizmalarini inananlarin aleyhine çalistirmaktan geri durmazlar Çünkü, yarasanin isiktan ürktügü gibi, onlar da inananlarin gerçekleri ve mutlak dogrulari gözleri önüne sermeleri böylece kendi menfaatlerinin ortadan kalkmasindan, ilahlik davalarinin sahteliginin ortaya çikmasindan, sömürü çarklarinin durmasindan endiselenirler, korkarlar Tarih boyunca inananlara zâlim düzenler eliyle yapilan zulüm, baski ve siddetin asil nedeni budur Bugün yeryüzünün her bölgesinde müslümanlar üzerindeki baski ve terör bundan kaynaklanmaktadir

Kur'ân-i Kerîm Ashab-i Kehf'ten: "Rablerine inanan gençler" (el-Kehf, 18/13) olarak söz etmektedir Bunun üzerine; "Allah da onlarin hidayetlerini artirmisti" Ashab-i Kehf'in, kavimleri Allah'tan baska tanrilara taptiklari için onlardan uzaklasmalarini Kur'ân övgüyle anlatmaktadir Onlar bu davranislariyla dogru yolu bulman ve Allah'in rahmetine kavusmayi gaye edinmislerdi

" Sunlar, su bizim kavmimiz, Ondan (Allah'dan) baska tanrilar edindiler Bunlarin üzerine bari açik bir delil getirseydiler ya? Artik yalan yere Allah 'a karsi iftira edenlerden daha zâlim kimdir?" dediklerinde, onlarin kalplerini (sabir ve sebat ile hakka) baglamistik"

(Birbirlerine söyle demislerdi):

"Madem ki siz onlardan ve Allah'tan baska tapmis olduklarindan ayrildiniz, o halde magaraya (çekilip) siginin ki; Rabbiniz size rahmetinden genislik versin, isinizden de size fayda hazirlasin " (el Kehf,18/ 14,16) Böylece onlar, zâlim bir toplum içinde yasayip, dinlerini açiga vuramamaktansa magaraya çekilip orada inançlarini yasamayi tercih etmisler ve son derece az olduklari için, mevcut düzene karsi duramayacaklarini anlamis bulunuyorlardi

HABESISTAN'A HICRET:

Islâm'in ilk yillarinda, sahabîlerin önemli bir kismina ve özellikle zayif ve kimsesizlere, "Rabbiniz Allah'tir" demeleri nedeniyle sayisiz zulümler uygulaniyor, dinlerinden vazgeçirmeleri için onlara büyük baskilar yapiliyordu Peygamber Efendimiz, sayilari yüzü bulan sahabiye Habesistan'a hicret etmelerini tavsiye etti Orada kendilerini himaye edecek iyi niyetli bir hükümdarin varligindan söz etti Bunun üzerine Habesistan'a iki defa hicret edildi

Mekke o siralarda gerçekten Islâm gibi e ssiz, tevhide dayali yüce bir inanç ve hayat düzenini kabul edenler için agir sartlari bulunan bir ortamdi Habes istan'da da Islâmî bir düzenin varligindan söz edilemezdi ama en azindan orada dini hürriyet vardi ve zulüm yoktu Diger taraftan Islâm ülkesi diyebilecegimiz bir yerin de varligi söz konusu degildi Henüz böyle bir tesebbüse girebilmek için gerekli sart ve imkanlardan da müslümanlar tamamiyla mahrum bulunuyorlardi Bu nedenle Dârü'l- Küfr olan Mekke'yi birakip Darü'l-Emin (güven ülkesi)'e göç için bir izin verilmis oluyordu

HICRETIN HÜKMÜ:

Kur'ân'in bir çok âyeti hicretten, hicretin gereginden, hicret edenlerden ve etmeyenlerden söz eder

Hicretin ne denli önemli olduguna su âyetler gayet açik bir sekilde isaret etmektedir:

"Öz nefislerinin zâlimleri olarak canlarini alacagi kimselere melekler derler ki: "Ne iste idiniz?" Onlar: "Biz yeryüzünde dinin emirlerini uygulamaktan aciz kimseler idik" derler Melekler de: "Allah'in arzi genis degil miydi? Siz de oradan hicret etseydiniz ya" derler Iste onlar böyle Onlarin barinaklari Cehennemdir O ne kötü bir yerdir Erkeklerden, kadinlardan, çocuklardan zayif ve acz içinde birakilip da hiçbir Çareye gücü yetmeyen ve (hicret) için bir yol bulamayanlar müstesna" (en-Nisâ, 4/97, 98)

Bu âyetlerin inis sebebi hakkinda Ibn Abbas (ra) sunu nakletmektedir:

"Peygamber (sas) zamaninda bazi müslümanlar müsriklerle birlikte durup onlarin sayilarinin artmalarina neden oluyorlardi (savas sirasinda) ok, onlardan bazilarina isabet edebiliyor veya boynu vurulup öldürülebiliyordu Bunun üzerine bu ayetler nazil oldu Yine Ibn Abbas (ra)'in rivayet ettigine göre; bir kisim Mekkeliler Islâm'a girmi s, fakat müslümanliklarini açiga vurmamislardi Bedir savasi gününde müsrikler onlari da beraberlerinde savasa götürdüler ve bazilari bu savasta öldü Müslümanlar bunun üzerine: "Bizim arkadaslarimiz müslüman idiler, savas a zorla sokuldular" deyip, onlara Allah'tan magfiret dilediler Bunun üzerine bu âyetler nazil oldu" (Ibn Kesîr, Tefsiru'l-Kur'âni'l-Azim, I, 542)

Demek ki mü'minler, bu gibi durumlard a "biz Islâm'i ayakta tutamayacak kadar zayif kimseler idik" demekle kendilerini kurtaramayacaklardir Çünkü bunlar Islâm'i tamamiyle yasayabilmek için herhangi bir tesebbüste bulunmamislar ve böylece "kendilerine zulm etmislerdir" fakat, gerçekten hicret edemeyecek durumda bulunan zayif kimseler bundan müstesnadir

Bu âyetler, müsrikler arasinda bulunup da dinini ayakta tutamayan herkesi kapsamaktadir Hicret edebilecek durumda olup da hicret etmeyenlerin, kendi nefislerine zulmetmis olduklari ve bu ayetin hükmüne göre, haram isledikleri icmâ ile kabul edilmis tir (Ibn Kesîr Tefsîr, I, 542) Bu hüküm kiyamete kadar bakîdir ve genel bir hükümdür Herhangi bir durum onu, dinini yas ayabilecegi, inancinin gereklerini yerine getirebilecegi Darü'l-Islam'a hicret etmekten alikoymaz

Hanbelî hukukçulara göre bir kimsenin, Darü'l- Harp'te dinini açiga vurup yasayabiliyor bile olsa, müslümanlarin sayisini çogaltmak ve cihada katilabilmek için Dârü'l-Islâm'a hicret etmesi sünnet olur Hanefi mezhebinde ise küfür diyarindan Islâm diyarina hicret etmek vaciptir S âfiîlerden el-Mâverdî'ye göre de, müslüman herhangi bir küfür beldesinde dinini açiga vurabiliyorsa, orasi onunla Daru'l-Islâm olmu s olur Orada durmak, hicret etmekten daha iyidir Çünkü böylelikle kendisinden baskalarinin,da Islâm'a girmeleri umulabilir Ancak el-Mâverdî'nin bu görü süyle, konu ile ilgili olarak Darü'l-Harp'ta kalmayi haram kilan ayet ve hadisler arasindaki aykirilik açiktir Hicret hükmü, Darü'l-Harp'te müslüman olup oradan uzaklasabilecek güçte olan herkes için geçerlidir (es-Sevkânî, Neylü'l-Evtâr, VIII, 28, 29) Darü'l-Harp'ten hicret etmenin, herhangi bir ma'siyetin is lenmesi veya herhangi bir emrin yerine getirilmemesi veya Islâm devlet baskaninin istemesiyle vacip olacagi konusunda icmâ' vardir (es-Sevkânî, age, VIII, 29)

Kisi "ben hicret edecegim ama, gidecegim yer tanimadigim, yabancisi oldugum bir yerdir Acaba orada geçimimi saglayabilecek miyim? Sonra ne zaman gelecegi bilinmeyen ölüm, beni yolda yakalarsa hicret etmis sayilabilir miyim" gibi bir takim düsünceleri içinden geçirebilir Ancak bunlar yersiz düsüncelerdir Çünkü: "Kim Allah yolunda hicret ederse, yeryüzünde gidecek, barinacak bir çok yerler bulur, genislik de bulur Kim evinden Allah ve Rasûlüne muhâcir olarak çikip da sonra yolda ölürse, onun mükâfati Allah'a aittir (en-Nisâ, 4/1II) Bu bakimdan ne rizik endisesi ne de "yolda ölüm" düsüncesiyle farz olan hicretten geri kalamaz

Yeryüzü iman-küfür mücadelesinin alanidir Bu mücadelede kimi zaman iman bazan da küfür egemen olmustur Mü'minler Islâmî kimliklerini yitirdikleri, imanî zaaflara düs tükleri, Islâmi ilimlerin yeterince tahsil edilmedigi ve cehaletin yayginlas tigi dönemlerde küfür Islâm'a gâlib gelecektir Islâmî ilimlerin çok iyi bilindigi, Islâm'in yasandigi, imanin kalb atislarinda bile hissedildigi dönemlerde ise kuskusuz Islâm egemen olacaktir

Islâm'in ve küfrün egemenligi ya da seytana zaman zaman firsat verilmesi insanin ve yeryüzünün kanunu hükmündedir Dolayisiyla mü'minler Islâm'in egemen olmadigi toplu mlarda yasama durumunda kalabilirler Bundan dolayi hicret zaman zaman gündeme gelebilir Hicret dönemi asla kapanmaz, Mekke'nin de fethinden sonra hicret gündeme getirilemez; hicret tarihin belirli bir dönemine ait bir olay degildir Hicret süreklilik arzeder ve kiyamete kadar kaimdir

Mekke'nin fethedildigi gün Abdurrahman b Safvan (ra) babasini getirerek, Rasûlullah'a babasinin da hicret sevabindan payini almasini istedigini bildirdi Bunun üzerine Peygamber Efendimiz: "Artik hicret yoktur" diye cevap verir Rasûlullah'i bu konuda yumusatmak amaciyla, amcasi Hz Abbâs'in yanina gider ve bu konuda kendisine yardimci olmasini ister Hz Abbâs (ra), Peygamber (sas)'e "Allah askina kabul et" derse de, Hz Rasûlullah su cevabi verir: " Amcamin yeminini yerine getiririm, ama hicret yoktur" Hadîsin râvilerinden olan Yezid b Ziyâd: "Halki Islâm'in egemenligi altina girmis bulunan bir yerden hicret edilemez, demek istiyor" diye hadisi açiklamis tir (Ibn Mace Keffâret)

Burada görüldügü gibi Mekke'den hicret etmek artik söz konusu degildir Çünkü, hicretten maksat gerçeklesmis bulunuyor Artik Mekke'nin kendisi fethedilmek suretiyle Darü'l-Islâm olmu s ve Islâm'in bütünüyle hayata yansiyacagi bir yer haline gelmistir Allah'tan baska hiçbir varligin hâkimiyetinden söz edilemeyecektir

Diger bir kisim hadislerde ise, hicretin sürekliliginden söz edilmektedir:

"Kâfirlerle savasildikça hicretin sonu gelmeyecektir (es-Sevkânî age, VIII, 27) "Hicretten sonra hicret olacaktir Yeryüzünün en hayirlilari, Hz Ibrahim'in hicretini kendisine örnek alanlardir" (Ebû Davûd, Cihad)

Bu hadislerden anlasildigina göre, Islâm hâkim oldugu bir yerden hicret etmenin farz veya vâcib olmasi söz konusu degildir Ancak Darü'l-Harb'den Darü'l-Islâm'a hicret etmemin vucûbu kiyamete kadardir Ebu Bekr Ibnü'l-Arabî: "Hicret, Peygamber (sas) zamaninda farz idi Kendi dini veya nefsi için korkusu olan herkese farz olarak devam etmektedir Kesilen hicret Mekke'nin fethinden sonra, Mekke'den Medine'ye olan hicrettir" (es-Sevkânî age, VIII, 29) der

Hicretin hayata yansimasinda genel etkenlerden biri de Islâm devlet ba skanidir Halife, mü'minlerin bir yerden bir yere hicret etmelerini isteyebilir Mü'minler de buna aymak zorundadirlar Zira müslümanlar Halifenin Islâm'a muhalif olmayan bütün emirlerine uymak zorundadirlar Hilafet, Islâm'in bütün hükümlerinin direkt ya da dolayli olarak baglantili oldugu bir müessesedir

Peygamber Efendimiz, bazan büyük kalabaliklari bile hicret edip etmemekle serbest birakmistir Gönderdigi askerî müfreze (seriyye) kumandanlarina verdigi tâlimât arasinda s unlari da görmekteyiz: " Onlari Islâm'a davet et Kabul ederlerse, sen de bunu kabul et ve onlarla sava sma Sonra bulunduklari yerden muhâcirlerin yurduna hicret etmelerini iste Bunu yaptiklarinda do muhacirlerin leh ve aleyhlerinde olanin, kendilerinin de leh ve aleyhlerine olacagini bildir Eger hicret etmeyecek olurlarsa, durumlarinin bedevî müslümanlarin aynisi olacagini onlara bildir Onlara mü'minlere uygulanan Allah'in hükümleri uygulanacok, ancak müslümanlarla birlikte cihada katilmadikça fey' ve ganimetten pay alamayacaklardi r" (Ibn Kesîr, Tefsîr, III, 329)

Hicretin devlet politikasinda önemli bir yeri olmalidir Islâm Devleti, durumuna göre hicretle ilgili bir takim düzenlemelere girismek zorundadir

Bu gibi istisnâî durumlarin maksat ve nedenleri arastirildiginda bazi zümrelerin bundan istisna edilmesi de tamamen toplumun iyilik ve hayriyla yakindan ilgilidir Mesela: Müzeyne, Medine'nin 35 km uzagindaydi ve yüzlerce savasçiya sahipti Bunlarin bulunduklari topraklarda birakilmasi, Islâm Devlet topraklarini genisletme maksadini tas iyordu Bunlarin Islâm ülkesine hicret etmeleri birçok iktisâdî zorluklarin dogmasina neden olacak ve terkedilmis verimli topraklar ve sular, yabancilari ve belki de Islâm düsmanlari tarafindan is gal edilecekti (Muhammed Hamidullah, Islam Peygamberi, II, 277, 278) Bu bakimdan Peygamber Efendimiz Islâm devleti sinirlarinin genislemesi ve müslümanlarin savas gücünün artirilmasi noktasindan hareket etmis ve duruma göre hicret üzerinde durmustur Hicretin diger bir amaci da; Islâm devletinin gücünü art tirmaktir

HICRET EDENLER VE ECIRLERI:

Allah (cc) için yapilan her hareket, tavir ve söz'ün karsiliksiz kalmasi mümkün degildir Allah için bulundugu yeri, bin bir zorluk altinda terk eden ve bununla Islâm'i daha iyi yasamayi, Allah'a daha mükemmel bir sekilde kullukta bulunmayi amaçlayan bir kimsenin eli bos döndürülmesi düsünülemez Allah (cc) Kur'ân-i Kerîm'de, hicret edenlere müjdeler vermektedir:

"Muhakkak iman edenler, hicret edenler ve Allah yolunda cihad edenler, iste onlar, Allah'in rahmetini umabilirler" (el-Bakara, 2/ 219; et-Tevbe, 9/2I)

"Muhacir ve ensardan daha önce iman etmis olanlarla (sonradan) onlara ihsan ile uyanlardan Allah razi olmustur Ve onlar da Allah (in kendilerine verdigi nimet ve sevap)dan razi olmuslardir Onlar o cennetlerde ebedî kalicidirlar" (et-Tevbe, 9/1II)

"(Kendilerine) Zulmettikten sonra Allah yolunda hicret edenleri dünyada iyi bir sekilde yerlestirecegiz elbette, ahiretteki ecir (leri) ise daha büyüktür Keske ölmüs olsalardi" (en-Nahl, 16/41)

Amr b el-Âs (ra), Rasûlullah'a kendisinin günahlarinin affedilmesi sartiyla bey'at edecegini söyleyince, Rasûlullah'tan su cevabi aldigini anlatmisti: "Sen Islâm'in kendisinden (yani kisi müslüman olmadan) önce islemis günahlari yok ettigini bilmiyor muydun? Hicretin ve haccin da ayni sekilde (bunlar yapilmadan önce) islenmis günahlari silip süpürdügünü bilmiyor muydun?"

Allah, bütün yeryüzünün ve tüm kâinatin biricik ve mutlak sahibidir Bütün varlik âlemini insan için yaratan ve onlari insanin emrine veren Allah'tir Insan ise; kendisine kulluk etmek, Islâm düzenini gerekleriyle birlikte, noksansiz olarak yasamak için yaratilmistir Bundan yüz çevirenleri cezalandiracak, sudan bahanelerle ibadetten geri kalanlarin mazeretlerini kabul etmeyecektir Ve bu mazeretler onlari kendi nefislerine zulüm etmis olmaktan" kurtaramayacaktir Bu konuda Allahu Teâlâ kullarina söyle seslenmektedir:

"Ey inanmis olan kullarim, muhakkak, benim mülküm olan yeryüzü (çok) genistir O halde (suna buna degil de) yalniz bana ibadet edin (el-Ankebût; 29/56)

Bu ayetin, Islâm'i açikça ya sayamayan Mekkeli, güçsüz bir kisim müslüman hakkinda nazil oldugu bildirilmektedir

Bu ayet, Allah'in inanan kullarina, dinlerini açiga vurup yasayamadiklari bir yerden, onu kolayca yasayabilecekleri baska bir yere hicret etmeleri için bir emirdir Rasûlullah (sas) söyle buyurmustur: "Memleketler, Allah'in memleketleridir Kullar da Allah'in kullaridir Nerede hayir bulursan orada yerle" ( Ibn Kesîr, Tefsirü'l-Kur'âni'l Azim, II,14) Bütün insanlar Allah'in kuludur ve yeryüzü de Allah'indir, bütün genisligiyle yalniz onundur Arz bütün insanlari içine alacak kadar genistir O halde insan bulundugu yerde dininî, bütünüyle Allah'in emirlerini yasayamiyor, bu konuda zorluklarla karsi karsiya birakiliyor, Allah'tan baska her seye ve herkese kul olmasi için zorlaniyor ve bu telkin yapiliyorsa orasi müslümanin yasayabilecegi yer degildir Yasayabilecegi yeri aramali ve bulmalidir "Bütün yeryüzü Allah'in olduktan sonra, onun Allah indinde en çok sevileni kullarinin yalniz kendisine ibadet ettikleri yerdir"

Islâm'da hiç bir sey putlastirilamaz, isterse, bu içinde dogup büyüdügümüz, yakinlarimizin malimizin, ticaretimizin, aci tatli her türlü hatiralarimizin ve daha nice güzel seylerimizin bulundugu yer olsun Müslüman nerede inancini yasayabiliyorsa, vatani orasidir "Kisinin bulundugu memlekette yalniz Allah'a ibadet etmek kolay olmaz; dinini açiga vurmakta zorluklarla karsilasir, daralirsa, orada baglanip kalmamali, ibadetlerini serbest yapabilecegi yere gitmelidir Hicret edip o darliktan genislige çikmak için ne gerekiyorsa yapmak ve Allah'a kulluk etmek mü'minin prensibi olmalidir" (Elmali, UH Y Hak Dinî Kur'ân Dili, V, 3790)

HİCRET'İN İSLÂM TARİHİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

Hicret, İslâm tarihinin en önemli olayıdır Hicret, Müslümanları, müşriklerin zulmünden kurtarmış, İslâm'a yayılma imkânı

sağlamış, böylece İslâm inkılâbının başlanğıcı olmuştur Bu itibârla olaydan 17 yıl sonra, Hz Ömer'in halifeliği esnâsında, Hz Peygamber'in hicret ettiği yılın 1 Muharrem'i olan 16 Temmuz 622 tarihi "Hicri-Kamerî Takvim" için "takvim başı" olarak kabul edilmiştir

Bilindiği gibi Hz Peygamber, Mekke şehrinde doğmuştur Yüce Allah, O'nu burada peygamber olarak görevlendirmiştir

Görevinin gereği olarak, "(Önce) en yakın akrabalarını uyar" (1) âyet-i kerimesi gereğince, yakınlarından başlamak üzere,

insanları İslâm'a davet etmeye başlamıştır Kendilerini İslâm'a da'vet ettiği kimseler O'nu, el-Emin = güvenilir kişi olarak

tanıyorlardı O'nun dürüstlüğü ve ahlâkî üstünlüğü üzerinde ittifak halinde idiler Kendisinin Allah tarafından gönderilmiş ve

görevlendirilmiş Peygamber olduğunu duyunca, O'na inanmaya ve etrafında toplanmaya başladılar Müslümanların sayısı

günden güne artıyor ve İslâmiyet hızla yayılıyordu Ancak Mekke'de Kureyş kabilesinin ileri gelenleri bundan endişe duyuyor, toplum üzerindeki hâkimiyetlerini kaybedeceklerinden korktukları için O'na engel olmaya çalışıyorlardı Bunun için

Peygamberimize ve O'na inananlara amansız düşman kesilmişlerdi Müslümanlara zulmediyor, akıl almaz işkenceler

yapıyorlardı Hz Peygamber, Mekkelilerin kendisine ve Müslümanlara karşı takındıkları tavır karşısında, hiçbir zaman yılmadı, doğacağına kesinlikle inandığı İslâm güneşine, başka ufuklar aramayı düşündü

Müşriklerin, tahammülü çok ğüç olan bu zulümleri karşısında, Mekke'de Müslümanlar korunamaz hale gemişlerdi Bu sebeple

Müslümanların Medine'ye hicret etmeleri kararlaştırılmıştı Sevgili Peygamberimiz (sas) ; "Sizin hicret edeceğiniz yerin iki

kara taşlık arasında hurmalık bir yer olduğu bana gösterildi" (2) diyerek, Müslümanların Medine'ye hicretlerine izin verdi

Böylece Peygamberliğin 13'üncü yılının ilk ayı Muharrem'de (Temmuz 622) Medine'ye hicret başlamış oldu

Kâbe'ye yapılan senelik hac görevi, Arap yarımadasının bütün noktalarından Arapları Mekke'ye getiriyordu Hz Peygamber,

bu sefer, kendisine sığınma imkânı ve peygamberlik vazifesini yerine getirme izni verecek bir kabile bulup, iknâ etmenin yollarını aradı Birbiri ardınca, yanlarına gittiği onbeş kabilenin temsilcilerinin hepsi de az çok kaba bir şekilde kendisini geri çevirdiler

Umudunu hiç kaybetmedi, son olarak yarım düzine kadar Medineli ile karşılaştı Yahudi ve Hristiyanların komşuları olan bu

kişiler, Peygamberler ve ilâhi vahiyler kavramına yabancı değillerdi, üstelik onlar, bu kutsal kitap sahiplerinin, bir Peygamberin, son bir tesellicinin gelmesini beklediklerini de biliyorlardı O yüzden bu konuda başkalarından önce davranmak fırsatını kaçırmak istemediler, derhal Hz Muhammed'e inandılar, kendisine Medine'de diğer inananlar bulmaya çalışacakları ve gereken desteği vereceklerine dâir söz verdiler Ertesi yıl oniki kadar Medineli kendisine bağlılık yemini ettiler ve İslâm'ı öğretecek bir öğretmen-dâvetçi istediler Bu görevi üzerine alan Mus'ab, bu işte hayli başarılı oldu ve bir sonraki sene Mekke'ye hac sırasında yeni müslüman olmuş, yetmiş üç kişilik bir kafile gönderdi Bunlar Hz Peygamberi ve diğer Mekkeli Müslümanları kendi şehirlerine göç etmeye dâvet ettiler, onları koruyacakları ve kendi aile bireyleriymiş gibi bağırlarına basacakları sözü verdiler Böylece Müslümanların en büyük kısmı gizlice ve küçük gruplar halinde Medine'ye hicret etti, (3) Kısa zamanda, Mekke'li Müslümanların hemen hepsi Medine'ye göç etti Yanlızca Hz Ebû Bekir ile Hz Ali'yi, Hz Peygamber Mekke'de alıkoymuştu

Böylece İslâmiyet Medine'de de yayılmaya başladı Bu durum Kureyş ileri gelenlerini daha da telâşlandırdı Medine'nin

kuvvetli bir İslâm merkezi haline gelmesinin aleyhlerine olacağını anladılar Konuyu tartışmak ve bir hal çâresi bulmak üzere

"Dâru'n - Nedve" denilen yerde toplandılar Uzun uzun görüştüler ve tartıştılar Sonunda kendilerine kurtuluş yolunu

göstermekten, dünya ve ahirette mutlu olmaları için çaba harcamaktan başka bir şey yapmayan, Peygamberimiz (sas)'i

öldürmeye karar verdiler Kendilerince çok gizli olarak aldıkları bu karar ve plânlarından Kur'an-ı Kerimde şöyle

bahsedilmektedir; "İnkâr edenler, seni bağlayıp bir yere kapamak veya öldürmek, ya da sürmek için düzen kuruyorlardı Allah düzen yapanların en iyisidir" (4)

Müşriklerin bu korkunç plânlarını Cebrâil (as) Peygamberimiz'e haber verdi: "Bu gece, her zaman yatmakta olduğun

yatağında yatmayacaksın, evini terk edeceksin" dedi Böylece Hz Peygamber'e hicret için izin verildi Peygamberimiz Hz

Ali'yi çağırdı: "Ben Medine'ye gidiyorum Sen bu gece benim yatağımda yat, hırkamı üstüne ört Müşrikler beni yatıyor

sansınlar, onlara bir şey sezdirme Sabahleyin şu emânetleri sahiplerine ver Ondan sonra sen de hemen gel" dedi

Ortalık kararınca, Kureyş'in seçme cânileri evin etrafını sardılar Sabahleyin evinden çıkarken hep birden saldırıp

öldüreceklerdi Hz Ali, Rasûl-i Ekrem'in yatağına yattı Hz Peygamber eline bir avuç kum alıp evini çeviren müşriklerin

üzerine saçtı Saçılan kum taneleri, cânilerden her birine isâbet etmiş, hepsi de derin bir uykuya dalmışlardı Peygamberimiz

(sas) "Yâ-sin " Süresi'nin şu anlamdaki âyetini okuyarak aralarından geçip gitti: "Biz onların önlerine ve arkalarına birer

sed çektik, böylece gözlerini perdeledik Onlar artık elbette görmezler" (5)

Rasûlü Ekrem gece evinden ayrıldıktan sonra Kabe'yi tavaf etti Sonra doğduğu yerden ayrılış hüznünü ifade eden şu sözleri

söyledi "Ey Mekke! Sen Allah katında yeryüzünün en hayırlı ve en bana sevimli yerisin Eğer çıkmak zorunda

bırakılmasaydım senden ayrılmazdım" (6) Ertesi gün öğle sıcağında Hz Ebû Bekir'in evine vardı Allah'ın emriyle beraber

Medine'ye hicret edeceklerini bildirdi

Bunun üzerine Peygamber Efendimiz (sas), Hz Ebû Bekir'le birlikte Mekke'den çıkıp, Sevr Dağı'na gelerek oradaki

mağarada saklandılar Kureyş'in araması bitinceye kadar, üç gün üç gece mağarada kaldılar Hz Peygamber'i ve Ebû

Bekir'i arayanlar, iz sürerek nihâyet Sevr'deki mağaranın ağzına kadar geldiler Ayak sesleri ve konuşmaları içeriden

duyuluyordu Hz Ebû Bekir, başını kaldırdığı zaman onların ayaklarını görmüş ve heyecanla: "Ya Resûlâllah, eğilip baksalar,

bizi görecekler" demişti, bunun üzerine Peygamber Efendimiz: "Korkma, Allah'ın yardımı bizimledir (7) İki yoldaş ki,

üçüncüsü Allah'tır, hiç endişe edilir mi?" buyurdu(8)

Takipçiler Sevr dağına henüz çıkmadan, bir örümcek mağaranın ağzına ağ örmüş, bir çift beyaz güvercin yuva yapıp yumurt-

lamıştı Bu durumda Kureyşliler, mağaranın içine bakmanın ahmaklık olacağını düşünerek bırakıp gittiler

Resûlüllah'a ilk vahiy Hîra (Nûr) dağındaki mağarada gelmişti Hiradaki mağara ile Serv'deki mağara arasında geçen müddet,

HzPeygamberin, Peygamberlik hayatının Mekke devrini teşkil etmişti Sevr dağındaki mağaradan başlayan hicret ise, Mekke

devrinin sonu, Medine devrinin başlanğıcı olmuştur(9) Hicret yolculuğunda Peygamberimiz, iki önemli takiple karşılaştı

Müdliçoğullarından Surâka, Kureyş'in ilân ettiği mükâfatı ele geçirmek hevesiyle, kendi bölgelerinden geçmiş olan hicret

kafilesini tâkibe koyuldu Atını dörtnala sürerek Resûlûllah'a ve arkadaşlarına yaklaştığı sırada atı sürçüp kapaklandı Kendisi

de yere yuvarlandı Yeniden atına binip koşturdu Tam yaklaştığı sırada atının ön ayakları kuma saplandığı için, yine düştü Atını

zorlukla kurtardı Surâka'nın morali iyice bozulmuştu Hz Peygamber'den özür diledi Yazılı bir emanname alarak geri döndü, diğer takipçileri de "ben aradım, boşuna yorulmayın, bu tarafta yok" diyerek geri çevirdi

Eslemoğullarından Büreyde de, Kureyş'in ilân ettiği mükâfatı alabilmek için Resûlüllah'ı tâkibe başlamıştı Fakat ilk görüşte

yanındakilerle birlikte müslüman oldu Daha sonra başındaki beyaz sarığı çözerek mızrağının ucuna bağladı; "sizin gibi şanlı bir

kafile bayraksız gitmez İzin verirseniz ilk alemdârınız olayım" diyerek tâ Kubâ Köyü'ne kadar bu şanlı Kâfileye bayraktarlık

yaptı

Hz Peygamber'in yola çıktığı Medine'de duyulmuştu Bu yüzden Medineliler, Rasûl-i Ekrem (sas)'i karşılamak üzere her

sabah şehir dışına çıkıp bekliyorlardı 12 Rabîulevvel Pazartesi günü yine öğleye kadar beklemişler, sıcak bastırınca ümitlerini

kesip dönmüşlerdi Bu esnâda bir iş için evinin çatısına çıkan bir Yahûdi, bir kafilenin uzaktan gelmekte olduğunu gördü ve

yüksek sesle:

"İşte günlerdir yolunu beklediğiniz devletli geliyor "diye haykırdı Medineliler, bir bayram sevinci içinde yollara döküldüler

Hz Peygamberi Medine'ye yaya yürüyüşle 1 saat uzaklıkta Kubâ köyünde karşıladılar Peygamberimiz burada, Amr b Avf

oğulları'nda 14 gece misâfir kaldı Bu esnâda Kur'an-ı Kerim'de "takvâ üzere yapıldığı" bildirilen Kubâ Mescidini binâ etti

ve burada namaz kıldı (10)

Hz Peygamber'den 3 gün sonra tek başına yola çıkmış olan Hz Ali de gündüzleri gizlenip, geceleri yürüyerek, Kubâ'da iken

kafileye yetişti

14 gün sonra, bir Cuma günü Peygamberimiz devesine bindi Karşılamağa gelenlerle muhteşem bir alay içinde Medine'ye

hareket etti Yolda "Sâlim b Avfoğulları"na ait "Rânûna Vâdisi"nde öğle vakti oldu Hz Peygamber, burada arka arkaya iki hutbe okuyarak ilk cuma namazını kıldırdı Bu ilk cuma hutbesinde, Sevgili Peygamberimiz, İslâm'ın bazı temel prensiplerine temas ettiği için, burada nakletmeyi faydalı görüyorum; Rasûl-i Ekrem, birinci hutbeye Allah'a hamd ve senâ ederek başladı ve şöyle devam etti:

"Ey insanlar, ölmeden önce Allah'a tevbe ediniz, fırsat elde iken iyi işlere koşunuz Allah'ı çok anmak, gizli ve âşikar çok

sadaka vermek suretiyle O'nunla aranızdaki bağı kuvvetlendiriniz Böyle yaparsanız, rızıklandırılır, yardım görürsünüz,

kaçırdıklarınızı tekrar elde edersiniz"

Biliniz ki, Cenâb-ı Hak, içinde bulunduğum yılın bu ayında, bugün şu bulunduğum yerde cuma namazını kıyâmete kadar,

üzerinize farz kıldı Hayâtımda veya benden sonra -âdil veya zâlim- bir imamı olduğu halde önemsiz gördüğü veya inkâr ettiği

için, kim bu namazı terkederse, Allah onun iki yakasını bir araya getirmesin ve hiçbir işine hayır vermesin Biliniz ki, böylesini,

tevbe etmedikçe, ne namazı, ne zekâtı, ne haccı, ne orucu, ne de herhangi bir iyiliği Allah katında bir değer taşır Ancak, kim

tevbe ederse Allah tevbesini kabul eder (11)

Ey insanlar, âhiret için azık hazırlayıp önceden gönderin Hepiniz ölecek ve sürünüzü çobansız bırakacaksınız Sonra Rabbiniz

-arada tercüman veya perdedâr olmaksızın- bizzat:

-Sana benim peygamberim gelip haber vermedi mi? Ben sana mal vermiş, ihsanda bulunmuştum Sen bunlardan âhiretin için ne

gönderdin, diye soracaktır O kimse sağına, soluna bakacak, hiçbir şey göremeyecek Sonra önüne bakacak, orada

cehennem'i görecek Öyleyse yarım hurma ile de olsa, kendini ateşten korumaya gücü yeten, bunu yapsın Buna gücü

yetmeyen, bâri güzel sözle kendini kurtarsın Çünkü bir iyiliğe 10'dan 700 katına kadar sevap verilir Allah'ın selâm ve

rahmeti üzerinize olsun"

Hz Peygamber, birinci hutbeyi böylece bitirdikten sonra, ikinci hutbede de şunları söylemiştir:

"Hamd Allah'a mahsustur O'na hamdeder, ondan yardım dileriz Nefislerimizin şerlerinden ve kötü işlerimizden Allah'a

sığınırız Allah'ın hidâyet verdiğini kimse saptıramaz O'nun saptırdığını da kimse doğru yola koyamaz

Allah'tan başka ilâh olmadığına şahâdet ederim O birdir, eşi, ortağı ve benzeri yoktur Sözlerin en güzeli, Allah Kitabı

(Kur'an-ı Kerim) dir Allah'ın, kalbini Kur'an ile süslediği, küfürden sonra İslâm'a soktuğu, Kur'an-ı, diğer sözlere tercih

eden kimse felâh bulup kurtulmuştur

Allah'ın sevdiğini seviniz Allah'ı bütün kalbinizle (can ve gönülden) seviniz Allah kelâmı Kur'an'dan ve zikrinden

usanmayınız Allah'ın kelâmına karşı kalbiniz katılaşmasın

Yalnız Allah'a kulluk edip, ibâdetinizde Ona hiçbir şeyi ortak yapmayınız Ondan hakkıyla sakınınız Yaptığınız iyi şeyleri

dilinizle doğrulayınız Aranızda Allah'ın rahmet ve merhametiyle sevişiniz Allah'ın selamı ve rahmeti üzerinize olsun"(12)

Cuma namazından sonra Hz Peygamber (sas), Medine'ye hareket etti Medine, tarihinin en önemli gününü yaşıyordu Halk,

bayram sevinci içinde, Kubâ'dan itibâren yolu, iki taraflı doldurmuştu Rasûl-i Ekrem'in anne tarafından akrabası olan

Neccâroğulları, O'nu karşılamaya gelmişlerdi Ensâr'ın ileri gelenleri O'na yaklaşarak:Ey Allah'ın Resûlü! İşte evlerimiz, işte

mallarımız, işte canlarımız emrinize hazır" dediler Peygamberimiz, onları taltif ve gönüllerini hoş ederek yoluna devam etti Tam şehre gireceği sırada kalabalık o dereceyi bulmuştu ki kadınlar, damların üzerine çıkarak şöyle şiir söylüyorlardı:

"Veda tepesinin sırtlarından ay doğdu üstümüze,

Allah'a davet eden bulundukça şükretmek vacip oldu bize"

Küçük kızlar def çalarak şenlik yapıyorlar ve şu şarkıyı terennüm ediyorlardı:

"Biz Neccâr oğullarının kızlarıyız,

Ne mutlu bize Muhammed'in komşularıyız"(13)

Medine halkı, Resûlüllah (sas)'in gelişinden duyduğu sevinci, hiçbir şeyden duymamıştı Herkes Peygamber Efendimizi, kendi

evinde misafir etmek istiyor, "Ey Allah'ın Rasûlü, bize buyurunuz" diyerek deveyi durdurmak istiyorlardı Hz Peygamber ise, kimseyi gücendirmemek için devesini serbest bırakmıştı

"Siz deveyi kendi haline bırakınız O memurdur, emrolunduğu yere gider" diyerek dâvet edenlerden izin istiyordu Nihâyet

deve, halen "Mescidü'n-Nebi"nin bulunduğu boş arsada çöktü, Rasûlüllah (sas) inmedi Deve kalkarak birkaç adım

gittikten sonra geri dönüp ilk çöktüğü yere yeniden çöktü, bir daha kalkmadı Hz Peygamber, devenin üzerinden inerek:

"Akrabamızdan en yakın kimin evi?" diyerek etrafındakilere sordu Hâlid b Zeyd:

"İşte evim, işte kapısı, buyurunuz Yâ Rasûlâllah" diyerek, Rasûl-i Ekrem'i dâvet etti Peygamber Efendimiz böylece Hz

Halid'in misafiri oldu Bu misâfirlik, "Mescidü'n-Nebi" nin inşaatı tamamlanıncaya kadar yedi ay devam etti

Rasûlüllahın hicreti Peygamberliğin 13'üncü yılında, 12 Rabiulevvel de olmuştur Bu tarih, aynı zamanda Peygamber

Efendimizin 53'üncü doğum yıldönümüdür

Hicretle, 23 yıl süren peygamberlik devrinin 13 yıllık "Mekke Devri" sona ermiş, 10 yıllık "Medine Devri" başlamıştır(14)

Hz Peygamber (sas), Medine'ye geldiklerinde, burada yaşayan yabancılarla, dayanışma temeli üzerine bir antlaşma

imzalamıştı Bu antlaşma, İslâm Dininin Müslüman olmayan topluluklarla barış içinde yaşamaya ve onlarla dâima iyi ilişkiler

içinde olmaya ne kadar önem verdiğini göstermektedir Yine Sevgili Peygamberimiz, Mekke'den gelen göçmenlerle Medine'li

Müslümanlar, yani "Muhacirler" ile "Ensar" arasında kardeşlik kurmuştu Bu kardeşlik esasına göre, Medine'li

Müslümanlar mallarının yarısını göçmen kardeşlerine vermişlerdi ki, tarihte bu dayanışma ve yardımlaşmanın bir benzerini daha

göstermek mümkün değildir Böylece, Medine şehrinde ilk İslâm topluluğu, kardeşlik ve dayanışma temelleri üzerine oluşmaya

başlamıştır

Böylece Hicret, ilk Müslümanların, sıkıntılı günlerden kurtulmalarına ve kardeşlik esası üzerine kurulan toplum hayatına

kavuşmalarına vesile olmuştur

Ayrıca İslâmiyet, Mekke şehri hudutları dışına Hicret'le taşmış ve bu güneş, dünyaya Medine ufuklarından yayılmıştır

medine dönemi

Insanligin, cehaletin, sirkin ve putperestligin karanligindan ilâhi gerçeklerin aydinligina kavusup, ebedî kurtulusa erebilmesi için gönderilen son din olan Islâm'in örnek bir topluluk tarafindan nasil yasanacaginin ortaya kondugu ve insani insana köle olmaktan kurtaran, bunu bütün insanligi kucaklayacak s ekilde hakim kilmanin bir vasitasi olan Islâm'in devlet sisteminin kuruldugu Medine'ye hicretle baslayip, Resulullah (sas)'in ölümüne dek süren on senelik teblig ve cihat dönemi

Islâm, Resulullah (sas)'in yirmi üç yillik bir tevhid mücadelesi sonucunda tamamlanmis, kemale ermistir Bu tebligin, ilk ayetin vahyolusundan Resulullah'in Medine'ye hicretine kadar olan on üç senelik bölümü Mekke Dönemi* olarak adlandirilir Mekke Dönemi, müslümanlarin takibata ugradigi, her türlü eziyet ve iskencenin onlara acimasizca reva görüldügü bir dönemdir Allah Teâlâ, mustaz'aflardan olus an bu ilk inananlar toplulugunu insan tahammülünün ötesinde zorluklarla imtihan ediyor, kurulacak Islâm devletinin sarsilmaz temel taslari olmalari için ruhî bir hazirlik safhasindan geçiriyordu Bu insanlar ayni zamanda kiyamete kadar gelecek müslüman nesillere, tagutlarin yildirma ve her türlü iskencelerine karsi nasil tahammül etmeleri gerektiginin örneklerini veriyorlardi

Mekkeli müsrikler, inananlari susturmak için bütün yollari denemis, ancak uyguladiklari zalimce yöntemler neticesinde, iman edenlerin dinlerinden vazgeçeceklerini umduklari halde, onlarin imanlarinda daha da saglamlastiklarini ve kendilerine karsi koymada dirençlerinden hiç bir sey kaybetmediklerini görmüslerdi Bu, onlarin tamamen sertlesmelerine ve müslümanlarin Mekke'de yasamalarini imkânsiz kilacak kararlar almalarina sebep olmustu

Bir zaman sonra boykot edilen ve görüldükleri her yerde saldiriya ugrayan müslümanlar için Mekke'de barinma imkânlari tamamen ortadan kalkmisti Bu insanlar, sirf rabbimiz Allah'tir dedikleri ve onlarin taptiklari saçma ilâhlarina tapinmayi reddettikleri için bütün bu zulümlere muhatap oluyorlardi Peygambere tabi olan ve müslümanca yasamak için her seyini feda etmeye hazir bu insanlar imanlarindan dolayi zulüm görmeyeceklerini bildikleri Habesistan gibi uzak ve yabanci bir diyara hicret etmek zorunda kalmislardi Ancak bu hicret Mekke'de dayanilmaz baskilardan bunalan Müslümanlarin bir an olsun rahatlayabilmeleri için, geçici bir çözüm olarak düsünülmüstür

Bu arada kendisine iman etmedigi halde Resulullah (sas)'i müsrik zorbalarin bütün saldirilarina karsi korumayi, her türlü zorlama ve tehditlere ragmen sürdüren amcasi Ebu Talib vefat edince onun yerine Hasimogullarinin basina Islâm'a karsi en acimasiz kimselerden biri olan Ebu Leheb geçmisti Artik Resulullah için Mekke yasanmaz bir hale gelmisti O, Mekke'de ilâhî merhamete karsi, kalpleri mühürlenmis müsriklerin her gün degisik türde saldirilarina maruz kaliyordu Bunun üzerine o, kendisinin tebligine kulak verebilecek baska topluluklara yönelmek zaruretini hissetmisti Bunun için ilk önce Taif'e gitmis, ancak orada kimseye birsey dinletemedigi gibi, tasa tutulmustu O, Mekke'den ayrildigi zaman Ebu Leheb onu "toplum disi" ilân ederek tekrar Mekke'ye dönmesini de engellemek istemisti Bu durumda birilerinin ona eman hakki tanimasi gerekiyordu ki, Mekke'ye girebilsin Kendisini himayesi altina almak için müracat ettigi üçüncü kimse olan Mut'im Ibn Adiyy bu istegini kabul etmis ve tekrar Mekke'ye geri dönebilmisti Tevhidî gerçekleri teblig görevine baslamasindan sonra çektigi onca izdirablara ve her geçen gün sistematik bir sekilde zorlasan güçlüklere ve kavminin azginliklarina ragmen o, Allah'in kelimesini yüceltmek için yilmadan ve hiç bir tehlikeden korkmadan sarsilmaz bir kararlilikla mücadelesini sürdürmüstür

Resulullah (sas), tevhid akidesini insanlara teblig etmede; Mekke panayirlarina ticaret ve cahilî âdetler üzere haccetmek için gelen yabancilari hedef almaya yöneldi

Onlara Allah Tealâ'nin kendisine vadettigi gerçekleri bildirerek, kendisine sahip çikmalarini istiyordu Resulullah onlara s öyle diyordu: "Beni himayeniz altina alin ve benim sözlerimi dinleyin; görürsünüz ki, Iran ve Bizans Imparatorluklarinin sahip ve efendileri sizler olursunuz" Ancak o, girdigi onbes çadirdan da red cevabi alarak kovulmustu Neticede Allah Tealâ'nin takdir ettigi ve hidayetine lâyik gördügü bir grubu Akabe mevkiinde Islâm'a davet ettiginde, onlar hiç tereddüt göstermeden iman etmislerdi Alti kisilik bu küçük topluluk, Medine'de sürekli mücadele halinde olan iki rakip kabileden Hazrec kabilesine mensup kimselerden olusuyordu Bu alti kisi memleketlerine döndüklerinde, büyük bir heyecanla iman ettikleri yeni tevhidî dinlerini diger insanlara anlatmaya koyulmuslardir Bir sonraki yil yine Akabe mevkiinde Resulullahla bulusan on iki Medineli'den onu Hazrecli ve ikisi de Evs kabilesindendi Iste bu bulusmadadir ki, Medine döneminin temellerini olusturan ve tarihe birinci Akabe bey'ati olarak geçen bey'at gerçeklesmisti

Resulullah (sas), onlara dinin bir takim temel prensiplerini bildirmis ve bunlara uymalari konusunda onlardan kesin söz almisti Resulullah (sas), Islâm'i ögretmek için Mus'ab b Umeyr'i onlara hoca tayin ederek Medine 'ye göndermisti Bir yil sonra Mus'ab, Resulullah'a sundugu raporunda Medine'de Islâm'in konusulmadigi bir evin kalmadigini bildiriyordu

Birinci Akabe Bey'atin'den bir yil sonra, yine ayni mevkide bu sefer, ikisi kadin yetmis üç kisiden olusan Medineli müslümanlarla bulusmus ve Ikinci Akabe Bey'ati olarak adlandirilan bey'at gerçeklestirilmisti Bu bey'atla Resulullah Medinelilere, Medine'ye hicret etmek istedigini bildirmis ve kendisini bütün düsmanlarina karsi koruyacaklarina ve emrinden ayrilmayacaklarina dair kesin söz vermelerini istemisti Medineli müslümanlar, Resulullah (sas)'i savasta ve barista, her türlü tehlike ve tehditlere karsi koruyacaklarina dair söz vermislerdi

Resulullah (sas), Medine'de olus an Islâm cemaatini te skilatlandirmak maksadiyla her sop için bir baskan seçmis ve bunlarin hepsine birden, Es'ad Ibn Zürâre'yi baskan tayin etmisti

Bu bey'attan sonra Resulullah (sas)'a Medine'ye hicret emri verildi (Buharî, Menâkibul-Ensar, 45) Bunun üzerine Mekke'de bulunan müslümanlar küçük gruplar halinde Medine'ye gitmeye basladi Kisa zaman sonra Mekke'de, yakinlari tarafindan engellenen kimseler ve Resulullah (sas), Hz Ebu Bekir ve Hz Ali'den baska kimse kalmamisti Islam'in bu sekilde Mekke disina tasmasi, Mekke sehir devletini idare edenleri tedirgin etmisti Çünkü onlar, Resulullah (sas)'in Medine'de meydana getirecegi gücün ileride kendi müsrik yönetimlerine son verecek bir duruma gelmesinden korkuyorlardi Zaten Hicret, Müslümanlar için bir kaçis degildir Zira onlar Allah'tan baska korkulacak bir gücün varligina inanmiyorlardi Onlar, Allah ve Resulünün emrettiklerine uyarak dinleri ugruna her seylerini feda etmislerdi Bu hicret, Allah Teâlâ'nin tesbit etmis oldugu bir hareket stratejisinin uygulanmaya konmasindan baska bir sey degildir

Tehlikenin boyutlarini kavrayan Mekke müsrikleri, önemli kararlarini almak için toplandiklari bir meclis olan Darü'n-Nedve'de bir araya gelerek Resulullah'i öldürme karari almislardi Ancak onlar, Allah Tealâ'nin Resulünü korumakta oldugundan habersizdiler Onlarin kurdugu komplo hiç bir ise yaramamis, Resulullah (sas), Hz Ebu Bekir (ra) ile yaptigi tehlikeli bir yolculuktan sonra Medine'ye ulasmisti O, ilk önce Medine'nin girisinde Kuba köyünde konaklamis ve burada bir mescit insa etmisti

Kuba'da birkaç gün dinlendikten sonra Medine'ye hareket eden Resulullah (sas)'i Medineli müslümanlar büyük bir cosku içerisinde karsilamis ve herkes, onu evinde konaklama serefine nail olmak için yarisa girmislerdi O, basini bos biraktigi devesinin çöktügü bos arsaya en yakin olan Ebu Eyyub el-Ensarî'nin evine yerlesmisti

Resülullah (sas)'in Kübaya ulas masiyla Islâm vahyinin Mekke dönemi olarak adlandirilan ve kendine has bir özelligi olan dönemi kapaniyor ve Islâm'i insanlara ulastirip, onlarin müsrik zorbalarin tahakkümünden ve sirkin karanligindan kurtarmak için kuvvetin teskilatlandirilip, devlet sekline sokulmasiyla birlikte Resulullah (sas)'in vefatina kadar on sene sürecek olan yeni bir dönem basliyordu

ILK YAPILAN MESCID

Resulullah (sas)'in ilk isi devesinin çöktügü arsayi sahiplerinden satin alarak buraya bir mescit insa etmek olmus tur Mescid-i Nebî adi ile anilan bu mekânin Islâm devletinin olusumu ve yönetilmesinde gördügü fonksiyon oldukça büyüktür

MESCIDU'N-NEBEVI

Resulullah (sas)'in Medine'ye hicretinden hemen sonra ashabiyla birlikte bina ettigi mescit Bu mescit, Mescid-i Resul, Mescid-i Serîf, Mescid-i Saadet ve Mescid-i Nebevî adlariyla da anilmaktadir Mescid-i Haram ve Mescid-i Aksa'dan sonra yeryüzündeki mescitlerin en faziletlisidir

Resulullah (sas), Hicret yolculugunda kisa bir müddet Medine'nin disinda bulunan Kuba köyünde kalmisti Bu esnada Kuba mescidi adiyla bilenen mescidi insa ettirmisti Buradan yola çikip, Medine'ye girdigi zaman, Resulullah (sas), misafir edip agirlama serefine nail olabilmek için herkes birbiriyle yarisa girmisti Kendisini davet edenlere Resulullah (sas); "Birakin deve serbestçe yürüsün O bizi Allahin razi olacagi bir yere kadar götürecektir" diyordu Deve bir süre yürüdükten sonra, iki yetim kardese ait bos bir arsaya çöktü Buraya evi en yakin olan Ebu Eyyub el-Ensarî, Resulullah (sas)'in esyalarini alip sevinçli bir halde evine tasidi (bk Hicret mad)

Resulullah (sas)'in devesinin çöktügü bu arsa sahipleri olan Neccarogullarindan Sehl ve Suheyl hibe etmek için israr ettilerse de Resulullah (sas) bunu kabul etmedi ve on dinar gibi sembolik bir meblag karsiliginda burayi satin aldi Bu bedeli Hz Ebu Bekir (ra) ödedi

Ibn Sa'd, Resulullah'in Medine'ye hicretinden önce Esad ibn Zurare'nin arkadaslariyla burada namaz kildigini, ayrica cuma namazlarini da burada kildirdigini nakletmektedir Etrafi çevrili olan bu arsanin hemen bitisiginde, cahiliye insanlarinin gömülü bulundugu bir mezarlik vardi Resulullah bu mezarligin kaldirilmasini istedi Böylece mescidin insa edilecegi arsa genisletilmis oldu Ayrica burada bulunan su birikintisi de yok edildi (Nesaî, Mesâcid, 12; Ibn Sa'd Tabakatül-Kübrâ, Beyrut, ty, I, 239)

Bu arsa üzerinde hemen bir mescit bina edilmeye baslandi Ensar, Muhacir ve diger gönüllü kimselerin de katildigi kalabalik bir isçi-usta toplulugu tarafindan yürütülen çalismalar sonunda mescit, kisa sürede bina edildi Resulullah (sas) çalismalari idare edip, mescidin kible tarafindaki temellerinin atilmasi ve diger planlamalari yapmakla yetinmeyip, çalismalara bir isçi gibi tas, kerpiç tasiyarak katilmistir O, bu çalismalar esnasinda su beyitleri söylüyordu: "Allahim! Ahiret hayatindan bas ka hayat yoktur Ensara ve muhacirûna magfiret et" (Ibn Sa'd age, I, 239-24I)

Temeller toprak seviyesine kadar tas, zeminden yukarisi ise kerpiç kullanilarak bina edildi Temel yaklasik olarak bir buçuk metre derinliginde açilmisti

Eni-boyu yüzer zira (bir zira =kirkbes santim) olmak üzere, kare seklinde insa edilen mescidin mihrabi Beytu'l-Makdis yönüne denk düsecek sekilde kuzey duvarinda isaretlenmisti Üç tane kapidan biri güney tarafindaki arka duvarda, ikincisi bati tarafindaki duvarda, üçüncüsü ise Resulullah (sas)'in hücrelerinin bulundugu dogu tarafinda idi Bu kapiya Cibril kapisi denirdi

Resulullah (sas), ilk önceleri bir hurma kütügü üzerine çikarak hutbe okurdu Bir zaman sonra bizzat Resulullah (sas)'in istegi veya ashabin, cemaatin kalabaliklastigini ve arkadakilerin hutbe okurken onu göremediklerini bildirmeleri üzerine, bir kaç basamakli bir minber yapilarak, mescite yerles tirildi (Buhârî, Cuma, 26; Ibn Sa'd, age, I, 25I-251)

Hicretten on alti ay sonra Kiblenin yönü Beytullah tarafina çevrildigi zaman, güneydeki kapi kapatilarak, burasi mihrab yapildi, Kuzeydeki duvarda da bir kapi açildi Mescitte namaz kilinan yerin üzeri açikti Ancak mescitin ortasinda, hurma agacindan yapilan direkler üzerinde, hurma, dal ve yapraklarindan bir gölgelik yapilmisti

Mescitin dogu tarafinda duvara bitisik olarak Resulullah (sas)'in hanimlari Hz Âise (ranh) ve Hz Sevde (ranh) için, iki oda insa edilmisti Ayrica yine mescite bitisik olarak, gündüzleri bir egitim-ögretim yeri, geceleri ise, evsiz kimseler ve misafirlerin barinmasi için "Suffa" denilen üzeri kapali bir bölüm eklenmisti Resulullah (sas)'e ait odalara, zamanla yedi oda daha eklenerek oda sayisi dokuza çikmistir Bunlarin hepsi kerpiçten idi (Ibn Sa'd, age, I, 499)

Medine'de insa edilen bu mescit ayni zamanda, kurulan Islâm devletine ait bütün faal iyetlerin yürütüldügü bir merkez niteliginde idi Resulullah, ashabiyla orada istisare eder, savas ve baris kararlarini orada alir, elçi heyetlerini orada kabul eder, savasa çikacak ordulari orada techiz ederek yola çikarir, topluma ait bütün meseleler orada çözüme kavusturulur, hatta gerektiginde suçlular ve esirler baglanmak suretiyle orada hapsedilirdi (Nesei, Mesâcid, 2I)

Egitim-ögretim faaliyetleri, mescitin "Suffa" denilen kisminda yerine getiriliyordu Islâm ümmetinin nüvesini olusturan Ashab ve seç kin sahabe âlimler, Islâmda ilk üniversite sayilabilecek bu mekanda yetismis lerdi Islâm'in esaslarini ögrenmek üzere Medine disindan gelenler için ayni zamanda bir yatakhane vazifesi görüyordu (Ibn Sa'd age, 255) Bir defasinda, Temim kabilesine mensup yetmis kisi burada barindirilmis idi (Ahmed b Hanbel, III, 371)

Resulullah (sas), burada bizzat dersler veriyordu Ancak, yeni gelen ve baslangiçta olan ögrencilere okuma yazmayi ve Kur'an-i Kerim'i ögreten diger ögretmenler de bulunmakta idi Medine'den ve uzak yerlerden olmak üzere burada okuyan ögrencilerin dört yüz kisi gibi bir sayiya ulastigi oluyordu Burada barinanlarin ihtiyaçlarinin büyük bir bölümü, cömert sahabeler tarafindan kars ilanmaktaydi (M Hamidullah, Islam Peygamberi, Istanbul, 198I, II, 832)

Medine'de bir evi ve ailesi olmayan fakir kimseler de Suffa'da yatip kalkiyor, ihtiyaçlarini buradan sagliyorlardi (Ibn Sa'd age, 255)

Mescid-i Nebevi, ilk insa edilisinden sonra bir takim genisletme faaliyetleri gördü Hayber'in fethinden sonra Resulullah (sas), mesciti bir miktar genisletmisti Resulullah (sas), vefatindan kisa bir müddet önce, Hz Ebu Bekir'in kapisi hariç odalardan mescite açilan bütün kapilari kapattirmisti (Buhari, Ashab, 3) Resulullah (sas) vefat ettiginde Hz Âise (ranha)'ye ait odada defnedilmistir

Ilk ciddi genisletme, Hz Ömer (ra)'in hilâfeti zamaninda yapildi Güney tarafindan bes, Bati ve Kuzey taraflarindan da onar metre ilave yapildi Dogu tarafina ilâve yapilmadi ve Resulullah (sas)'in hanimlarinin odalari oldugu gibi kaldi Kuzey, dogu ve bati duvarlarinda ikiser tane olmak üzere, kapi sayisi altiya çikarildi Hz Ebu Bekir ve Hz Ömer vefat ettiklerinde Peygamber (sas)'in yanina defnedilmislerdir

Hicretin yirmi dokuzuncu yilinda Hz Osman (ra), mesciti yeniden insa ettirdi Duvarlari süslü tas ile yeniden örüldü Tas sütunlar kullanilarak mescitin bir kisminin üzeri kapatildi Kapilarinin sayisinda bir degisiklik yapilmadi Bu yenileme ile mescitin genisligi yüz elli zira, uzunlugu ise yüz altmis zira'a çikmis tir (Ibnu'l-Esîr, el-Kâmil fi't-Tarih, III,1I3; Suyütî, Tarihu'l-Hulefa, Beyrut 1986, 173)

Emevîler zamaninda, Medine Valisi Ömer b Abdülaziz eliyle mescit yeniden insa ettirildi Hicrî aaaaen sekiz'den, doksan bire kadar süren çalismalarla mescit, dogu, bati ve kuzey yönlerinden genisletilmisti Peygamber (sas)'in hanimlarinin odalari Mescide katilmis tir (Ibn Sa'd, age, I, 399) Resulullah (sas)'in kabr-i serifleri Hz Âise (ranh) validemizin odasinda bulundugu için bu odanin sadece bir bölümü mescite dahil edildi

Mescitin duvarlari tas ve kerpiç kullanilarak yapilmis ve mermerlerle kaplanarak süslenmisti Tavani da Hindistan'da yetisen saac agaci ile örtüldü ve altin suyu ile yaldizlandi Bu yenileme ile mescitin uzunlugu ikiyüz zira, genisligi de yüz altmis yedi zira çikmistir Sütunlari mermerden yapilarak, sütun basliklari altinlarla süslendi Eyvanlarin yapiminda taslar kursun kullanilarak birbirine geçirilip saglamlastirildi Ravza-i Mutahhara (Resulullah (sas)'nin kabrinin bulundugu yer)'in tavani saac agaci ile örtülerek yazilarla süslendi Ilk olarak mihrab ve dört tane de minare yapildi

Abbasîlerden el-Mehdî, Hicrî 162-778'de kuzey tarafindan genisleterek, üç yil süren çalismalarla mesciti yeniledi Yine 2I2 (817) yilinda Me'mun, mesciti tekrar restore ettirdi

576 (118I) yilinda en-Nasir Lidinillah, Resulullah (sas)'den kalan degerli esyayi muhafaza etmek için mescitin sahninda kubbeli bir oda yaptirdi Hz Âise (ranh)'in sakladiklarindan bulabildiklerini buraya koydu Bunlar; Resulullah (sas)'in vefat ettigi zaman giymekte oldugu çuhadan yapilmis rida ve izar, atlas kumas ile islemeli sal bir cübbe, Bürde-i Saadet, seccade, sancaklar, bir kisim resmi evrak ve Ashabdan bazilarina ait bir takim esyadan ibaretti

654 (1256) yilinin Ramazan ayinin ilk cuma günü, kandilleri yakan kandilcinin ihmali, kutsal emanetlerin korundugu sahndaki kubbeli oda hariç, mescidin tamamen yanmasina sebep olmustu Abbasîler'den el-Mu'tasim, 655 (1257) yili hac mevsiminde ustalar ve malzeme göndererek mescitin yeniden insa edilmesini sagladi Yemen Meliki Muzaffer ve Misir Meliki Nureddin Ali Ibn Mu'iz'in de i stirak ettigi bu çalismalarla hücre-i nebeviye ve duvarlarin bir kismi yeniden yapilmisti Melik Muzaffer, Yemen'de yaptirdigi sanat degeri çok yüksek bir minberi de Mescite yerlestirmisti Ancak, imar isi tamamlanamamisti 685 (1295)'de Baybars, yarim kalan insaati tamamladi ve küçük buldugu Melik Muzaffer'in minberini kaldirarak yerine, Misir'dan getirttigi daha büyük ve sanat bakimindan daha zarif bir minberi yerlestirdi 886 (1481) Ramazaninin 13 günü minarelerden birine isabet eden yildirim, mescitin yanarak, duvarlarinin yikilmasina sebep oldu Minber, mushaflar ve kitaplarin tamami yandi Ravza-i Mutahhara ve sahndaki kubbeli oda bu yangindan zarar görmemisti

Misir Memlûk Sultani Esref Kaytabay, Emir Sankar el-Cemalî'yi kalabalik bir usta kafilesiyle Medine'ye gönderdi

Mescit biraz genisletilerek duvarlar ve minberler yeniden insa edildi Mihrabi da biraz genisleterek, üzerini, çevresindeki direklerin basliklarina oturtulan bir Kubbe ile kapadilar Ravza-i Mutahhara'nin duvarlari üzerine de bir kubbe oturttular Bunun üzerini de sütunlarin tasidigi diger bir kubbe ile kapadilar Sonra, Ravza-i Mutahhara ile kible duvari arasina, etrafini üç küçük kubbenin çevreledigi büyük bir kubbe yapildi Yapilan diger bazi kubbelerle de mescitin bir kismi örtülmüs oldu Yeniden yapilan mihrap, renkli mermerler ile süslendi Rahmet kapisinin yaninda Medrese-i Mahmudiye adiyla anilan bir medrese insa edildi Kaytabay, yapilan bu isler için yüzyirmibin dinar tahsis etmisti

Osmanlilar döneminde Mescid-i Nebevî'nin bakimi titizlikle yerine getirilmis ve aaayin edilmistir I Mahmud, Ravza-i Mutahhara'nin üzerinde bulunan kubbeyi yenileyerek, koyu yesile boyadi Bundan dolayi bu kubbe, Kubbetu'l-Hadra (yesil kubbe) adiyla anilir Misir valisi Mehmed Ali Pasa da Mescid-i Nebevi'de birtakim restorasyon çalismalari yapmistir Mescit, Abdulmecid tarafindan yeniden insa edilmistir Abdulmecid'in bu is için seçtigi ustalar, Akik vadisinde bulunan Hedab denilen kayadan sütunlar ve taslar kestiler Mesciti parça parça insa etmeye basladilar Yani bir kismini yikiyor, yerini hemen yapiyorlardi 1849-1861 yillari arasinda on iki sene süren insa çalismalari ile mescit yeni bastan insa edildi

Mayis 1953'te baslatilan diger bir çalisma ile, ön kismi hariç yeni bastan insa edilerek bugünkü hale getirildi Ilk imar edildiginde yakla sik 2475 m kare büyüklügünde olan Mescid-i Nebî, tarih boyu süren çesitli insa faaliyetleri sonunda 12271 m kare genislige ulasmistir Bugün ise yeniden büyük genisletme çalismalariyla bu alan birkaç katina çikarilacak sekilde büyütülmüs bulunmaktadir

Mescid-i Nebevî'nin Fazileti

Mescid-i Nebevi, Mescid-i Haram ve Mescid-i Aksa'dan sonra, yeryüzündeki mescitlerin en faziletlisidir Bu konuda Resulullah (sas)'den bir çok hadis varit olmustur

Mescid-i Nebî'de, bir bölüm vardi ki, Resulullah (sas) burayi Cennet bahçelerinden bir bahçe olarak nitelemistir Ayrica minberini de ayni sekilde vasiflandirmistir

Bir hadiste söyle denilmektedir:

"Resulullah, bir hurma kütügüne yaslanarak hutbe okurdu Ashabdan biri söyle dedi: "Ya Resulullah! Senin için bir sey yapalim ki, cuma günü üzerine çiktigin zaman insanlar sizi görsün ve hutbenizi duyabilsinler" dedi Bunun üzerine Resulullah; "olur" dedi Üç basamakli bir minber yapildi Daha önce yaslanip hutbe okudugu kütügü geçince, kütükten on aylik gebe devenin inlemesi gibi iniltiler gelmeye basladi Resulullah onu eliyle meshetti ve ses kesildi (Buhârî, Cuma, 26; Nesaî, Cuma, 17; Ibn Mâce, Ikame, 199; Ibn Sa'd, age,I, 239-254)

Resulullah (sas), bu minberin üzerine çiktigi zaman söyle demisti:

"Evimle minberimin arasi Cennet bahçelerinden bir bahçedir ve minberim de Cennet bahçelerinin üzerindedir (Ahmed b Hanbel, II, 36, 45I, 534; V, 41) Diger bir hadis de; "Evimle minberimin arasi, Cennet bahçelerinden bir bahçedir ve minberim havzimin üzerindedir" (Ahmed b Hanbel, II, 236) seklindedir

Minber hakkindaki baska bir hadis-i serifte de söyle buyurulmaktadir: "Minberimin ayaklari Cennet üzerindedir" (Ahmed, b Hanbel, VI 289, 292, 318; Nesaî, Mesâcid, 8)

Bu hadisler, Mescid-i Nebevî'nin, Resulullah'in minberi de dahil olmak üzere, minberi ile evi arasinda kalan bölümün Cennet bahçelerinden birisi hükmünde oldugunu teyit ederek ortaya koymaktadir Buna göre, burada bilinçli bir sekilde bulunan, namaz kilan veya baska bir ibadetde bulunan, yaptigi seyleri Cennet bahçelerinden birinde yapmis gibidir

Yeryüzünde namaz kilmak ve ziyaret etmek maksadiyla yolculuga çikilabilecek üç mescitten birisi Mescidi Nebî'dir Bir hadis-i serifinde Resulullah (sas) söyle buyurmaktadir: "Üç mescitten baska bir yere (ibadet etmek için) özel olarak yolculuk yapilmaz: Mescid-i Horam, Mescid-i Aksa ve Benim mescidim" (Buharî, Fedâilü's-Salat, 1, 6)

Mescid-i Nebî'de kilinan namaz, diger mescitlerde kilinan namazlardan çok daha faziletlidir Sa'd ibn Ebi Vakkas (ra)'dan Resulullah (sas)'in söyle söyledigi rivayet edilmektedir: Mescitimde namaz, Mescid-i Haram hariç, diger mescitlerde kilinan bin rekât namazdan daha hayirlidir" (Ahmed b Hanbel, I,184); Baska bir rivayette "daha faziletlidir" (Hanbel, I, 16; Nesai, Mescid,4) buyrulur

Bunun içindir ki, hac farizasini ifa etmek için bu topraklara yönelen insanlar, bir müddet Medine'de kalarak Mescid-i Nebî'de ibadet etmenin güzelliklerinden faydalanmaya çalisirlar

Namazin disinda, diger hayirli ameller için de Mescid-i Nebevî üstün bir mahaldir Orada yapilan her ibadet kat kat fazlasiyla mükafatlandirilir Bunun böyle oldugunu vurgulamak için Resulullah (sas) bir hadisinde, Allah yolunda cihat ile kiyas yaparak söyle buyurmaktadir: Mescitime bir hayri ögrenmek veya ögretmek için gelen, Allah yolunda cihat eden kimse gibidir Bunun disinda gelen, baskasinin kazancini seyreden kimseye benzer" (Ahmed b Hanbel, II, 418)

Resulullah (sas), Mescid-i Haram ve Mescid-i Aksa yaninda kendi mescidinin konumunu bildirmek maksadiyla söyle demistir: Ben peygamberlerin sonuncusuyum Mescitim de mescitlerin sonuncusudur" (Nesaî, Mesâcid, 7) Bu hadisler, zikredilen bu üç mescitin disinda insa edilecek hiç bir mescitin, digerlerinden farki olmadigini ve fazilet bakimindan birbirine denk oldugunu da ortaya koymaktadir

Resulullah (sas), Medine'ye hicret ettigi zaman, burada Mekke'deki gibi bir devlet yoktu Iki büyük Arap kabilesi olan Evs ve Hazrec'den baska, varliklarini bu kabileleri birbirine karsi çatistirarak sürdüren Benu Kaynuka, Benu Nadr ve Benu Kureyza adlarinda üç yahudi kabilesi bulunmaktaydi Ayrica bu yahudi kabileleri arasinda da bir birlik yoktu Bu anarsi ortami herkesi biktirmis oldugu için, bütün kabileler Abdullah Ibn Ubeyy'in Medine'de Kral ilân edilerek bir devlet otoritesinin kurulmasi yolunda bir karar üzerinde anlasmalarini saglamisti Hatta bunun için bir krallik tacinin yapilmasi için de siparis bile verilmisti Ancak henüz devlet tesekkül etmis degildi Bu durum Resulullah'in isini kolaylastiriyordu O, ilk is olarak, yahudiler ve diger müsrik Araplar da dahil herkesi toplayarak hazirladigi anayasa çerçevesinde bir devlet kurulmasini saglama yoluna gitti Elli iki maddeden olus an anayasa, herkesin hak ve sorumluluklarini belirtirken ayni zamanda idarenin müslümanlarin elinde olmasini öngörüyordu (bu anayasanin maddeleri için bk Muhammed Hamidullah, Islâm Peygamberi, Istanbul 198I, I, 22I vd)

Medine'de müslüman nüfus azinlikta olmasina ragmen, kurulan devlet bir Islâm devleti niteliginde olup, bunun tabii ba skani da Resulullah (sas)'dir Daha önce Medine'de bir devlet yapisinin olmayisi, Resulullah (sas)'in Islâm devletini kurup hiç kimse ile bir çati smaya girmeden onu istedigi gibi teskilatlandirmasini kolaylastirmis ti Ancak Islâm devletinin kurulmasiyla kralligi suya düs en Abdullah Ibn Ubeyy zahiren iman etmi s gözükerek, Medine Islâm devletini sabote etmek için var gücüyle çalisiyordu Münafiklarin lideri konumunda bulunan Ibn Ubeyy, Medine dönemi boyunca, müslümanlari sikintiya sokan etkili nifak hareketlerinin aaagâhlanmasinda oldukça büyük rol oynamistir

Mekke'den her seylerini terkederek Allah yolunda hicret eden muhacirlerin Medine'deki yasayislarini kolaylastirmak ve sosyal hayata adapte etmek için Resulullah (sas), her bir muhaciri bir Ensarla kardes ilân etmis ve bu kardeslik birbirine mirasçi olmak kadar ileri götürülmüstü Bu olay tarihe "Muahat" * adiyla geçmis ve Ensar'in Allah yolunda, din kardesleri için hiç tereddüt etmeden ne kadar büyük fedakârliklarda bulunduklarini ortaya koymustur

Artik, Mekke'de sadece bir cemaat statüsünde olan müslümanlar Medine'ye hicretle devletlerini kurmus, bu da Islâm'in teblig stratejisinde önemli degisiklikleri beraberinde getirmisti Mekke döneminde savas ferdi olaylara itiraz edilmemekle birlikte genel anlamda yasaklanmisti Bu dönemin tabiati bunu gerektirdigi için Allah Tealâ, onca iskence ve saldirilara ragmen müsriklere karsi silahla karsilik verilmesine izin vermemisti

Ikinci Akabe Bey atinin pesinden, Ensar'dan Abbas ibn Ubade; "Ya Resulullah, izin ver sana eziyet eden müsrikleri kiliçtan geçirelim" dediginde Resulullah (sas): Henüz bununla emrolunmadik, arkadaslarinizin yanina dönün" buyurmustu (Ahmet b Hanbel, III, 462)

Hicretle birlikte, devletin kurulmasindan hemen sonra, Allah Teâlâ inananlara I'lay-i Kelimetullah için kiyamete kadar sürecek cihatin kapisini açiyordu: "Zulme ugratilarak kendilerine savas açilan kimselerin karsi koyup savasmasina izin verilmistir Allah onlara yardim etmeye elbette kadirdir" (el-Hac, 22/39)

Mekkeli müsrikler, hicretten sonra, kendileri açisindan durumun vahametini anladiklari için Medineliler'den, Resulullah (sas)'i öldürmeleri, en azindan Medine'den sürmelerini istiyorlardi Bu yapilmadigi takdirde Medine'yi isgal edecekleri tehditlerini savuruyorlardi Resulullah (sas), Medine'deki küçük müslüman toplumu teskilatlandirmaya gayret gösterirken, sinirlari tespit edilmis ve henüz bir sehir devleti niteligindeki bölgenin disinda kalan gayrimüslim kabilelerle ittifak veya saldirmazlik antlasmalari yaparak disardan gelebilecek bir tehliaaai karsilayacak bir ortam hazirlamaya çalisiyordu Ancak burada önemli olan husus, müslümanlar, planlarini savunmaya degil, Islâm tebliginin aktif olarak diger insanlara da ulastirilmasi üzerinde yapildigidir Bunun için askerî gücün kaçinilmazligi açiktir Bundan dolayidir ki Hicret, sadece Mekkeli müslümanlarin Medine'ye intikali ile sinirli tutulmamis, nerede olursa olsun iman eden herkesin Medine'ye hicreti farz kilinmistir Mekke'nin fethine kadar geçerli kalan bu hüküm, Mekke'nin fethiyle artik gerek kalmadigi için kaldirilmistir

Resulullah (sas), siyasî, sosyal ve cihatla alakali inen ayetleri, Mescid-i Nebi'de ashabina ögretiyor, ayrica Mescid-i Nebi'ye eklenen ve Islâm ögretiminin ilk üniversitesi mahiyetiniz olan Suffa'da yetismis ashabin katilimiyla bu egitim faaliyetleri bütün müslümanlari kapsayacak sekilde yerine getiriliyordu

Bu teskilatlanma ve egitim çalis malari yaninda Islâm devletinin en önemli düsmani olan Mekkeli müsrik güçlere karsi silahli bir faaliyetin hazirliklari da yapiliyordu Resulullah (sas), Hicretten yedi ay sonra, Mekkeli müsriklere ait ve basinda Ebu Cehil'in bulundugu bir ticaret kervanini vurmak için Hz Hamza komutasinda otuz kisilik bir birligi Medine'den yola çikardi Ancak her iki tarafin da müttefigi olan Mecdi b Amr'in araya girmesiyle, savas pozisyonu alan kuvvetler savasmadan ayrilmislardi

Bu olaydan bir ay sonra, altmis kisilik bir kuvveti Ubeyde b el-Haris komutasinda yine Mekke kervaninin yolunu kesmek için göndermisti Seniyyetül-Murre mevkiinde karsilasan kuvvetler arasinda yine ciddi bir çatisma meydana gelmemisti Bununla birlikte, Mekke müsrikleri ile müslümanlar arasinda tam bir savas hali yasaniyordu Bunun için, bu kervanlara yapilan saldirilar, basit birer yol kesme hareketi degildi Müs riklere ait ticaret kervanlarinin Islâm devletinin nüfuz bölgelerinden geçmesi engellenerek, savas halinde bulunan güçlerin ekonomilerinin çökertilmesi hedefleniyordu Ayrica bu küçük çapli askerî operasyonlarla müslümanlarin savas yeteneklerinin gelistirilmesi ve tecrübe kazanmalarini saglayarak, ilerdeki büyük savas lar için Islâm o rdusunun alt yapisi olusturulmaya çalisiliyordu

Hicrî birinci senenin sonunda Sa'd b Ebi Vakkas komutan tayin edilerek, yirmi kisilik bir kuvvetle el-Harrar bölgesine gönderilmisti Ancak, Mekke kervani bir gün önceden burayi terkettigi için yine bir çatisma olmadan Medineye dönülmüstü

Hicrî ikinci senenin Sevval ayinda, ikiyüz kisilik bir kuvvetle Resulullah (sas)'in bizzat askerî sefere çiktigi görülmektedir Bedir yakinlarindaki Vaddan bölgesine kadar giden Resulullah (sas), bu bölgede oturan Benu Damra kabilesi ile bir saldirmazlik antlasmasi yapmisti Bundan bir ay sonra Resulullah (sas), ikiyüz kisilik bir kuvvetle Medine'nin kuzey bati tarafinda bulunan Buvat bölgesine gitti Mekke kervanlarini siki bir takibe alan Resulullah (sas), çiktigi seferler esnasinda bir takim kabilelerle antlasmalar akdediyor ve Medine etrafindaki kabileleri Mekkeli müsriklere karsi kendi tarafina aliyordu

Bu arada, Sam ticaret yolunun müslümanlar tarafindan kontrol altina alinmasi Mekke müsriklerinin tedirginligini oldukça artirmisti Hicri ikinci yilin Cemaziyel-Ahir ayinda, Kurz b Cabir'in komutasindaki Mekkeli bir birlik Medine'nin dis mahallelerine baskin düzenlemis ve buralari yagmalamisti Medine'ye henüz dönmüs bulunan Resulullah (sas), bu Mekkeli birligi yakalamak için peslerine düstüyse de, kaçip gittiklerinden onlara yetismesi mümkün olmamisti Bu olay müslümanlar için üzüntü verici olmustu Bunun üzerine Mekke'den bir kervanin yola çiktigi haberi alininca Resulullah (sas), hemen Medine'nin güney bati tarafinda bulunan Benu Damra arazisine dogru yola çikti Burada Müdlic kabilesine mensup olup, hicret esnasinda Resulullah (sas)'i yakalamak isteyen, ancak sonra iman eden Suraka Resulullah (sas)'i kabile mensuplari ile birlikte büyük bir cosku ile karsilamisti Suraka'nin müslümanlari agirlamasi esnasinda Mekke kervani savusup gitmisti Bu sefer esnasinda savasçilarin sayisi yüz elli kisi kadardi

Suriye'ye giden kervanin yolunun kesilmesini saglamak için Resulullah (sas) iki kisiyi istihbarat maksadi ile Suriye'ye göndermisti Ayrica oniki kisilik bir birligi Abdullah b Cahs komutasinda, Mekke devletinin müslümanlar hakkinda tasarladiklari planlari ögrenmek için tehlikeli bi r görevle -Mekke'nin güneyinde, Mekke ile Taif arasinda bir yer olan Nahle mevkiine gönderdi Bu birligin gittigi yerin gizliligini muhafaza için görevlerini bildiren mühürlü talimatin iki gün yol alindiktan sonra açilmasi emredilmisti Bu birlik Nahle bölgesine geldiginde Mekkelilere ait üzüm ve deri yüklü bir kervanla karsilasti Görevi sadece haber toplamak olan birligin komutani Abdullah Ibn Cah s, bu kervana saldiri emri vermis sonuçta bir müsrik öldürülmüs, iki esir alinmis ve kervandaki mallara ganimet olarak el konmus tu Islâm devletine ait askerî birlikler düsmanla ilk defa ciddi bir çatismaya girmis oluyordu

Sam tarafina gitmis olan kervanin dönüste ele geçirilmesi için hazirliklara girisildi Bu kervanin yakalanmasi çok önemliydi Çünkü Mekkeli müsrikler, Medine'de gün geçtikçe güçlenen Islâm devletine nihai darbeyi vurup ortadan kaldirmak için gerekli olan finansi saglamak gayesiyle Ebu Süfyanin liderliginde bu büyük kervani Suriye'ye göndermislerdi Bu kervanin dönüs haberi Medine'ye ulasinca Resulullah (s:as), Ebu Lübabe'yi Medine'de vekil birakarak, Hicri ikinci yilin Ramazan ayinda üçyüz kisiden olusan ashabiyla birlikte yola çikti Bunu ögrenen Ebu Süfyan, kervani kurtarmak için güzergah degistirirken, ayni zamanda durumu Mekke'ye bildirerek acilen yardim yetistirilmesini istemisti

Böyle bir firsati kaçirmak istemeyen Ebu Cehil Mekke'de dolasarak halki galeyana getirmeye çalisiyordu O, topladigi bin kisilik kuvvetin basina geçerek Medine'ye dogru yola çikmis ti Islâm ordusu Zefiran denilen yere geldiginde, Mekkeliler'in kalabalik bir ordu ile yola çiktiklari ha beri Peygamber'e ulasmisti Diger taraftan Ebu Süfyan kervani kurtarmis ve tehliaaai atlattigini yola çikmis bulunan Mekke ordusuna bildirmisti Ancak Ebu Cehil, yakaladigi bu firsati degerlendirmek için yoluna devam etti Ashabiyla bir durum degerlendirmesi yapan Resulullah (sas), onlarin Allah yolunda savasmadaki kararliliklarini görünce kendi ordusundan üç kat daha kalabalik müsrik güçlerle savas karari alinarak yola devam edildi Bedir mevkiine gelindiginde, vaziyet almis durumdaki düsman ordusuna karsi mevzilendi

Bu savas Islâm'in kaderini belirleyecek bir mahiyet arzetmekte idi Bu savas ya kazanilacakti veya üç yüz kahraman mücahitle birlikte Islâm risaleti tarihe kari sacakti Durumun ciddiyetini, Resulullah (sas)'in Rabbine yaptigi su tazarru açikca ortaya koymaktadir: "Allah'im, vadettigin yardimini bugün lütfet Ey Rabbim, bugün su küçük ordu yok olup giderse yeryüzünde sana kulluk eden kimse kalmayacak"

Allah Tealâ bu esnada mü'minlere zaferi müjdeleyen su ayeti vahyediyordu:

"Bütün bu toplananlar (müsrikler) hezimete ugrayacak ve arkalarina dönüp kaçacaklardir" (el-Kalem, 68/45)

17 Ramazan günü (13 Mart 624) yapilan savasta Allah Teâlâ'nin vadi gerçeklesmis ve düsman ordusu büyük bir hezimete ugratilmisti Ebu Cehil ve diger bir grup ileri gelen müsrikler de dahil yetmis müsrik öldürülmüs, çok sayida da esir alinmisti Islâm ordusunun verdigi sehit sayisi ise on dört kisiydi (bk Bedir Gazvesi)

Bedir savasi, Medine Islâm devletinin temellerini saglamlastirmis, inananlara büyük moral gücü kazandirmisti Artik bu savasla hak batila üstün gelmis, küfrün, s irkin ve putperestligin yeryüzünden silinip atilmasi için Islâm cihati mesalesi tutusturulmustu

Bedir'den Medine'ye dönüldügü zaman, Islâm'a duyduklari düsmanliktan dolayi içlerini kemiren ve müslümanlarin kazandigi bu büyük zaferi hazmedemeyen ve kahrolan yahudiler, düsmanliklarini açiga vurmaya ve degisik yollarla müslümanlara satasmaya baslamislardi

Iffetsiz bir kadin sair olan Asma binti Mervân ile Ebu Afek adindaki yahudi sairler, Islâma karsi haddi astiklari için öldürülmüslerdi Yahudi kabileler içinde düsmanliklarini ilk önce açiga vuran Kaynuka yahudileri, Bedir zaferini küçümsüyor, sebebini, Mekkeli araplarin savas bilmemelerine baglayip; "bizimle karsilassalar da savas nasil olurmus görseler" diyerek müslümanlari hafife aliyorlardi

Bir müslüman kadinin yahudiler tarafindan saldiriya ugramasi üzerine çikan olaydan sonra Resulullah (sas), Kaynukaogullarina savas ilân etti Müslümanlara karsi büyüklenen bu yahudi kabile, tiynetlerindeki korkakliklarindan, sarfettikleri sözleri unutup kalelerine kapanmaktan baska ça! re bulamadilar Müslümanlarla çatisma cesaretini gösteremeyen Kaynukaogullari teslim olmalari üzerine Medine'den sürülüp çikarildilar (bk ; Kaynukaogullari)

Gelisen olaylar çerçevesinde Allah Teâlâ, sosyal, iktisadî, siyasî konulardaki ayetlerini, hikmetine binaen bir nüzul sebebi çerçevesinde gönderirken, Islâm savas hukukuna dair tesrii de olusmaya baslamisti Islâm, canli bir hayat dini oldugu için, inen hükümler hemen toplum hayatina yansitiliyor ve müslümanlar tarafindan hazmedilerek, yasayislarini onlara göre düzene koyuyorlardi Islâm tebliginin Mekke safhasi, nasil ki kiyamete kadar sürecek tevhid mücadelesinde insanlara örnek te skil etsin diye Allah tarafindan o seçkin topluluga yasatilmissa, Medine dönemi de, kiyamete kadar müslümanlarin ferdi yasayislarindan devlet düzenine kadar her seyleri için örnek olsun diye, yine o seçkin sahabeler topluluguna yasatilmakta idi

Bedir savasindan sonra Resulullah, Mekke müsrikleriyle müttefik konumundaki müsrik kabilelere karsi akinlara girismisti Bedir'de müslümanlarin elde ettigi zafer ve Kaynukaogullarinin ihanetlerine karsilik sürülmeleri, geri kalan yahudileri çileden çikarmisti Bütün peygamberlere ihanet eden bu kavim, Resulullah (sas)ile yaptigi antlasmaya aykiri olarak Mekke müsrikleriyle gizliden gizliye komplolar hazirlamaya giristi Yahudi liderlerinden sair Ka'b b Esref, Bedir zaferini duydugu zaman üzüntüsünden;

"Bugün yerin alti üstünden yegdir" demistir Bu adam Mekke'ye gidiyor ve Bedrin intikamini almalari için onlari harekete geçirmeye çalisiyor, yahudilerin kendilerine yardim yapacagina dair taahhütlerde bulunuyordu Düsmanlikta alenî davranan ve ileri giden bu yahudi öldürülerek fesati engellenmisti

Bedir maglubiyetini bir türlü hazmedemeyen ve öfkeden çilgina dönen müsrikler, intikam almak için hemen hazirliklara girismislerdi Bedir öncesi, Ebu Süfyan'in Mekke'ye ulastirdigi kervandan herkes sadece sermayelerini almis, kervanin 250000 dirhem tutarindaki toplam kâri ordu teskilinde harcanmak için ayrilmisti Mekke disindaki bir çok kabileye heyetler gönderilerek para karsiliginda asker toplama yoluna gidildi Ordunun mümkün oldugu kadar büyük ve kalabalik olmasi gerekiyordu Zira Medine'ye dogru yürüme cesaretini ancak bununla kendilerinde bulabilirlerdi

BEDIR GAZVESI

--------------------------------------------------------------------------------

Islâm devletinin Medine'de kurulmasindan sonra müslümanlarla müsrikler arasinda meydana gelen ilk savas Bu savasa, yapildigi kasabanin adiyla anilarak, Bedir Gazvesi denilmistir

Bedir kasabasi Medine'nin 120 km kadar güneybatisinda ve Kizil Deniz sahiline 20 km uzakliktadir Bedir, Mekke'den gelip Medine'den geçerek Suriye'ye kadar uzanan yol üzerinde olup, Mekke-Medine arasindaki konak yerlerinden biri idi Bedir halki kasabalarina ugrayan ticaret kervanlarina verdikleri hizmetler karsiliginda elde ettikleri kazançlarla geçinirlerdi Ayrica her yil Zilkade ayinda burada kurulan bir panayir kasaba halkina önemli gelir saglardi Bedir kasabasinin Islâm savas tarihinde önemli bir mevkii vardir Hz Peygamber (sas) müsriklerle çarpismak üzere buraya üç defa gelmisti Birincisine ilk Bedir Gazvesi adi verilir Savasa henüz izin verilmedigi dönemlerde Mekkeli müsrikler müslümanlara saldirilarina devam ediyorlardi Fakat hicretin altinci ayindan sonra cihat izni verilince artik müslümanlar kendilerini ve Islâm devletini koruma imkâni bulmuslardi Bir ara müsrikler o sirada henüz müslüman olmamis olan Kürz b Câbir'in kumandasi altinda bir askerî birlik gönderip Medine'nin çevresine saldirtmislardi Kürz ve yanindaki müsrikler Medine'nin güneyinde Cemmâ denilen yere gelip müslümanlarin sürülerine saldirmis ve yagmalamislardi Bunun üzerine Resulullah (sas) Medine'de Zeyd b Hârise'yi devlet baskanligina vekil tayin edip bir grup müslümanla Sefevan vadisine kadar ilerledi Kürz ve adamlarini takip eden Hz Peygamber, müsriklerin izlerine rastlamayip Medine'ye geri döndü Bu gazveye ilk Bedir Gazvesi adi verilir Peygamber, hicretin ikinci yilinda Rabîü'l-evvel (623 Eylül) ay'i baslarinda bu sefere çikmisti

Müslümanlarin her seylerini Mekke'de birakip Medine'ye hicret etmeleri müsriklerin Islâm'a ve müslümanlara olan kinlerini dindirmemi sti Hatta müslümanlarin Medine'de devletlerini kurup yerlesmeleri Mekkeliler'e çok agir gelmisti Müs rikler Islâm'in bu ba sarisini hazmedemeyip mutlaka durdurmak için yollar aramaga basladilar Hicretten önce Abdullah b Übey b Selül adindaki kabîle reisi Medine'de taç giyip kral olmak üzere idi Fakat akrabalarinin ve destekçilerinin büyük bir kismi müslüman olup Hz Peygamber (sas)'i sehirlerine davet edince, artik burada bir Arap devleti degil Islâm devleti kurulmustu Bunu bir türlü içine sindiremeyen Abdullah b Übey, etrafindaki bazi adamlariyla birlikte Islâm'a girdiklerini söylemislerse de asla içten iman etmemis, münafikliklarini sürdürmüslerdi Bunu firsat bilen Mekkeli müsrikler eski dostlari olan Ibn Übey'e bir mektup yazarak söyle demislerdi: "Siz bizimkileri barindirdiniz Ya siz Muhammed'i öldürür veya yurdunuzdan çikarirsiniz; yahut biz hepimiz toptan gelip üzerinize saldirir erkeklerinizi öldürür kadinlarinizi esir aliriz"

Hz Peygamber ve arkadas larinin Medine'ye gelmeleriyle kralligi engellenen Abdullah b Übey, etrafindaki münafiklarla Islâm'i içten yikmaga çalisiyordu Onun gayesi gayet açik idi Krallik isteyen bir adam Islâm devletinde ve Peygamber'in baskanliginda barinamazdi Münafiklar, dünya ve dünya çikarlarinin pesine takilmis müsriklerle isbirligi yaparak, Islâm'in Medine'deki hâkimiyet ve devletini yikmaga ça lisiyordu

Müslümanlar, müsriklerle münafiklarin kurduklari bu isbirligini haber aldilar Mekkelilerin gönderdigi bu mektup onlarin ve Medine'deki münafiklarin gayelerini gayet açik bir sekilde ortaya koyuyordu

O bakimdan, müslümanlar çok dikkatli idiler Bu düsmanlardan gelebilecek saldiriya hazirdilar Resulullah ilk tedbir olarak, Medine-i Münevvere çevresine küçük müfrezeler gönderdi Bu müfrezeler, Kureys'in ticaret kervanina engel oluyor ve Medine çevresindeki kabîlelerle baris anlasmalari yapip, Medine-i Münevvere'nin güvenligini sagliyordu

Hamza b Abdülmuttalib, Ubeyde b Hâris ve Sa'ad Ibn Ebi Vakkas (r an) gibi ileri gelen sahabiler, bu müfrezelerin ba sinda görev yapmislardi Bunlar kan dökmemege dikkat ediyorlardi Yalniz Abdullah b Cahs (ra) müfrezesi Bedir'den önce düsmanla çarpisan ilk Islâm seriyyesidir Bu hadisenin savasilmasi haram aylardan Recep ayinin son gecesinde olmasi, müsriklerin dedikodusuna sebep oldu Bu olay üzerine, haram aylarda savasmak hakkinda aâyetler nazil oldu Bu ayetlerde, müslümanlara, cihat izninin verilecegine dair müjdeler vardi Ve hemen ardindan da savasa izin veren ayetler geldi

"Kendileriyle savasilan (mü'min)lere izin verildi Çünkü onlara zulmedilmistir Ve Süphesiz Allah, onlara yardim etmege kadirdir " (el-Hacc, 22/39)

"Ey inananlar, korunma tedbirleri alin; bölük bölük veya hep birlikte savasa gidin" (en-Nisâ, 4/71)

"(Yeryüzünde) hiçbir kötülük kalmayincaya ve din tamamen Allah'in oluncaya kadar onlarla savasin Eger vazgeçerlerse muhakkak Allah, ne yaptiklarini görmektedir " (el-Enfâl, 8/39)

Bu ayetler, müslümanlari, müsriklerden yillarca gördükleri iskencelere karsi intikam almaya tesvik ediyor; zalimlerden, Allah'in hâkimiyetini gasba yeltenmis müstekbirlerden bu hâkimiyetin alinarak Allah'a iade edilmesini ve hükmün Allah'a ait oldugunun onlara gösterilmesini istiyordu Bunun için de müslümanlarin gerekli tedbirler alarak ve korunarak savasmalarini istiyordu Bu ayetlerdeki istek elbette Cenâb-i Hakk'a aitti Eger insanlara ve Resule ait olsaydi zaten onlar yillarca önce savasmak ve zulme isyan etmek istemislerdi Ancak, zulme isyan Allah'in ölçülerine ve rizasina uygun yapilmali ve bir zulüm kaldirilirken yerine bas ka bir zulüm ikame edilmemeliydi I ste Medine'deki Islâm toplumu bunu anliyordu Müslümanlar iste bunun için müsriklerle savasmayi göze almislardi

Mekkeli müsrikler defalarca müslümanlari tehdit edip, onlara Medine-i Münevvere yakinlarina kadar gönderdikleri çapulcu birlikleri eliyle zararlar veriyorlardi Son zamanlarda Ebû Süfyân'in da ortakligiyla olusturulan bir kervan Suriye'den mallar getirecek ve bununla müslümanlara son ve kesin darbe indirilecekti Bunu haber alan Resulullah (sas), durumu ashabiyla istisare etti Bu kervanin Mekke'ye ulasmasina engel olunmasi karari alindi Bu kararin uygulanmasi asamasina gelindiginde Ebu Süfyan durumdan haberdar oldu ve Damdam b Amr el-Gifârî'yi Mekke'ye göndererek Kureys'ten yardim istedi

Ebu Cehil bu firsati kaçirmak istemediginden Kâbe'ye kostu Müsrikleri müslümanlara karsi savasa tesvik etti Tellâllar çikararak Mekke sokaklarinda bagirtti Eli silâh tutan herkes bu müsrik ve putperest orduya katildi Hatta Resulullah'in müsrik olan amcasi Ebu Leheb, kendisi gidemeyecek kadar hasta oldugu için yerine ücretle bir kiralik asker gönderdi

Resulullah hicretin ikinci yili Ramazan ayinin sekizinci günü Abdullah Ibn Ümmü Mektum'u Medine'de kalan yasli ve hastalara namaz kildirmak üzere görevlendirdi Yahudilerin karisiklik çikarmasindan süphelendikleri için Ebu Lübabe'yi de Medine'de yönetimin basinda vekil birakti

Müslüman ordusunun sayisi üçyüzbes kisi idi Bunlarin aaaaenüçü Muhacirlerden, altmisbiri Evs'den, geri kalanlari da Hazrec kabilesinden idiler Muhacirlerden yalnizca Osman b Affân (ra), hanimi Resulullah'in kizi Rukiye agir hasta oldugu için Medine'de kalmisti Kendisi de ayrica rahatsizdi

Müslümanlarin yalniz üç atlari ve yetmis develeri vardi Bineklerine sirayla binmek zorundaydilar Zefiran denilen yere geldiklerinde, Mekkeli müsriklerin büyük bir ordu ile üzerlerine gelmekte olduklarini ögrendiler Biraz duraklayip tereddüt ettiler Çünkü onlarin büyük hazirliklarla gelen Mekke ordusuna karsi koyacak kadar askerleri yoktu Buna hazirlikli da degillerdi Resulullah ashabiyla yeniden istisare etti Kervanin pesine mi düsülmeliydi; yoksa müsrik ordusuna karsi mi durulmaliydi Allah Resulu ve Muhâcirler ordunun karsisina çikilmasi taraftariydilar Ensâr ise, Akabe beyatinda verdikleri sözle Medine' de Rasûlullah'i koruyacaklardi Simdi ise Medine disinda idiler Rasûlullah (sas) onlara reylerini sordu Ensardan Sa'd b Muaz söyle dedi:

"Ya Resulullah, biz sana inandik Allah tarafindan getirdiklerinin hak oldugunu tasdik ettik Artik siz ne dilerseniz emrediniz Seni gönderen Allah hakki için artik denize girersen, seninle beraber biz de gireriz Hiç birimiz geri kalmayiz Biz düsmana karsi durmaktan çekinmeyiz Muharebeden geri dönmeyiz Sabrederiz ve sadakatten ayrilmayiz Bizden memnun kalacagin isler nasip etmesini Allah' tan dilerim Hemen Allah'in bereketini dileyerek istediginiz tarafa yürüyünüz"

Resulullah (sas), ashabinin bu birlik ve beraberligine çok sevindi Allah'a hamd ile, müsriklerle karsilasmak üzere Bedir kuyulari mevkiine dogru yola koyuldu

Ebu Süfyan, müslümanlarin Bedir'e gelmekte oldugunu ögrenince kervanin yönünü degistirdi Deniz tarafindan Mekke'ye yollandi Müslümanlar Bedir'e gelince, kervan çoktan uzaklasmisti

Islâm ordusu, kumluk bir araziye konaklad i Müsrikler ise Bedir kuyularini tutmuslardi Gece yagan yagmur, hem araziyi pekistirdi, hem de müslümanlarin su ihtiyacini giderdi Bu Allah Teâlâ'nin onlara bir yardimiydi

Daha sonra, buralari çok iyi taniyan Habbâb b Munzir'in teklifiyle ordunun karargâhi degistirilip Bedir köyünün en sonundaki kuyunun yararina geçildi Resulullah (sas) elini kana bulamak istemediginden kendisine ordunun gerisinde bir çadir kuruldu Çadirinin kapisinda Sad b Muaz nöbet tutuyordu

Mekkeli müsrikler zirhlar içinde idi Sayilari bin kisiye yakindi Bunun yüz kadari süvari yedi yüzü develi ve geri kalani piyade idi Bu sayi Islâm ordusunun üç kati idi

Ordular ibret alinacak bir dagilim sergiliyordu Tarih hiç bir zaman bu derece anlamli bir savasa tanik olmamisti Bir tarafta Müminlerin dostu Ebu Bekr (ra), diger tarafta müsrik saflarinda yer alan oglu Abdurrahman; bir tarafta müsrik ordusu komutani, Utbe b Rabia, karsisinda oglu Huzeyfe bulunuyordu Resulullah'in amcasi Abbas ile Hazreti Zeyneb'in esi ve Resulullah'in damadi Ebu'l As, müsriklerin arasindaydi Akîl ise kardesi Hz Ali'ye karsi müsrik ordusunda yer almaktaydi

Bu sirada Ebû Süfyan'in kervaninin Mekke'ye ulastigi haberi geldi Ebu Süfyan müsriklere bir haber göndererek, "Siz kervaninizi korumak için harekete geçtiniz Artik savasmadan geri dönünüz" dedi Ancak geri dönmek için arzulu olanlar olduysa da savasma karari alanlar çogunluktaydi Ebû Cehil, "Müslümanlari öldürmeye bile lüzum yoktur Ellerini baglayip onlari tekrar Mekke'ye götürecegiz ve böylece Islâm da bitecek" diyordu

Bu ordu, Islâm'in tek ordusuydu Eger bu ordu ezilecek ve silinecek olursa Allah'in hükmünü hâkim kilacak bir baska topluluk kalmayacakti Hz Peygamber (sas): "Allah'in, vadettigin yardimini bugün lutfet Ya Rab, bu bir avuç mücahid yok olursa, bir muvahhidler bu gün telef olursa, yeryüzünde sana ibadet eden kalmayacak!" diye dua ve niyazlarina devam etti Bu sirada da su mealdeki vahiy gelmisti:

"Bütün bu toplananlar (müsrikler) hezimete ugrayacak ve arkalarina dönüp kaçacaklardir " (el-Kalem, 68/45)

Resulullah (sas) kan dökülmesini istemediginden Ömer b el-Hattab'i elçi olarak müsriklere gönderdi Onlar savas konusunda kararli olduklarindan Resulullah'in bu serefli elçisinin tekliflerini dinlemediler Kur'an bir baska ayetiyle müminleri desteklemekte ve Mekkeli müsriklerin cezalandirilmasini talep etmektedir:

"Onlar, (insanlari, Rasülü ve mü'minleri) Mescid-i Haram'dan geri çevirdikleri ve onun velisi, bakicisi ve koruyucusu olmadiklari halde Allah onlara neden azap etmesin? Onun velileri sadece muttakîlerdir Fakat çoklari bunu bilmez " (el-Enfal, 8/34)

Bu harpten itibaren, Kur'an-i Kerîm'de, girisilen bütün savaslarda müslümanlarin yanibasinda çok sayida melegin savasa katildigindan bahsedilir Ancak Bedir savasi ötekilerden bir farklilik gösterir

"O zaman sen müminlere' Rabbinizin size indirilmis üç bin melegi ile yardim etmesi, size yetmez mi?' diyordun , "Evet, sabreder, (Allah' dan) korkarsaniz, onlar hemen su dakikada üzerinize gelseler, Rabbiniz, size nisanli bes bin melek ile yardim eder", Allah, bunu size sirf müjde olsun ve kalpleriniz yatissin diye yapti

Yardim, daima galip ve hikmet sahibi Allah katindadi r " (Âli Imrân, 3/124-126)

17 Ramazan (13 Mart 624) Cuma günü sabahleyin her iki ordu Bedir kuyularina dogru ilerledi Müslümanlar bu kuyularin basina kâfirlerden önce ulasmislardi Müsriklerin tarafindaki kuyular tamamen kapatilip tutulduysa da Hz Peygamber (sas) düsmanin kendi tarafindaki bir kuyudan su almalarina müsaade etmistir Cahiliye adetlerine göre savasi iyice kizistirip heyecan dogurmak için gruplar öne adam çikararak birbirlerine meydan okurlardi Müsrikler tarafindan Esved adindaki sahis ortaya çikip er istemis, buna karsi Hz Hamza çikarak onu derhal öldürüvermisti Bunun üzerine Kureys'in ileri gelenlerinden Utbe b Rabîa, kardesi Seybe ve oglu Velid ortaya atildilar Bunlarin karsisina Medineli gençlerden üç kisi çikinca, kim olduklarini sormus ve onlara: "Siz bizim dengimiz ve muhatabimiz degilsiniz, bizim kavmimiz ve kabilemizden adamlar çiksin" demislerdi

Kureys kâfirlerinin bu istekleri üzerine Hz Hamza, Hz Ali ve Ubeyde b Hâris çiktilar Hz Hamza ile Hz Ali hasimlarini derhal öldürdüler Ubeyde ise hasmini yaralamis kendisi de yaralanmisti Onun yardimina kosan Hz Hamza ve Hz Ali (ra) derhal Utbe'yi öldürüp yarali arkadaslarini müslümanlarin karargâhina tasimislardi Bu mubarezelerin sonunda taraflar birbirlerine saldiriya geçtiler Ikindiye dogru müslümanlar tarihin kaydettigi büyük zaferlerden birini gerçekle stirmislerdi Savas sona ermisti Müslümanlari n, Islâm'in ve özellikle Hz Peygamber'in en büyük düsmani Ebu Cehil basta olmak üzere müsriklerin ileri gelenlerinden çok kimse hayatini kaybetmisti Müsriklerden tam yetmis kisi öldürülmüstü Müslümanlar ise on dört sehid vermislerdi Hz Peygamber (sas) namazlarini kildirdiktan sonra Allah yolunda canlarini veren bu ilk sehitleri topraga verdi Müslümanlar Kureys'in ölülerini de yerde birakmayip açtiklari bir çukura gömdüler

Mekkeli müsriklerden bir miktar esir alindi Ama henüz Cenâb-i Allah esirler hakkinda hükmünü bildirmemisti Peygamberimiz bu esirlerle ilgili olarak ashabiyla istisarede bulundu Ashabtan bazilari bunlarin derhal öldürülmesini teklif ederken, en yakin müslüman akrabalarinin bunu infaz etmelerini tavsiye etmislerdi Buna karsilik basta Hz Ebu Bekir olmak üzere bazi sahabeler de bu esirlerin fidye karsiliginda serbest birakilmalarini teklif ettiler Rasûlullah bu ikinci teklifi uygun buldu Fidye ödeyemeyenlerden okuma yazma bilenlerin müslümanlarin çocuklarindan onar kisiye okuma-yazma ögretmeleri istendi Esirler müslümanlar arasinda dagitildi

Hz Peygamber onlara iyi muamele edilmesini istedi Esirlerden elbisesiz kalmis olanlara giyecekler verildi Bu esirler müslümanlarla birlikte ve onlarla esit sartlar altinda yemege oturuyorlardi Esir alinanlardan sadece ikisi idama mahkûm edilmistir Çünkü bunlar Mekke'de inananlara yapmis olduklari zulümden dolayi idami haketmislerdi Rasûlullah'in, bu ilk askerî karsilasmada gösterdigi bu insânî tutum ve davranis daha sonraki olaylarda da degismemistir

Mekke müsriklerinin ileri gelenleri ve baskanlari, Bedir'de öldürülmüstü Ebû Süfyan ise büyük ticaret kervaninin basinda oldugu halde kaçip kurtulmus ve bundan böyle Mekke' nin baskani olmustu Oglu, kayinpederi ve kayinbiraderi Bedir savasinda öldürülen Ebu Süfyan, bunlarin intikamini alincaya kadar hanimina yaklasmayacagina, saç ve sakalini kestirmeyecegine yemin etti Bunun yaninda karisi Hind de kendi akrabalarini öldürenleri bulup onlarin cigerlerini yiyecegine and içmisti

Bedir zaferi, siyasi-dini yapi daki Islâm devlet ve camias inin daha da saglam temeller üzerine oturmasini sagladi Hz Muhammed (sas) Bedir' de savas baslayacagi sirada, secdeye kapanip Allah'a yönelerek O'na, yardimini esirgememesi için dua ettiginde o günkü durumu en güzel bir sekilde dile getiriyordu:

"Ey Allah'im! Sayet su küçücük ordu eriyip giderse sana (yeryüzünde) artik ibadet edecek kimse kalmayacaktir "

IFK OLAYI

Ifk; yalan, büyük yalan, Iftira namuslu birinin namusu hakkinda Iftira etmek

Ifk olayi; Islâm tarihinde Resulullah (sas)'in zevcesi ve müminlerin annesi (el-Ahzâb, 33/6) Hz Âîse hakkinda münâfiklar tarafindan uydurulan Iftira olayinin adi Olay Buhâri, Müslim gibi ana kaynaklarda tafsilâtli olarak anlatilir Bizzat Hz Âîse, olayi cereyan tarzi ve sebepleriyle birlikte detayli olarak anlatmaktadir

Olayin gerçek yüzü münâfiklarin, Medine'de güvenli bir yurt edinen ve günden güne gelisen Islâm toplumunu parçalamak için Islâm peygamberinin aile mahremiyetini hedef alarak, bas vurduklari bir aleyhte propaganda ve karalama hareketidir Onlar, Resulullah'in, en yakin arkadaslari ile arasini açabilirlerse, Islâm'i yok etme emellerine kIsa yoldan varabileceklerini zannediyorlardi Münâfiklar Mustalikogullarina karsi düzenlenen cihat harekatinda, Hz Âîse'nin basina gelen normal bir olaydan yararlanarak Hz Ebu Bekir'le Resulullah'in arasina fitne sokmaya ve Resulullah'i gözden düsürmeye çalistilar

Münâfiklar, hicretin besinci yili Saban ayinda, Necid bölgesinde, Müreysî suyu yaninda konaklamis olan Mustalikogullari kabilesine karsi düzenlenen sefere savasin siddetli geçmeyecegini bildikleri için kalabalik bir sekilde katIlmislardi

Resulullah sefere çikmadan önce, adeti oldugu üzere, hanimlari arasinda kura çekmis, kendisiyle beraber sefere gitme kurasi Hz Âîse'ye çikmisti (Buhârî, Sehâdet, 15)

Bu sefer esnasinda münâfiklar, Mekkeli Muhacir müslümanlarla, Medine'nin yerlisi Ensar arasina fitne sokmaya da çalistilar Bunun için bölge ve kabile taassubunu kullandilar Bir seferinde Iki müslüman grubu birbiriyle kilica sarilacak hale getirmis, olay Resulullah (sas) tarafindan kolayca önlenmistir Bu arada münâfiklarin reisi Abdullah b Übeyy:

"Medine'ye dönünce, aziz olanlarin, zelil olanlari oradan çikaracaklarini" söylüyordu (el-Münâfîkûn, 63/8) Bunun üzerine Resulullah (sas) Ensari toplayarak durumu anlatti Ensâr olaya son derece üzüldü Böylelikle Abdullah b Übeyy herkesin nefretini kazandi Hatta oglu babasinin bineginin üzengisinden tutarak:

"Zelil oldugunu, Allah Resulunün de aziz oldugunu itiraf etmeden seni birakmam " demis ve itiraf da ettirmistir (Ibn Sa'd, Tabakâtu'l-Kübra, II, 65)

Sefer dönüsü ordu, geceleyin bir yere konakladi Hz Âîse ihtiyaci için ordugahin disina çikti Döndügü zaman, boynundaki Yemen boncugundan dizIlmis gerdanliginin kopup düsmüs oldugunu gördü Bu gerdanligi Hz Âîse'ye, gelin oldugunda annesi Ümmü Rûman hediye etmisti (Vakidî, Megazî, II, 428) Diger kaynaklar gerdanligi kiz kardesi Esma'dan emanet aldigini yazarlar

Hz Âîse, gerdanligi aramak için ordunun disinda ihtiyacini giderdigi yere gitti Bulup döndügünde ise kendisinin devesi üzerindeki mahfelinde oldugunu zanneden muhafizlari da dahil olmak üzere, ordunun oradan ayrilip gitmis oldugunu gördü Geri dönüp kendisini ararlar düsüncesiyle orada oturup bekledi Bu arada da oldugu yerde uyuyup kaldi

Ordunun artçisi Safvan b Muattal kendisini görerek, hiç konusmadan onu devesine bindirdi Devenin yularini çekerek orduya yetistirdi (Ibn HIsam, es-Sîre, II, 298)

Ikinci konakta Hz Âîse'nin devesinin üzerinde olmadigi anlasilip bir süre sonra genç bir askerin devesiyle geldigini görünce, münâfiklar bunu firsat bilip dedikoduya basladilar Abdullah b Übeyy el altindan bu dedikoduyu besledi Müslümanlar bunun Iftira oldugunu anladilar Meselâ Hz Ebû Eyyûb el-Ensarî hanimina:

"Ümmü Eyyûb! Senin hakkinda böyle birsey söylense kabul eder misin?" diye sordu O,

"Hasâ, asaletli ve serefli bir Insan böyle bir sey yapmaz" cevabini verdi (Ibn Hisâm, age, s 302)

Ne yazik ki münâfiklar disinda üç müslüman da bu dedikoduya kendilerini kaptirdilar; Bunlar Safvan'dan öç almak Isteyen Hassan bin Sâbit, Resulullah'in hanimlarindan Zeyneb binti Cahs'in kiz kardesi Hamne ve Hz Ebû Bekir'in yardimlariyla geçinen Mistah b Üsâse idiler

Hz Âîse yolculuk dönüsü hastalandi ve annesinin bakmasi için baba evine gitti Olanlardan tamamen habersizdi Ne annesi ve babasi, ne de Resulullah (sas) olanlari kendisine duyurmadilar Kendisi de Resulullah'in soguk davranisina bir mana veremedi Bir gün Mistah'in annesi durumu kendisine açinca derin bir üzüntüye kapildi ve günlerce gözyasi döktü (Müslim, Tevbe, 56) Bu arada Resulullah (sas) kendisine durumla ilgili sorular sordu Hz Âîse ise, halini Allah'a havale ettigini bildirerek karsilik verdi

Olayi duyan Safvan büyük bir öfaaae kapilarak kilicini aldi ve öldürmek kastiyla Hassan'a saldirdi ve onu yaraladi Bu Resulullah (sas)'e haber verilince Safvan'in tutuklanmasini emretti Aslinda Safvan kadina ilgi duymayan, erkeklik gücü yok (hasûr) birisi idi Bunu kendisi de açikça ifade etmistir (Ibn HIsam age, s 306, Müslim, Tevbe, 57)

Resulullah (sas) durumu bir de Ashaptan bazilariyla görüstü Bunlardan Hz Osman, Üsâme b Zeyd, Zeyneb binti Cahs, Ümmü Eymen hep Hz Âise'nin tertemiz olduguna sahitlik ettiler Hz Ömer, Hz Âîse'nin nikâhinin Allah tarafindan kiyildigini hatirlatarak, Allah'in temiz olmayan bir kadinla onu nikahlamayacagini söyledi Yalniz Hz Ali lehte olmayan bir konusma yapti ve Resulullah için kadinin çok oldugunu belirtti Bir de Hz Âîse'nin hizmetçisinin sorguya çekIlmesini teklif etti Hatta dogru söylemesini saglamak için onu tokatladi Berire ise, hanimi hakkinda iyilikten baska bir sey bIlmedigini belirtti Bunun üzerine Resulullah (sas) durumu bir de Ashab'a bildirmek üzere minbere çikti ve bu konuda onlarin yardimini Istedi Ensardan Sa'd b Muaz:

"Ey Allah'in Resulu, sana ben yardim edecegim Iftiraci Evs kabilesinden ise, ben onun boynunu vururum Eger Hazrecli kardeslerimizden ise, bize emredersin, emrini yerine getiririz" deyince Hazreclilerden Sa'd b Ubade buna karsi çikti Karsilikla atismalar neticesinde çikan anlasmazligi Resulullah (sas) yatistirdi

Resulullah (sas) büyük üzüntüyle oradan, babasi Ebû Bekir'in evinde bulunan Hz Âîse'nin yanina gittiginde, Allah onun temizligini su ayetlerle Resulune bildirdi:

"O Iftira haberini getirenler, sizlerden bir zümredir Onu siz kendiniz için bir ser sanmayiniz Belki o, sizin için bir hayirdir Onlardan herkese kazandigi günah vardir Günahin büyügünü yüklenen kimseye de büyük bir azap vardir Ne olurdu o Iftirayi isittiginiz zaman, erkek ve kadin müminler, kendi nefIsleri ne kiyas ederek hüsnü zan etselerdi de; bu açik bir Iftiradir deselerdi!

O Iftiracilar buna dört sahit getirselerdi ya! Sahitleri getiremeyince de onlar, Allah katinda muhakkak yalancidirlar Eger dünyada ve ahirette Allah'in fazl ve rahmeti üzerinizde bulunmasaydi, içine daldiginiz o ifiradan dolayi, sizi her halde büyük bir azap çarpardi Ortaya atildigi zanlari siz, o Iftirayi dillerinizle birbirinize yetistiriyordunuz Hiçbir bilginiz olmayan seyi agizlarinizla söyleyiveriyor ve bunu kolay saniyordunuz Halbuki bu, Allah katinda büyük bir vebal idi"

"Ne olurdu, onu isittiginiz zaman: "Bunu söylemek bize yakismaz! Sübhanallah! Bu büyük bir bühtandir" deseydiniz ya!" (en - Nûr, 24/11-20)

Bu ayetlerin inisi basta Resulullah (sas) olmak üzere bütün müminleri sevindirdi Ama Iftira yapanlarin ve yayanlarin cezasi da verIlmeliydi Cenabi Hak bunun üzerine su Iki ayeti indirdi:

"Namuslu ve hür kadinlara (zina isnadiyla) Iftira atan, sonra da (bununla ilgili olarak) dört sahit getirmeyen kimselerin (her birine) aaaaen degnek vurun Onlarin ebedî sahitliklerini kabul etmeyin Onlar fâsiklarin ta kendileridir Ancak (bu hareketlerine) tövbe edip durumlarini islah edenler müstesnâdir Çünkü Allah çok yarligayici, çok esirgeyicidir" (en-Nûr, 24/4-5)

Ayetlerde, zina Iftirasi atanlar için üç ayri hüküm konulmustur:

1- Iftiraciya aaaaen sopa vurulacak

2- Sahitligi ebediyyen kabul edIlmeyecek

3- Allah'in taatindan çiktigi için fâsiklikla vasiflandirilacak

Iftira eden, pisman olur, tövbe ederse fâsiklik vasfini üzerinden kaldirmis olur (M Ali es-Sabûnî, Kur'an-i Kerîm'in Ahkâm Tefsîri, II, 107)

Bu ayetlerin inmesi üzerine Resulullah (sas) Hassan, Hamne ve Mistah'a zina Iftirasi cezasi olarak aaaaener degnek vurdurdu Abdullah b Übeyye'ye bu ceza tatbik edIlmedi (Muhammed Rida, Muhammed (sas), Misir 1357/1938, s 303)

Hz Ebû Bekir kizina yapilan Iftiraya karistigi için Mistah'a vermekte oldugu yardimi kesmisti Iftira cezasi tatbik edildikten sonra Cenabi Hak:

"Sizden (dinde) fazilet ve (dünyada) servet sahibi olanlar, akrabalarina, yoksullara, Allah yolunda hicret edenlere vermelerinde kusur etmesin Allah'in sizi yarligamasini sevmez misiniz? Allah çok yarligayici, çok esirgeyicidir" (En-Nur, 24/22) ayetini indirdi Bunun üzerine Hz Ebû Bekir:

"Vallahi ben, Allah'in beni yarligamasini elbette arzu ederim Vallahi ben, artik bunu ondan hiç bir zaman kesmem" dedi ve Mistah'a vermekte oldugu nafakayi vermeye tekrar devam etti (Buharî, Megazî, 34; Tefsîru'l-Kur'ân, 6; Müslim, Tevbe, 56)

Iftira, içi baska disi baska olan Iki yüzlü münâfiklarin metodudur Iftiradan sakinmak, Iftiraya ugrayan mazlumlara arka çikmak, zalim ve Iftiracilari yalanlamak gerekir

KAYNUKAOGULLARI VE MEDINE'DEN SÜRÜLMELERI

--------------------------------------------------------------------------------

Kaynukaogullari Medine (Yesrib)de yasamis bir Yahudi kabilesidir Yahudiler (Eskiden büyük Arap mabedinin yeri olan) Siondan Hristiyanlar tarafindan kovulduktan sonra, yeryüzünün çesitli yerlerine az veya çok büyük cemaatlar halinde dagilmislardi Ancak Arap yarimadasina ne zaman geldikleri, cemaatlerinin burada ne zaman olustugu bilinmiyor Ancak Islam'in yayilisindan önce Arabistan'in her tarafinda Yahudiler vardi Ferdî ve pek az sayida oldugu gibi saglam cemaatler halinde, Eyle (Akabe Körfezi)'den Yemen'in veya Uman'in uçlarina kadar, Medine'den Bahreyn'e kadar; Meknâ'da Vadiül-Kura'da, Teymâ'da, Fedek'te, Tâif'te kisacasi bütün sehirlerde, ayni sekilde panayirlarda ve kervanlarda onlara rastlanir (Muhammed Hamîdullah, Islâm Peygamberi Çev Salih Tug I, 393, 394)

Mekke'de hemen hemen hiç Yahudi yoktu Ancak onlar, bölgenin yillik panayirlarinda, özellikle Ukaz'da bulunurlardi Ukaz'da hem ticaret esyasi satarak, hem de kendilerini gizli seyleri bilen veya istikbâlden haber veren kâhin olarak tanitmak suretiyle iyi para kazanmasini bilirlerdi Ehl-i Kitab olarak, câhil bedevîler üzerinde özel bir prestij icra ediyorlardi (M Hamidullah, age, I, 394)

Hz Peygamber Medine'ye hicret ettigi zaman, halkin hemen hemen yarisi Yahudi idi Ancak Yahudilerin bu bölgeye gelisi hakkinda açik bir bilgi yoktur Islâmiyet ortaya çiktigi sirada, büyük çapta Araplasmis görünüyorlardi; Arapça konusuyorlar, çocuklarina Arap isimleri veriyorlar, kabileleri bile Arap isimleriyle çagriliyordu (M Hamîdullah, age, I, 4I5)

Komsulari müsrik Araplar gibi Yahudiler de kabile halinde yasiyorlardi Hz Peygamber (sas) tarafindan olusturulan Medine Islâm devleti anayasasinda dokuz Yahudi kabilesinde söz ediliyor (Salih Tug, Islâm Ülkelerinde Anayasa Hareketleri, Istanbul 1969, s31-4I vd) Fakat tarihçiler bunlari üç grupta topluyor Kaynuka ogullari iste bu üç kabileden biridir Digerleri; Nadîr ve Kurayzaogullaridir (M Hamîdullah, age, I, 4I5)

Kaynuka; kuyumcu anlamina gelmektedir Gerçekten de onlar Islâmiyet'in baslangicinda bu meslegi yapiyorlardi Ayrica umûmî ticaretle de mesgul oluyorlardi "Sûk beni Kaynuka=Benî Kaynuka Çarsisi'nda hatiralari kalmistir (M Hamidullah, age I, 4I5)

Rasûlullah (sas), Medine'ye gelir gelmez yaptigi en önemli islerin basinda bir anayasa hazirlamak gelir Bu anayasada Yahudilerle olan karsilikli hak ve aaaaler belirtilmistir ki bunlardan biri, hariçten gelecek saldirilara karsi bütün cemaatlarin Medine'yi savunmalaridir (Salih Tug, age, ayni yer)

Bundan sonra Peygamber (sas), Yahudileri Islâm'a davet etmis, kendisini bir Allah elçisi, bir peygamber olarak Kur'an-i teblig etmistir Bazilari Müslüman olmus bazilari çekinmis, kimileri de Islâmiyet'le alay etmisler, hatta Peygamber (sas)'e karsi harbedenlere aktif bir sekilde yardim etmislerdir

Bedir savasinda Müslümanlarla Yahudiler arasindaki münasebetler büsbütün bozuldu Yahudiler hep birden peygambere karsi düsmanca bir tavir takindilar Böylece Islâm için büyük bir tehlike arzetmeye basladilar

Rasûlullah (sas), bir seferinde Kaynuka ogullari yahudilerinin pazarina giderek onlari toplamis ve su sekilde hitabetm

"Ey Yahudi cemaati! Kureyslilerin basina gelen felâketin sizin basiniza da gelmemesi için Allah'tan korkunuz ve Islâmiyeti kabul ediniz Zira biliyorsunuz ki ben gönderilmis bir peygamberim Siz bunu kitabinizda buluyorsunuz ve sizi davet etmistir" Yahudiler ona su cevabi vermisler: "Ya Muhammed! Sen ancak kendi kavmini tanidin; askerlik ve savas sanatini bilmeyen bir kavimle karsilasman seni aldatmasin, tesâdüfen sen onlari bozguna ugrattin Vallahi sayet biz seninle savasirsak, yigit oldugumuzu anlarsin" (Ibn Ishak, Sîre, Nesr M Hamidullah, Konya 14I1/1981, s294; et-Taberi, Tarîhür-Rusül vel-Mülûk, Nesr Degoeje, III, 136I)

Bu konusmalardan sonra, Müslümanlarla Kaynuka ogullari arasindaki iliskiler daha da bozuldu ve nihayet bir Yahudinin, Müslüman bir kadina karsi çirkince davranisi, bardagi tasiran son damla oldu Kaynaklarin nakline göre olay söyle cereyan etmistir:

Bir Arap kadini bazi seyler satmak üzere Kaynuka ogullari pazarina giderek esyasini satar sonra bir kuyumcu dükkanina oturur Orada bulunan Yahudiler, kadindan yüzünü açmasini isterler O buna yanasmayinca kuyumcu, kadinin etegini arkasindan beline ilistirir, kadin ayaga kalkinca avret mahalli görülür, onlar da buna gülüsürler Kadin feryad etmeye baslayinca Müslümanlardan biri kilicini çekerek Yahudi kuyumcunun üzerine atilip onu öldürür Yahudiler de toplanip Müslümani sehid ederler Sehid edilen müslümanin ailesi imdat ister Bu durum Müslümanlari çok öfkelendirir (Ibn Hisam, es-Sîretü'n-Nebeviyye, Nsr M es-Sekâ, I el-Ebyârî, AHafiz Çelebi, Lübnan 1391/1971, III, 51)

Kaynuka ogullari, Peygamber (sas)'le savastiklari zaman onlarin islerini Abdullah b Übeyy b Selûl üstlenmis ve önlerine düsmüstü Onlarin Abdullah ile anlasmalari oldugu gibi Hazrec ogullarindan Ubâde Ibn esSâmit ile de ittifaklari vardi Ubâde, onlarin Hz Peygamberle olan antlasmalarini bozduklarini duyunca Peygamber (sas)'e gelerek O'nun huzurunda, Kaynuka ogullari ile olan ittifakini reddetti Onlarla ittifaktan Allah'a ve Resûlüne sigindi ve; "Ya Rasûlallah! Ben, Allah'i, Resûlünü ve mü'minleri dost biliyorum; bu kâfirlerle ittifak yapmaktan ve onlarla dostluktan Allah'a ve Resûlüne siginirim" dedi (Ibn Ishak, age, 295)

Mâide Sûresindeki kissa, Ubâde ve Abdullah b Übeyy hakkinda nazil oldu:

"Ey Iman edenler! Yahudilerle Hristiyanlari dost edinmeyin Onlar ancak birbirlerinin dostlaridirlar Içinizden kim onlari dost edinirse o da onlardandir Allah zalimleri dogru yola eristirmez" (el-Mâide, 5/51; Ibn Ishak, age, 295)

Ubâde Kaynuka ogullari ile olan ittifakini, muhtemelen bu âyetin nüzûlünden sonra bozmustur

Kaynuka ogullari; Rasûlüllah (sas) ile aralarindaki antlasmayi bozan, Bedirle Uhud arasinda O'nunla savasan ilk Yahudilerdi Rasûlullah (sas), onlari muhasara etti Onbes günlük bir kusatmadan sonra Rasûlüllah'in hükmüne razi olarak savassiz teslim oldular Hz Peygamber, erkeklerin ellerinin baglanmasini emretti Fakat münafiklarin basi Abdullah b Übeyy Hz peygamber'e gelerek:

"Ey Muhammed! Müttefiklerime iyilik et" dedi Resûlullah agirdan alinca Ibn Selûl tekrar; "Iyilik et" dedi Resûlullah (sas) ondan yüz çevirdi Bunun üzerine Ibn Selûl, elini Hz Peygamber'in zirhinin yakasindan içeri soktu Resûlullah kizarak: "Yaziklar olsun sana! Birak beni!" dedi Ibn Selûl: "Hayir vallahi dostlarima iyilik etmedikçe seni birakmam Onlar, beni altindan ve mal-mülkten mahrum ettiler sen ise bir sabah vakti onlari biçiyorsun Allah'a yemin ederim ki ben, bir takim musibetler gelmesinden korkuyorum" dedi Bunun üzerine Resûlullah (sas): "Onlar senindir" buyurdu ve "Çözünüz onlari, Allah onlarla birlikte ona da lanet etsin" dedi Serbest birakilinca sürgün edilmelerini emir buyurdu (Ibn Ishak, age 295; Taberî, age III, 136I vd)

Allah, Resûlüne ve Müslümanlara onlarin mallarini ganimet olarak ihsan etti Onlarin arazileri yoktu, kuyumculukla ugrasiyorlardi Resûlullah (sas), onlarin birçok silahlarini ve kuyumculuk aletlerini aldi Onlari, tüm çoluk çocuklariyla birlikte Medine'den çikarmaya Ubâde Ibn es-Sâmit memur edilmisti O da, onlari Dibâb'a kadar götürdü (Taberî, age, III, 1362)

Kaynuka Yahudileri, Ubâde Ibn es-Sâmit'e, "Ey Velid'in babasi! Evs ve Hazrecle aramizda ittifak vardi Biz senin müttefikin idik, sen bize ne diye böyle yaptin?" dediler Ubâde Ibn es-Sâmit de onlara: "Siz harb açtiniz" dedi Abdullah Ibn Übeyy de; "Sen müttefiklerinden uzaklastin da bundan eline ne geçti?" dedi Ubâde; "Hubâb'in babasi! Kalbler degisti, Islâmiyet ahidleri yok etti" dedi

Kaynuka ogullari Vâdiül-Kura'ya gelip bir müddet kaldiktan sonra Azruat'a gidip orada yerlestiler (ibnü'l-Esir, el-Kâmil, II, 66)

UHUD SAVASI

--------------------------------------------------------------------------------

(H 3/M 625)

Hicret'in üçüncü yilinda Uhud dagi civarinda müsriklerle yapilan savas

Uhud savasindan önce Kureys'in öfkesi kabarmis, kin ve intikam duygulari artmisti Bedir'de yakinlarini kaybeden Utbe kizi Hind " Muhammed'le arkadaslarindan öç almadikça içim rahatlamayacak, Muhammed'le savas yapmadikça koku sürünmek bana haram olsun Sevdiklerimin intikaminin alindigini gözümle görmedikçe bana sevinmek yok!" diyordu Ebu Süfyan ve baskalari da buna benzer sekilde and vermislerdi Ebu Süfyan'in yürüttügü kervanin mallari Daru'n-nedve'de topluca durmaktaydi Müsriklerin ileri gelenleri, herkese katilma payini verdikten sonra geri kalan kâr ile güçlü bir ordu hazirlanmasina karar verdiler Onlara göre Müslümanlar Kureys büyüklerini öldürmüslerdi, onlarin intikamini almak gerekliydi Bedir'de yakinlari öldürtücüler karalar giyinmis vaziyette kabileler arasinda dolasiyor, sairler mersiyeler söyleyerek Araplar savasâ tesvik ediyorlardi

Putperest Kureysliler Mekke disindaki Arap kabilelerinin de katilmasiyla 3000 kisilik bir askerî kuvvet hazirladilar Bu kuvvette 700 zirhli, 200 atli süvari, 3000 deve vardi Aralarinda, basta Ebu Süfyan'in karisi Hind oldugu halde 14 tane de kadin vardi Bedir'de babasini ve öteki yakinlarindan bazilarini kaybetmis olan Hind'in kalbini igrenç bir intikam duygusu bürümüstü Amcasi Abbas (ra) Hz Muhammed (sas)'i çok severdi Bu sebeple bir mektup yazarak Kureys'in savas hazirliklarini yegenine bildirdi Peygamberimiz (sas) amcasindan gelen mektubu okuttu ve mektupta bildirilen haberi gizli tutarak kesifçiler gönderdi Kesifçilerin getirdigi haberler mektupta amcasinin bildirdiklerine aynen uyuyordu Düsman büyük bir ordu hazirlamisti ve Medine'ye dogru ilerliyordu

Bunun üzerine Resulullah (sas) bir savas meclisi kurarak meseleyi ayrintili olarak ashabiyla görüstü Resulullah (sas) düsmani sehrin disinda karsilamayip sehri içerden savunmak görüsündeydi Fakat özellikle Bedir savasina katilan gaziler hakkinda nazil olan övücü ayetlerin etkisinde kalan gençler, düsmanin disarida karsilanmasindan yana idiler Düsmanla bir meydan savasi yapmak istiyorlardi:

Resulullah (sas) ashabin isteklerini kirmayarak düsmani karsilamak üzere kilicini kusandi, zirhini giydi Münafiklarin reisi Abdullah b Ubey b Selül sehrin içinde kalinarak savunma yapilmadigini bahane ederek 300 kisilik kuvvetini geri çekti Gayesi savasmak degildi Müslümanlari düsman karsisinda güçsüz birakmak istiyordu Böylece Müslüman ordusunun mevcudu 1000'den 700'e düsmüs bulunuyordu

0slâm Ordusunun Harp Alanina Hareketi

Düsman, Medine'nin yegane açik sahasi olan kisimdan içeriye sizarak karargâhini Uhud daginin Medine'ye bakan eteklerinde kurmustu Resulullah (sas) 700 Müslümanla Cumartesi sabahi Uhud dagina ulasti Sirtini daga vererek karsidaki çorak arazide yer tutan düsmana karsi saf tuttu Düsmanin düsüncesi Müslüman ordusunu maglub ettikten sonra sehri yagmalamakti Bunun için Medine'nin yakininda Uhud önleri savas sahasi seçilmisti

Resulullah (sas) Bedir'de oldugu gibi bu savasta da 0slâm ordusunu savas düzenine göre yerli yerine yerlestirdi, düsmanin sizabilecegi, kusatma yapabilecegi geçit ve gedikleri de okçularla korudu ve özellikle ordunun sol tarafindaki dagin vadisini beklemek üzere Abdullah b Cübeyr kumandasi altinda elli kisilik, okçu birligini birakti ve "Düsman yense de, yenilse de kesinlikle yerlerinizden ayrilmayiniz " diye tembihte bulundu

11 Sevval 3 (27 Mart 625) Cumartesi günü savas teke tek vurusmalarla basladi; Hz Ali, Hz Hamza ve öteki 0slâm savasçilari hasimlarini öldürdüler Sonra savas kizisti Resulullah (sas) almis oldugu askerî tedbirler ve uygulamis oldugu planlar sayesinde ilk safhada Müslümanlar galip geldiler

HZ HAMZA'NIN SEHID EDILMESI

Resulullah (sas)'in amcasi Hz Hamza kükremis bir arslan gibi düsmana kiliç sallayarak ilerliyor, hasimlarini kirip geçiriyordu Diger Müslümanlar da ellerinden gelen çâbayi gösteriyorlardi Düsmanlar da olanca gayretleriyle kilica sarilmalarina ragmen bozguna ugramaktan kendilerini kurtaramadilar Tef çalarak askerlere moral veren düsman kadinlari bile korku içinde dag yamacina tirmanmaya, kaçmaya basladi Bununla beraber henüz kesin netice alinmis degildi; düsmanin hizli bir sekilde takibi ve dönmeyecegi bir noktaya kadar kovalanmasi gerekiyordu Halbuki bu inceligi ve harp usulünün bu yönünü bir an unutarak gaflete düsen ve dünyaliga meyleden Müslümanlar kiliçlarini birakip ganimet toplamaya koyulmuslardi Ordunun gerisindeki vadiyi bekleyen elli okçu da kumandanlarinin israrlarina ragmen Resulullah (sas)'in kesin emrini unutarak "Kardeslerimiz üstün geldi, biz niye bekleyelim" diyerek yerlerinden ayrildilar, ganimet toplamaya giristiler

0ste bu sirada böyle bir ani gözetlemekte olan 200 kisilik düsman süvari birligi komutani Halid b Velid az sayidaki 0slâm okçusunun kaldigi geçidi rahatça ele geçirerek 0slâm ordusunu arkasindan vurmaya basladi Bunu gören müsrikler geri döndüler ve yeniden hizli bir saldiriya giristiler Böylece Müslümanlar iki ates arasinda kaldilar, üstünlügü saglamisken dünyaliga dalmalari ve Peygamber'in emrini çignemeleri yüzünden zor durumlara düstüler 0ste bu safhada Hazma (ra) Ebu Süfyan'in karisi Hind'in kölesi Vahsi tarafindan mizrakla vurularak sehid edildi Resulullah (sas)'in Hicretten evvel Medine'ye tayüz ettigi ilk ögretmen Mus'ab b Umeyr (ra) de bu esnada sehid düsenler arasindaydi Mus'ab (ra) sima itibariyle Resulullah'a benzediginden sehit düstügünde, onu sehit eden kimse Resulullah (sas)'i öldürdügünü haykiriyordu Bu durum Müslümanlarin daha da dagilmasina sebep oldu Ancak kisa zaman sonra Resulullah (sas)'in sag oldugu anlasildi Uhud daginin hemen eteklerinde bulunan Resulullah(sas)'in çevresi büyük çarpismalara sahne oldu Müslümanlar onun etrafinda dönüyorlar gerektiginde kollarini, bacaklarini kalkan yerine kullaniyorlardi, Hz Talha bu yolda kolunu kaybetmisti Sa'd b Ebi Vakkas (ra)'a ise Resulullah ok veriyor ve: "Anam babam fedâ ol sun, at yâ Sa'd" diyor; oklarinin isabet etmesi için Allah'a dua ediyordu Müsrikler Resulullah (sas)'i öldürmek için hücum ettikçe Müslümanlar onun çevresinde giderek çogalmislar ve çetin bir savunma hatti kurmuslardi Düsman bu hatti yaramayacagini anlayinca geriye çekilmek durumunda kaldi ve böylece savas üçüncü safhada denk bir duruma geldi Ebu Süfyan karsi daga, Resulullah (sas)'da Uhud'a dogru tirmandi ve bugün hâlâ ziyaret edilen magarada dinlendi Resulullah (sas)'in disi kirilmis, yanagi yarilmisti Kizi Fatma onu tedavi etti Ebu Süfyan ile Hz Ömer'in karsilikli konusmasi da bu esnada cereyan etmisti

Kureysli müsrikler bu savasta o kadar vahsiyane seyler yapmislardi ki, belki tarihte benzerine az rastlanirdi Müslümanlar bu savasta 70 sehid vermislerdi Düsmanlar özellikle de müsrik kadinlar sehid Müslümanlarin burunlarini ve kulaklarini kesiyorlardi Ebu Süfyan'in karisi Hind ve öteki bazi müsrik kadinlari Müslüman sehidlerin organlarindan yaptiklari gerdanliklari boyunlarina takmislardi Ayrica Hind, Hz Hamza'nin cigerini çikartarak agzinda çignemek igrençligini gösterebilmisti

Uhud'tan ayrilan Ebu Süfyan bir süre sonra geri dönerek Medine'ye saldirmak ve basladiklari isi tamamlamak istegine kapilmisti Esasen böyle bir durumu, Resulullah (sas) tahmin etmis, 70 sehid ve yaraliya ragmen savasin hemen ertesi Pazar günü düsmani takibe karar vermisti Resulullah (sas) 70 kisilik süvari birligi ile 8 km Kadar müsrikleri takibetti Sonra konaklayarak üç gün bekledi Geceleri ates yaktirarak düsmana savastan yilmadiklari mesajini veriyordu Müslüman olmadigi halde Müslümanlarin dostlarindan olan Huzaa kabilesinden Mabed-i Huzâî, Resulullah (sas)'i gördükten sonra Ebu Süfyan'a giderek onun arkadaslariyla birlikte savas için geldiklerini söylemis, Ebû Süfyan da yeni bir vurusmayi göze alamayarak Mekke'ye gitmis ve Medine'ye saldirmaktan vazgeçmisti Böylece Müslümanlar, bu savasta birinci safhada üstünlük saglamislar, gaflet ve dikkatsizlik neticesinde ikinci safhada ilahî bir imtihana ugratilarak maglubiyet acisi kendilerine tattirilmis, fakat üçüncü safhada durum denklesmisken Resulullah (sas)'in cesaretle takibi neticesinde düsman korkutulmus ve üstünlük tekrar Müslümanlara geçmisti

SAVASTAN BAZI 0LGINÇ TABLOLAR

Enes b Mâlik diyor ki: Amcam Enes b Nadr'i Uhud meydaninda öldürülmüs olarak bulduk; üzerinde 80 kadar kiliç, süngü ve ok yarasi vardi Müsrikler iskence yapmis olduklarindan, kimse onu taniyamadi, yalniz kiz kardesi parmaklarindan tanidi Biz su ayetin amcam ve benzeri hakkinda inmis oldugunu saniyoruz: Müminlerden bir çok kimseler Allah'a vermis olduklari sözlerini yerine getirdiler" (el-Ahzâb, 33/23)

Hz Hamza'nin kiz kardesi, Müslümanlarin bozguna ugradigi haberini alinca Medine'den savas alanina gelmisti Bunu farkeden Resulullah (sas) Hz Zübeyr'e, Hamza'nin cesedinin parçalanmis vaziyette ona gösterilmemesini tenbih etmisti Bunu hisseden Safiyye, "Kardesimin sehid oldugunu biliyorum Allah yolunda böyle fedakarliklar her zaman gerekir" demis ve parça parça edilmis kardesinin cesedini görünce de, Hepimiz Allah'in mülküyüz ve O'na dönecegiz"demek suretiyle büyük bir teslimiyet örnegi gösterebilmistir

Ensar'dan bir kadin da savasta babasini, kardesini ve kocasini kaybetmisti, Bunlari haber aldikça hep Hz Muhammed (sas)'in sag olup olmadigini soruyordu Onun sag oldugunu ögrenince; "Sen sag olduktan sonra her felâket hiç gelir!" demisti

0slâm sehidleri ikiser ikiser topraga verildiler Tablo göz yasartici idi

Hz Hamza (ra) kaftani ile topraga veriliyordu Hz Peygamber'in hicretten önce Medinelilere 0slâmî ögretmesi için tayin ettigi ilk ögretmen Mus'ab b Umeyr (ra) topraga verilirken üzerindeki elbise kisa gelmisti Gögüs tarafina örtülünce alt kismi, alt kismina örtülünce de gögüs kismi açikta kaliyordu Resulullah (sas) örtünün alt kismina örtülmesini üst kismina da izhir denilen kokulu otlardan konulmasini emir buyurmustu

RESULULLAH (SAS) UHUD SEHIDLERI HAKKINDA SÖYLE BUYURMUSTUR:

"Uhud harbinde kardesleriniz sehit olunca Allah Teâlâ onlarin ruhlarini bir takim yesil kuslarin içlerine koymustur Bunlar Cennet irmaklarina gelirler, içerler ve Cennet meyvelerinden yerler Sonra bu kuslar, arsin gölgesinde asili bulunan altin kandillere konup tünerler Sehid ruhlari artik böyle mesut bir hayata erisince; bizim cennetteki bu halimizi dünyadaki kardeslerimize kim bildirir ki, onlar da bilsinler de cihatdan çekinmesinler demislerdi" (Tecrîd,186 vd; 0bn Sa'd, II; 148)

RECI' OLAYI

On kisilik bir müslüman ögretici grubunun müsrikler tarafindan hile ile pusuya düsürülerek sehit edildikleri olay

Hicrî 4/Milâdî 626 yilinda gerçeklesen ve basta Hz Muhammed (sas) olmak üzere bütün müslümanlari üzüntüye sevkeden bu olayin cereyan tarzi, kaynaklarda söyle anlatilir:

Medine civarinda yerlesik Adal ve Karra adlarinda iki kabile vardi Bu kabilelerin ileri gelenleri, Hz Peygamber (sas)'e müracaat ederek müslüman olmak istediklerini, kendilerine Kur'an-i Kerim'i ve Islâm dinini ögretecek muallim ve mürsidler göndermesini istediler Resulullah (sas), Islâm'in yayilmasi için hiç bir fedâkârliktan kaçinmadiginin bir göstergesi olarak, ögretmen isteyen kabilelere, Asim b Sâbit baskanliginda on kisi gönderdi Bu on kisi, baslarina gelecek seylerden habersiz olarak Islâm'i ögretme heyecani ile yola çikmislardi Sözü edilen heyet Mekke ile Usfan arasinda Hüzeyl kabilesine ait "Reci" adi verilen yere ulastiklarinda, birdenbire, yüz'ü okçu olmak üzere ikiyüz kisilik bir çetenin hücumuna ugramislar ve henüz ne oldugunu anlayamadan kendilerini savunmak amaciyla bir daga iltica etmislerdi Gerçekten de, mürsid ve muallim isteyenlerle Hüzeyl kabilesi gizlice anlasmis ve yakalayacaklari müslümanlari Mekkeli müsriklere para karsiliginda satma konusunda aralarinda karara varmislardi

Köseye sikistirilan müslümanlara okçular, teslim olmalari halinde hayatlarini bagislayacaklarini söyleyerek kendilerine siginmalarini istemislerdi Ancak kafile baskani Âsim, müminlerin müsriklere iltica edemeyeceklerini ve teslim olmayacaklarini karsi tarafa bildirdi Hemen akabinde de, durumun Hz Peygamber (sas)'e malum olmasi için Allah Teâlâ'ya niyazda bulundu Çikan çarpismada, Âsim'in da içinde bulundugu sekiz kisi sehit oldu Olayi daha önceden haber alan Kureys, Âsim'in kafatasini getirmeleri için bazi kisileri özel olarak görevlendirmisti Fakat arilarin sehidin cesedine üsüsmesi sebebiyle, Âsim'a düsündüklerini yapma imkâni ortadan kalkti Bununla birlikte Âsim'in arkadaslarindan Zeyd ve Hubeyb, çetenin, "Teslim olursaniz sizi öldürmeyecegiz" sözlerine inanarak teslim oldular Müsrikler de, bu iki müslüman teslim olur olmaz, baglayarak Mekkelilere sattilar

Mekke'nin önde gelenlerinden Safvan b Umeyye tarafindan satin alinan Zeydin, Kureyslilerin katilimiyla meydanda öldürülmesine karar verildi Mekke'nin ileri gelenlerinden Ebû Süfyan, Kureysli müsriklerin huzurunda Zeyd'e, "Hayatinin bagislanmasi karsiliginda Muhammed'in öldürülmesini ister miydin? Söyle bakalim!" dediginde Zeyd'in cevabi su olmustu: "Kesinlikle böyle bir sey istemem! Benim canim O'nun yoluna feda olsun! Degil burada öldürülmesine, Medine'de ayagina bir diken batmasina bile razi olmam" Zeyd'in bu cevabi karsisinda Ebu Süfyan, "Muhammed kadar, arkadaslari tarafindan sevilen baska biri yoktur" demekten kendini alamadi Zeyd'in bu cevabindan hemen sonra, Safvan'in kölesi Kistas tarafindan acimasiz bir biçimde sehit edildi

Diger müslüman Hubeyb, Uhud'da öldürdügü Hâris b Âmir'in ogullari tarafindan satin alinmis ve birkaç gün sonra öldürülmek üzere Harem-i Serif'in sinirina gönderilmisti Idam edilecegi için, iki rekât namaz kilmak üzere izin istedi ve verilen izin dogrultusunda namazi kildi Bu arada ona, dininden dönmesi halinde idam edilmeyecegi söylendiginde su beyti okudugu nakledilmektedir:

Ben Allah yolunda müslüman olarak öldürülürken,

Canima ne suretle kiyilacagina ehemmiyet vermem;

Benim ölümüm Hak Teâlâ ugrunadir ve O dilerse,

Benim tarumar olan vücudumu mübarek kilar

Hubeyb'in idamdan önce kildigi iki rekât namaz, o zamandan beri idam edilecek olan müslümanlarin kildiklari geleneksel bir namaz halini aldi: Hubeyb de acimasizca, müsrik caniler tarafindan sehit edildi Hz Peygamber (sas) ve diger müslümanlar bu olaya çok üzüldüler Sâir sahabilerden Hassan b Sâbit de yanik mersiyeler söyleyerek olaydan duydugu acilari dile getirmisti

(Bu konuda daha genis bilgi için bkz Ibnül-Esir, el-Kâmil fi't-Tarih Tercümesi, çev M Besir Eryarsoy, Istanbul 1985, II, 156 vd; Ibn Hisam es-Siretü'n-Nebeviyye, çev Hasan Ege, Istanbul 1985, III, 240 vd; Mevlânâ Sibli, Asr-i Saadet, çev ÖR Dogrul, sad ÖZ Mollamehmedoglu, Istanbul 1977, I, 270-271;

MEUNE KUYUSU OLAYI

--------------------------------------------------------------------------------

Hicretin 4cü yilinda Amirogullarindan Cafer Oglu Malik Oglu Ebu Bera Medineye geldi ve Resulullahile görüsüp "Ey Allahin Resulu !Eger Necid Halkina ashabindan biir kismini gönderirsen , umarim ki Islam olurlar" dedi

Resulu Ekrem, Necid bölgesi halkina güvenemeyip "Korkarim ki ashabima bir kötülükte bulunurlar" dedi Ebu Bera` "Onlar,Necidè geldiklerinde benim emanim altina girmis olurOnlara kimse bir sey yapamaz "diye teminat verdi

Bunun üzerine Resul-ü Ekrem de Ebu Bera`nin kardesi oglu olan (Malik Oglu Tufeyl oglu Amirè bir mektup yazdirdi ve Necid halkina Kur an ögretmek için 70 Kuràn okuyucusunu gönderdi Kilavuzlari Muttalip Süleymi idi

Münzir bin Amr Kuràn okuyuculari ile Meune kuyusu denilen yere varip Resulü Ekrem`in mektubunu Amr bin Tufeyle gönderdi

Lanetlenmis olan Amr bin Tufeyl ise mektubu okumadan Haram bin Milhan`i öldürdü Sonra Kur`an okuyuculari olan kurra cemeati üzerine saldirmak için kendi kavmi olan Amir Ogullarini çagirdi Onlar ise'' Biz Ebu Beranin verdigi sözü ayaklar altina atamayiz '' diye çekindiler Bunun üzerine Amr bin Tufeyl Usayye, Ri'l ve Zekvan kabilelerini toplayip Meune Kuyusuna gitti ve ansizin kurra toplulugu üzerine saldirarak hepsini sehid etti Yalniz Neccar ogullarindan Kab bin Zeyd' i öldü sanarak sehidler arasinda birakmislar oda bu durumu peygamber efendimiz (SAV) bildirmistir

Resulü Ekrem bu durumu haber alinca son derece üzüldü ve ''Bu hal ,Ebu Bera'nin isidirBen ,bunu ancak onun israri ile istemeyerek yapmistim'' buyurduEbu Bera da Peygamberimizin bu sözünü isittikten sonra çok üzülerek kederinden hastalanip öldü Fakat verdigi sözün bu sekilde ayaklar altina alinmasi ,arap adeti üzere kendi soyunda bir leke üzere kaldi

Resulü Ekrem ise onlara beddua etti ve kisa bir süre sonra bu kabileler veba, humma ve kitlik yüzünden telef oldular

KÂBE NASIL KIBLE OLDU?

Rasulullah sav Efendimiz, Hicret'in on altinci ya da on yedinci ayina kadar namazlarini Mescid-i Aksa'ya yönelerek kildi Bununla birlikte, kiblenin Mescid-i Haram'a döndürülmesini gönülden arzu eder, bunun için dua ederdi Sonra bir gün ilâhi emirle bu da gerçeklestiBes yüz kisilik bir kafile…Medine'den yola çiktilar Çogunlugu puta tapiyor, fakat Kâbe'yi ve Arafat'i kutsal biliyorlar ve kendi inançlarina göre hacca gidiyorlar Aralarinda yetmis kadar müslüman da varBirinci Akabe beyatinda iman etmis olan Medineliler, kavimlerinin hidayetine vesile olmak için çok gayret etmisti Kur'an'i ögretmesi için Peygamber Efendimiz tarafindan gönderilen Mus'ab b Umeyr, gece gündüz demeden insanlara Allah'in dinini anlatmisti Iste simdi yetmis küsur müslüman olarak Mekke'ye, Rasulullah sav'e gidiyorlar Yine Akabe'de O'nunla bulusacaklar‘Kudüs'e yönelmek istemiyorum'Kafiledeki müslümanlarin çogu Allah Rasulü sav'i henüz tanimiyor O'nu ilk kez görecek olmanin heyecani içindelerMüslüman Medinelilerin ileri gelenlerinden Bera b Ma‘rur ra arkadaslariyla konusuyor:- Arkadaslar! Benim bir düsüncem var Ama bana uyar misiniz, uymaz misiniz bilmiyorum- Nedir o? diye sordular Bera Kâbe'yi kasdederek:- Bu binayi arkamda birakmak istemiyorum, namazimi ona yönelerek kilmak istiyorumArkadaslari söyle karsilik verdi:- Bize, Peygamberimiz'in sadece Kudüs'teki Mescid-i Aksa'ya dogru namaz kildigi haber verildi O'nun yaptiginin aksini yapmak istemeyizBera b Ma‘rur yine de:- Ben Kâbe'ye yönelerek kilacagim, dediKafiledekiler yol boyunca namaza durduklarinda Mescid-i Aksa'ya yönelirken Bera b Ma‘rur Kâbe'ye dönerek namaz kildi Fakat Mekke'ye vardiklarinda içine bir kurt düstü; acaba dogru mu yapmisti? Yegeni sair Kaab b Malik ra'a durumu açti Rasulullah sav'e gidip yaptigi isin dogru olup olmadigini soracaklardiYola çiktilar ama ikisi de Allah Rasulü sav'i tanimiyordu Karsilastiklari bir adama, O'nu nerede bulabileceklerini sordular O da Kâbe'nin yaninda amcasi Abbas ra ile birlikte bulundugunu söyledi Bu habere memnun oldular, çünkü ikisi de Abbas ra'i ticaret için arada bir Medine'ye ugradigi için taniyorlardi‘Keske sabretseydin'Mescid-i Haram'a girdiklerinde Rasulullah sav'i amcasi ile otururken buldular Selam verip oturdular Efendimiz sav amcasina sordu:- Bu iki adami taniyor musun?Abbas ra cevap verdi:- Evet Bu, Bera b Ma‘rur Kavminin ileri gelenelerindendir Bu da Kaab b Malik- Sair olan mi?- EvetKaab ra, Allah Rasulü tarafindan giyaben taniniyor olmasina çok sevindi Bera b Ma‘rur söz aldi ve meselesini söyle arz etti:- Ey Allah'in Nebisi! Bu yolculuga çiktim, Allah beni Islâm'a hidayet etti Bu binayi arkama almamayi düsündüm ve namazlarimi ona dogru kildim Arkadaslarim bu konuda bana uymadi Benim içime de bir kurt düstü Ne buyurursunuz ya Rasulallah?Efendimiz sav söyle buyurdu:- Bir kiblen (Mescid-i Aksa) vardi Onun üzerine sabretseydin ya!Bu görüsmeden sonra arkadaslariyla birlikte Mescid-i Aksa'ya dogru namazlarini kilmaya basladi (Ahmed b Hanbel: Müsned)Bera b Ma‘rur ra, bu görüsmenin gerçeklestigi günlerde yapilmis olan Ikinci Akabe Beyati'nda Medinelilerden seçilen on iki kisiden birisi oldu Medine'ye döndüklerinde pek fazla yasamadi Bir süre sonra, Efendimiz'in hicretinden bir ay önce vefat etti Malinin üçte birinin Rasulullah sav'e verilmesini vasiyet etmisti Diger bir vasiyeti de yüzü Kâbe'ye dönük olarak defnedilmesiydi Böyle yapildiEfendimiz sav Medine'ye hicret ettiginde onu sordu Bir ay önce vefat ettigi bildirildi, vasiyetlerinden söz edildi Efendimiz sav vasiyet etmis oldugu malinin çocuklarina verilmesini emir buyurdu ve mezarinin basina gidip cenaze namazini kildiRasulullah sav Efendimiz, Hicret'in on altinci ya da on yedinci ayina kadar namazlarini Mescid-i Aksa'ya yönelerek kildi Mekke'de iken Kâbe'nin yakininda bulundugunda, Kâbe'yi araya alarak Mescid-i Aksa'ya dogru namaz kildigi da nakledilmistir Bununla birlikte, Efendimiz sav kiblenin Mescid-i Haram'a döndürülmesini gönülden arzu eder, bunun için dua ederdi (Cessâs: Ahkâmu'l-Kur'an)Rastlanti olabilir mi?Bir gün Rasulullah sav Efendimiz, namazlarini Kâbe'ye yönelerek kilmak isteyen Bera b Ma‘rur ra'in mahallesine gitmisti Ögle vakti girdiginde, oradaki Benî Seleme mescidinde namazi kildirdi Her zaman oldugu gibi Kudüs'e dogru namaza durdu ve ilk iki rekati o sekilde kildi Tam bu esnada Yüce Mevlâ, bundan sonra kible olarak Kâbe'yi seçtigini söyle ferman buyurdu:“Biz senin yüzünün göge dogru dönüp durdugunu görüyoruz Iste simdi seni, memnun olacagin bir kibleye döndürüyoruz Artik yüzünü Mescid-i Haram tarafina çevir (Ey Müslümanlar!) Siz de nerede olursaniz olun, yüzlerinizi o tarafa çevirin Süphe yok ki Ehl-i Kitap, onun Rablerinden gelen gerçek oldugunu çok iyi bilirler Allah onlarin yapmakta oldularindan habersiz degildir” (Bakara, 244)Rasulullah sav Efendimiz kilmakta oldugu namazin son iki rekâtini Kâbe'ye dönerek kildi Bu haber kisa zamanda yayildi Artik o günden sonra Kâbe müslümanlarin kiblesi olduBenî Seleme mescidi, böyle önemli ve mübarek bir olaya sahitlik ettigi için iki kibleli mescid anlaminda “Mescidü'l-Kibleteyn” diye anildiKIBLE NEDIR?Kible, yön ve yönelinen taraf ya da yönelinen sey anlaminda bir kelimedir Dinimizde müslümanlarin namaz kilarken dönmeleri gereken istikameti yani Kâbe'yi ifade eder

NADIROGULLARI ILE YAPILAN SAVASLAR

--------------------------------------------------------------------------------

Islâm'in ilk yillarinda Medine'de yasayan üç yahudi kabilesinden biri Nadirogullari kabilesidir

Nadir, birçok manâlarinin yanisira "yesil ve çiçekli bir bitki" anlamina gelir Bu kabile Medine ve çevresinde büyük hurma bahçelerinin sahibi olarak bilinir

Arabistan yahudilerinin güvenilir vesikalara dayanan bir tarihi yoktur Arabistan yahudilerinin geçmis tarihine isik tutacak herhangi bir yazi, kitap veya yazit seklinde bir bilgi de yoktur Ayrica Arabistan disindaki Yahudiler de Arap dindaslariyla fazla ilgilenmemis ve tarihçiler ile yazarlari bunlardan hiç söz etmemislerdir Arap yahudilerinin tarihini incelerken ister istemez araplar arasinda kulaktan kulaga anlatilan rivayetler ve söylenenlere itibar etme zorunlulugu vardir Bu rivayetlerin pek çogu da bizzat yahudiler tarafindan ortaya atilmistir (Mevdudi, Tarih Boyunca Tevhid, Mücadelesi ve Hz Peygamber, Terc N Ahmet Asrar, Istanbul 1983, I, s 526)

Yahudiler yeryüzünde en eski geçmise sahip milletlerden birisidir Arap yarimadasina ne zaman gelip yerlestikleri bilinmeyen yahudiler, Islâm'in ortaya çiktigi yillarda bu yarimadanin her tarafinda görülmekteydiler Bunlar, gerek ferdî ve gerekse topluluklar halinde Akabe körfezindeki Eyle limanindan, Yemen ve Umman'in en ücra köselerine kadar uzanmislardi Bu insanlari Mekna'da, Vadiyu'l-Kura'da, Teyma'da, Fedek'te, Taif'de kisaca bütün sehirlerde oldugu kadar, hareket halindeki kervanlarda da görmekteyiz

Yahudiler Mekke'de hiç bulunmamakla birlikte, sadece Ukaz'da yalniz ticâret yapan degil, kâhinlikten para kazanan insanlar olarak da görülür

Yahudilerin Medine (Yesrib)'ye yerlesmeleri tarihinin Milâdî 132'den sonra oldugu tahmin edilir M 132'de Benu Nadir, Benu Kureyza ve Benu Kaynuka yahudilerinin Yesrib'e (Medine'ye) yerlestikleri görülmektedir Ilk olarak Nadirogullari ve Kureyzaogullari yerlesmistir Çünkü bu iki kabile diger yahudi kabileleri arasinda soy ve itibar bakimindan üstün tutulurdu Bunlarin çogunun, kâhin ve rahipler sinifindan gelmesi de ayri bir avantaj saglamaktaydi Bu kabileler Medine'ye yerleserek, dini bakimdan üstün bulunmalarinin verdigi ayricalikla kisa sürede sehre hâkim olmuslar ve en iyi yerlere yerlesmislerdi M 45I- 451'de es-Sebe' sûresinde sözü edilen büyük sel felâketinden sonra Yesrib'te bulunan birçok kabîlenin sehri terkettigi bilinir Bu büyük sel felâketiyle bosalan sehre yerlesen Evs ve Hazrec gibi Arap kabileleri, sehrin asil hakimi bulunan Nadirogullari ve Kureyzaogullari yahudilerini sehrin dis bölgelerinde yerlesmek zorunda birakmislardir Yahudilerin üçüncü büyük kabilesi olan Kaynukaogullari Hazrecliler'e siginma geregi duydu Bunun üzerine Nadirogullari ve Kureyzaogullari da Evs kabilesine siginarak Yesrib sehrinde yerlesmeye hak kazandilar

Hz Peygamber (sas)'in dogumu ve nübüvvetinin baslangiç zamanlarinda yahudilerin Hicaz ve Yesrib'deki durumlari söyle görünmekteydi

Yahudiler, dil, kiyafet, kültür ve medeniyet konularinda her bakimdan araplasmislardi Isimleri arapça idi Hicazda yasamakta olan Beni Za'urâ yahudileri hariç diger yahudi kabilelerinin isimleri arap ismi idi Yahudiler kendi dilleri olan ibraniceyi istisnalar disinda bilmezlerdi Araplarla olan sosyal iliskilerinin her geçen gün artmasi yahudilerin duygu, düsünce ve tavirlarina kadar yansimistir Ancak yahudiler bütün bunlara ragmen kimliklerini muhafaza etmislerdi (Mevdudi, age, s 526, vd)

Hz Peygamber (sas)'e risalet görevinin verilmesinden önce araplar, danismak ve onlarin fikirlerini almak amaciyla yahudi veya hristiyan olan birisine gider, ondan bazi bilgiler alirlardi Islâm'in ortaya çikisi ve müslümanlarin Mekke sartlarinda Islâm'i yasamaya çalismalarindan önce bütün ehl-i kitap yeni bir peygamberin gelecegini biliyor ve onu bekliyorlardi Hattâ Peygamberimizin amcasi Ebu Talip'le yaptigi Sam ticaretinde Rahip Bahira'*nin Ebu Talip'e "O çocuga dikkat edip üzerine titremesini" ögütlemesini buna delil gösterirler

Daha Akabe bey'atlarindan önce yahudiler, Medine araplarina bir nebinin gelecegi ve bu nebiye kendilerinin uyacagini ve böylece Medinelilere karsi üstün bir duruma geçeceklerini söyleyip onlari korkuturlardi Bundan haberdar olan Medineliler Akabe'de Peygamberimiz'e bey'at ederek yahudilerden önce davranmislardir Yahudiler Tevrat'i dogrulayici bir kitap olarak Kur'ani getiren Hz Peygamber'e "saldirmak, hased etmek ve kin gütmekten dolayi düsmanlik yapmaya basladilar Çünkü Allah Teâlâ Rasûlünü araplardan seçmisti Yahudi alimleri, Rasûlüllah'in zor durumda kalmasi için çalisirlar, onu olmadik yalanlarla sasirtmak isterler ve hakki batila çevirirlerdi" (Ibn Hisam, Islâm Tarihi, Terc Hasan Ege, Istanbul 1985, I s 282; II s 187) Çünkü onlar yeni bir peygamberin kendi kavimlerinden çikacagini ümid ediyorlardi Gururlari yüzünden yalanlayanlardan oldular

Yahudilerin, Allah'tan gelen peygamber ve kitabini daha önceden bildikleri de bir gerçektir Fakat bu peygamber ve kitap gelince tavirlarini degistirdiler Bu hususta en güvenilir rivayet Ümmül Mü'minin Hz Safiyye'nindir Hz Safiyye'den rivayete göre Hz Muhammed (sas), Medine'yi sereflendirince babasi ve amcasi beraberce kendisiyle görüsmeye gittiler ve kendisiyle uzun müddet sohbet ettiler Babasi ve amcasi eve dönünce, aralarinda söyle bir konusma geçti:

Amca: Bu, gerçekten kitaplarimizda haber verilen peygamber midir?

Baba: Evet, vallahi o ayni peygamberdir

Amca: Sen buna inaniyor musun?

Baba: Evet

Amca: O halde, ne yapmak istiyorsun?

Baba: Vallahi, ben yasadigim müddetçe ona muhalefet edecegim (Ibn Hisam, II s 165) Yahudilerin bu peygamberi bekledikleri fakat ona tabi olup onun yolundan gitmek için degil de dogar dogmaz ona bir suikast tertipleyip öldürmek için beklediklerine dair bir takim rivayetler de nakledilir (bk Muhammed Hamidullah, Islâm Peygamberi, l s 595; Ibn Hisam, age, s116, Ibn Sad, Tabakat, 1/1, s21)

Hz Peygamber ve müslümanlarin Medineye hicreti sirasinda yahudiler sehrin yarisina hâkim durumdaydilar Bu hâkimiyet gerek ilmî seviyedeki Bilim Evi (Beytul-Midras), gerekse Nadirogullarinin elinde bulunan hazineler (Kenz) yoluyla her yönden görülen bir gerçeklikti Buna ragmen yahudiler kendi aralarinda sürtüsme halinde idiler Bu durum onlari bazi arap kabileleriyle ittifak yapmaya itmistir Bundan dolayi da Nadirogullarinin Evs kabilesinin hakimiyeti altinda bulundugu zikredilmelidir

Hz Peygamber tarafindan yürürlüge konulan Medine-sehir-devleti anayasasinda dokuz yahudi kabilesinden bahsedilir Burada yahudilerle karsilikli haklar ele alinmis ve Medine'yi birlikte savunma kararlastirilmis; onlardan Hz Peygamber izin vermeden askeri bir harekete girismeyecegi ve Medine'ye bir saldiri sözkonusu oldugunda sehrin birlikte savunulacagi sözü alinmisti (Salih Tug, Islâm Ülkelerinde Anayasa Hareketleri, Istanbul 1969, s 34 vd) Yine arastirmalara göre bu anayasa dünyanin ilk anayasasidir Elli iki maddeden olusan mezkur anayasada 23-35 ve 46 maddeler yahudilerle ilgili olup bu maddeler ayrica kendi islerinde alt bölümlere ayrilmistir (bk Muhammed Hamidullah, age, l s 211 vd) Fakat yahudiler tarihen sabit oldugu gibi antlasmalarina sadik olmadilar Bu antlasmaya katilmaktaki gayeleri, kendilerine baska bir yol bulana kadar zaman kazanmakti Daha ilk anda bu yeni dinin onlarin senelerdir övündükleri bir üstünlüklerini ellerinden alacagini hissetmislerdi

Islâm'in Medine'de devletini kurduktan sonra tarihte benzeri görülmemis tür sekilde yayilma göstererek bölgeyi hakimiyetine almasi, müslüman olmayan diger kabileleri oldugu gibi yahudileri de telâsa düsürdü Zira onlar Islâm'in yayilisini geçici görüyorlardi Bu amaçla Kureys müsrikleriyle yaptiklari bir çok antlasmada askerî yönden Kureys müsrikleri, fikri yönden de yahudiler Islâm'a karsi koyacaklarini taahhüt etmislerdir Ancak yahudilerin giristigi bu tür bir yol bir fayda vermedi Hattâ Islâm'in son tevhid dini oldugunu ögrenen bazi yahudiler de müslüman oluyorlardi Yahudilerin önde gelen âlimlerinden Abdullah b Selâm bunlar arasindaydi Bundan sonra yahudiler için tek çikar yol, Islâm'i kiliç zoruyla sindirmek, yayilmasini önleyerek ortadan kaldirmakti

Bedir savasinda müslümanlarin üstün gelmesi bütün yahudileri oldugu gibi Nadirogullarini da kizdirmisti Bu savas onlarin kinlerini açiga vurmalarini sagladi Öncelikle Kaynukaogullari, müslümanlara karsi isledikleri hareketlerden dolayi sehir disina sürüldüler (bk Kaynukaogullari maddesi)

Yahudi sair Ka'b b Esref yalan tesvikleri ile Mekke müsriklerini yeni bir savasa sokmaya çalisiyordu Bunu ögrenen müslümanlar, aralarinda Ka'b'in süt kardesinin de bulundugu bir grup olmak üzere Ka'b b Esref'i öldürmüs; bu olay üzerine Nadirogullari Hz Peygamber (sas) ile bir ittifak antlasmasi imzalamislardi Ancak bu baris dönemi fazla sürmemis; Nadirogullarinin diger müttefiki Benû Amr kabilesinden müslüman olan Amr h Umeyye iki kisiyi öldürmüstü Olay söyle cereyan etti: Necid halkini Islâma davet için Rasûlüllah tarafindan gönderilen bütün müslümanlari öldüren Amr b Tufeyl ve Necidlilerin elinden kurtulan tek kisi olan Amr b Umeyye, Kilâhogullari kabilesinden iki adamla karsilasti Resûlullah onlarla antlasma yapmisti Fakat Amr bunu bilmiyordu kendisini öldürürler diye korktugundan, dalginliklarindan yararlanarak onlari öldürdü Resûlullah da onlarin diyetini üstlendi Diyetin ödenmesi müslümanlara agir geldi Ödeyemez duruma düstüler Hz Peygamber de yahudilerle yaptigi anlasmaya dayanarak Nadirogullarindan diyet ödeme isine katilmalarini istedi Nadirogullari bu teklifi düsüneceklerini söyledi ve mühlet istediler Ancak kendi aralarinda yaptiklari görüsmede Hz Muhammed'i suikastla öldürmeyi planladilar Onlarin yanina giden ve görüsmelerinin sonuçlanmasini bekleyen Resûlullaha, Amr b Guhâs adli yahudinin kendisine suikast yapacagi bildirildi

Bu çirkin olaydan sonra "Ey iman edenler Allahin üzerinizdeki nimetini hatirlayin Hani bir kavim size el uzatmaya kalkisir da, Allah onlarin ellerini üzerinizden çekmisti" (el-Maide, 5/11) âyeti nazil olmustur (Muhammed Hamidullah, age, I, s 626 vd)

Kaynaklarda anlatilan diger bir görüse göre ise; Bedir savasindan sonra Mekke putperestleri, Nadirogullarina gönderdigi bir mektupla onlari Rasûlüllah ile çatisma haline getirmeye kiskirtmislardi Diger taraftan Medine'den çikarilan Benû Kaynuka yahudilerinin bu hali, zamanla sayilari artan Nadirogullari (Benü Nadir) yahudilerinin müslümanlara dair birtakim endiseler tasimasina sebep oldu Bu sart ve durumlar karsisinda onlar, hiyânet dolu bir komplonun içine sürüklenmis oldular Bir gün Resûlullaha bir haberci göndererek, "Üç müslümani da yanina alip gel Bizden seçilecek Üç alimle karsilasip görüs; sayet (bizimkiler size) inanip kanacak olurlarsa biz de hep birden senin yoluna gireriz" deyip Resûlullah'i aralarina davet ettiler Bu üç yahudi (elbiseleri altina) hançerler saklamislardi Ancak Benû Nadir (Nadirogullari) yahudileri arasindan bir kadin müslüman Ensâr zümresi arasinda oturan erkek kardesine, Nadirlilerin kalkistigi bu suikast isini anlatmis ve bu erkek kardes de Resûlullah Nadirlilerin mahallesine henüz varmadan haberi kendisine yetistirebilmisti Bunun üzerine Resûlullah yoldan geri dönmüs ve fakat ertesi sabah erkenden askeri kuvvetlerin basinda oldugu halde Nadirlilerin karsisina çikmis ve gün boyu onlarin oturduklari mahalleyi kusatma altinda tutmustu (Muhammed Hamidullah, age, I, s 626-28)

Resûlullaha karsi tesebbüs edilen bu tür suikastlar müslümanlara, Nadirogullarinin artik aralarinda yeri olmadigi kanaatini verdi Bu arada Kureys müsriklerinin müslümanlara karsi bir hazirlik içerisinde bulundugu duyuldu Müslümanlar, içeride bulunan ve müsriklerle her an ittifak kurabilecek bir düsmandan emin olmazlarsa durumun daha da vahim sonuçlar dogurabilecegini biliyorlardi Bunun isin öncelikle yapilmasi gereken sey, Medinedeki Nadirogullarini zararsiz bir duruma getirmekti

HzPeygamber, Nadirogullarina yaptigi ilk kusatmadan hemen sonra Kureyzaogullarina yaptigi kusatmayi birakip onlarla antlasma yoluna gidince, vakit kaybetmeksizin tekrar Nadirogullari üzerine yürüyerek onlarin eslerini ve kalelerini kusatmistir Yahudiler müslümanlara karsi bir güçle çikamadilar Bu kusatmada her iki taraftan herhangi bir ölüm olayina rastlanmaz Kusatma sonunda yahudiler Islama davet edilmis, kabul edenler affedilerek serbest birakilmis, reddedenler ise silahlari disinda, diger bütün menkul mallarini alarak Medine disina çikmalarina izin verilmistir Bunlardan bir kismi Filistin'deki Ezri'at sehrine, digerleri ise Hayber bölgesine yerlestiler (Buhârî, Megazi, 14, 32; Müslim, Siyer, 2I, Cihad, 2I; Muhammed Hamidullah, age, I, s 628)

Medine'den sürülmeleri sirasinda Benû Nadirler degerli sayilan esya ve mücevheratlarinin yani sira beraberlerinde götürmek üzere evlerinin kapilarina varincaya kadar herseyi söküp aldilar Sürülenler, arkalarinda çalgici ve sarkicilarin kopardigi bir samata oldugu halde altiyüz develik bir kervan olusturarak yola çiktilar

Nadirogullarinin Medine'den sürülmelerinden bir yil sonra bes kisilik bir heyet, Hicri 5 yilda Medine'nin kusatilmasina girisecek ve Hendek savasini çikaracak olan büyük saldiri ittifakini organize etmistir (Muhammed Hamidullah, age, I, s 629; Ayrica bk Kaynukaogullari, Kureyzaogullari, Yahudi mad)

HENDEK SAVASI

--------------------------------------------------------------------------------

Hz Peygamber (sas)'in müsriklerle yaptigi büyük ve en önemli savaslarindan birisi Uhud savasindan iki yil sonra, Hicret'in besinci yilinin sevval ayinda (23 subat 627) Medine'nin kuzeyinde cereyan etmistir

Kureys müsrikleri Uhud savasinda basarili olmuslardi ama müslümanlarin gücünü kiramamislardi Tam tersine müslümanlar Medine'deki birlik ve beraberliklerini saglamlastirmis, askeri bakimdan daha güçlü bir duruma gelmislerdi Medine'de sürekli problem çikaran Yahudi Benu Nadir kabilesi sürülmüs; doguda Zatu'r-Rika, kuzeyde Dumetü'l-Cendele yapilan seferler kesin zaferle sonuçlanmis, müslümanlarin gücü ve etkinligi gün geçtikçe daha da büyümüstü Bunun sonucu olarak Mekke müsriklerinin Misir, Suriye ve Irak yönündeki kervan yollari tamamen kapatilmisti

Müslümanlarin bölgeye hakim bir güç olmaya baslamasi Islâma katilanlarin sayisini hizla artirmis, geçen zaman, müslümanlarin sosyal hayatlarini düzenleme ve yerlestirme yolunda önemli adimlar atmasina firsat tanimisti Islâm'in bu gözle görülür güçlenisi karsisinda müslümanlarin baslica düsmanlarindan olan yahudiler, düsmanca faaliyetlerine hiz verdiler Özellikle Medine'den sürülen Benu Nadir kabilesi bütün çevrede Islâm aleyhinde sürekli propaganda yapiyor, Islâm'in güçlenmesini önlemek için müslümanlara kesin bir darbe vurmanin yollarini ariyordu Bu çalismalari sonuçsuz kalmamis, yahudiler aralarinda görüs birligi saglanarak Kureys ve diger müsrik kabilelerle birlesmenin yollari aranmaya baslamisti

Yahudilerden olusan bir heyet Mekke'ye gelerek kiskirtici çalismalardan sonra Kureys'e ortak düsmanlari olan müslümanlara birlikte saldirmayi Rasûl Aleyhisselâm'i ve Islâm'i ortadan kaldirmayi teklif ettiler Ticaret yollarinin kesilmesiyle ekonomik bir çikmaza düsen ve içlerinde hala Bedir'in acisini tasiyan müsrikler bu teklifi olumlu karsiladi (Taberî, Tarihu't-Taberi, Misir,1961, II, 564-5) Yahudi heyeti ve Kureys'ten seçilen elli adam Kâbe örtüsünün altina girip gögüslerini kâbe duvarina dayayarak tek baslarina kalincaya kadar müslümanlarla savasmaya yemin ettiler Artik tek düsünceleri vardi Bu savasi mutlaka basarmak ve Islam'i ebediyyen yok etmek (Ibnü'l-Hisâm, es-Siretü'n-Nebeviyye, Beyrut, 14I7/1987, II, 254, 255)

Yahudiler Kureys'le anlastiktan sonra Necid'e giderek Benu Süleym ve Gatafan kabilelerini de bu ittifaka dahil etmeye çalistilar Gatafan kabilesini Hayber'in bir yillik hurmasinin yarisi karsiliginda müslümanlara karsi savasmaya razi ettiler Arkasindan diger Arap kabilelerini dolasarak putperestligin Islam'dan üstün oldugunu, fakat müslümanlarla savasilmadigi takdirde putperestligin sonunun yaklastigi propagandasiyla savasa kiskirttilar Bu çalismalari sonunda Fezare, Süleym, Sa'd ve Esedogullari kabileleri de ittifaka dahil oldu (Taberî, age, II, 566)

Savas hazirliklarina baslayan Kureys, üçyüz at, bin besyüz devenin bulundugu dörtbin kisilik bir ordu donatti Buna Yahudi ve diger Arap kabilelerinin kuvvetleri de eklenince yaklasik onbin kisilik bir ordu meydana geldi Bu büyük ordu Islâm'a son ve öldürücü darbeyi vurmâk, Allah'in nurunu bogmak niyet ve umuduyla Medine'ye yöneldi Arap yarimadasi belki de o güne kadar böyle büyük bir orduya sahit olmamisti (Ibn Hisam, es-Siretit'n-Nebeviyye, Misir, 1375/1955, II, 214, 216, 22I):

Râsulullah (sas) müttefiklerin girisimini haber alir almaz derhal bir savas meclisi topladi Mecliste düsmana karsi ne gibi tedbirler alinmasi, nasil bir savas taktigi izlenmesi gerektigi konusunda istisare edildi Ashâbin çogunlugu Medine'yi içerden savunmanin uygun olacagi görüsünde idi Bu görüs benimsendikten sonra Selman-i Farisî hazretleri, "bizde bir sehir üstün kuwetlerle kusatildigi zâman daima çevresine bir hendek kazilir ve sehir bu sekilde savunulur" seklinde görüs bildirince Rasûl aleyhisselam bunu uygun görerek savunma planinin bu dogrultuda hazirlanmasini emretti Vakidî'nin Hendek Savasi sirasinda Rasûlullah'in Kureys lideri Ebû Süfyan'a yazdigim söyledigi bir mektuba göre ise, sehrin çevresine hendek kazilmasini dogrudan dogruya sani yüce Allah, Rasûlüne ilham etmistir Düsmanin gelecegi yöne kazilacak hendekle sehrin korumasi esas olmakla birlikte Selmân-i Farisî'nin teklifi içinde Medine'yi çevreleyen binalar arasina kapatmak da vardi, zaten sehrin diger tarafi dag ve hurmaliklarla çevrili idi (Ibn Hisam, age, II, 255)

Rasûlullah, vakit kaybetmeden, ileri gelen sahabîlerle birlikte kesfe çikarak hendek kazilmasi gereken yerleri tesbit etti Düsmanin saldirisina açik bulunan yerlerin tesbitinden sonra bütün müslümanlar toplanarak hendek kazma çalismalarina basladilar Medine'deki bütün araçlar toplandigi halde yine de birçok müslüman araçsiz kalmisti Bunun üzerine Rasûlullah, müslümanlarla anlasmali bulunan Benu Kurayza kabilesinden ödünç aletler aldirdi

Basta Rasûl aleyhisselam olmak üzere bütün müslümanlar canla basla çalisiyorlardi Mevsim kis oldugu için çalismak oldukça güç ve yorucuydu Buna ragmen müslümanlar büyük bir coskuyla çalisiyor, hep bir agizdan "bizler ömrümüz oldukça Muhammed'le birlikte savasa devam etmek üzere bey'ât etmisizdir" anlaminda misralar okuyorlardi Hendek kazarken Hz Peygamberin birçok mucizesinin geldigini yine Islâm tarihçileri nakletmektedirler (Ibn Hisam, a g e, II, 217, 219)

Rasûlullah da coskuyla çalisan arkadaslari ile birlikte toprak kaziyor, tasiyor, onlarla bir agizdan su anlamdaki beyitleri okuyordu: "Allah'in lütfu ve hidayeti olmasaydi biz ne hidayete erer, ne sadakalar verir, ne de ibadet ederdik Ya Rab! Bizi huzur ve sükuna erdir Düsmanla karsilasirsak bize sebat ve metanet ver Bize saldiranlar fitne çikararak fesat pesinde kosuyorlar Biz ise onlara karsi koyuyoruz" Münafiklar ise bu isi agirdan aliyor ve çesitli bahanelerle çalismamak istiyorlardi (Ibn Hisam age, II, 216; Taberî, age, II, 566, 567)

Bu sekilde iki hafta boyunca süren gayret sonunda Medine çevresinin gerekli yerleri hendeklerle kusatilmis, hendeklerden çikan topraklar iç tarafa yigilarak siperler olusturulmustu

Hendek kazma çalismalari biter bitmez Rasûl aleyhisselam savasabilecek durumdaki bütün müslümanlari topladi Müslüman mücahitlerin sayisi üçbindi ve otuz alti da at vardi Müslüman savasçilar gruplar halinde siperler gerisine yerlestirildi Bu sirada Ebû Süfyan komutasindaki ordu Medine'nin Batisindan, Necid kabileleri de Dogudan Medine önlerine geldiler

Kureys ordusu Medine'nin kuzeyinden dolasarak Uhud dagi civarina geldi Ortaligi bos görünce evvelce Uhud savasinda aldiklari mevkiye dogru yaklastilar Burada diger kuvvetlerle birleserek Uhud-Medine yolu üzerinde ilerlemeye basladilar Bir müddet sonra Rasûlullah'in hendekler gerisinde görülen çadirlari karsisina geldiler ve onun karsisinda yer aldilar (Taberî, age, II, 57I)

Müsrikler çevrede müslümanlari görmeyince hizla Medine üzerine atildilar Fakat müslümanlar tarafindan kazilan hendeklere gelir gelmez ne yapacaklarini sasirdilar O zamanlar böylesi istihkamlar insa etmek Araplar tarafindan bilinmiyordu Rasûlullah'in bu degisik savunma yöntemi müsrikleri hayret ve saskinlik içinde birakti Içerlerinde bazilari atlarini hendekler boyu sürerek bir geçit aradilar Fakat hendek gayet derin kazilmis oldugu için geçmeyi basaramadilar Bu arada hendek gerisinde siperlenen müslümanlar düsmani ok ve tas yagmuruna tuttular Düsman süvarileri de bu sekilde karsilik vermek zorunda kaldilar Müsrikler bir aya yakin bir süre hendek gerisinde kaldilar Iki taraf arasinda herhangi bir savas olmadi Bir kaçi mübareze ve karsilikli ok atmaktan baska ciddi bir hareket olmadi (Taberî, age, II, 572)

Müslümanlar arada sirada taarruz eden düsmani bu sekilde karsilayarak savunma süresini uzatiyorlardi Fakat bu sirada müslümanlarla anlasma içindeki Benu Kurayza kabilesinin anlasmayi bozarak geceleyin Medine üzerinde baskin yapmak için hazirlandiklari söylentisi yayildi Bu haber müttelik ordulara göre oldukça zayif olan müslümanlar arasinda büyük bir endiseye neden oldu Rasûl aleyhisselam durumun açikliga kavusturulmasi için Kurayza kabilesine birisini gönderdi Benu Kurayza kabilesinin reisi Kaab b Esed'in Benu Nâdir kabilesi reisi Nayy b Ahtab tarafindan kandirilmis oldugu ve Kurayzalilarin gerçekten anlasmayi bozmus olduklari anlasildi Kurayza kabilesi ile Evs kabilesi arasinda dostluk bulundugu için Evs'in lideri Sa'd b Muaz ve bazi Evs ileri gelenleri özel olarak Benu Kurayza kabilesine gönderildi ise de olumlu bir sonuç alinamadi

Kur'ân düsmanin gelisini ve durumun vehametini söyle dile getirir:

"Onlar size yukarinizdan ve asaginizdan gelmislerdi Gözler dönmüs, yürekler agizlara gelmisti Allah için çesitli tahminlerde bulunuyordunuz" (el-Ahzab, 33/1I) Rasûlullah zaman geçirmeden ortaya çikan yeni duruma uygun tertibati aldi Müslümanlara hitaben, "emin olunki bunun sonu hayirlidir Müslümanlarin yegane koruyucusu Allah'tir" buyurarak müslümanlara güven verdi Sehir içinde ve savunma hatti çerçevesinde güvenlik önlemleri bir kat daha artirildi Geceleri düsmanin ani bir baskin yapmasini önlemek amaciyla devriye kollari çikarilmaya baslandi

Gece basar basmaz bütün devriye görevlileri görev yerlerine dagiliyor, Rasûlullah ise savunma hattinin en zayif noktasinda bekliyordu Geceleri çok soguk oldugu için savasin zorluklari kendisini daha agir biçimde hissettiriyordu Bununla birlikte Müslümanlar inançla ve sabirla görevlerini yerine getiriyorlardi

Bu arada münafiklar da bos durmuyor bir takim tesvikler ve aldatici sözlerle imani zayif kimseleri kandirmaya çalisiyorlardi Nitekim Kur'ân bu duruma "Iki yüzlüler ve kalplerinde hastalik olanlar" Allah ve Rasûlü size sadece kuru vaadlerde bulundu" diyorlardi (el-Ahzab, 33/12) Ayetiyle isaret etmektedir

Kusatma onbes günden fazla sürdügü halde müsrikler hiçbir sonuç alma basarisini gösteremediler Muhasaranin devami sabahlara kadar siperlerde bekleyen müslümanlari oldukça kötü etkiliyordu Sehrin disariyla bütün baglarinin kestirilmis olmasi yiyecek sikintisinin baslanmasina neden oldu Münafiklar bundan da güç alarak yersiz konusmalarini çogalttilar Eskiden beri meydan savaslarina alismis olan müslümanlar düsman karsisindâ hiçbir sey yapmadan beklemekten sikilmaya baslamislardi Mevsimin siddeti bu durumu daha da etkiliyordu Özellikle geceleri çikan sogukta devriye görevini yapanlar fazlasiyla muzdarip olmaya basladilar Hatta hayvanlarina yedirecek birsey bulamaz hale geldiler Müslümanlarin direnci yavas yavas kirilmaya yüz tutmustu Kur'ânin deyimiyle "Iste orada mü'minler denenmis ve çok siddetli sarsintiya ugramislardi" (el-Ahzab, 33/11)

Durumun vehameti karsisinda Hz Peygamber, Müsriklerin birligini bozabilmek için bir ara Gatafanlilarin reisleri Uyeyne b Hisn b Huzeyfe ve el-Haris b Avf b Ebi harise el-Murriye haber göndererek dönüp gitmeleri karsiliginda Medine hurmalarinin üçte birini onlara vermek üzere anlasmak istediyse de (hatta anlasma metni bile hazirlanirken) Sa'd b Mu'az ve Sa'd b Ubâde ile istisaresi sonucu bu fikirden vazgeçti (Ibn Hisam, age, II, 223; Taberî, age, II, 572-3)

Diger yandan düsman ordusu baskisini giderek arttiriyordu Degisik yönlerden pespese saldirilarda bulunuluyor, hendegi asamayarak çaresiz geri dönüyordu Muhasaranin olaganüstü siddet kazandigi bir sirada müsrikler ne pahasina olursa olsun hendegi asmaya karar verdiler Savasçiliktaki büyük ustaligi ve Kahramanligiyla söhret kazanmis olan Amr b Abdived ile Ikrime b Ebû Cehl, Nevfel b Abdullah, Dirar b Hattab, Hübeyre b Ebî Vehb hendegi geçmek üzere ileriye gönderildi Ebû Süfyan ve Halid b Velid de onun arkasindan genel bir saldiri için kuvvetlerini ileriye dogru hareket ettirdiler Amr ve yanindakiler binbir güçlükle de olsa hendegi asmayi basardilar

Amr b Abdived atini ileriye sürerek müslümanlari kendisiyle savasacak bir savasçi taleb etti Amr birçok savaslarda bulunmus, yigitlik ve gözüpekligi sayesinde birçok birlikleri dagitmis gayet usta bir silahsor, çevik bir süvari oldugundan, onunla dövüsmeye kimse cesaret edemezdi Nitekim müslümanlardan da kimse onun istegine cevap veremedi

Bu durumu gören Hz Ali, Amr'a karsi çikmak için izin istedi Fakat Rasûlullah izin vermedi Amr tekrar ileriye atilarak müslümanlara hitaben; "Içinizden kahramanlik meydanina çikacak kimse yok mu? Hani ölenlerinizin gidecegini söylediginiz Cennet?" diye bagirdi Müslümanlardan yine ses çikmayinca Hz Ali ikinci defa izin istedi Rasulullah kendi zirhini çikarip Ali'ye giydirdi, beline zülfikâr'i takti ve ellerini açarak "Ya Rabb amcam Übeyd Bedirde; Hamza Uhudda sehid oldular bu Ali ise kardesimdir ve amcamin ogludur Onu koru, beni kimsesiz birakma Sen Varislerin en hayirlisisin" diye dua ederek ugurladi

Amr'in karsisina çikan Hz Ali kendisini tanitti Amr, Ali'nin gençligini ve babasiyla olan dostlugunu ileri sürerek onunla savasmak istemedi Hz Ali ise kendisiyle savasmayi ve onu öldürmeyi arzuladigini bildirdi Kendisinin savasa çikanlarin üç tekliflerinden birini kabul ettigini duydugunu; eger öyleyse, üç teklifi oldugunu söyledi Ya müslüman olmasini, ya savasi birakip gitmesini, yada kendisiyle dövüsmesini teklif etti Ilk ikisini reddeden Amr dövüsmeyi seçti

Ilk saldiri Amr'dan geldi Vurdugu kiliç darbesi Ali'nin kalkanini parçalayarak basindan yaralanmasina neden oldu Sira kendisine geldiginde Ali indirdigi darbe ile Amr'i cansiz yere yuvarladi Müslümanlar sevinçle tekbir getirirken müsrikler büyük bir hayal kirikligina ugradilar

Hz Ali Amr'in isini bitirince Dirar ile Hübeyre Ali'nin üzerine yürüdüler Dirar Hz Ali'nin yüzüne bakar bakmaz dönüp kaçmaya basladi Sonradan Dirar, "ölüm melegi surete bürünmüs bana görünmüstü," diyecektir, bu kaçis hakkinda Çarpismaya yeltenen Hübeyre de Ali'nin bir kiliç vurusu ile zirhi delinince kurtulusu kaçmakta buldu, (Ibn Hisam, age, II 224-225)

Hz Ömer, kaçan kardesi Dirar'in pesinden, Zübeyr b Avvam da Hübeyr'in arkasindan kostular Bu sirada Nevfel b Abdullah hendege düsmüs, yaralanmisti Müslümanlar onu tasa tuttular Fakat Ali onlari durdurdu, hendege inerek boynu kirilmis Nevfel'in kafasini uçurdu

Bu kötü sonuç karsisinda Ebû Süfyan çaresiz ordugahina döndü

Ertesi günü Benu Kurayza Kabilesi de düsman ordusuna katildi Müttefikler böylece kuvvet kazaninca bir kat daha cesaretlenerek saldirilarini siklastirmaya, tazyiklerini arttirmaya basladilar Ok ve tas muharebeleri aksama kadar sürüp gitti Karanlik basinca müsrikler ordugahlarina çekildiler Genel bir saldiri düsüncesi müslümanlar arasindaki endiseyi bir kat daha artirdi

Bu arada savasin yönünü degistirecek önemli bir olay oldu Düsman saflarinda iken müslüman olan Nuaym b Mes'ud es-Sakafî gizlice Rasulullah'in ordusuna katildi Durumun kötülügünü gören Nuaym, müttefiklerle Benu Kurayza Kabilesinin arasini bozmak için iyi bir vesile oldu Hz Peygamber ona Benu Kurayza ile müsriklerin arasini açmasi için talimat verdi Islâma girdigi bilinmedigi için rahatça Benu Kurayza lideri Kaab b Esed'in yanina gitti Kaab'in yaninda daha baska Yahudi liderleri de bulunuyordu Onlara yahudilere bir iyilik etmek istegimi söyleyerek Kureys ve Gatafan kabilelerinin artik savastan usandigindan söz etti "hatta daha fazla zahmet çekecek olurlarsa sizi birakip gidecekler O zaman siz Islâm ordusuna karsi koyamazsiniz Bu tehliaaai önlemek için Kureys ve Gatafan kabileleri ileri gelenlerinden birkaç kisiyi rehin alin" dedi Yahudiler bu haberden son derece memnun oldu

Nuaym, oradan Ebû Sufyan'in ordugahina geldi Ona Kurayzalilarin anlasmayi bozduklarindan dolayi pismanlik duyduklarini ve anlasmayi gizlice yenilediklerini, hatta suçlarini affettirmek için Kureys ve Gatafan liderlerinden birkaç kisiyi rehin alarak müslümanlara teslim etmeyi düsündüklerini söyledi Bu haber Ebû Süfyan'i vesveseye düsürdü Derhal kurayza liderine Ikrime b Ebî Cehl ve Benî Gatafanli bir grupla haber göndererek muhasaranin çok uzadigini, askerin açliktan sikayet ettigini bu nedenle ertesi günü genel bir saldiri ile bu duruma bir son verilmesi gerektigi arzusunda oldugunu söyledi Buna karsilik Kurayzalilar, Kureys ve Gatafan ileri gelenlerinden birkaç kisi rehin verilmedikçe kendilerine güvenemeyeceklerini bildirdiler Kureys ve Gatafan liderleri bu haberi isitince Nuaym'in sözüne hak vererek rehin vermekten imtina ettiler Kurayza kabîlesi ise onlarin tavrinin Nuaym'i dogruladigini görünce müttefiklerden ayrilarak onlari kendi baslarina biraktilar, (Ibn Hisam, age II 23I) (Taberî, age II 578-9)

Kusatma yine sürüyordu, ama eski siddetini kaybetmisti Rasûlullah (sas) bu günlerde, bugün Ahzab Mescidinin bulundugu yerde ayakta durup ellerini yukariya kaldirarak müsrik kabileleri aleyhinde üçgün boyunca dua ettiler Üçüncü gün ögle ile ikindi namazi arasinda duasinin kabul edildigi kendisine vahyedildi Ashab bunu Rasûlullah'in yüzünde dalgalanan sevinçten anladi Cebrail (as) "sevininiz, Allah onlara bir rüzgar saldi"diyerek Allah'in müsrikleri kasirga ile perisan edecegini haber vermisti Allah Rasûlü hemen iki dizi üzerine çöküp ellerini kaldirdi gözlerini yere indirdi ve "bana ve ashabima acidigin için sana sükranlarimi sunarim Allah'im" dedi Sonrada haberi ashâbina o müjdeledi

Beklenen rüzgar birkaç gün sonra geldi Bu soguk, dondurucu bir rüzgardi Tozlari, topraklari müsriklerin gözlerini dolduruyordu Rüzgar, onlari kendi baslarinin derdine düsürmüs, çekilmek, zorunda birakmistir Çadirlarin bezlerini, derilerini yirtiyor, direklerini söküyor, sergileri kumlara gömüyor, yakilan atesleri, asiklari söndürüyor, develeri, atlari birbirine karistiriyor, hiç kimse kimsenin yanina gidemiyor Müsrikler ordugahlarindan devamli tekbir sesleri, silah sakirtilari duyuyorlardi Kalplerine büyük bir korku düsmüs, amansiz bir panige kapilmislardi Kur'an sonradan bu olayi mü'minlere söyle hatirlatmaktadir: "Ey mü'minler Allah'in size olan nimetini anin Hani üzerinize ordular gelmisti Biz de onlarin üzerine rüzgar ve görmediginiz ordular göndermistik Allah yaptiklarinizi görüyordu "(ef-Ahzâb 33/9)" "Allah kâfirleri öfkeleri ile geri çevirdi Hiçbirsey elde edemediler Savasta iman edenlere Allah'in yardimi kâfi geldi Allah güçlüdür, herseye galiptir" (el-Ahzâb; 33/25)

Gece boyunca devam eden firtina, sabahleyin biraz sükûnet buldu Allah Rasûlü, Huzeyfe b Yeman'i düsman ordusu hakkinda bilgi almasi için gönderdi Huzeyfe, düsman ordusunun perisan halini görerek geri döndü Hz Peygamber bundan son derece memnun oldu ve sonucu beklemeye basladi (Ibn Hisâm, age II 231-2)

Ebû Süfyan ansizin ugradigi bu büyük felâket üzerine Kurayza kabilesinin ordudan ayrildigi ve orduda ihtalâf çiktigi bahanesiyle kusatmayi sona erdirerek geri çekilme emrini verdi Amr Ibnû'l-âs ile Halid b Velid ikiyüz süvari ile müsriklerin geri çekilisini denetlediler Müsrikler basansizliklarindan dogan umutsuzluk ve sikinti içerisinde hizla ricat etmeye basladilar

Kureys ordusu Mekaaae, Gatafan kabileleri Necid'e dogru yol alirken müslümanlar savunma hattindan çikarak düsman ordugahina vardilar Düsmanin telas ve heyacan içinde geri çekilirken birakmis olduklari erzak ve zahirelere ve Ebû Sufyan'in yahudi reislerinden Hayg'a gönderdigi yirmi deveye el koydular Develer kurban edildi, hurma dolu sepetler bosaltildi ve müslümanlara dagitildi Bu ganimet vasitasiyla muhasaranin ortaya çikardigi kitlik ortadan kalkmisti Rasûlullah (sas) müslümanlara hitab ederek, "Ey Islâm mücahidleri! Emin olunuz ki bu muzafferiyet sizin için ölümsüz bir basaiidir Bundan böyle Kureys kabilesi size degil, siz Kureys'e taarruz edeceksiniz" buyurdu Rasûlullah'da bu sözleriyle müsriklerin bütün gücünün tükendigini, artik müslümanlarin zafer yollarinin açildigini da müjdelemis oluyordu

O gün ögleye dogru Hz Peygamber, aldigi ilâhi bir emir geregi müslümanlara derhal bir ilan yaptirarak bu savasta müsriklerle bir olup, kendilerini arkadan vuran Benu Kurayzaya karsi savasmak üzere su emri verdi: "Kim dinler ve itaat ediyorsa, ikindi namazini Benû Kurayza önlerinden baska yerde kilmasin" Bu emri alan müslümanlar derhal hareket ederek bu yahudi belasini da ortadan kaldirdilar, (bk Benû Kurayza Savasi) (Ibn Hisam, age II 233-34)

KURAYZAOGULLARI VE ONLARLA SAVAS

--------------------------------------------------------------------------------

Kurayzaogullari Medine'de yasamis bir Yahudi kabilesidir

Resûlullah (sas) Medine'ye hicret ettigi zaman Yahudiler, küçük nüfus topluluklari halinde Suriye'den güneyde Yemen ve Umman bölgelerine kadar yerlesik halde yasiyorlardi Fakat onlarin en kuvvetli olduklari yer Hayber bölgesiydi Ayni insan kitlesi Medine (Yesrib)'de de mevcuttu Ancak anlasildigina göre bunlar, daha ziyade bir göz yumma ve müsamaha sayesinde buralarda barinmaktaydilar Zira Hz Peygamber'in Medine'de yürürlüge koydugu anayasada, insan unsurunu tayin ve tesbit eden maddeler, Yahudileri, meydana gelen konfederasyonun müstakil ve otonom kabile topluluklari degil, Evs veya Hazrec gibi çesitli Arap kabilelerine mensup, onlarin himayesine siginmis insan topluluklari olarak tavsif edip göstermektedir (M Hamidullah, Rasûlüllah Muhammed, Terc Salih Tug, Istanbul 1973 s174; Salih Tug, Islâm Ülkelerinde Anayasa Hareketleri, Istanbul 1969, s31-40 vd)

Bunlar üç ana kümeden ibarettiler: Kaynukalilar, Nadîrliler ve Kurayzalilar Fakat bunlarin arasinda kan davalari bulundugundan, ayrica kendi dost ve müttefikleri arasinda da bölünmüslerdi Bunlardan Kaynukaogullari Hazrec'in müttefiki, Nadîrogullari ile Kurayzaogullari ise Evs'in müttefiki idiler (Ibn Hisam, es-Siretü'n-Nebeviyye, Nesr Mes-Sekâ, Iel-Ebyârî, Aes-Sibli, Misir 1375/ 1955, l, 540)

Evslilerle Hazrecliler arasinda savas oldugu zaman, Kaynukaogullari, Hazrecle; Nadîrogullari ve Kurayzaogullari, Evsle beraber çikar ve her grup, kardeslerine karsi, kendi müttefiklerine yardim ederler ve karsilikli olarak birbirlerinin kanlarini dökerlerdi Halbuki Tevrat ellerindeydi ve içinde (gerek lehlerinde gerekse aleyhlerinde) ne yazili oldugunu biliyorlardi Evs ve Hazrec ise müsriktiler; putlara tapiyorlar, ne Cennet ne Cehennem, ne ölümden sonra dirilme, ne kiyamet, ne kitab, ne helal ne de haram taniyorlardi (Ibn Hisam, age, II, 540)

Savas sona erince, biribirlerinden aldiklari esirleri, gûya Tevrat'a uyarak fidye karsiliginda serbest birakiyorlardi Kaynukalilar; Evslilerin elinde olan esirlerini, fidye vererek serbest biraktirdiklari gibi, Nadîrogullari ve Kurayzaogullari da, Hazreclilerin elinde bulunan esirlerini fidye ödeyerek biraktirirlardi Müsriklere yardim etmek için döktükleri kanlara ve aralarinda öldürülenlere karsilik kisas uygulamazlardi Cenab-i Allah, bu tutumlarindan dolayi onlari söyle azarlamaktadir:

"Bir zaman sonra siz, o kimseler oldunuz ki, artik birbirinizi öldürmeye aranizdan bir zümreyi yurtlarindan çikarmaya, kötülük ve düsmanlikta onlara karsi birlesmeye basladiniz Eger onlar size esir olarak getirilirlerse onlar (fidye karsiliginda) esirlikten çikarmak size haram kilinmisken, esir mübadelesi yapiyordunuz" (el-Bakara, 2/85)

Hz Peygamber Medine'ye geldigi zaman, müslümanlarla müslüman olmayanlar arasinda genel bir antlasma ve mukavele yapmisti Bu mukavele hükümleri arasinda; Yahudilerin de Mü'minlerle bir topluluk teskil ettikleri kabul olunmakta, Hz Peygamber (sas)'in izni olmadikça kendilerinin herhangi bir askerî harekâtta bulunamayacaklari, ne Kureyslileri ne de onlara yardim edenleri hiçbir sekilde korumayacaklari, Medine'ye bir saldiri oldugunda elbirligiyle müdafaada bulunacaklari hükmü yer almakta, bu sirada Medine'de yasayan Kurayzaogullari da ayni hükme dahil edilmekteydi

Nadîrogullari ile Kurayzaogullari, ayni müsrik kabîlenin müttefikleri olduklari halde, Nadîrogullari Yahudileri kendilerini, soydaslari Kurayzadan üstün tutarlardi Bir Kurayzali, Nadîrden birini öldürecek olsa tam diyet ödemeye mecbur tutuldugu halde; bir Nadûli Kurayzadan birini öldürdügünde yarim diyet öderdi Böyle bir dönemde Nadîrogullarindan biri bir Kurayzaliyi öldürmüs her iki taraf Peygamberimize müracaat ederek aralarinda hüküm vermesini istemislerdi Asagidaki âyet bunun iizerine nâzil olmustur:

"Eger sana gelirlerse ister aralarinda hükmet, istersen onlardan yüz çevir (kendi hallerine birak) Onlardan yüz çevirirsen sana bir zarar veremezler Sayet aralarinda hükmedersen adaletle hükmet" (el-Mâide, 5/42)

Bunun üzerine Rasûlüllah (sas), her iki cemaati esit muameleye tabi tutmak suretiyle aradaki imtiyazi kaldirmis, Kurayzalilari, Nadîrlilerin seviyesine yükseltmistir (Ibn Hisam, age, II, 566)

Ne var ki, Kurayzaogullari nankörlük ederek, Rasûlüllah ile olan muahadeyi bozan ve O'na karsi savasa kalkisan Nadîrlilere katildilar Peygamberimiz, Nadîrogullari Yahudilerini muhasara ederek yurtlarindan sürüp çikardigi halde Kurayzaogullari Yahudilerini affetti Yeni bir muahede ile onlari yerlerinde birakti (Buhârî, Megâzî, 14; Müslim, Cihad ve Siyer, 2I)

Buna ragmen Kurayzaogullari Yahudileri sinsi düsmanliklarini sürdürmüsler; Hendek kusatmasi sirasinda Nadîrogullarina ait casuslar, onlari müsriklerle isbirligi yapmaya tahrik ve tesvik etmis, onlar da bu propagandaya kapilarak sehrin savunma planlarini bosa çikaracak sekilde içerden harekete geçmislerdi Fakat Cenab-i Allah, kâfirlerin tuzagini bosa çikarmis, Müslümanlari bunlarin serrinden korumustu (el-Vakidî, el-Megâzî, Kahire 1367/1948, s29I)

Islâm düsmanlari, Hendek muhasarasini kaldirip gidince Resûlullah (sas), evine gelerek silahlarini çikarip yerine koymus ve yikanmisti Bu arada Cibrîl (as) Peygamber (sas)'e geldi ve:

"Sen silahini çikarmissin! Vallahi biz melekler henüz silahlarimizi çikarmadik Haydi onlara dogru yola çik ! " dedi Peygamber: "Nereye?" diye sorunca; Cibrîl, Kurayzaogullari yurdunu isaret ederek: "Iste suraya" dedi Bunun üzerine Peygamber (sas), Kurayzaogullarina dogru hareket etti (Buhâri, Megâzî, 32)

Enes Ibn Malik der ki; "Resûlullah (sas) Kurayzaogullarina sefer ettiginde, Cibril'in melek alayinin Ganmaogullari sokagindan geçtikleri sirada yükselen tozunu bugün bile hâla görür gibiyim" (Buhârî, Megazî, 32; Ibn Sa'd, Tabakât, II, 76)

Hz Peygamber (sas), ordusuyla Kurayzaogullari yurduna varip onlari kusatma altina aldi Kusatma yirmi bes gece sürdü Kurayzaogullari muhasaranin gittikçe uzamasindan ve siddetlenmesinden dolayi büyük bir sikintiya düstüler; teslim olmaktan baska çare kalmadigini anladilar Resûlullah (sas)'e, kendileri hakkinda hüküm vermek ve onun verecegi hükme göre teslim olmak üzere bir hakem tayinini istediler Peygamber de; "Ashabimdan istediginiz kimseyi hakem seciniz" dedi Bunun üzerine Sa'd Ibn Muaz'i hakem seçtiler (Ibn Hisam, age, III, 239; Buhârî, Cihad, 32; Taberî, Tarih, Nsr Muhammed Ebu'l-Fadi Ibrahim, Beyrut II, 592)

Resûlullah (sas), bunlar hakkinda hüküm vermesini Sa'd Ibn Muâz'a havale etti Sa'd da:

"Ben onlar hakkinda söyle hüküm veriyorum: Bunlarin savasanlari öldürülsün, kadinlari ve çocuklari esir edilsin, mallari da taksim olunsun" dedi (Buhârî, Cihâd, 32; Taberî, age, II, 592)

Hz Peygamber (sas), onlari Medine'de bir evde hapsettikten sonra, hendekler kazdirmis ve eli silah tutan erkeklerin boynunu vurdurmus, kadinlarini, çocuklarini ve mallarini da müslümanlar arasinda taksim etmistir (Ibn Hisam, age, III, 240, 244)

Cenab-i Allah, bu hususu Kur'ân-i Mubîninde söyle dile getirir:

"Allah, Kitap ehlinden kâfirleri destekleyenleri kalelerinden indirmis, kalblerine korku salmisti; onlarin kimini öldürüyor kimini de esîr ediyordunuz" (el-Ahzâb, 33/26)

"Yerlerini, yurtlarini, mallarini ve henüz ayaginizi dahi basmadiginiz yerleri Allah size miras olarak verdi Allah her seye kâdirdir" (el-Ahzâb, 33/27; Ayrica Ibn Hisam; age, III, 250; M Hamdi Yazir, Hak Dini Kur'ân Dili, VI, 3886)

HUDEYBIYE BARISI

--------------------------------------------------------------------------------

Hz Peygamber ve ashabinin Kabe'yi ziyaret maksadiyla Mekke'ye gitmek istemeleri ve bunun müsrikler tarafinda engellenmesi üzerine çikan olaylardan sonra müslümanlarla müsrikler arasinda yapilan anlasma Allah Rasûlü'nün hicretinin üzerinden mücadeleler ve savaslarla dolu alti yil geçmisti Hem muhacirler, hem de Ensar, Kâbe'yi ziyaret özlemiyle yanip tutusuyorlardi

Allah'in elçisi, bu yilin Zilkade ayinin basinda bütün ashabin özlemlerine beklentilerine cevap anlami tasiyan bir rüya gördü Rüyasinda ashabi ile birlikte güvenlik içinde Kâbe'yi ziyaret ediyordu Rasûlullah'in ashaba anlattigi rüya, hizla bir mustu gibi yayildi Medine'ye

Hz Peygamber bu genel cosku üzerine, Kâbe'yi ziyaret etmek isteyenlerin hazirlanmasini emretti Hattâ Islam'i kabul etmeyen kabileleri bile kendileriyle birlikte hac yapmaya çagirdi

Hazirliklarin tamamlanmasindan sonra, Zilkade'nin ilk Pazartesi günü (13 Mart 628) bin dörtyüz kisi ile birlikte Mekke'ye dogru hareket etti Niyetinin baris oldugunu göstermek için yanlarina yolcu kilici denilen kiliçtan baska savas silahi almamislardi Zül-Huleyfe mevkiine geldiklerinde ihrama girdiler ve Umre için niyet ettiler Yanlarinda Mekke'de kurban edilmek üzere sabin alman yetmis deve bulunuyordu ve bunlar kurbanlik oldugu belli olacak biçimde nisanlanmisti

Mekkeli müsrikler Hz Muhammed'in hareketini ögrenince toplanarak ne pahasina olursa olsun, Rasûlullah'in Mekke'ye girmesine izin vermemeyi kararlastirdilar Rasûlullah'in Mekke'ye daha fazla yaklasmasina engel olmak üzere de Halid bin Velid komutasinda ikiyüz atlidan olusan bir birlik gönderdiler

Bu arada Hz Peygamber Hudeybiye mevkiine gelmisti Devesi burada kendiliginden çöktü ve bütün çabalara ragmen kaldirilamadi Bunun üzerine çesitli fikirler ileri sürenlere karsilik Allah Rasûlü,"Filin Mekke'ye girmesine engel olan kuvvet bu deveyi de çökertti" diyerek herkesin inmesini emretti

Peygamber Efendimiz, Mekke müsriklerinin durumu anlama ve umreyi gerçeklestirebilme konusunu görüsmek için Hz Osman (ra)'i Mekke'ye gönderdi Hz Osman (ra) kiminle görüstü ise, umre yapmanin mümkün olmadigini anladi Zira müsrikler, müslümanlarin Mekke'ye girisini kendileri için büyük bir zillet sayiyorlar ve bütün Arap dünyasinin gözünden düsecekleri seklinde yorumluyorlardi Bundan dolayi umre hiç mümkün gözükmüyordu

Bu arada Hz Osman (ra)'nin tutuklandigi ve öldürüldügü haberi yayildi Bu haber üzerine peygamber Efendimiz, bütün mü'minlerden "ölüm" üzere bey'at aldi Ashab-i Kirâm'in ölüm için yarisircasina bey'at etmelerini müsriklerin casuslari da görüyorlardi Bu durumu süratli bir sekilde Mekke'ye bildirdiler

Sahabenin bey'atini bildiren âyet-i kerime'de söyle buyurulur: "Sana bey'at edenler gerçekte Allah'a bey'at etmektedirler Allah'in eli onlarin ellerin üzerindedir Kim ahdini bozarsa, kendi aleyhine bozmus olur ve kim Allah'a verdigi sözü tutarsa Allah ona büyük bir mükafat verecektir" (el-Feth, 48/1I) ve "Allah su mü'minlerden razi olmustur ki, onlar agacin altinda sana bey'at ediyorlardi Allah onlarin gönüllerindekini bildigi için onlarin üzerine huzur ve güven indirdi ve onlara yakin bir fetih verdi Yine onlara alacaklari birçok ganimetler bahseyledi Allah üstündür, hikmet sahibidir" (el-Fetih, 48/18-19) âyetleri bu olayi anlatmakta ve Cenab-i Hakk'in biat edenlerden razi oldugunu bildirmektedir Bu âyetlerden dolayi, bu beyata, razilik biati anlaminda "Biatü'r-Ridvân" ve Hz Peygamberin altinda oturdugu agaca da razilik agaci anlaminda "Seceretü'r-Ridvân" adi verilmistir Kisa bir aradan sonra Hz Osman (ra)'la ilgili ölüm haberinin asilsiz oldugu anlasilmistir

Bu arada karsilikli elçiler gidip geliyor, bir uzlasma yolu araniyordu Müsrikler müslümanlarin Mekke'ye girmelerine izin vermeyeceklerini açikça söylüyorlardi Hz Peygamber ise "Biz buraya kesinlikle savasmak için gelmedik Amacimiz Kâbe'yi ziyarettir, Umre yapmaktir Kureysliler eski savaslarda zayif düsmüslerdir Dilerlerse onlarla bir anlasma, bir sure için baris anlasmasi yapmak isterim Kabul ederlerse ne âlâ, aksi takdirde Allah'a yemin ederim ki, ölünceye kadar onlarla savasirim" diyerek baris öneriyordu

Allah Rasûlü'nün kararliligi yüzünden müsrikler savasi göze alamadilar Amr oglu Süheyl'i kendileri adina bir anlasma yapmak üzere gönderdiler

Rasûlullah ile Süheyl uzun görüsmelerden sonra anlasma sartlarini tesbit ettiler Buna göre;

1-Müslümanlarla müsrikler on yil süreyle savasmayacaklar, birbirlerine saldirmayacaklardi

2- Müslümanlar bu yil Kabe'yi ziyaretten vazgeçerek geri dönecekler, ancak gelecek yil umre yapacaklar, müsriklerin bosaltacagi Mekke'de üç gün kalacaklar ve yanlarinda yolcu kiliçlarindan baska silah tasimayacaklardi

3- Mekke'den birisi müslüman olarak Medine'ye sigindigi zaman iade edilecek; fakat Medine'den Mekke'ye siginanlar iade edilmeyecekti

4- Arap kabileleri istedikleri tarafla anlasma yapmakta serbest olacaklardi

Hudeybiye andlasmasinin bütün sartlari görünüste müslümanlarin aleyhine idi Bu nedenle müslümanlar büyük bir hayal kirikligina ugradilar Bu andlasmayi bir asagilanma, bir küçük düsürülme olarak kabul ettiler "Sen Allah'in Rasûlü degil misin? Davamiz hak dava degil mi? Bu zilleti neden kabul ediyoruz?" diyen Hz Ömer'in sözleri, müslümanlarin genel üzüntülerinden dogan tepkinin dile getirilisinden baska bir sey degildi Fakat süphesiz Allah ve Rasulü neyin hayirli, neyin ser, neyin izzet, neyin zillet oldugunu daha iyi bilirdi

Allah Rasûlünün kurbanlarini kesip baslarini tiras etmeleri istegi yankisiz kaldi Büyük bir üzüntü ile çadirina girdi Sonra mü'minlerin annesi Ümmü Seleme hazretlerinin tavsiyesi üzerine kendi kurbanini kesti ve tiras oldu Bunun üzerine bütün müslümanlar yarisircasina kurbanlarini kesip tiras oldular

Hudeybiye'de ondokuz gün kalindiktan sonra Medine'ye dogru yola çikildi Yolda, "Biz sana apaçik bir fetih verdik Bununla Allah senin geçmis ve gelecek günahlarini bagislayacak ve sana olan nimetini tamamlayacak ve seni dogru bir yola iletecek Allah sana sanli bir zafer verecek" (el-Fetih, 48/1,2) âyetleriyle baslayan Fetih Sûresi nazil oldu

Sani yüce Allah, Hudeybiye barisini bir "Feth-i Mübin" (apaçik bir fetih) olarak niteliyordu Gerçekten de bunun böyle oldugu çok geçmeden herkes tarafindan anlasildi Hudeybiye'yi Hayber gibi, Mekke'nin fethi gibi zaferler izledi

Hudeybiye andlasmasinin en önemli yanlarindan veya sonuçlarindan birisi hiç kuskusuz siyasî yönüdür Daha önce Mekkeli müsrikler, Medine Islam toplumunun varligina bile tahammül edemezlerdi Hatta müslümanlari kökten yok etmek amaciyla Bedir, Uhud ve Hendek savaslarinda oldugu gibi birçok girisimde bulunmuslardi Iste bu andlasma ile ilk kez müsrikler Medine Islam toplumunu resmen taninmis oluyorlardi Bu durum Islam'in kabileler arasindan büyük bir önem kazanmasina neden oldu

Andlasmadan önce müslümanlarla müsrikler arasinda hemen hiç bir iliski yoktu Hudeybiye'den sonra ise iki taraf arasindaki ticari ve ailevi iliskiler canlandi Hz Peygamber istedigi yerde Islam'i rahatça teblig etme imkanina kavustu Bu nedenle hem Mekke'de, hem de çevre kabileler arasinda Islam'i kabul edenler hizla artti Öyle ki, Hudeybiye ile Mekke'nin fethi arasinda geçen iki yil içinde müslüman olanlarin sayisi, Hudeybiye'den önceki ondokuz yil boyunca müslüman olanlarin iki katina ulasmisti

Andlasma maddelerinden müslümanlari en çok üzenlerden birisi, Mekke'den kaçan müslümanlarin iade edilmesi hakkindaki madde idi Daha andlasma imzalanir imzalanmaz zincirlerini sürükleyerek gelen Ebu Cendel'in, "Müslüman oldugum için bu kadar zulümlere iskencelere ugramistim Beni tekrar ayni iskencelere atmak mi istiyorsunuz? Beni yine müsriklere mi teslim edeceksiniz?" çigliklarina ragmen antlasma geregince Kureys adina andlasmayi yapan müsrik Amr oglu Süheyl'e teslim edilmesi, müslümanlari gözyaslari içinde birakmisti

Süheyl b Amr, oglu Ebû Cendel'i çeke çeke Kureyslilerin yanina götürdü Müslümanlar, onun feryadina dayanamayarak aglamaya basladilar (Vâkidî, Megâzi, ll, 6I8'den naklen Asim Köksal, Islâm Tarihi, Vl, 2I4) Hz Muhammed (sas), Ebû Cendel'i su sözleriyle teselli ediyordu: "Ey Ebû Cendel, su toplulukla aramizda yazilan baris yazisi tamamlandi Sen biraz sabret, katlan, yüce Allah'tan da bunun ecrini dile süphesiz Allah, senin ve senin yaninda bulunan zayif mü'minler için bir genislik ve çikar yol ihsan edecektir Biz onlara Allah'in ahdiyle söz verdik, onlar da bize söz verdiler Onlara verdigimiz sözü çigneyemeyiz Verdigimiz sözde durmamak bize yarasmaz" (Asim Köksal, age, Vl, 2I4) Hz Ömer, bu geri çevirmenin dis görünüsüne bakarak çok üzülmüs, din için bu kadar hakarete katlanmanin sebebini anlayamadigini söylemisti Mekke'ye girip, Beytullah'i ziyaret etmeyi uman sahabe bu gerçeklesmedigi gibi Hudeybiye Andlasmasi gibi aleyhlerine olan bir sözlesmeyi kabul etmek zorunda kalmislardi

Mekke'den kaçan fakat Medine'ye kabul edilmeyen müslümanlar Mekke Sam kervan yolu üzerindeki Is mevkiinde üslendiler Kisa zamanda sayilari üçyüze ulasan müslümanlar müsriklere karsi gerilla savasi yürütmeye basladilar Kureys'in kervanlarina saldiriyor, ellerine düsen Mekkeli müsrikleri öldürüyorlardi Kureys müsrikleri bu durum karsisinda müslümanlari Mekke'de tutmanin zarardan baska bir sey getirmeyecegini, gerçekten iman etmis bir mü'mini hapsetmenin serbest birakmaktan daha zararli oldugunu anladilar ve ilgili maddenin andlasmadan çikarilmasi için basvurdular Bunun üzerine Rasûl aleyhisselam isteklerini kabul ederek Is'teki müslümanlari Medine'ye çagirdi

Bütün bu sonuçlar Hudeybiye barisinin göründügü gibi kötü bir anlasma olmadigini, tersine müslümanlara zafer kapilarini açan bir "feth-i mübin" oldugunu açik bir biçimde ortaya koymaktadir