Yurdumuzun Güzellikleri ve Dünyaca ünlü Tarihi Eserler

Yurdumuzun Güzellikleri ve Dünyaca ünlü Tarihi Eserler



EFES

Efes harabeleri Lysimachos’un MÖ IIIYüzyılda yaptırdığı surların üzerindeki Magnesia kapısından girildiğinde Ephesos’un ünlü kişilerinden filozof Flavius Domianus’un yaptırdığı doğu gymnasionu ile karşılaşılır Burası hamamı, palaestrası, geniş avlu, ve ders salonlarıyla komple bir yapıdır Biraz ilerde ‘’Lukas Mezarı’’ diye tanınan yuvarlak bir mezar anıtı yer alır Bunun ilerisinde iki çeşme kalıntısı bulunur



Celsus Kitaplığı:
İki katlı olan kütüphanenin cephesi sütunlarla süslenmiş, bu sütunla arasında da heykeller konmuştur İçerisinde papirüs rulolarının konması için dikdörtgen nişlerin yer aldığı yapı 1092/1672m ebadındadır Ortada bilim koruyucusu Athena’nın heykeli bulunuyordu



Aya suluk Tepesi:

Hıristiyan Efsanesine göre St John MS 50 yıllarda bu tepe üzerinde yaşamış, bura da ölmüş, buraya gömülen StJohn’a , MS IV Yüzyılda ahşap çatılı bir kilise yapılmıştır İustianos zamanında ise halen kalıntıları görülen kubbeli bazilika inşa edilmiştir

Artemision:

Kuşadası yolundan Artemision bulunduğu yola sapılacak olursa, dünyanın yedi harikasından biri olan Ephesos Artemis Tapınağı’nın bulunduğu Artemis kutsal yerine ulaşırız Bugün o eski muhteşem tapınaktan Yalnızca tek bir sütun ayaktadır

Yamaç Evleri:

Hadrian Tapınağı karşısında, Bülbül Dağı eteklerinde zenginlere ait yamaç evleri bulunmaktadır MS i Yüzyılda yapılan ve üç-dört kata kadar ulaşan bu özel evlerde son yıllarda yapılan kazılarda mozaikler, freskler, heykeller ve daha birçok buluntu ele geçmiş , evler restore edilerek ziyarete açılmıştır



Devlet Agorası:

Efes Harabeleri’nin ilerisinde 160 / 56m ölçülerindeki Devlet Agorası’nın bulunduğu yere gelinir MÖ II Yüzyılda mevcut olduğu anlaşılan agoranın ortasında, bugün temelleri görülebilen, MÖiyüzyılda Mısır Tanrıçası İsis adına yapılmış bir tapınak bulunmaktadır Agorayı kuzey ve güneyden iki portiko çevirmekte, kuzeyden sınırlayan portiko bazilika niteliğini taşımaktaydı Bu bazilikanın ortasında odeon bulunur Burası 1400 kişiyi alabilecek kapasitede olup , P Vedius Antonius tarafından MS 150 yılında odeon (müzik salonu) veya bouleuterion (meclis salonu) olarak yaptırılmıştır

Devlet Agorası’nın güneybatı köşesinde MS80 yılında GLaecanius Bassus tarafından yaptırılmış olan bir çeşmenin caddeye bakan yüzünü süsleyen birçok heykel bugün müzededir



Tiyatro:
Mermer cadde üzerinde Panayır Dağı’na yaslanmış 24000 kişilik Tiyatro Hellenistik Dönemde inşa edilmeye başlanmış, daha sonra imparator Claudius zamanında genişletilmiş, Traian döneminde de tamamlanmıştır Roma Çağı’nda şüphesiz çok güzel görüntü veren bu yapının kalıntıları hala göz alıcıdır Tiyatronun ön kısmında da Hellenistik döneminden kalma bir çeşme dikkati çeker



Küretler caddesi:

Memmius Anıtı’ndan başlayarak Celsus Kütüphanesi’ne doğru inen cadde, Küretler CaddesidirMSIV yüzyılda yapılmış iki kabartmadan ibaret Herakles Kapısından geçip aşağıya inilince, sağda bulunan Traian Çeşmesi kitabesine göre ,MS 102-114yılları arasında İmparator Trian şerefine yapılmış olup iki katlıdırÇeşmenin orta nişi içinde imparator Trian’ın heykeli bulunmaktaydıKüretler Caddesi üzerinde diğer ilginç bir yapı da Korinth düzeninde , bir cella veHadrian Tapınağı’dır Hadrian Tapınağı’nın arkasında Scholastika Hamamları yer alır




TRUVA





Çanakkale yakınlarında Anadolu’nun Troas bölgesinde Antik cağ kentidir Kalıntıları intepe bucağı tevkifi ye köyü yakınındaki hisarlı Mevkiindedirİlk kez Homerossun İlaydasında adı gecen kenti bulmak ve Priamos un hazinelerini ele geçirmek amacıyla Heinrich Schliemann tarafından yapıldı(1870-1871) daha sonraki kazılarda saptanan 9 kültür evresinde otuzdan fazla yapı katı belirlendiTruva I den Truva IX’ akadar uzanan kültür evresine ait evler,surlar,kuleler,çanak çömlek,bıçaklar ve bakır İğneler,dokuma tezgahı buluntuları sütunlu avlulu saray; çark yapımı çanak çömlek,pişmiş topraktan ağırşak,kubbeli fırınlar,sarnıçlar,küp mezarlar,Athena Tapınağı,tiyatro gibi eserler ortaya çıkarıldı

Yerleşim merkezinde MÖ3000’den MS400 kadar uzanan zaman dilimini aydınlatıcı buluntular ele geçmiş oldu

VII tabaka sı olarak adlandırılan şehrin tahta at hilesi ile ele geçirilen ve yıkılıp yakılan Priamos ‘un Troya sı olduğu belirlenmiştir Kazılar sırasında bu katın yakılmış olduğu kalın kül tabakasından anlaşılmış,sokaklarda bulunan ok ve mızrak uçları da Homeros’un öyküsünde anlattığı savaşın bu tabakada geçtiğini ispatlamıştırOn sene süren savaş Yunanistan da zorlaşan hayat şartları nedeniyle zengin Troya nın alınması için çıkmıştır
Kahramanlıkla alınmayan Troya neticede bir tahta at hilesi ile alınarak yakılıp yıkılmıştır, bu Troya’dan kurtulanlardan bir kısmı Aeneas komutasında İtalya’ya gitmiş bir kısmı ise Yıkılan bu şehrin üzerine tekrar yeni şehirlerini kurmuşlardır


APHRODISIAS




Yapılan son kazılarda ünu bir hayli artan Aphrodisias, ayaktaki eserleriyle etkileyici bir görünüme sahip olup ziyaretçileri kendine hayran bırakacak niteliktedir

Üzerindeki Ceyre Köyü’nün başka yere kaldırıldığı bu antik kentte yapılan kazılarda 10000 kişilik tiyatro, 30000 kişilik stadion, odeion ve sebasteion gibi yapılar ortaya çıkarılmıştırTiyatroya giderken sağda son yıllarda bulunan, müzenin hemen önüne rastlayan yerde Sebasteion’un kalıntıları ortaya çıkarılmıştırTiyatro meydanının yanında, tiyatro hamamının kalıntıları görülebilirHamamlarının güney inde ise gymnasion ve iki peristyl avlulu Bizans evinin kalıntıları yer alır Aphrodisias’ın göz alıcı bir yapısı da agoranın yanında yer alan odeiondur II yüzyılda yapılan odeion 1700 kişiliktir Odeiondan Aphrodite Tapınağı’na gidelim Bugün peristatisinde 14 sütunu ayakta görülen tapınak, Arkaik bir tapınak üzerine Geç Hellenistik dönemde MÖ I Yüzyılda yapılmıştır Aphrodisias’ın en kuzeyinde stadion bulunmaktadır Geç devirde stadionun doğu ucu gladyatör ve vahşi hayvan dövüşleri için bir arena haline getirilmiştir Stadyumunun doğusundaki kalıntı Roma Çağı mezarlarıdır

Burada yapılan kazılardan çıkan eserler Aphrodisias Müzesinde sergilenmektedir Bunlar arasında Zoilos frizlerindeki kabartmalar, birbirinden güzel Aphrodite başları, Herakles ait heykeller dikkati çeker



Amfiteatrlar ve Arenalar



Roma'da Coliseum veya Flavianus amfiteatrı Milattan sonra 1 yüzyılda yapılmıştır 100 000 kadar seyirci alırdı

Amfiteatron veya amfiteatr denilen bu yapı Romalıların buluşudur, Eski Yunanlılara özgü değil Romalılar tarafından, gladyatör dövüşlerini mümkün olduğu kadar çok sayıda seyirciye sunma amacıyla yapılmıştır Taştan, çok büyük ve öylesine sağlam yapılardır ki, bunların birçoğu bugüne kadar kalabilmiştir Roma'da Coliseum, bunların en önemlisidir Fransa, İtalya, ispanya, Türkiye, Yunanistan'da da güzel örnekleri vardır

Amfiteatrlarda, ortada, dövüşçülere ayrılan kumla kaplı arena bulunur Bunun çevresinde, sahanlıklarla bölünmüş kat kat basamaklar yükselir Aşağıda, dolaşmak için galeri haline getirilmiş, üzeri örtülü koridorlar bulunur Amfiteatrın tepesinde ise bir platform vardır; seyircileri güneşten ve yağmurdan koruyacak büyük bir örtü (velarium) buraya tutturulur

Hemen her zaman yenik düşenin öldürülmesiyle sonuçlanan ve Etrüsk kökenli vahşi gösteriler olan gladyatör dövüşleri MÖ III yydan itibaren, Roma'da başladı Gladyatörler, bu iş için özellikle eğitilmiş köleler ve tutsaklardı Grup halinde veya ikişer ikişer dövüşürlerdi Biri yere düşecek olursa halk; eğer onun bağışlanmasını istiyorsa, başparmağını yukarı kaldırırdı; öldürülmesini isteyecek olursa da başparmağını aşağıya doğru çevirirdi İmparatorlar için, bu tür eğlenceler düzenlemek, halkın sevgisini sağlayacak ve halkın dikkatini devlet işlerinden başka konulara uzaklaştıracak birer fırsat sayılıyordu


Akropolis

Atina'da Eskiçağ dünyasının en ünlü mimarlık yapıtlarından birinin yükseldiği tepe

Akropolis, Atina'nın tam ortasında yükselen, tepesi tabak gibi düz, sarp bir kayalığa verilen addır Eski Yunan dilinde bu sözcük yukarı kent anlamına gelir Çok eski çağlarda Akropolis, Eski Yunanlıların oturduğu ve buradan çevre köylere egemen olduğu gerçek bir kaleydi, aynı zamanda bir din merkeziydi Bir ara Persler tarafından yıkılmış, sonra Perikles'in öncülüğüyle, MÖ 450 yıllarına doğru yeniden yapılmıştı O çağların ünlü heykeltıraşı Pheidias ve başka güçlü sanatçılar bu işte çalıştılar

Akropolis'in batı yamacında, anıtsal kapılarıyla ziyaretçileri karşılayan ilk yapı Proplyleia'dır Yapının, çok büyük boyutlarda olan kemerleri ince mermerden yapılmıştır Bunun az ötesinde, Athena Nike'rim küçük tapınağı vardır Daha sonra, mat altın rengindeki mermerleri ve kusursuz sütunlarıyla görkemli Parthenon Tapınağı gelir

Yüzyıllara karşı koyabilmiş son anıt Erekhteion'dur Adını Eski Yunan'ın efsane krallarından ilki olan Erekhteios'tan almıştır Burada sütunların yerini kadın heykelleri alır Bunlar, kimi gülümseyen, kimi somurtan, hepsi mağrur altı Karyatid Kızı'nın heykelidir



Parthenoıı Tapınağı, Akropolis'in doruğuna dikilmiş bir zafer anıtıydı; Atinalıların savaş başarılarını kutluyordu Vaktiyle bu tapınakta, kentin koruyucu tanrıçası olan Athena'nın dev bir heykeli yer alırdı
Artemis Tapınağı

Bizanslı Philon "Babil'in asma bahçelerini, Olimpos'taki Zeus Heykelini, Rodos Kolossusu'nu, yüksek piramitlerin kudretli işçiliğini ve Mausoleus'in mezarını gördüm Ama bulutlara doğru yükselen Efes'teki tapınağı gördüğümde, diğerlerinin tümünün gölgede kaldığını hissettim" diye yazmıştı

Tanrıça Artemis adına ilk türbe MÖ800'lü yıllarda Efes'teki nehrin yakınındaki bataklık kıyıya yapılmıştı Bazen Diana da denen Efes tanrıçası Artemis, Yunan Artemis'iyle aynı değildi Yunan Artemis'i av tanrıçasıydı Efes Artemis'i ise belinden omuzlarına kadar birçok göğüsle resmedildiği gibi verimlilik, bereket ve doğurganlık tanrıçasıydı

Bu eski tapınakta muhtemelen Jüpiterden düşen bir meteorit olduğu düşünülen kutsal birtaş vardı Tapınak, sonraki yüzyıllarda birkaç kez tahrip olmuş ve yeniden inşaa edilmiştir MÖ600'lerde Efes şehri büyük bir ticaret limanı haline geldi ve Chersiphron adlı bir mimar yüksek taş kolonları olan yeni ve büyük bir tapınak inşaa etti

Lidya kralı Croesus, MÖ550'de Efes'i ve Anadolu'daki diğer Yunan şehirlerini fethetti Bu savaş sırasında mabet tahrip oldu Croesus, mimar Theodorus'a daha öncekilerin hepsini gölgede bırakan yeni bir mabet yaptırdı Yeni tapınak öncekinin 4 katı büyüklükte 90 metre yükseklikte ve 45 metre genişlikteydi Masif bir çatı, yüzden fazla taş sütunla destekleniyordu

MÖ 356'da Herostratus adlı biri tarafından çıkarılan bir yangında yanarak tahrip oldu Bundan kısa bir süre sonra o günün en ünlü heykeltraşı olan Scopas'lı Paros tarafından yeni bir mabet yapıldı Romalı tarihçi Pliny'ye göre yeni tapınak, 130 metre uzunlukta ve 68 metre genişlikteydi Tavanı, yükseklikleri 18 metre olan 127 adet sütun destekliyordu İnşaat 120 yıl sürmüştü Büyük İskender MÖ333'de Efes'e geldiğinde tapınağın inşaası hala devam ediyordu

MS 57'de St Paul hristiyanlığı yaymak için Efes'e geldi O kadar başarılı oldu ki bundan, şehrin demircisi ve tapınaktaki heykellerin sahiplerinden birisi olan Demetrius büyük bir korkuya kapıldı Çünkü Demetrius tapınaktaki heykellerin bir kısmının sahibiydi ve her yıl tapınağa hacca gelenlerden iyi bir geliri vardı ve insanların dinini değiştirmesi demek onun geçimini kaybetmesi anlamına geliyordu Birlikte ticaret yaptığı diğer kişileri de yanına alan Demetrius heyecan verici ve "Yaşasın Efesliler'in Artemisi" diye biten bir söylev yaptı ve halkı galeyana getirdi Hemen sonra St Paul'un yardımcılarından ikisini tutukladılar Bunu bir isyan takip etti Sonuçta St Paul, tutuklanan yardımcılarıyla şehri terketti ve Makedonya'ya geri döndü

262'de Gotların bir akını sırasında büyük Artemis tapınağı yakılıp yıkıldı Bir yüzyıl sonra Roma İmparatoru Constantine şehri yeniden inşaa ettirdi Fakat hristiyan olduğu için tapınağı restore ettirmediConstantin'in çabalarına rağmen Efes eski günlerine dönemedi Çünkü gemilerin demirlediği liman yokolmuştu Nehrin taşıdığı alüvyonlar tarafından deniz şehirden uzaklaşmıştı Zamanla şehir sakinleri kenti terkettiler Mabetin kalıntıları başka yapıların ve heykellerin yapılmasında kullanıldı

British Museum'dan John Turtle Wood 1863'de tapınağı araştırmaya başladı 1869'da 6 metre derinlikte, çamurların içinde tapınağın temellerini buldu Bulduğu heykelleri ve bazı kalıntıları British Museum'a götürdü 1904'de yine aynı müzeden DG Hograth'ın liderliğindeki bir ekip kazılara devam ettiler ve sitede birbirinin üzerine inşaa edilen 5 tapınak olduğunu keşfettiler Bugün gelen ziyaretçilere tapınağın yerini belli etmek için, bataklık halinde olan bölgeye sadece bir tek sütun dikilmiştir






Avebury Dairesi

Avebury dairesi, Stonehenge kadar iyi bilinmemesine karşın daha ünlü kuzeninin boyut ve yapı olarak cüceleşmış hali olarak algılanabilir 1665 yıllarında yazmış olan antik bilimci John Aubrey, Avebury için "bir katedralle karşılaştırıldığında köy kilisesi neyse, Stonhenge'in yanında Avebury de öyledir" demiştir MÖ2700 yıllarında inşa edilmiş olan bu yer, yaklaşık 1153 hektarlık bir alanı kaplar ve çapı çeyrek mildir; etrafına tekinin ağırlığı doksan tona yaklaşan Sarsen taşları dizilmiştir

Sarsen, Wiltshire bölgesinde raslanan, kaya blokları ve geniş kütleler şeklinde görülen taşlardır Avebury daireleri ve caddelerinde 600'ün üzerinde büyük taşlar vardı Ama şimdi sadece birkaçı kaldı Modern yapılanma Avebury'nin orijinal görkeminin yerini alan bir şeyler koydu ama kayıp taşlara rağmen hâlâ görülmeye değer etkileyici bir yerdir

Böyle taş daireler İngiltere'nin hemen her yerine dağılmış olmasına karşın, genellikle ülkenin batı tarafında yer almaktadırlar İlki yaklaşık MÖ 3000 yıllarında inşa edilmiştir İçinde etrafında hendekler bulunan dairesel setler vardır ve bunlar da savunma amacı yönünden yararsız kılmaktadırlar Bu yüzden dini amaçla inşa edilmiş olmaları daha muhtemeldir

Çoğu durumlarda set ve hendek birkaç fitten yüksek olmaz Ama hâlâ yeryüzü şekilleriyle ünlü Avebury'de hendeğin derinliği yaklaşık 10 metre civarındadır ve set de yaklaşık 6 metre yüksekliğindedir Aubrey Burl, Prehistoric Avebury adlı kitabında hendekten 90000 metreküp toprak kazıldığını tahmin etmiştir ki, bunun da anlamı hendeğin genişliğinin bir kilometreden fazla olduğudur Bu, MÖ 2494-2345 yılları arasında Mısır'da 5 Hanedanlık firavunlarının yaptırdığı piramitlerin hacmi kadardır; Avebury'deki dairenin yapıldığı zamanlara yakın

Hesaplamalara göre Avebury'deki sadece set ve hendeğin yapımı için 250 kişinin en az yirmi yıl çalışmışlardır Bu, o zamanlarda bölgede yaşadığı tahmin edilen küçük topluluklar için çok önemli bir rakamdır

Sarsen taşlarının dikilmesinin de aynı şekilde gerçekleştiği sanılmaktadır Bu dev taşlar dikilmeden önce kilometrelerce uzaklıktan çekilmiş olmalılar 1934'de, deneyimli bir usta ve oniki işçi, nispeten ufak olan sekiz ton ağırlığındaki bir taşı, büyük dairenin üzerinde bulunan iki caddeden birinin başına diktiler Bu, tam beş gün sürdü

Avebury'deki yapı tamamlandığında, İngiltere'deki en önemli megalitik yapılardan biri oldu ve bugüne kadar geldi

Avrupa Megalitleri

MÖ üçüncü binyıla ait taş daireleri ve dev anıtlar, İngiltere'ye özgüdür Ancak Fransa'nın kuzeybatısındaki Karnak'da bulunan antik taş sıralarının da tarihi aynıdır MÖ 3000 yıllarından önceki birçok yüzyıl boyunca batı Avrupa'nın hemen her yanında mezar yapıları inşa edilmiştir Karnak bölgesinde çok sayıda örneğe ratlanmaktadır Örneğin Menec'de l000 metreden uzun paralel taş sıraları görülmektedir ve her birinin ucunda İngiltere'deki gibi taş dairelerine ait kanıtlar vardır Profesör Thom bunları dikkatle incelemiş ve Megalitik Metre dediği ölçünün ikibuçuk katına denk gelen Megalitik Çubuklar adını vermiştir

Büyük Brise Menhiri de Karnak bölgesinde bulunmaktadır 20 metre yüksekliği ve 340 tondan fazla ağırlığıyla bilinen en büyük dikili taştır Thom, bunun 1861 yıllık aydönümü üzerinde çalışmak için dikilmiş bir taş olduğunu söylemiştir Ancak ne yazık ki ondokuzuncu yüzyılda taş devrilerek dört parçaya ayrıldığından, Thom'un teorisini kanıtlamak mümkün değildir

Fransa'nın bu bölgesinde birkaç taş dairesi örneği vardır Ancak hiçbiri İngiliz anıtlarının ihtişamına sahip değildir Yine de, o zamanlar İngiltere ve batı Fransa arasında bir kültür bağı olduğu yönünde söylentiler vardır Fakat mezarlarda bulunan sanat eserleri, Kanal yoluyla bir ticaret olduğunu göstermektedir

Alman Çeşmesi





Adres: Sultanahmet Meydanı, Sultanahmet-Eminönü

Sultanahmet Meydanı`nda, Sultan I Ahmed Türbesi`nin karşısındadır Alman İmparatoru II Wilhelm`in 1898 yılında İstanbul`a gelişinin ikinci yıldönümü hatırasına ithaf edilen bu çeşme Almanya`da inşa edilmiş ve 1900 yılında parçalar halinde İstanbul`a getirilerek bugünkü yerine kurulmuştur
Sultanahmet’in ilginç yapılarının başında, mimari yönden çevresiyle uyum sağlayamamakla beraber meydan ile bütünleşen Alman Çeşmesi gelir


Alman İmparatoru ve Prusya Kralı II Wilhelm (1888-1918) uzun hükümdarlık yıllarında İsveç, Danimarka, İtalya, İngiltere, Yunanistan gibi bir çok Avrupa ülkesini dolaşmış ve Türkiye’ye de üç kez gelmiştir Sultan II Abdülhamid zamanında 1889 ve 1898 yıllarında yaptığı bu dostluk ziyaretlerinin amacı Almanya’nın doğuya uzanma arzusundan kaynaklanıyordu II Wilhelm ilk ziyaretinde Almanların yaptıkları tüfeklerin Osmanlı ordusuna satışını sağlamış, ikincisinde ise İstanbul-Bağdat demiryolunun Alman firmalarına verilme vaadini almıştır Sultan Reşat (1914-1918) zamanında I Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru (1917) üçüncü kez İstanbul’a gelmiştir


II Wilhelm’in 1898 yılındaki İstanbul’a ziyaretinin anısına Alman hükümeti Alman Çeşmesi’ni yaptırmıştır Çeşmenin tasarımı imparatorun bir deseninden yola çıkılarak düzenlenmiştir Planlarını Kaiser’in özel danışmanı Mimar Spitta çizmiş, yapımını Mimar Schoele üstlenmiştir Ayrıca Alman mimarı Carlitzik’le İtalyan Mimar Joseph Antony’de bu projede çalışmışlardır


Alman hükümeti önce hipodrom alanını düzenlemiş, meydanın ağaçlandırılması yapıldıktan sonra Almanya’da hazırlanan çeşme buradaki temeller üzerine oturtulmuştur Mermerleri ile değerli taşları Almanya’da işlenmiş ve parçalar halinde gemi ile İstanbul’a getirilmiştir Yapımına 1899 başlanan çeşmenin açılışı Sultan II Abdülhamid’in 25cülus yıldönümü olan 1 Eylül 1900’de düşünülmüşse de yapımı bu tarihe yetiştirilememiştir Bunun üzerine II Wilhelm’in doğum günü olan 27 Ocak 1901 de çeşme görkemli bir törenle açılmıştır Osmanlı ve Alman İmparatorluklarını simgesi olan, politik amaçlı bu çeşmeyi Evkaf Nezareti’nce teslim alınmıştır


Alman Çeşmesi, üstü açık, heykellerle bezeli Avrupa meydan çeşmelerinden farklı bir görünümdedir Ayrıca Osmanlı meydan çeşmelerinden de farklı bir tasarımdır Daha çok Alman Neorönesansını anımsattığı gibi Osmanlı şadırvanlarına da benzediği ileri sürülmüştür


Alman Çeşmesi sekizgen planlı olup, yüksek bir taban üzerine oturtulmuştur Su haznesinin üzerine de sekiz sütunun taşıdığı bir kubbe yerleştirilmiştir Sütunları birbirine bağlayan kemerlerin arasındaki pandandiflere daireler halinde birer madalyon konulmuştur Bunlardan dördünün içerisine, yeşil zemine Sultan II Abdülhamid’in tuğrası, diğer dördünede prusya mavisi üzerine imparator Wilhelm’in simgesi olan "W" yerleştirilmiştir Ayrıca, "W" harfi üzerine bir taç altına da (II) sayısı konulmuştur
eyi taşıyan sütunlar ile su haznesinin bulunduğu, renkli taşlı geometrik motifli zemin bir platform şekline sokulmuştur Kenarlara da şimdiye kadar bir başka örnekte rastlanmayan mermer oyma kanepeler yerleştirilmiştir Su haznesi silindirik bir taban üzerine kubbemsi bir kapakla örtülmüş, tunç döküm çemberlerle kuşatılmıştır Ne yazık ki, bu çemberler sonraki yıllarda yerlerinden sökülerek çalınmıştır


Alman Çeşmesi’nin en görkemli yeri koyu yeşil renkte somaki kolonların taşıdığı yeşil renkli kubbesidir Mozaik tekniğinde altın mozaiklerle kaplı kubbenin ortasına iç içe geçmiş, yuvarlak motiflerin oluşturduğu çok renkli bir göbek yapılmıştır


Çeşmenin tunç kitabesinde Almanca şu sözler okunmaktadır: "Wilhelm II deutscher Kaiser stiftete diesen Brunnen in dark baren Erinnerung ain seinen Besuch bei seinet majestat dem Kaiser der Osmanen Abdul-Hamid II im Herbst des Jahres 1898" (Alman Kaiser’i Wilhelm II 1898 yılı sonbaharında Osmanlıların hükümdarı haşmetlü Abdülhamid II nezdinde ziyaretinin şükran hatırası olarak bu çeşmeyi yaptırdı)


Bunun yanı sıra çeşmede bir Osmanlıların kitabesi yer almaktadır Osmanlı Seraskerlik Dairesi’nden, aynı zamanda edebiyatçı olan Ahmet Muhtar Paşa’nın beytini İzzet Efendi de sülüs yazıyla yazmıştır:
Hazreti Abdülhamid Hanın muhibbi halisi
Ziveri eklili haşmet, kayser alitebir
Ya’ni alman imparatoru, hükümdarı güzi
Hazreti Wilhelmi Sani, kamuranı nizigar
Padişahı ali Osmani ziyaret kasdidüb
Mahdemiyle eyledi İstanbulu pirayedar
Bu mülakatı muhabbet perveri tezkar içün
Eyledi bu çeşmesarı saha piray-i karar
Sübesü cari olan abı safa teşkil eder
Abi safii müsafata misali abdar
Vakfa giri hayret eyler çeşmi ehli dikkati
Tarzi inşaasındaki hissi bedii zernigar
Rükni ak’vai hayatoldukça abi canfeza
Payidar olsun bu te’sisi muhabbet üstüyar
Bi bedel tarihi caridir lisanı luleden
Oldu bu çeşme mülakate ne dicu yadigar (1316)

haritadaki yeri






Anadolu Hisarı

Adres: Beykoz

Boğaz’ın Anadolu yakasında, Göksu Deresi’nin denize döküldüğü yerde, adını hisardan alan semtte bulunmaktadır Bu hisar, Osmanlılar’ca Boğaz’da yapılan ve geçişleri kontrol altına almayı hedefleyen ilk hisardır İstanbul’u fethetmek isteyen ve kuşatan Sultan Yıldırım Beyazıt tarafından, Karadeniz’den Bizans’a gelecek yardımlara engel olmak için 1394’te yaptırılmıştır Bu yapıya II Mehmed (Fatih) Devrinde "Hisarpeçe", depo ve bazı ikametgah amaçlı yapılar eklenmiştir 1928 yılında Kandilli Belediyesi tarafından bazı küçük onarımlar yapılmıştır 1991-1993 yılları arasında Kültür Bakanlığı tarafından bazı onarımlar yapılmıştır Bugün Anadoluhisarı, Beykoz Belediyesi sınırları içinde yer almaktadır Hisarda taşınır kültür varlığı bulunmamaktadır


haritadaki yeri







BoluGerede tarihi eserleri


TARİHİ ESERLER

İlçedeki eşsiz tabii güzelliklerin yanında hatırlatılmayı, tanıtılmayı, keşfedilmeyi bekleyen ve her biri kendi döneminin özelliklerini devam ettirmek için inatla direnen ve ne yazık ki birçoğu bilinçsizce yapılan tamir ve yenilemelerle yozlaşan tarihi mekanların bir kısmı ve sayıları birkaç tane kalan fakat bakımsızlıkları nedeniyle harap hale gelen ahşap evler bu güzellikleri tamamlar niteliktedir


Kitirler Mahallesinde Saraç Emin Evi

1 CAMİLER

Hacı Emin Efendi Camii : 1957 yılında ahşap çark örtü tarzında yeniden yapılmıştır Demirciler Mahallesindedir

Yıldırım Bayezid Camii : Şehir merkezinde Seviller Mahallesi sınırları içindedir 1395’te Sultan Yıldırım Bayezid tarafından yaptırılmış 1944 yılı depremiyle yıkılmış ve yeniden inşa edilmiştir

Yukarı Tekke Camii : Kabiller Mahallesindedir Kitabesine göre 1267 H tarihinde Abdullah Efendi tarafından yaptırılmıştır Cami ker*** olup dikdörtgen planlıdır Şeyh Hüseyin Efendi Camii Yapım yılı bilinmiyor 1957 de yeniden ahşap çark örtü tarzında yapılmıştır

Çataklı Camii : 1974 yılında ahşap yapı tarzında olan cami betonarme olarak yeniden yapılmıştır Seviller Mahallesindedir

Aşağı Tekke Camii : 1957 yılında yıkılarak yeniden imal edilmiştir Seviller Mahallesindedir


Aşağı Ovacık Köyü Camii

2ÇEŞMELER


Hacı Ayenler Çeşmesi

- Kadınlar Panayırı Çeşmesi -? (Seviller Mahallesi)
- Mahdı (Mehdi) Çeşmesi –1696 (Seviller Mahallesi)
- Hacı Ahmet Ağa Çeşmesi –1792 (Demirciler Mahallesi –Çayboyu Sok)
- Hacı Ahmet Ağa Çeşmesi –1792 (Demirciler Mahallesi-Santral Sok)
- Karapınar Çeşmesi -1824 (Demirciler Mahallesi)
- Bosnalı(Bosnavi) Çeşmesi -1824 (Orta Mahalle)
- Hacı İpekoğlu Çeşmesi -1844 (Kitirler Mahallesi-Dispanser Arkası)
- Oruçlar Çeşmesi (Kitirler Mahallesi)
- Hacı Ayenler Çeşmesi –(Kitirler Mah)
- Figani Baba Çeşmesi (Kabiller Mahallesi-Figani Baba Sok)
- İlyas Pınarı Çeşmesi (Kabiller Mahallesi-Kaya Sok)
- Boyacı Pınarı Çeşmesi -? (Seviller Mahallesi)
- Çataklı Çeşmesi -?-Yenilendi (Sevilller Mah)
- 5 Filkeli Çeşme 1298-1299 (Karacadağ Demirciler Köyü Semerciler Mah)
- Sapanlı Köyü Çeşmesi -?
- 1 Afşar Köyü Çeşmesi –1320
- 2 Afşar Köyü Çeşmesi –1320
- 2Afşar Köyü Yolunda Çeşme -?
- Dağkara Köyü Çeşmesi - 1231

3 DİĞER TARİHİ ESERLER


Asar Kalesi

Asar Kalesi : Asar Kalesi Kesin tarihi bilinmemektedir İlçe merkezine yaklaşık 20 km mesafede, Çağış, Akçaşehir, Ertuğral, Çalışlar köyleri yolu üzerinde her yöne hakim kayalık bir tepe üzerindedir Tepenin doğu tarafına inşa edilmiş olan kalenin iç kısmında şimdi girişleri kapalı olan kaya içi odalar bulunmaktadır Tamamen kayalık bir alan olan tepenin kuzey ve batı yönleri doğal sur halinde olup kaleye buradan çıkmak imkansız görünmektedir Gerek yapı tarzı gerek hakkında aşağıda anlatılan hikaye kaleyi oldukça ilginçleştirmektedir Çevreye olan hakimlik ve çevredeki mükemmel tabiat güzellikleri bilhassa fotoğraf meraklılarının ilgisi olacaktır

Hikayeye göre kale ile kalenin doğusunda bulunan kalenin bulunduğu tepeden den daha alçak olan tepe arasında “Ulusu” deresi altında bir geçitle bağlantı bulunmaktadır Aslında halk bu küçük tepede kurulu şehirde yaşamakta ve bir düşman saldırısı anında dere altındaki geçit vasıtasıyla Asar Kalesine çıkarak kendisini savunmaktadır


Keçi Kalesi

Keçi Kalesi : Keçi Kalesi Şehrin kuzeyinde Arkut dağı tepesinde,şehre 5 km uzaklıktadır Bitinyalılar zamanındandır 1995’de restore edilmiştir

Şu hikaye rivayettir Bir düşman saldırısı üzerine şehir halkı mal ve hayvanları ile kaleye sığınır (veya zaten kale içinde yerleşiktirler) Etrafa hakim bir büyük tepe üzerine yapılmış olan kale Geredeliler tarafından uzun süre istilacı düşmana karşı savunulur Düşman tabii yapı ve Geredelilerin izin vermemesi üzerine kale etrafına yerleşmiş ve kaleyi almak için gündüzleri saldırmakta fakat muvaffak olamamaktadır Bu nedenle onlarda bıkkınlık meydana gelmiştir Zamanla kalede yiyecek sıkıntısı başlar şartlar Geredeliler için ağırlaşmaktadır Bir gece kaledeki tüm keçilerin boynuzlarına mumları takarak yakıp kalenin dışına salıverirler ve hayvanları düşman karargahına sürerler Düşman bir anda neye uğradığını şaşırır Karanlıkta ellerinde ateşlerle çok büyük bir ordunun üzerlerine geldiğini sanarak bozguna uğrayıp kaçışırlar, dağılıp giderler Geredeliler keçileri sayesinde istiladan kurtulmuştur Hikayeye göre kalenin ismi artık Keçi Kalesi olarak anılmaya başlar

Not: Bazı kaynaklarda bu hikayede kaledekiler Rumlar, kaleyi kuşatanlar ise Türklerdir


Kiliseli Tüccar Hanı

Kiliseli Tüccar Hanı : Kiliseli Han Bizanslılardan kalma konaklama hanıdır (Bizans döneminde kilise olarak kullanılmış olması yapı şekli ve kullanma alanı nedeniyle kuvvetle muhtemeldir) Kitirler mahallesinin çarşı bölümünde bulunan yapı iki katlı olup alt katı hayvan barınağı, alışveriş merkezi ve kahvehane bölümünü üst katı ise konaklama odalarını kapsar Binaya güneyde at arabası ve suvari girecek kadar büyük bir kapıdan girilerek Üstü açık büyük bir avluya geçilir Avlu etrafında alt kat batı ve kuzey cepheleri taş, doğu cephesi ahşap sütunlarla çevrili odalar halindedir Bu bölüm dinlenme ve alış veriş yapmaya müsait tarzdadır İki ahşap merdivenle çıkılan üst katta ise yatak odaları bulunmaktadır

Esentepe Hamam ve Köprü Kalıntıları : Tarihi bilinmeyen bu yapıların bugün sadece temel kalıntıları mevcuttur

Yıldırım Bayezid Hamamı : Yıldırım Bayezid Ankara savaşı sırasında buradan geçerken burada bir takım kişilerin hayvan derileri ile uğraştıklarını, bunların tabak esnafı olduğunu görür ve şehre bir hamam ve köprü yaptırır Esentepe arkasındaki hamam ve köprü kalıntıları,Yıldırım Bayezid zamanında yaptırılan hamam gibi yapılar Gerede’nin Eski İpek yolu olarak anılan Bağdat yolu üzerinde bir konaklama yeri olduğunu,yine Fuat Köprülü’nün Köprülüler devrinde Gerede’de iki tane kervansaray olduğundan bahsetmesi bu görüşü desteklemektedir

Aşağı Hamam : Kitirler mahallesi Bolu caddesinde yer alan hamamın 14 Yüzyıl sonlarına ait olduğu sanılmaktadır Moloz taştan imal edilmiş ve sıcaklık, ılıklık, soğukluk bölümleri vardır(Bolu 1998 Yıllığı)

Not: Yazarın kanaatine göre, Aşağı Hamam’la ilgili Bolu 1998 Yıllığı’ndan alınan bu bilgi dışında aslında bu hamamın Yıldırım Bayezid Camii Batısında şu anda bulunan iş hanının yerinde var olan bir hamam olduğu, bu nedenle asıl Aşağı Hamam’ın şu anda mevcut olmayan hamam olmasının muhtemeldir


Çalar Saat ve Kulesi

Çalar Saat ve Kulesi : Çalar Saat ve Kulesi Kitirler Mahallesinin Şehir merkezi bölümünde 1882’de Ahmet Usta tarafından yapılmıştır Yapı ahşap kare planlı bir kule şeklinde olup cumhuriyet devrinde zaman zaman tamir edilmiştir Şu anda çalışmayan saati çalışır hale getirilirse tarihi özelliğini göstermeye devam edecektir


Çoğullu Köyü Kemer Köprüsü

Çoğullu Köyü Kemer Köprü (1207) : Çoğullu Köyü Kemer Köprü Kesme taştan yapılmıştır Yapı özelliğini korumaya devam etmektedir

Salur Köyü Köprüsü : Muhtemelen Çoğullu köprüsünün yapıldığı yıllarda yapılmıştır Fakat kendine has özelliği üzerine sonradan yapılan beton ilave ile bozulmuştur

Salur Köyü Mağaraları : İçinde eski insanların yaşantılarını tasvir eden figür ve şekillerin var olduğu anlatılmaktadır

Danişmentler Köyü Medrese Kalıntıları : Temel kalıntıları dışında bilgi yoktur

Aşağı Ovacık Köyü Konağı : 1316’da mabeyn ser marangozu El Hac İbrahim Efendi tarafından yaptırılmıştır


Rize İl Merkezi ve İlçelerindeki Tarihi Eserler


Rize Atatürk Müzesi (Mataracı Mehmet Efendi Evi)

Müftü Mahallesi'nde yer alır Kuzeyinde geniş bir bahçesi vardır 20 yy'ın başlarında yapılmıştır İç sofalı, planlı, üç katlı bir evdir İkinci katta, kuzeydoğudaki oda Atatürk'ün kaldığı odadır

Atatürk, 1924 yılı Eylül ayında "Atatürk'ün Sonbahar Gezisi" olarak bilinen birkaç ay süreli bir geziye çıkmış, bu gezi sırasında Karadeniz illerini ziyaret etmiştir İşte bu gezi günlerinde Atatürk, beraberinde eşe Latife Hanım, birkaç milletvekili olduğu halde 17 Eylül 1924 gürü Trabzon'dan Hamidiye Vapuru ile Rize'ye gelmiş, Rize de coşkun gösterilerle karşılanmıştır O geceyi Rize'de Mataracı Mehmet Bey'in evinde geçiren Atatürk, ertesi günü şehirde bazı ziyaretlerde bulunmuş, incelemeler yapmış, saat 1630'da ayni vapurla Giresun'a hareket etmiştir

Çatısı ile birlikte 3 katlı olan ev 1902 yılında Mataracı ailesi tarafından yaptırılmıştır Rize'de Atatürk'ün bir gece konuk olduğu ev, daha sonra sahibi Mehmet Mataracı'dan yeğeni Osman Mataracı'ya geçmiştir Atatürk'ün 100 Ölüm yıldönümü dolayısı ile Atatürk Müzesi yapılmak üzere, Osman Mataracı evini Rize Özel İdaresine bağışlamıştır Mataracı Mehmet Efendi Evi restore edilmiş ve müze olarak 27121985 tarihinde ziyarete açılmıştır Evin bir bölümü de Kültür Merkezidir Zemin katta, Rize İl merkezinden toplanan kitabeler ve mezar taşları, birinci katta ise bazı ahşap oymalı mimari parçalar, dokuma araç gereçleri, etnografik eserler sergilenmektedir İkinci katta ise Atatürk zamanından kalan eşyalar, Atatürk'e ait giysiler, Kurtuluş Savaşı ve Atatürk'e ait fotoğraflar bulunmaktadır

Rize Müzesi

Rize Müzesi Müdürlüğü 1984 yılında Atatürk evi olarak hizmet vermeye başlamıştır Kültür Bakanlığı tarafından şehir merkezinde restorasyonu tamamlanan iki adet eski eser yapıdan sarı ev olarak adlandırılanın teşhir ve tanzimi tamamlanarak 27061998 tarihinden itibaren müze olarak parçalanmış olup, zemin kat kafeterya bölümü ve ikinci kat ise yöresel yemeklerin sunulduğu lokanta olarak hizmet vermektedir Rize müzesinde 52 arkeolojik, 1014 etnografik, 594 sikke, 17 Mühür ve mühür baskısı ve 3 arşiv vesikası, 17 el yazması olmak üzere toplam 1695 envanterli eser bulunmaktadır






KALELER

Rize Kalesi

Şehir merkezinin güneybatısında yer alır İç Kale ve Aşağı Kale'den meydana gelmektedir Yoğun yerleşme sebebiyle Aşağı Kale tamamen yok olmuş, batı tarafından bazı sur parçaları ve kuleleri günümüze gelebilmiştir

Kız Kalesi

Pazar İlçe merkezinin batısında küçük bir yarımada üzerinde kurulmuştur Kayaklık bir zemin üzerinde bulunan kalenin kara ile bağlantısı kesilmiştir Yaklaşık 7x7 m boyutlarındaki kalenin duvarlarında muntazam taş işçiliği görülür Giriş kapısı batıdandır Güney surlar yıkılmıştır Sağlam kalan duvarlarda mazgal pencereleri ve yuvarlak kemerli üst kat pencereleri yer almaktadır Kız Kalesi'nin kesin olarak kimin tarafından yapıldığı bilinmemektedir 13-14 yüzyıllarda Trabzon Devleti zamanında yapıldığı sanılmaktadır Kale, Osmanlı döneminde onarılarak kullanılmıştır

Cihar Kale

Sahilden 7 km içeride, Yücehisar Köyü sınırları içinde Hemşin Deresi'nin doğusunda yer alır Ana plan yuvarlaktır Surların taş işçiliği muntazam değildir Kapısı kuzeydoğudadır ve iki kule ile desteklenmiştir Ortada yarım daire planlı bir kule bulunmaktadır


Bozuk Kale

İl merkezinin 10 km doğusunda Gündoğdu'da, aynı adla anılan derenin kenarında yer alır Denizden 30 m yükseklikte kurulmuş küçük bir gözetleme kulesidir Karadeniz sahillerinde sık görülen küçük orta çağ kalelerinden biridir

Zil Kale

Bölgenin en dikkate değer eserlerinden birisidir İlçe merkezinin 15 km güneyinde, Fırtına Deresi'nin batı yamaçları üzerinde kurulmuştur Kalenin üzerinde inşa edildiği sarp kaya kütlesi denizden 750 m dere yatağından yaklaşık 100 m yüksekliktedir Kale; dış surlar, orta surlar ve iç kaleden meydana gelmektedir Kale doğal bir kaya kütlesi üzerinde kurulmuştur Dış kalenin kapısında kuzeybatı yönündeki patika bir yolla ulaşılır Kuzeydeki kapının söğe taşları sökülmüştür Bir teras yardımıyla orta surlar seviyesine çıkılır Buradan ikinci kapı yardımıyla kale içerisine girilir Orta kale içerisinde üç önemli yapı bulunmaktadır Bunlar muhafız binası, şapel ve başkuledir Kulenin dört katlı olduğu, duvarlardaki hatıl izleri ve kiriş deliklerinden anlaşılmaktadır İçerisinde ince bir bölüntü duvarı ve dolgu toprak vardır Duvarlar üzerinde doğu yönünde kemerli pencereler, diğer taraflarda mazgal delikleri bulunmaktadır Kulenin üstünün dendanlı bir teras şeklinde olduğu belirlenmiştir Duvarlar içerisinde dikey uzanan boru yuvaları belki de kapanmış sarnıçları su akıtıyordu



Kaynaklar

TC Kültür Bakanlığı Resmi Sitesi
Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti

Kale-i Bala (Yukarı Kale)

Çamlıhemşin İlçesi'ne 40 km uzaklıkta, Hisarcık Köyü sınırları içerisinde Fırtına Deresi'nin kaynaklarına hakim bir noktada kurulmuştur Kaynaklarda geçen bir diğer adı da Varoş Kale'dir Kalenin ana planı dikdörtgen olarak tanımlanabilir Doğusu, güneyi ve kısman kuzeyi sarp kayalıktır Batı tarafı eğimli bir arazi üzerindedir Giriş kapısı kuzeybatıdadır Kalenin kurulduğu yer ve duvar işçiliği bakımından Zil Kale ili ilişkisi açıktır Zil Kale ile aynı tarihlerde yapılmış olmalıdır

Şehitler Çeşmesi

İslampaşa Mahallesi'nde eski Güneysu yolu üzerinde 1917 yılında yapılmıştır Dairevi kemerli bir cepheye sahiptir Tek lülelidir ve lülesi üzerinde taslığı vardır Çeşme, 1916 yılında şehrin savunması sırasında şehit olan askerlerimizin gömüldüğü bir yerde yapılmıştır İşgal sırasında Ruslar bu şehitlikten yol geçirmek için kazı yapınca şehitler buradan nakledilmiştir Bu nakil sırasında şehit askerlerin çürümüş elbiselerinden çıkan paralarla halk bu çeşmeyi yaptırmıştır Çeşmenin üzerinde Latin harfli kitabe metni ünlü şair Bayburtlu Hicrani tarafından yazılmıştır



EVLER

Eski Rize Evleri

Şehir merkezinde çok az sayıda eski ev koruma altına alınmıştır Bunların da iki, üç tanesi korunup yaşatılmaktadır Rize evlerinin yapımında geleneksel yapı malzemeleri ve teknikleri kullanılmıştır Bu evler yığma taş ve dolma göz tekniğinde yapılmış duvarlar, dört yana eğimli, kiremitle kaplı çatılara sahiptirler Şehir evleri genellikle iki veya üç katlıdır Zemin katta, ahır, kiler gibi servis hacimleri kullanılır 1katta mabeyn, sofa ve odalar bulunmaktadır Mabeynde (esas yaşanılan alan)Bulunan ocakta yemek pişirilir Odalar geleneksel olarak tasarlanmışlardır ve bazıları ahşap süslemelidirler

Tuzcuoğulları Evi

Rize'nin en eski evlerinden birisidir 18 yy olarak tarihlenebilir Üç katlı olarak yapılmış mabeynli bir evdir İçerisinde de çok sayıda oda, hela ve banyo bulunmaktadır Evin dışında ayrıca bir mutfak ve konak hamamı yer almaktadır

Çağlayan Mustafa Hacaloğlu Evi (Fındıklı)

Köyün girişinde,mahallenin batısında mahallenin batısında yer alır Beş katlı geleneksel ev ve serenderin oluşturduğu yapı Bölgenin en eski ve tipinin en iyi örneklerinden birisidir

Hurşit Bey Evi (Fındıklı)

1849 yılında Mehmet Usta tarafından yapılmıştır İki katlı, hayatlı tipte bir evdir Zemin kat ahır, birinci kat esas yaşama alanıdır Zemin kat yonu taş, birinci kat dolma göz duvarlara sahiptir Evin esas planı mabeyne (hayat) bağlı bir iç hayat ve etrafındaki odalardan oluşmaktadır Odaların kapı kanatları, yüklükleri, tavanlar ahşap süsleme bakımından zengindir Taş ocakların alınlıkları yaşmakları üzerinde bitkisel süslemeler ve kitabeler yer alır Evin süslemeli odası batıdaki baş odadır Burada yan duvarlar üzerinde bazı büyük yapıları cami, saray, gemi, tren, top arabası gibi tasvirler yer almaktadır Evin giriş katındaki yarım daire merdiven ve eve su girişini sağlayan taş yalaklar ilginç özellikler taşırlar




KÖPRÜLER

Şenyuva Köprüsü (Çamlıhemşin)

Eski adıyla Çinçiva Köprüsü bölgenin taş köprülerinden birisidir Tek bir kemerle Fırtına Deresi geçilmiştir Ayrıca korkuluk duvarı tamir edilerek üzerine demir bir kısım ilave edilmiştir Köyün yaşlıları 1699 tarihli bir kitabesinin 1946 yılındaki bir selde kaybolduğunu kaydederler Eğer bu doğru ise, yapı bölgenin en eski köprülerinden birisidir

Köprüköy Köprüsü (Çamlıhemşin)

Fırtına Deresi üzerinde kurulu taş köprülerinden birisidir Köprünün batı ayağına küçük bar tabliye kemeri ilave edilmiştir Tabliyesi iki yandan dik olan köprünün korkuluk duvarları kısmen yıkılmıştır Köprünün 19 yüzyıl sonlarında Türk ustalar tarafından yapıldığı bilinmektedir

Çağlayan Köprüsü (Fındıklı)

Köyün merkezinden geçen Abu Deresi üzerinde kurulmuştur Bölgedeki yaygın taş köprülerden birisidir Tek bir kemer gözünden oluşur Son yıllarda kullanılmayan köprünün korkulukları yıkılmıştır Yapıldığı tarih bilinmemektedir

Güneyce Köprüsü (İkizdere

Güneyce'nin merkezinden geçmekte olan İyidere Suyu üzerinde yapılmış tek gözlü taş köprüdür 1901 yılında inşa edilmiştir



CAMİLER

İskende Cafer Paşa Camii

İslampaşa Mahallesi'nde geniş bir hazire içinde İslampaşa ve Kurşunlu Camii olarak da anılmaktadır H 978/M 1570 yılında İskender Cafer Paşa tarafından yaptırılmıştır Cami ahşap bir son cemaat yeri, taş duvarlı ve kubbe ile örtülü bir harim kısmından meydana gelmektedir Caminin duvarları moloz taşlarla örülmüştür Harimin kuzeybatı köşesinden minareye çıkılmaktadır Kare planlı harime kuzey cephedeki kapı ile girilir Her cephedeki iki pencere aydınlanmayı sağlar Bu pencereler düz letonludur Ayrıca sekizgen kubbe kasnağı üzerinde yuvarlak kemerli pencereleri vardır Tromplara oturan kubbe içinde demir parmaklıklı bir kandilliğe sahiptir Kubbe dıştan ise kurşun kaplıdır Taş mihrap sade bir görünüme sahiptir Camiye göre oldukça büyük olan ahşap minber yenidir Eskiden ahşap olan mahfil son yıllarda betonarme olarak yenilenmiştir Süslemeler de yenidir

Büyük Gülbahar Sultan Camii

Bütünüyle dikdörtgen planlı olan cami son cemaat yeri ve harim kısmından meydana gelen kırma çatılı bir yapıdır İnşa tarihi kesin olarak bilinmemektedir Son cemaat yeri bir subasman üzerine oturur İki katlı taş ve ahşap olarak inşa edilmiştir Doğu tarafında imam odası, batısında bir odunluk ile üst kata çıkan merdiven bulunmaktadır Üst kat bağdadi olarak inşa edilmiş, kurs yeri olarak kullanılmaktadır Son cemaat yerinden çıkılan minare batıdadır Harim kısmının duvarları düzgün yonu olarak mahalli siyah taştan yapılmıştır Son cemaat yeriyle birlikte dört omuz bir çatıya sahiptir Üzeri kiremit kaplıdır Kare planlı harim kısmına son cemaat yerinden ve batıdaki kapıdan girilir Girişin üzerinde iki sütunla taşınan ahşap bir mahfil bulunmaktadır Tavan ahşap olup ortada bağdadi bir kubbeye sahiptir Harim kısmını doğudan üç, diğer cephelerde iki olmak üzere, çift sıra yuvarlak kemerli pencereler aydınlatır Mihrap yivli sütünlarla sınırlandırılmış ve yatay dilimli bir nişe sahiptir Ahşap minber sadedir Gülbahar Camii birkaç defa yıkılıp yapılmıştır

Küçük Gülbahar Hatun Camii

Küçük Gülbahar Hatun Mahallesi'ndedir Büyük Gülbahar Camii'nin doğusunda yer alır Eski cami harap olunca 1956 yılında biraz kuzeye kaydırılarak yeniden yaptırılmıştır İlk yapı 16 yy'da, Yavuz Sultan Selim'in eşi, Gülbahar Sultan'a atfedilmiştir

Orta Camii

Şehir merkezinde Yeniköy Mahallesi'ndedir İlk cami 1737 senesinde yapılmıştır Bugünkü cami ise 1941 yılında yeniden inşa edilmiştir Dikdörtgen planlı cami kalın taş duvarlı ve kırma çatılıdır Kuzey, doğu ve batı tarafından kapıları vardır Son cemaat mahalli olmayan caminin giriş kısmı üzerinde mahfil bulunmaktadır


Kale Camii

Kale Mahallesi'nde ve Rize İç Kalesi'nin güneyinde bulunur 1658 yılında yapılan cami son zamanlarda yenilenmiştir Arazinin eğiminden dolayı bir zemin kata sahiptir Zemin kat taş, üst kat betonarme olarak yapılmıştır Örtü kırma çatılı olup, kiremit kaplıdır Caminin doğusunda imam odası ve bir servis hacmi bulunmaktadır Harime küçük bir son cemaat kısmından gidilir Düz ahşap tavanlı harim, yuvarlak kemerli geniş pencerelerle aydınlatılmıştır


Müftü Mahallesi Camii

1785 tarihli eski caminin yerine biraz kuzeye kaydırılarak 1965 yılında yeniden yapılmıştır Camiye sonradan ilave edilen son cemaat mahallinden girilmektedir Ayrıca doğuya açılan bir kapısı vardır Muntazam kesme taştan yapılmış caminin harimini yüksek kasnaklı, kurşun kaplı bir kubbe örter, kuzeybatı köşede taş minare yer alır Caminin mihrabı taş, minberi ahşaptır H1200/M1785 tarihinde yapılmış cami kırma çatılı idi Cephelerden iki sıra pencere ile aydınlanıyordu Bu cami H1282/M1865'te etraflıca onarılmıştır

Reşadiye Camii

Reşadiye Mahallesi'nde yıkılıp yenilenen camilerden birisidir Eski caminin yapılışı 1671 olarak kabul edilmektedir Bugünkü cami 1962 yılında yaptırılmıştır

Camiönü Cami

Camiönü Mahallesi'nde yer alır Halk arasında Fener Camii olarak da bilinir Kitabesine göre eski cami 1698 yılında yapılmıştır Eser 1949 yılında yenilenmiştir

Değirmendere Camii

Değirmendere Mahallesi'ndedir Bu cami de yenilenerek günümüze gelmiş tarihi eserlerden birisidir İlk cami H1200/M1786 yılında yaptırılmıştır Bu cami H1327/M1911 yılında onarılmıştır Minaresi sonradan yapılmıştır

Taşçıoğlu Camii

Yenimahalle'de yer alır Yıkılıp yenilenen camilerden birisidir H1126-1131/M1714-1718 tarihleri arasında Cezayirli Kaptan Ali Paşa tarafından yaptırılmıştır Bu caminin mimari özellikleri hakkında bilgimiz yoktur Büyük bir ihtimalle kırma çatılı bir yapıydı Bu caminin H1250/M1834 yılında onarıldığını biliyoruz 20 yy'ın başlarında camiye Taşçıoğlu adlı bir hayırsever tarafından bir kısım ilave edilerek, onartılmış, bundan sonra cami Taşçıoğlu Camii olarak anılmıştır Caminin 1940 yılında yeniden onarıldığı bilinmektedir Bugünkü caminin inşaatına 1979 yılında başlanmış ve uzun yıllar sürmüştür

Şeyh Camii

Şehir merkezinde, eski Vilayet Konağı'nın güneyinde eski Piri Çelebi Mahallesi'nde yer alır İlk cami 1711 yılında yapılmıştır Bu yapı bazı onarımlarla 1953 yılına kadar gelmiştir Bugünkü caminin inşası 1953-1965 yılları arasında tamamlanmıştır Şeyh Camii, Merkez Camii'nden sonra Rize'nin en büyük ve özen gösterilerek yapılmış camisidir Beş bölümlü bir son cemaat mahalli ve kare bir harimden meydana gelen çifte minareli bir eserdir

Merkez Uzunkaya Köyü Camii

Köyün merkezinde eski bir mezarlığın kenarında yer alır İlk olarak 19 yy'da yapıldığı tahmin edilen cami son yıllarda yıkılarak yenilenmiştir
Bugünkü cami kesme taş duvarlı, dikdörtgen planlı bir yapıdır Camiye doğudan girilmektedir Harimde, kuzey cephede bir mahfil bulunmaktadır Mahfilin köşk kısmında ve kapılarında eski camiden kalan ahşap süslemeli parçalar kullanılmıştır Taş minaresi kuzeybatıdadır Caminin doğusunda imam evi ve Kur'an Kursu yapılmıştır

Ekşioğlu Camii (Ardeşen)

Bu cami ilçe merkezinde Çiftekavak Mahallesi'nde yer alır Onarılıp yeni ilaveler yapılarak günümüze gelmiştir İlk cami Ekşioğlu Hacı Mustafa Efendi tarafından inşa edilmiştir Bu yapı H128/M 1869 yılında yenilenmiştir Yenilenen caminin kuzeyine, yakın yıllarda bir kısım ilave edilmiş, kuzeybatısına da minare yapılmıştır

Seslikaya Köyü Camii (Ardeşen)

Köyün merkezinde yer alır 1801 yılında yapılmış, bölgenin ahşap süslemeli camilerinin güzel bir örneğidir Yapı malzemesi muntazam yontulmuş taş ve ahşaptandır Dikdörtgen planlı olan caminin yakın yıllarda önüne yeni bir kısım ilave edilmiştir Kuzeydoğudaki minare de bu sırada yapılmıştır Harime kuzey cephedeki kapıdan girilir Girişin üzerinde mahfil bulunur Harimin aydınlatılması, her cephede altta büyük, üstte küçük düz lentolu ikişer pencere ile sağlanmıştır Caminin taş mihrabı sadedir Esas önemli olan ahşap süslemeli minber, mahfil ve tavandır Minberin yan yüzleri ve korkulukları barok karakterli kıvrım dallar, S kıvrımları ile doldurulmuştur Aynalıkta kıvrım dallar arasında stilize laleler bulunur

Tunca Köyü Camii (Ardeşen)

Meyilli bir arazide kurulmuştur 1902-1909 yılları arasında yaptırılmıştır Kesme taştan inşa edilmiş, kırma çatılı bir camidir Zemine bir medrese katı yerleştirilmiştir Son cemaat mahalli olmayan camiye kuzey cephesinin ortasından ve kuzey batıdan girilir Harim düz letonlu iki sıra pencere ile aydınlatılmıştır Caminin taş mihrabı sade bordürlerle çevrilmiştir Minber ahşaptır ve yüzeyi bütünüyle barok karakterli bölgesel motiflerle süslenmiştir

Yukarı Durak Camii (Ardeşen)

Büyük Mahalle'de H1156/M1743 yılında inşa edilmiştir Kalın taş duvarlara sahiptir Kapı kanatları ve minberi orijinaldir ve ahşap süslemelidir Cami günümüze gelinceye kadar birçok onarım geçirmiştir

Işıklı Camii (Ardeşen)

Son zamanlarda kuzey cephesinde bir son cemaat mahalli eklenmiştir Esas cami muntazam taş duvarlı, kırma çatılı bir yapıdır 1887 yılında yaptırılmıştır Süsleme bakımından ahşap minber, tavan ve mahfil önemlidir Minber süslemesi, Tunca Camii minberine benzer Büyük bir dair içerisinde çıkan C kıvrımları ile barok karakterli diğer motifler bütün yüzeyi kaplamıştır

Şenköy Camii (Çamlıhemşin)

Son derece meyilli bir arazide yapılmıştır İki katlı bir camidir Zemin kat taş duvarlı, esas kat bütünüyle ahşaptır Geniş saçaklı olan caminin dört omuzlu kiremit kaplı bir çatısı vardır Bölgenin geleneksel ahşap camilerinden birisidir Ahşap süsleme mahfil korkuluğunda ve minberde görülür Nakış ve kalem işi süslemeler sadedir Cami 1900 yılında köy halkı tarafından yapılmıştır

Aşağı Çamlıca Köyü Camii (Çamlıhemşin)

Taş duvarlı iki katlı, kırma çatılı bir yapıdır Zemin kat medrese olarak yapılmıştır Medrese katına kuzeydoğu köşesindeki kapı ile girilir Bu kısım epeyce elden geçmiştir Sadece batı duvarlarında bir ocak kalmıştır Hariminahşap döşemesi son yıllarda betonarme olarak değiştirilmiştir Caminin minberi çok iyi bir ahşap işçiliği gösterir Sahte kemerli iniş kompozisyonları üzerinde bir daireden çıkan S ve C kıvrımlı yan yüzleri kaplar Dilimli kemerlerle taçlandırılan nişler ve üçgen aynalık, sadeleştirilmiş bir barok üslubu yansıtır

Cafer Paşa Camii (Çayeli)

Denize hakim bir teras üzerinde, eski bir mezarlığın yanında yer alır 1467 yılında yaptırılan camii onarımlarla günümüze gelmiştir Bugünkü caminin kuzey tarafına yeni bir kısım ilave edilmiştir Burası imam evi ve Kur'an Kursu olarak kullanılmaktadır Esas cami kareye yakın, dikdörtgen planlı bir harimden meydana gelmektedir Moloz taş duvarlı olup, kiremit kaplı kırma çatıya sahiptir Harimin girişinde iki ayağa oturan bir mahfil bulunur Harim yanlarında üçer, kıble tarafında ikişer pencereye sahiptir

Ormancık Camii (Çayeli)

Mahmutlu ve Geyik Mahalleleri arasında yer alır Bölgenin geleneksel ahşap yığma duvarlı, kırma çatılı camilerinden birisidir 1826 yılında yaptırılmıştır Caminin bir zemin katı bulunmaktadır Burası eskiden medrese-mektep olarak kullanılıyordu Esas cami bir giriş bölümü ve harim kısmından meydana gelmektedir Giriş bölümündeki sedirlerde oturulmaktadır Bu bölümün üzerindeki mahfil ve saçağı dört ahşap sütun taşımaktadır Bu mahfile iç mahfilden bir kapı ile girilir Caminin ahşap oyma olarak oya gibi süslendiği görülür Ahşap süslemeler kapı, minber, mihrap ve mahfil üzerinde yoğunlaşmıştır Kemerli kapının kanadı ve geniş çevresi üzerinde; kıvrımdal kompozisyonu tek bir ağaçtan oyulmuş mihrap nişinin kenarındaki bordür üzerinde de yer alır Nişin kavsarası ve köşelikleri geometrik olarak çizgi bezemelidir Mihrabın dış çerçevesi üzerinde geç devirde yapılmış boyalı bir bordür yer alır

Fındıklı Merkez Camii (Fındıklı)

Bir son cemaat yeri ve dikdörtgen planlı harim kısmından meydana gelen kırma çatılı bir camidir Birkaç yapı evresi geçirmiştir İlk caminin 18 yy'da yapıldığı tahmin edilmektedir Alt kat revaklı bir girişten sonra iki odadan oluşmaktadır Üst kat Kur'an Kursu olarak kullanılmaktadır Bu kısım Rize'nin benzer camileri gibi 20 yy başlarında yapılan bir onarımla bugünkü durumuna kavuşmuştur

Meyveli Köyü Camii (Fındıklı)

Orta Mahalle'de yer almaktadır İki katlı, bölgenin tipik ahşap yığma camilerindendir 1871 yılından Mustafa Bin Alişan tarafından yaptırılmıştır Zemin kat medrese bölümüdür Medresenin iç kısımları yıkılmıştır Sadece ocaklar günümüze gelmiştir Caminin cephesine yeni bir kısım ilave edilmiş, son cemaat mahalli kısmen bozulmuştur Son cemaat mahallinin üzerinde, iç mahfile bağlantılı fevkani bir mahfil bulunur İç mahfili U şeklinde kıble duvarına kadar uzanır Süsleme bakımından minber aynalığı, mahfil köşkü ve korkulukları zengindir Minber üzerinde geometrik, korkuluklar üzerinde ise halat örgü ve yatay palmet dizilerinden meydana gelen süsleme unsurları görülür Ayrıca sütun başlıkları üzerinde Mührü Süleyman motifine de yer verilmiştir

Kıbledağ Camii (Güneysu)

Köyün merkezinden Ilıca Mahallesi'ne taşınmış, 1862 yılında yapılmıştır Bölgenin geleneksel ahşap camilerinden birisidir Taşınma sırasında beton bir zemin kat üzerine oturtulmuş, kuzeyine yeni bir kısım ilave edilmiştir Bununla birlikte caminin orijinal unsurları korunmuştur

Bilen Köy Camii (Hemşin)

Köyün merkezinde iki katlı olarak yapılmıştır Alt kat, kısmen ahşap duvarlı olarak inşa edilmiş medrese bölümüdür Bu katta iki bölümlü bir dershane ve bir hoca odası bulunmaktadır Dershanede taş ocaklar, eski sıra ve kürsü parçaları mevcuttur Güneybatıda ocağı bulunan oda hocaya aittir Caminin kuzeybatısında hayat kısmı bulunur Harim kısmına ahşap oymalı bir kapı ile girilir Giriş bölümünün üzerinde yer alan mahfili U planlı olup yanlarda kıble duvarlarına kadar uzanır Doğu taraftaki ahşap ayakların farklılığı, mahfil uzantısının geniş olması bu kısmın sonradan ilave edildiğini göstermektedir Gerçekten de yaşlı köylüler caminin genişletildiğini söylemektedirler

Çamlık Köyü Merkez Camii (İkizdere)

Eğimli bir arazide oluşturulan bir teras üzerine kurulmuştur Batısında bir medrese, imam evi bulunmaktadır 19 yüzyılın sonlarında yapılmış ahşap camilerden birisidir Esas cami kısmında batı cephesinin ortasından girilir Kuzey kısmında mahfil bulunur Harim sadece güney cephesindeki iki sıra pencere ile aydınlatılmıştır

Şimşirli Köyü Camii (İkizdere)

Arazinin eğiminden dolayı yüksek taş duvarlı bir subasman üzerine kurulmuştur 1853-1857 yılları arasında Ahmet Usta tarafından yapılmış ahşap yığma bir camidir Cami kareye yakın bir dikdörtgen alanı kaplar plan kuzey cephedeki giriş ve harimden meydana gelmektedir Giriş kısmının üzerinde iç mahfile bağlanan fevkani bir mahfil bulunmaktadır Kuzeyinde bir medresesi vardır Bu medrese ile cami arasında 1988 yılında yapılan minare yer almaktadır

Güneyce Hacı Şeyh Camii (İkizdere)

Kurtuluş Mahallesi'nde meyilli bir arazide kurulmuştur H1304/M1887 tarihinde İstanbul Kütüphane Müdürü Hacı Osman Niyazi Sipahioğlu tarafından yaptırılmıştır Ustaları ise Pazarlı Ali ve Hasan'dır Zemin katında taş duvarlı bir medrese katına sahiptir Esas cami ahşap olarak inşa edilmiştir Kuzeydeki giriş kapısının sağında birkaç mezardan oluşan bir hazire vardır Harimin batı duvarı eğimden dolayı taş yapılmıştır Ana plan, giriş bölümü ve harim kısmından meydana gelmektedir Giriş tadil edilmiştir Kalıntılardan anlaşıldığına göre kuzey cephede diğer camilerdeki gibi içeriye bağlı bir fevkani mafil vardı Bugün giriş bölümünün sağında ocaklı orijinal bir oda bulunur Bu oda sol tarafa yerleştirilmiştir

Zivane Köprüsü Camii

Cami Of'un Keler Köyü'nden sökülerek bugünkü yerine çay alım merkezinin üzerine kurulmuştu 1834 yılında yapılmıştır HHoca Köyü'nün Zivane Köprüsü mevkiindedir Bölgenin ahşap camilerinin en iyi örneklerinden birisidir Yapı ahşap süsleme bakımından çok zengindir Kapı, mihrap, minber, mahfil ve tavan çok çeşitli motif ve kompozisyonlarla süslenmiştir Kapı kanatları ve yan pervazlarında stilize hayat ağaçları yer almaktadır En dışta hasır örgülü panolar bulunmaktadır Ahşap mihrap nişini, kıvrımdallı stilize bir ağaç çevreler Minberin yan aynalıkları, Şimşirli Camii gibi dikey panolara bölünmüş olup, her pano içerisinde, dalları lalelerle sonuçlanan ağaç motifleri yerleştirilmiştir

Yücehisar Camii (Pazar)

Köyün merkezinde yer alır Bir medrese ile birlikte 1799 yılında Ayşe Hanım tarafından kargir olarak inşa ettirilmiştir Camiye kuzey taraftaki medreseden iki kapı ile gidilir Harim doğu batı yönünde uzanır Giriş bölümü üzerinde mahfil kısmı bulunur Caminin kuzeybatıdaki ana giriş kapısının kanatları üzerinde geometrik sekizgen geçmelerden oluşan bir süsleme vardır Minber aynalığı üzerinde birçok karakterli, merkezde büyük bir daireye bağlanan S ve C kıvrımlarına yer verilmiştir Mahfil korkuluklarının iç yönünde geometrik ve bitkisel süslemeli bir bordür dolaşmaktadır Caminin ahşap süslemeleri Hemşin Bilenköy Camii ile yakın benzerlik göstermektedir

Seslikaya Süleyman Dede Türbesi

Ardeşen Seslikaya Köyündedir Yenilenen türbe kare planlı ve betonarme bir kubbeye sahiptir Bu türbe H1262/M1845 yılında yapılmıştır Türbenin doğu yakınında taş duvarlı, dikdörtgen planlı, beşik çatı bir türbe daha bulunmaktadır Bu türbenin üzerindeki H1308/M1890 tarihi okunmaktadır Bu türbede Süleyman Dede'nin oğlu yatmaktadır



İmha ve Tahrip Olan Eserlerimiz

Yalı Camii

Bütün eski Rize resimlerinden görülen kırma çatılı, tek minareli, şehir merkezinde sahile yakın şadırvanlı bir camiydi Vakıflar tarafından satılmış ve yıkılmıştır

Şeyh Ali Semerkandi Hazretleri Türbesi

Şehir meydanında Şeyh Camii önünde bulunan gayet büyük ve sağlam bir türbeydi Rize’ye gelenlerin ziyaret ettiği bu türbe Cumhuriyetin ilk yıllarında, çevresindeki kitabeli tarihî mezarlarla birlikte yıkılıp düzlenmiştir

Kadiri Tekkesi

Şehir meydanında Eski Hükümet Konağı ile eski Adliye binası arasında bulunuyordu İlk Rize valisi Hurşid Akkaya tarafından yıktırılıp ortadan kaldırıldı

Orta Camideki Türbe ve Kabristan

Rize’nin Çarşı mahallesindeki Orta cami önünde bulunan bu türbe ve tarihi mezarlık da, meydan açma bahanesiyle yıkılıp yok edilmiştir Bugünkü İl Halk Kütüphanesi önünde bulunan kitabeli tarihî mezarlar da kaldırılmıştır Bu mezarların az bir kısmı, vereseleri tarafından Veliköy’e nakledilmiş ve kurtarılmıştır

Karadere Medresesi

Kalkandere ilçe merkezinde 1869 yılında Gümüşhanevi hazretlerinin halifelerinden Rize Kalkandereli Müderris Hüseyin efendi tarafından inşa edilmiş iki katlı 36 odalı büyük bir eserdi 1932 yılında nahiye müdürü tarafından, arsasına okul yapılacak bahanesiyle yıktırılmıştır Medrese yanında bulunan Müderris Hüseyin efendinin kabri ile Osmanlı devrinde nahiye müdürlüğü yapmış bir zat ve iki askerin kabirlerinin de yıkılıp düzleneceği söylenince Cafer Güven’in (Ö1985) önderliğinde Hüseyin efendinin kabri ölümünden 44 sene sonra Hüseyinhoca köyüne nakledilmiştir

Bayezit Külliyesi

Sultan Bayezit ll'nin Edirne'de yaptırdığı Bayezit Camii ile buna bağlı medrese, şifahane vb'den oluşan eserler topluluğu

Sultan Bayezit Camii ve külliyesi 1484-1488 yıllarında Mimar Hayrettin tarafından yapıldı Külliyenin bütünü 100 kadar kubbe ile kaplıdır Caminin kubbesinin çapı 22,55 metredir, yanıbaşında küçük avlulu bir medrese ve biraz açığında geniş avlulu bir şifahane vardır Sultan Bayezit II bu külliyenin yönetimi için 167 görevli atamıştı Buradaki Tıp Medresesi'nde okuyan öğrenciler hastahanelerde staj görüp yetişirlerdi Ülkenin ünlü bilginleri Bayezit medreselerinde müderrislik (profesör) ederlerdi

ŞİFAHANE

Bayezit külliyesine bağlı şifahanede akıl ve ruh hastaları tedavi görürdü Tedavi aracı olarak müzik, çiçekler, çeşitli av etleri ve ilaçlar kullanılırdı Şifahanenin başlıca tedavi aracı müzikti Bilindiği gibi XIX yya kadar Avrupa'da akıl ve ruh hastalarına çok kötü muamele edilirdi Buna karşılık Osmanlı ülkesinde bu hastalara her zaman iyi davranılırdı Hastaları müzikle tedavi etmek için şifahanede hanende (şarkı söyleyen) ve sazende (çalgı çalan) olarak 10 görevli bulunuyordu Bunlardan üçü şarkı söyler, diğerleri çalgı çalarlardı (ney, keman, muskar, santur, cenk, cenk santur, ud)

Tedavide çiçeklerden de yararlanılırdı Çiçeklerin yalnız rengi değil kokusu da hastalar üzerinde iyi etki bırakırdı En çok kullanılan çiçekler sümbül, lâle, reyhan, karanfil, şebboy, nesrin, yasemin, deveboynu, zerrindi

Av etlerine gelince, her hasta için hekim öğüdüne göre özel tarzda pişirilen çeşitli yabani kuş etleri kullanılırdı: keklik, turaç, sülün, kaz, ördek vb Bu arada memeli hayvanlardan geyik etine de yer verilirdi

Şifahanenin eczane kısmı da çok işlekti Haftanın iki gününde eczaneden her isteyene bedava ilaç verilirdi, ilaçlar burada hazırlanır, bunun için yüklü bir hammadde stoku bulundurulurdu Sultan Bayezit II eczanede herkesin görebileceği yere bir yazı astırmıştı Bu yazıda, muhtaç olmadığı halde her kim bu eczaneden ilaç alır da ticaret maksadı ile kullanırsa o kimsenin sakat kalıp fakir düşmesi dileği belirtiliyordu Padişah ilencinden çok korkulduğu için fakir olmayanlar bedava ilaç almaktan çekinirlerdi



Tıp medresesinin tedavi merkezi olan dârüşşifa, kubbeli ve altı hücreli bir yapıdır Hücrelerdeki akıl hastalarının birbirini görmemesi sağlanmıştır Ortadaki havuzun çevresinde yer alan saz sanatçıları müzikle tedavi yapmış olurlardı



Bayezit II külliyesi Tunca kıyısındaki tabhane, dârüşşifa, medrese ve imaret binalarından: oluşur Külliye, o sırada fethedilen Akkerman Kalesi hazinesinde bulunan altınlarla inşa ettirilmiştir

Beçin Kalesi

Milas - Ören karayolunun 5 kilometresinde, Milas Ovası'na hakim yaklaşık 210 metrelik düz doruklu bir tepenin üzerindedir 14 yüzyılda bölgeye hakim olan Menteşe Beyliği'nin başkentliğini yapmıştır Beyliğin merkezinin buradan Balat'a taşındıktan sonra da yerleşim devam etmiştir Tapu kayıtlarına göre 18 yüzyıla kadar Milas'ında bağlı olduğu bir kaza merkeziydi Daha sonra önemini yitiren yerleşim 60'li yıllarda terkedilmiştir

Antik Mylasa kentinin merkezinin burası olduğuna dair tezler de ileri sürülmektedir Bu görüşe göre Milas'ın bugünkü yerleşim alanı Mausolos zamanından beri kullanılmaktadır Beçin'de günümüzde de devam eden kazı çalışmaları Profesör Hüseyin Rahmi Ünal başkanlığında devam etmektedir

İç Kale

Menteşe döneminde bugünkü halini alan kale, kısmen bir tapınağın üzerine kurulmuştur Oldukça harap durumdaki surlarla çevrili alanda varlığı saptanabilen yapılar hamam, sarnıç ve tonozlu bir yapı kalıntısından ibarettir 80'li yıllarda terkedilen köyün kalıntıları da bu alan içerisindedir

Büyük Hamam

14 yüzyılda yapılan yapı, kentteki hamamların en büyüğüdür Üç eyvanlı hamamın soyunma bölümü yıkık haldedir

Ahmet Gazi Medresesi

1375 tarihli bu yapı, yeni denemeler getiren medreselerin ilk örneklerinden biridir Çift eyvanlı, bir kesimi iki katlı, açık avlulu bir yapıdır Gotik etkili silmeli taçkapısı, ana ve giriş eyvanıyla beraber revaksız oluşuyla da dikkat çeker

Orhan Bey Cami

Kareye yakın dikdörtgen planlıdır Girişi ve duvarlarının bir kısmı ayakta olan yapıda yapılan kazı çalışmalarından ahşap destekli bir cami olduğu anlaşılmaktadır

Bey Konağı

14 yüzyılda yapıldığı zannedilmektedir

Bey Hamamı

Enine sıcaklıklı ve çift halvetli hamamın su deposu, külhanı ve soyunmalık mekanı kazı çalışmalarıyla ortaya çıkarılmıştır

Kızılhan

14 yüzyıl sonu ya da 15 yüzyıl başına tarihlenen han iki katlıdır Alttaki ahır mekanı, kısmen yıkılmış bir tonazla örtülüdür Üst katta yer alan iki mekanınsa birer kubbe ile örtülü olduğu anlaşılmaktadır
Bodmin Moor

Bodmin Moor, İngiltere toprakları üzerinde ender görülen bir durum olarak tarih öncesi çağlardan bu yana nispeten el sürülmemiş halde kaldı Kuzeyinde, yaklaşık 400 metre yüksekliğindeki piramit biçimli Rough Tor Tepesi bulunmaktadır Bu tepe millerce uzaktan bile net bir biçimde görülebilir Hemen yakınında yuvarlak tümsek Brown Willy bulunmaktadır

414 metre yüksekliğiyle biraz daha yüksek olmasına karşın, komşusu kadar dikkate değer bir yer değildir Bu bölgedeki taşların büyük bölümü, araziyi ikiye bölen A30 kamyon yolunun kuzeyinde bulunmaktadır Ama bu yolun güneyinde, Hurlers adlı önemli üçleme daire, buna ek olarak daha küçük C'raddock Moor, Goodaver ve Altarnum Dokuz Taşı yer almaktadır

Hâlâ bölgenin içinde kalmak üzere ama biraz daha uzakta, Duloe adlı ilginç taş dairesi vardır Çapı sadece 10 metredir ama taşları saf beyaz kuvarstır ve yükseklikleri 149-265 metre arasında değişmektedir Bu taşlar Cornish daireleri içinde en yüksek olanlarıdır Bölgede bu dairelerle bağlantılı düşünülebilecek iki tarihi yapı daha vardır Bunlar Castilly ve Castlewich anıtlarıdır Castilly, güneybatıda A30 ile A391'in kesiştiği kavşağın yakınlarındadır Castlewich ise, Callington kasabasının güneybatısında yer alır

Uzaktan bakıldığında bu bölge çok sık ağaçlarla kaplıymış gibi görünür Ama birçok yüksek yer gibi, arazi Neolitik çağlarda temizlenmiş ve o zamandan bu yana otlak olarak kullanılmıştır

Buradaki taş daireleri Wiltshire'dakilerle aynı görkeme sahip değildir Hatta bazıları biri tepelerine çıkana kadar zorlukla farkedilebilir Birçok noktada, yakın zamanda yeniden keşfedilmiş olan Louden Hill'da olduğu gibi taşlar ya devrilmiş ya da kaldırılmıştır Ayrıca bölgede bulunan ve taş daireleriyle çağdaş olduğu belli olan çok sayıdaki barakalar (antik evlerin ataları olarak), bölgenin çok popüler olduğunu da göstermektedir Çok sayıda taş dikkati çektiği için, kısmen gömülmüş olan dairelerin farkedilmesi çok zordur

Çoğu dairede, taşların yüksekliği bir metreden fazla değildir ve hatta bazılarında daha da alçaktır Buna karşın, daireler çok etkileyici özellikler sergilemektedir Güneş doğumu noktasını işaret etmeleri, birçok farklı araştırmacı tarafından söylenmiş ve desteklenmiştir Hatlar, güneşin Brown Willy üzerinde yükseldiği dönemde ekinoksa işaret etmektedir Bu aynı zamanda Fernacre Dairesi ve Leskernick Kuzey Dairesi ile ilgili dünya dışı bağlantı varsayımlarına da uymaktadır

Dairelerin çapları Altarnum Dokuz Taş Dairesi'nde 13 metreden Louden Hill Dairesi'nde 45 metreye kadar çıkmaktadır Bu dairelerin büyüklükleri, yakınlardaki yerleşim merkezlerinin tahmini nüfusunu yansıtmamaktadır Köyün merkezinde yer alan bir kilisenin aksine, taş daireleri yerleşim merkezlerinden uzakta bulunmaktadırlar Bunun nedeni, konumlarının astronomik ve geometrik amaçlar taşıması ya da dini törenlerin yerleşim merkezlerinin uzağında yapılması gereği olabilir

Christopher Tilley, World Archaeology'de (Dünya Arkeolojisi, sayı 28 [2] 1996) yayınlanan bir makalesinde bölgedeki yapılarla ilgili şunları söylemektedir:

“Bunların belli şeyler öğrenilecek, hatırlanması, izlenmesi, üzerinde düşünülmesi gereken taşlar olduğunu söylemek istiyorum Öğrenmek, hatırlamak, izlemek ve düşünmek, hepsi eğitim ve birikim gerektiren süreçlerdir Ve böyle bir bilgi hem kişi için geliştirici hem de dini otoritelerin ayinlerinin etkisini artırıcı etki taşır Bu taşlarda hayati önem taşıyan bir ritüel bilginin varolduğunu ve bu bilginin din uzmanları tarafından taşınan yeryüzü bilgisi olduğunu, ruhsal güçlerin işe karıştığını söylemek istiyorum”

Dairelerin bazıları çapı belirlenmiş ve düzgün bir çevresi bulunan "gerçek daire"dir ama diğerleri düzensizdir Fernacre Dairesi ve Stannon Dairesi düzgün dairelerdir ve Thom bunların karmaşık geometriyle yaratılmış olabileceklerini söylemiştir Ama başka bilim adamları göz kararı yapıldıklarını savunmuşlardır


BODMİN MOOR ŞEKİLLERİ

Bir sonraki adım, John Barnatt'ın mükemmel çalışması Prehistoric Cornvoall (Tarih Öncesi Corawall)'da yer alan ızgara koordinatlarını kontrol etmekti Ana hata, Stannon Taşları'nı da kapsamaktadır Barnatt buranın konumunu SX 1257 8010 olarak vermiştir Bu hata, Cheryl Straffon'ın hazırladığı The Earth Mysteries Guide to Bodmin and North Cornwall (Bodmin ve Kuzey Cornwall'daki Yeryüzü Gizemleri İçin Rehber) adlı kitapçığında da tekrarlanmaktadır

Doğru koordinatlar, SX 1257 8000'dir Tutarlı olmak çok önemlidir En küçük bir kayma, özellikle yapılar birbirlerine yakın olduklarında açısal bağlantılarını saptırır Bu kitaptaki diğer incelemelerde olduğu gibi, bütün hesaplamalar 10 metrelik bir hata payıyla sınırlanmıştır

Başlangıçta inceleme için sadece taş dairelerini kullanmayı düşündüm ama sonra gözlem için kullanılmış olan Tor'lardan bazılarını da eklemeye karar verdim; arazinin hemen sınırındaki Castlewich ve Çastilly gibi Tor'lar hakkında bir destek, Christopher Tilley'in yukarıda bahsettiğim makalesinden kaynaklanmaktadır:

“Leaze dairesi, 30 metreden daha uzak olmayan bir mesafededir ve bundan farklı herhangi bir konumda (eğimde bulunduğu için) Rough Tor tamamen görünmez kalacaktır Louden Hill taş dairesi de benzer bir durumdadır”

Ayrıca Trethwvy Quoit ve bir toprak seti içinde üçgen şeklinde dizilmiş 50'den fazla taşın da bulunduğu Arthur's Hall'daki yeryüzü şekillerini de ekledim Bunların tören amaçlı kullanıldıkları düşünülmektedir ve bölgede bulunan dairelerle hemen hemen çağdaştır Tablo 4'de, bahsedilen yapılar detaylı olarak verilmektedir

Ondokuzuncu yüzyılda, Journal of Royal Anthropological Institute (Kraliyet Antropoloji Enstitüsü Günlüğü)'de A L Lewis dairelerin birbirleriyle bağlantıları ve bölgedeki diğer önemli özellikler hakkında bilgi yayınlamıştır Listelediklerinden üçü, çalışmamızla ilgilidir:

1- Stripple Taşları - Garrow Tor - Fernacre Diaresi- Rough Tor
2- Stannon Dairesi - Fernacre Dairesi - Brown Willy
3- Trippet Taşları - Leaze Dairesi - Rough Tor

Aynalı Kavak Kasrı







Üç yüzyıl boyunca Haliç kıyılarını süsleyen ve günümüzde Aynalıkavak Kasrı adıyla tanınan yapı, Osmanlı İmparatorluğu Döneminde “Ayanalıkavak Sarayı” ya da “Tersane Sarayı” olarak bilinen yapılar grubundan günümüze ulaşabilen tek örnektir


İstanbul’u tanıtan tarihsel kaynaklardan, yörenin Bizans Döneminde de imparatorlara ait bir dinlenme yeri olduğu anlaşılmaktadır Haliç kıyılarından Okmeydanı ve Kasımpaşa sırtlarına doğru gelişen bu büyük bağ ve koruya; İstanbul’un fethinden sonra, Fatih Sultan Mehmet’ten başlayarak padişahlar da ilgi göstermiş ve Osmanlı İmparatorluk Tersanesi’nin Kasımpaşa’da kurulup gelişmeye başlamasıyla birlikte yöreye “Tersane Has Bahçesi” adı verilmiştir


Buradaki yapılaşmaların tarihi, Sultan I Ahmed Dönemine (1603-1617) dek inmektedir Tarihsel süreç içinde çeşitli padişahların yaptırdığı kasırlarla gelişen ve “Tersane Sarayı” olarak anılan bu yapılar topluluğu; 17 yüzyıldan başlayarak “Aynalıkavak Sarayı” olarak da adlandırılmıştır

Saray bütünü içinde yer alan ve Sultan III Ahmed Döneminde (1703-1730) yaptırıldığı sanılan Aynalıkavak Kasrı, Sultan III Selim Döneminde (1789-1807) yeniden düzenlenmiş ve bugünkü görünümünü kazanmıştır Yapı; Divanhanesi, Beste Odası ve bu mekânların pencerelerini dolanan Yesarî’nin talik hattı ile yazılmış, Kasrı ve III Selim’i öven, dönemin tanınmış şairleri Şeyh Galib ve Enderunî Fazıl’a ait şiirleriyle 18 yüzyıl mimarlık örnekleri arasında özel bir yer almaktadır

Deniz cephesinde iki, kara cephesinde tek katlı kütlesiyle Osmanlı klasik mimarlığının son ve ilginç yapılarından biri olan Kasır; süsleme açısından da çağının beğenisini yansıtmakta, özellikle besteci Sultan III Selim Dönemi kültürünün pek çok öğesini bünyesinde barındırmaktadır Öyle ki, bu kültürün başlıca simgeleri olan sedir ve sedirimsi kanepe, mangal kandil gibi mobilyalarla döşeli olan odalar, bugün yok olmuş bir yaşam biçiminin görünümlerini sergilemektedir

Günümüzde bir müze-saray olarak ziyarete açık tutulan Aynalıkavak Kasrı’nın zemin katı, Sultan III Selim’in besteci özelliği de göz önünde tutularak, Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunan görsel kaynaklar ve kimi kurum ve kişilerin armağan ettiği çalgıların bir araya getirilmesiyle “Türk Çalgıları Sergisi” mekânına dönüştürülmüştür Kasrın bahçesindeyse, özellikle yaz aylarında konuklara yönelik kafeterya hizmetleri, klasik Türk Sanat Müziği örneklerinin seslendirildiği Aynalıkavak Konserleri ile ulusal ve uluslararası nitelikte resepsiyonlar verilmektedir

Beyazıt Kulesi




Beyazıt Yangın Kulesi adı ile anılan Beyazıt Kulesi 1749 yılında o dönemde ahşap evlerin çokluğundan dolayı çıkan yangınları haber vermek amacıyla yaptırılmıştır 85 metre yüksekliğindeki kule ahşap olarak inşa edilmiş ve birkaç kez yangın geçirdikten sonra II Mahmut döneminde kagir olarak inşa edilmiştir Kule, günümüzde de eskiden olduğu gibi yangın bildirmek ve meteoroloji tahmini amacıyla kullanılmaktadır


Beylerbeyi Sarayı





Anadolu yakasının en önemli yapılarından biri olan "Beylerbeyi Sarayı" nın bugüne kadar yalnız Harem ve Selâmlık bölümleri gezilebilmekteydi Yapılan son çalışmalarla Anadolu yakasının önemli doğal güzelliklerini içeren "Set Bahçeleri" ve sarayın değerli bir bölümünü teşkil eden "Sarı Köşk", "Mermer Köşk" ve "Ahır Köşk" de tümüyle ele alınarak restore edilmiş ve ziyarete açılmıştır


Büyük Konstantinus`un diktirdiği bir haçtan dolayı önceleri İstavroz Bahçeleri adıyla anılan Beylerbeyi Set Bahçeleri`nin güzelliği, bu bölgede Bizanslılar döneminden itibaren görkemli binaların yapılmasına neden olmuştur Bölge şimdiki adını Sultan III Murat döneminde (1574-1595) Rumeli Beylerbeyi olan Mehmet Paşa`nın buradaki yalısından almaktadır Çeşitli dönemlerin yapılarından sonra II Mahmut döneminde yapılan ahşap sarayın yanmasıyla Sultan Abdülaziz, burada 1861-1865 yılları arasında bugünkü sarayı yaptırmıştır Mimarı Serkis Balyan`dır ve yapımında beş bin işçi çalıştığı bilinmektedir
Yazlık saray olması nedeniyle sürekli oturulmayan Beylerbeyi Sarayı genellikle yaz aylarında, özellikle de yabancı devlet başkanlarının ağırlanmasında kullanılmıştır Sırp Prensi, Karadağ Kralı, İran Şahı, Fransız İmparatoriçesi Eugenie bunlardan bazılarıdır Sultan II Abdülhamit de ömrünün son altı yılını bu sarayda geçirmiş ve burada ölmüştür (1918)

Çeşitli Batı üsluplarının Doğu üsluplarıyla kaynaştırıldığı saray, iç mimari ve kullanım özellikleri bakımından Türk Evi plânına benzer- likler gösterir Harem ve selâmlık olarak iki ana bölümden oluşan sarayda selâmlık, donatım ve dekorasyon bakımından Harem`den daha zengindir Bodrum katı mutfak ve depo olarak kullanılan üç katlı sarayda üç giriş, altı salon, yirmi altı oda vardır Rutubete ve sıcağa karşı taban döşemeleri, orijinalleri Mısır`dan getirtilen hasırlarla kaplanmıştır Coğunluğu Hereke yapımı Türk halıları, Bohemya kristal avizeleri, Fransız saatleri, Çin, Japon, Fransız ve Yıldız vazoları görülmeye değer sanat eserlerinin yalnızca bir bölümüdür

Deniz kıyısında kurulmuş Harem ve Selâmlık Yalı Köşkleri, Set bahçeleri`ndeki büyük havuzun çevresinde yer alan Sarı Köşk, bir av köşkü olarak yapılmış havuzlu iç mekanıyla ünlü Mermer Köşk, saltanat atlarını barındırmak amacıyla inşa edilmiş ve döneminin en güzel örneklerinden biri olarak yaşayan Ahır Köşkü, Beylerbeyi Sarayı`nı bütünleyen önemli yapılardır Bunlardan Sarı Köşk ve Mermer Köşk`ün II Mahmut dönemi yapıları olduğu sanılmaktadır

Hizmete giren Set Bahçelerinden önce onarımı tamamlanan Mermer Köşk ve Ahır Köşk 5 Temmuz 1985`te ziyarete açılmış, bunları Sarı Köşk izlemiş bulunmaktadır Sarı Köşk`ün önü çocukların sanat çalışmalarına, alt katı Dolmabahçe Sarayı`nda olduğu gibi değişik gösterilere ayrılmıştır Üst kat ise milli ve milletlerarası önemli toplantılar için kimliğine uygun biçimde yeniden donatılmıştır Ayrıca, tarihimizde ve Boğaziçi kültüründe özel bir yeri olan Beylerbeyi Sarayı ve ilginç tünelinin, Türkiye, İstanbul, Boğaziçi ve Saraylarımızın tanıtımı için tümüyle değerlendirilmesinden sonra, sanat ve kültür ağırlığı Anadolu yakasında da vurgulanmış olacaktır


Burmalı Sütun (Yılanlı Sütun)





Kökeni araştırıldığında birbirine sarılmış üç tunç yılanın başları üzerinde taşıdığı antik devre ait üç ayaklı bir tütsü kazanı olduğu anlaşılan bu anıt da Yunanistan’ın Delfi şehrinden Constantinus I tarafından İstanbul’a getirilmiştir


Yılanlı sütun, MS 5 yüzyıl sonlarında Yunanlıların memleketleri istila eden Perslere karşı kazandıkları Platea (479) ve Salamis (480) zaferlerinin bir hatırası olarak ele geçen silahların eritilmesiyle yapılmış ve bir şükran ifadesi olarak da Delfi Apollon mabedine hediye edilmiştir


Perslere karşı müttefik olarak savaşan 31 Yunan kolonisinin baş şehirlerinin isimleri sütunun üzerine kazılmış olup bugün de bunlar okunabilmektedir
İstanbul’daki anıtların en eskilerinden biri olan yılanlı sütun aslında 8 m boyunda ve 29 burmadan ibaret olmasına rağmen halen sadece 5 m lik bir kısmı ayakta durmaktadır
Yılanların başları üzerinde taşıdığı mitolojik üç ayaklı kazan ise daha sütun İstanbul’a getirilmeden önce Delfi’de kaybolmuştu


Günümüze ulaşamayan yılanların başlarının XVII yüzyıl sonlarına kadar bulunduğu Hünernamedeki minyatürler ile Alman ressamlarından Bretchenda ve Davis’in resimlerinden öğreniyoruz
Bu başların ne zaman ve nasıl koptuğu kesin olarak bilinmemekle beraber içlerinden bir tanesinin yalnızca üst kısmı İstanbul Arkeoleji Müzesi’nde bulunmaktadır

Çardaklı Hamam

Adres: Sultanahmet


Kadırga`da Küçük Ayasofya Camii yakınında yeralır Hamam, Kapı Ağası Hüseyin Ağa tarafından 1503`te yaptınlmıştır Kitabesinin altında bir Bizans levhasının bulunması ve sıcaklık kısmının hiçbir Osmanlı hamamına uymayan biçimi Çardaklı Hamamı`nın Bizans dönemiyle ilişkilendirilmesine neden olmuştur
Ortada geçidin üstündeki eyvan, bir balkon biçiminde sıcaklığa açılır Bu balkonun çardağı andırması nedeniyle yapıya Çardaklı Hamamı denilmiştir

Çemberlitaş

Adres: Çemberlitaş




Çemberlitaş, Divanyolu üzerinde yer alır Roma Apollon Tapınağı`ndaki sütun I Konstantin (MS 324 -337) tarafından İstanbul`a getirilmiştir Başlangıçta tepesinde, pagan geleneğin uzantısı olarak bir elinde haç, diğer elinde mızrak taşıyan bir Apollon heykeli vardı Yıldırım düşmesiyle parçalanan heykelin yerine daha sonra mermer bir haç koyulmuştur Osmanlılar döneminde haç indirilmiş fakat sütuna dokunulmamıştır 1700`de Sultan II Mustafa sütunu çemberlerle sağlamlaştırmış, günümüzdeki kaideyi inşa ettirmiştir Kulenin yüksekliği 35 metredir




Çemberlitaş Hamamı, Çemberlitaş`ta, Divanyolu üzerinde, I Constantinus`un (MS 324-337) diktirdiği anıtın Vezir Han tarafında yer alır Hamam`ın karşısında Köprülü Mehmet Paşa Cami, medresesi ve türbesi, yanında Vezir Hanı, eski Dar`ül-fünun binası, civarında ise Sultan II Mahmut Türbesi, Köprülü Kütüphanesi, Atik Ali Paşa Cami ve medresesi ve Ali Baba Türbesi mevcuttur

Hamam, Sultan II Selim`in karısı ve Sultan III Murat`ın annesi, Nurbanu Sultan tarafından Üsküdar`da, Toptaşı`nda, Valide-i Atik Külliyesi`ne gelir getirmesi için yaptırılmış ve vakfedilmiştir Hamam, Tuhfet`ül-mimarin`e göre Mimar Sinan yapısıdır Kitabesinden anlaşıldığıne göre hamam yapılış tarihi 992/1584`tür


Çembarlitaş Hamamı birbirinin tamamen benzeri ve yanyana bitişik bir çifte hama olarak planlanmıştır Erkekler kısmının girişi Vezir Han Caddesi üzerindedir ve yol kotunun zamanla yükselmesi sonucunda bugün on basamakla inilençukur bir giriş niteliğindedir Giriş üzerinde bir saçak mevcuttur Giriş üzerinde, etrafı rumilerle bezeli, üç sıra halinde hazırlanmış altı mısralı bir kitabe vardır Kadınlar kısmı girişi ise Divanyolu Caddesi üzerinde Sultan Mahmut Türbesi tarafından olmalıdır Bugün kanlar da erkekler girişini kullanmakta ve içeriden yeni açılan bir yan kapı ile kendi bölümlerine ayrılmaktadır


Kadınlar kısmının soyunma mekanı cephesi, Divanyolu Caddesi genişletme çalışmaları (1868) sırasında bir miktar kesilmiştir Kesilen kısım altta dikdörtgen, üstte yıldız biçiminde pencereleri olan bir duvarla kapatılmıştır Erkekler ve kadınlar bölümlerinin soyunma yerleri, geçişi köşe trompları ile sağlanmış büyük birer kubbe ile örtülüdür Etrafında üç kat soyunma odaları vardır Her iki kubbede de aydınlık feneri vardır Bugün sadece kadınlar kısmının aydınlık feneri orijinal durumdadır İnce sütunlara dayanan kemerlerin taşıdığı bir kubbecikle örtülü olan aydınlık feneri zarif bir biçimde bezenmiştir Bugün erkekler kısmının soğuk bölümü, yıkanma sonra dinlenmek veya beklemek için sakinci ve dinlendirici bir mekan şeklindedir


Yine her iki kısımda da üçer kubbe ile örtülü ılıklığa geçilir Bunların yanlarında bina kitlesinin dışına taşan biçimde yapılmış helalar vardır Ilıklıkta orta kubbenin altından girilen ahşap bir kapı ile sıcaklık bölümüne geçilir Çemberlitaş Hamamı`nın sıcaklık bölümlerinin planlarında hamam mimarisindeki geleneklerden tamamıyla uzaklaşılmıştır Bu Mimar Sinan`ın farklı denemeler yapmayı sevmesi ile açıklanabilir Ayrıca Mimar Sinan`ın bu yapı ile yakından ilgilendiği de düşünülmektedir

Dıştan kare olan bu mekanlar içeride, çepeçevre on iki sütundan meydana gelen bir sütun halkası ile on iki köşeli bir çokgene dönüştürülmüştür Onikigen ile dış kare arasında kalan dört köşeye büyük bir ustalıkla kubeli halvert hücreleri yerleştirilmiştir Halvetler arasında da dört adet sofa oluşturulmuştur Sıcaklığa bu sofalardan birinden girilmektedir Sıcaklık bölümünü örten büyük kubbeyi, baklavalı başlıklı sütunlar üzerindeki sivri kemerler taşımaktadır Köşelerdeki halvet hücreleri mermer şebekelerle ana mekandan ayrılırlar ve bu şebekelerin üzeri lale şeklindedir Şebekelerin her yn ve ön yüzünde birer kitabe vardır ve halvette ön yüzdeki kemerli bir kapı ile girilir Bunların üzerlerine beyitler işlenmiştir, üçgen biçimindeki alınlıkları ise tomurcuklarla bezenmiştir

Hamamın toplam 38 adet kurnası vardır Kubbenin altında çok yüzlü büyük bir göbek taşı bulunmaktadır Sıcaklık bölümleri kubbelerinde bulunan küçük delikler ile aydınlatılmaktadır Delikler cam fanuslar ile kapatılmıştır Yapı, Mimar Sinan`ın son dönem eserleri arasındadır Ustalığının son döneminde, sadelikten vazgeçmeden, fonksiyon zenginliği, zerafet ve dinginliği bu yapıda buluşturmuştur Bu nedenlerden dolayı ki günümüzde halen yerli ve yabancvı araştırmacılar, üniversiteler, fotoğrafçılar, film yapımcıları, basın-yayın kuruluşları ile öğrenciler tarafından ilgi odağı halindedir

Günümüzde hem kadınlar hem de erkekler bölümü hizmet vermeye devam etmektedir Kaynak: Mimar Resoratör Onur Yalçın, Mimar Resoratör Ali Dereli

Çırağan Sarayı




Sultan Abdülmecid`in ardından tahta geçen Sultan Abdülaziz tarafından 1861`de yaptırılmıştır Planı Nikoğos Balyan`a aittir ve uygulaması Sarkis ve Agop Balyan tarafından yapılmıştır Sultan Abdülhamid 1876 yılında tahta geçince, V Murad akli dengesinin yerinde olmadığı gerekçeşiyle bu saraya kapatılmış ve 1905 yılında ölünceye kadar burada kalmıştır Daha sonra Meclis-i Mebusan olarak kullanılan saray, 1910 yılında yanmıştır Şimdi restore edilmiş ve lüks otel olarak kullanılmaktadır Dolmabahçe Sarayı II Mahmud`un mütevazi sarayının yerine Abdülmecid tarafından yaptırılmıştır Sarayı, cami ve saat kulesini, mimarları Balyan ailesi 1853`de tamamlamışlardır Orta bölümündeki Muayede salonunda bulunan 45 ton ağırlığındaki kristal avize Kraliçe Victoria`nın armağanıdır ve dünyada en büyük olduğu söylenmektedir Saray, ondokuzuncu yüzyıl Osmanlı saray yaşamına ilginç bir örnektir

Osmanlı İmparatorluğu`nun muhteşem mirası Çırağan Sarayı 1991 yılında Kempinski Grubu tarafından eski görkemine yakışır bir biçimde restore edilmiştir Çırağan Palace Hotel Kempinski İstanbul, Boğazın Avrupa yakasında geleneksel Türk misafirperverliğini tüm ziyaretçilere sunan tek beş yıldızlı oteldir


Dikilitaş (Obelisk)




Sultanahmet Meydanı’nda, ‘Hipodrom’da bulunan Obelisk (dikilitaş) Mısır’ın 18 Sülâle hükümdarlarından III Thutmosis’in (MÖ 1502-1448) Asya’da kazandığı zaferlerin anısına 1450’de diktirdiği taştır

Yıllarca Mısır’da kalan taş Firavunların tarihten silinmesinden sonra, burada kurulan yarı Hellen yarı Mısır bir devlete, sonra da Romalıların eline gemiştir Bu dönemde, Romalılar, şehirlerini süslemek için Mısır’da bulunan anıtları kullanıyorlardı I Constantius da, yeniden kurduğu Constantinopolis’de Hipodromu süslemek için çeşitli anıtları buraya taşıttırıyordu Oğlu II Constantinus (337-361), taşı İstanbul’a götürülmek üzere İskenderiye’ye taşıtmak istemiş, ancak bunu başaramamıştır ve taş kıyıda bırakılmıştır Daha sonra, İmparator Julianus’un (361-363) emriyle İskenderiyeliler taş için özel bir gemi yapmışlar Taşın İskenderiye’den ne zaman ve kim tarafından İstanbul’a getirildiği ve nasıl taşındığı bilinmiyor Hipodrom’u süslemek üzere getirilen taş, kaidesinde bulunan yazıtlara göre bir süre yerde yatmış ve I Theodossius zamanında 390 yılında, Hipodrom ortasındaki "Spina" denen duvarın üzerine, bugünkü bulunduğu yere yerleştirilmiştir 19,59 m yüksekliğindeki taşın, bugün bulunduğu Sultanahmet Meydanı’na getirilmesi için Marmara Sahilinden meydana kadar demir bir yol yapılmıştır

Bugün tam olmayan taşın 6 metrelik parçası ek****** Eksik parçanın nedeni bilinmiyor Başlangıçta şehrin başka bir yerine dikildiği ve bir depremde düşüp kırıldıktan sonra üst parçanın da şimdiki yerine dikildiği düşünülüyor Ya da, taşınırken kırılmış olabilir İstanbul’daki dikilitaşın ve eşinin Karnak’da Amun-Ra mabedinin sütunları üzerinde resimleri işlenmiş Bu resimlerden de taşın eksik olduğu anlaşılıyor Dikilitaş dört yüzünde kabartmalar bulunan 6 m yüksekliğinde mermer bir kaidenin üstünde yer alan dört tane tunç takoza oturmaktadır Kaidenin üzerindeki kabartmalarda imparator I Theodossius’un savaşları ve Hipodrum’daki yaşantısı işlenmiştir Dikilitaş’ın tepesinde bulunan ve Dünya’yı simgeleyen tunç küre 865 yılındaki bir depremde düşmüş ve bir daha da yerine konulmamıştır

Dört yüzde de devamlı olarak Mısır Tanrılarından Amun-Ra ve Horus anılmakta ve Thutmosis’in yüceliğinden söz edilmektedir Dikilitaş, Bizans dönemi boyunca uzun yıllar Hipodrom’da meydana gelen çeşitli politik olaylara, araba yarışlarına, ayaklanma ve cinayetlere seyirci olmuştur 17 yüzyılda Evliya Çelebi Seyahatnamesinde taştan, İstanbul’u afetlerden koruyan bir tılsım olarak sözetmiştir Türklerin dönemi boyunca, taş yabancıların ilgisini çekmiş, resimler ve gravürlere konu olmuştur
Osmanlı döneminde de Hipodrom’da taş çevresinde birçok olay olmuş ve toprak yükselerek kaidenin alt kısmı gömülmüştür 1857’de, CT Newton kaidenin etrafında kazı yaparak yeniden açmıştır O tarihten beri Dikilitaş yuvarlak ve demir parmaklıklarla çevrili bir çukurda durmaktadır 20 yüzyılın ilk yarısında taşın yosunlanmış cephesi temizlenmiş ve yenilenmiştir


Bredon Hill ve Çevresi

İnceleme altındaki bölge, doğu-batı yönünde 177 kilometre ve kuzey-güney yönünde 145 kilometredir Bu bölge, yarı Cotswold, yarı Vale ot'Evesham ve yarı Severn Valley'dir Kuzey ve batı yönleri, İngiltere'nin en muhteşem nehirlerinden biri olan Avon tarafından çevrelenir ve Evesham, Pershoe ve Tewkesbury'ye bağlanır Doğusu ve güneyinde ise, Cotswold yer alır Ortada, uyuyan bir kaplumbağanın sırtı gibi Bredon Hill yükselir

Yaklaşık 300 metre yüksekliğindeki zirvesi, hemen her açıdan muhteşem görüntüler sunar Bredon Hill ve Cotswold yakınlarından sağlanan kireçtaşı, bölgenin büyük bölümünü kaplayan özgün mimari yapısı için malzeme sunar Avon kıyısı boyunca uzanan binalar, geleneksel tuğla ve kereste kullanımını yansıtır

Burası Marlborough Downs'la karşılaştırıldığında arkeolojik kalıntılar açısından önemli bir yer değildir Neolitik çağlara ait en erken görülen tarihler, MÖ 2600 civarıdır ama Cotswold yakınlarında bulunan long-barrowlar, MÖ 3200'lerde bölgede yaşam olduğunu göstermektedir Bredon Hill'de Demir Çağı'na ait bir tepecik bulunmuş ve burada yapılan kazılarda elli ceset çıkarılmıştır Erkek cesetlerin pozisyonlarına bakılırsa, köylerini korumaya çalışırken ölmüş gibidirler Güneydeki Woolstone Hill'de de benzerlerine raslanmıştır ama birkaç işaret veya dikili taş dışında bunlarda antik esintiler yoktur

Onyedinci yüzyılın ortalarında bölgeye Hıristiyanlık hakim olmuştur ve kısa süre sonra Worcester yakınlarında bir piskoposluk kurulmuştur Ünlü Evesham Manastırı, 701'de kurulmuştur Efsaneye göre, Eoves adındaki çoban domuzlarını otlatırken içlerinden bir dişi yakındaki ormana doğru koşar Doğum yapacağını düşünerek peşinden gittiğinde, ormanda ilahi söyleyen Meryem Ana ve iki melekle karşılaşır

Bu deneyimini Worcester Piskoposu Egwin'e anlatır ve o da aynı yere gelir Kendisine orada manastırı inşa etmesi söylenir Piskopos bunu yapar ve iyi yürekli çobanın anısına Eoves adını veıir Ülkedeki en güçlü manastırlardan biri haline gelir ve bütün Avrupa'dan hacılar gelmeye başlar

1265'de, Parlamento'nıın Babası olarak bilinen Simon de Montfort, Eveslıam'da kanlı bir yenilgiye uğramıştır Tarihçilerin bildirdiğine göre "o öldüğünde, gökyüzü karardı ve gökgürültüleri, dev şimşekler eşliğinde dünyayı salladı" Kilise, onun cesedine saygı göstererek yüksek sunağın altına gömmüştür Birçok derde şifa olduğu söylenmesi, manastırın İngiltere'deki değerini yükseltmiştir Manastır, VIII Henry'nin manastırları kapatma kararı doğrultusunda yok olmuştur Bu kararın nedeni, Roma'daki Papa'nın yerine kralı güçlendirmektir ve bugüne ulaşan tek kalıntı, çan kulesidir

Pershore Manastırı, biraz daha iyi bir yazgı izlemiştir İlk Hıristiyan yerleşim merkezlerinin sakinleri, sürekli olarak çapulcu Danimarkalılar'ın akını altındaydı ve bu dönemde birçok manastır saldırıya uğrayarak yok edilmiştir Bugüne dek genel olarak pek kilise kalmamıştır Manastır 983 yılında yeniden inşa edilirken, bir şefin torunu olan Odda, saygıdeğer Azize Eadburga'nın kemiklerini getirterek manastıra gömdürmüştür Eadburga, Büyük Alfred'in torunuydu Winchester'da bir manastıra kapanmış ve 960'da orada ölmüştür

Evesham'da olduğu gibi, onun da mabeti hakkında türlü efsaneler türemiştir Bu yüzden, burası da hacılar için küçük bir merkez haline gelmiştir Ama muhteşem manastırdan günümüze kalan tek şey, korosu, kulesi ve kilisenin doğu transeptidir Manastır, Azize Eadburga ve Azize Maryem'e ithaf edilmiştir

Tewkesbury Manastır Kilisesi, yerel halk tarafından 453 £ ödenip satın alınarak Cromwell'in adamlarından korunmuş ve günümüze kadar ayakta kalmıştır Şu anda İngiltere'deki en büyük mahalle kiliselerinden biridir Dev Norman kolonları, Avrupa'dakilerin en büyükleridir Onyedinci yüzyılda daha sonra orada bir hücre yaptıran Theoc adlı bir rahip tarafından yaptırılmıştır Benedictler burada 715 yılında bir manastır inşa etmiş ama daha sonra Danimarkalılar tarafından yıkılmıştır Bugünkü manastır Norman zamanlarından kalmadır ve Evesham ve Pershore gibi, Kutsal Bakire Meryem'e ithaf edilmiştir

Tarihleri onbirinci ve onikinci yüzyıllara dayanan kiliselerin büyük bölümü kadınlara ithaf edilmiştir Diğer kiliseler ise, Sedgeberrow ve Aston Somerville de dahil olmak üzere, Azize Meryem'e ithaf edilmiştir Overbury'deki kilise, Azize Faith'e, Ashtonunder-Hill'deki Azize Barbara'ya, Netherton Şapeli ve Azize Catherine Çeşmesi de Azize Catherine'e -başka kim olabilir?- ithaf edilmiştir Erkeklerde ise, Cropthorne, Stanton ve Gt Comberton Aziz Michael'a, Fladbury ve Beckford Baptist John'a ithaf edilmiştir Diğer kiliseler, St Peter's (Dumbleton), St Nicholas (Teddington), Holy Trinity (Eckington) ve St Giles (Bredon's Norton)'dır

İnceleme bölgesinde bulunan bütün kiliseler bunlar değildir Bunların arasındaki en görkemli istisnalar, Little Comberton, Bricklehampton, Elmley Şatosu, Hinton on the Green, Bredon, Kemerton ve Aldeton'dır

Euromos

Halk arasında Ayaklı olarak bilinen kalıntılar Milas - Söke karayolunun 13 kilometresinde, Selimiye Bucağı yakınlarındadır Bugünkü karayolu, antik kentin içinden geçmektedir Yörede Mylasa'dan sonra en önemli kent olmasına rağmen Helenistik dönemden önceki tarihi hakkında fazla bir bilgi yoktur Kıyıya uzak bir kent olmasına rağmen MÖ 5 yüzyılda Atina önderliğindeki Delos Birliği'ne katılan kent, MÖ 201 - 196 tarihleri arasında Büyük İskender'in egemenliği altında yaşadı

Daha sonra bir dönem Mylasa'nın yönetimine giren kent, kısa süre sonra tekrar bağımsızlığına kavuştu Kente ait sikke basımı MS 2 yüzyıla kadar devam etmiştir Kentte 1969'dan itibaren birkaç yıl Profesör Ümit Serdaroğlu tarafından kazı çalışmaları yapılmıştır

Kent Surları

Bölümler halinde günümüze ulaşan surların MÖ 4 yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır

Nekropol

Anayoldan tapınağa giden yolun her iki tarafında görülebilir Dikkat çekici özelliğe sahip herhangi bir kalıntıya rastlanmamaktadır

Zeus Tapınağı

MS 2 yüzyıldan kalma yapı Korint Düzeninde 6x11 sütunlu bir peripterostur Bugün ayakta kalan sütunların bir kısmının yivsiz olmasından yapının yarım kaldığı anlaşılmaktadır Kuzey ve batıya bakan yüzlerde bulunan sütunların tamamında adak yazıtları; güneye bakan yüzdeki kornişin bir parçası, üzerinde bulunan aslan başlı su oluğuyla birlikte görülebilmektedir

Tiyatro

Batıya bakan büyük ama oldukça kötü durumda olan yapının oturma sıralarından beşi görülebilmektedir

Agora

Kareye yakın planda olan agoranın dört yanı stoa ile çevrilmişti Günümüze çok az bir kısmı ulaşmıştır George Bean burada bulunan ve iyi okunamayan bir yazıtta Kallithenes adlı kişinin kente yaptığı parasal yardım ve İasos yandaşlığının anlatıldığından bahsetmektedir

Hamam

Geç Roma ya da erken Bizans döneminde yapılan bina, dere yatağına yakınlığından dolayı hamam olabileceği izlenimini vermektedir

Cağaloğlu Hamamı




Cağaloğlu`n da Yerebatan Caddesi`nin sağ yanıda yer alır Sultan I Mahmud tarafından Ayasofya Cami’ne gelir sağlamak amacıyla 1741 yılında inşa ettirilmiştir, mimarı bilinmemektedir Cağaloğlu Hamamı kadınlar ve erkekler için ayrı kısımları olan bir çifte hamamdır İçinde kullanılan Barok üslup ve klasik Osmanlı hamam mimarisinde olmayan yenliklerin yanı sıra, Sultan III Mustafatarafından şehrin artan su ve odun ihtiyacı nedeniyle 1768`de büyük hamam yapılmasının yasaklanmasından önce inşa edilen son büyük hamam olması nedeniyle önem taşır



Çadır Köşk




Yıldız Parkı içindeki iki tarihi köşkten biridir O tarihlerde Çırağan Sarayı`na ait olan koruda,1871 yılında "Sedir Köşkü" olarak inşa edilmiştir



Beşiktaş - Ortaköy Caddesi üzerinde Yıldız Parkı`na girildiğinde solda yer alan bu köşk Sultan Abdülaziz tarafından saray bahçesi dekoru olarak Sarkiş Balvan ve kardeşlerine vaptırılmıştır Köşkün önünde Yıldız Parkı`nın iki büvük havuzundan biri bulunmaktadır


Koyu kırmızı renkte boyalı olan bu köşk, zemin üzerine tek kat olarak inşa edilmiştir Köşkün Boğaz`a bakan cephesi üç bölümdür Cephenin ortasında, önünde dört desteğe oturan bir balkon yer almaktadır Süslemeli ve yuvarlak kemerli olan balkon kapısının iki yanırıda iki çift pencere bulunmaktadır Köşkün havuza bakan cephesi iki kollu merdivenli bir girişe sahiptir Merdivenin iki kolu arasındaki bölümde zemin kata, girişi sağlayan bir kapı açılmıştır

Abdülmecit döneminde Neo-Klasik, Neo-İslam, Neo-Osmanlı olarak Yıldız saraylarında yabancı sanatçıların saray çevrelerinde çalışmaları ve Avrupa mimarisinde meydana gelen gelişmeler duvar resmini etkilemiş ve yağlı boya tekniğinde doğa görünümleri, çiçek, meyve ve av hayvanlarının resimleri yaygınlaşmıştır Çadır köşkü, Malta köşkü ve Yıldız parkındaki tüm köşklerde bu üslubu görebilirsiniz Köşklere güzellik kazandırması ve bu mekanların dinlenme, seyir ve av köşkü olduğunu belirlemek amacıyla, tavanlar av hayvanları, sebze meyve ve çiçek figürleriyle süslenmiştir

Çadır köşkünün üst katında, üç oda, büyük bir salon, tuvalet ve küçük hol vardır Holden merdivenle bodruma inilir Bodrumda büyük iki oda, salon, hol, tuvalet mevcuttur Bodrum katı mutfak olarak kullanılmak amacıyla yapılmıştır Büyük salonun tavanı salkım çiçeklerle donatılmıştır, köşe ve aralara çiçekten çerçeveler içine ördek, zürafa, gevik, at ve çiçek sepetleri yağlı boya ile resmedilmiştir Salonun yanındaki iki büyük odanın tavanları da yine salkım çiçeklerle donatılmış olup çiçekler arasına, yani köşe ve kenarlara ördek, deve, inek, koyun, yaban ördeği, keklik ve çiçek sepetleri serpiştirilip dal ve çiçek figürleriyle yağlı boya tavana güzellik kazandırılmıştır Köşk, süsleme sanatının en ince özelliklerini taşıyan motiflerle süslüdür İki adet şöminesi, uzun, yüksek, büyük pencere ve kapıları zamanırı mimari özelliklerindendir Bu mekanlar, Sarav mensuplarının günübirlik gezileri için seyir ve dinlenme yeri olarak kullanılmıştır


Abdülhamit, Yıldız Sarayı`nı kullanmaya başlayınca, Çadır Köşkü`nün yanından geçen çevre duvarı yükseltilmiştir, daha evvel kapalı tutulan kapılarla geçiş sağlanmıştır Abdülaziz Suikasti sanıkları, Çadır Köşkü`nün bodrum katında tutulmuştur Köşk Abdülhamit`in hallinden sonra uzun yıllar kapalı kalmış, 1940 yılında Maliye Bakanlığı`nca İstanbul Büyükşehir Belediyesi`ne devredilmesi ve korunun "Yıldız Parkı" olarak adlandırılmasından sonra Çadır Köşkü onarılmış, 1949 -1960 yıllarında Avedis Çakır isimli pastane sahibi tarafından işletilmiştir

1960 yılında Askeri Darbe yönetiminde Çadır köşkünde Tanzimat :Vlüzesi" kuruldu1982 yılında diğer köşklerle beraber kullanırrı ve işletim hakkı Turing`e verildi Kültür ve Tabiat Varlıklarırıı Koruma Yüksek Kurulu` nun 28 Şubat 1995 Tarih ve 378 sayılı ilke kararının "Bakım Maddesine" göre elden geçirildi 1995 Haziran avında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından devralınmasıyla restorasyon çalışmalarına hemen başlanmış ve köşk bütünüyle restorasvondan geçirilmiştir Şu anda restoran ve cafeterya hizmeti vermektedir

Gizemli Maya Sarayı

2000 yıl önce Kuzey Guatemala'daki Cancuen Sarayı'nda oturan Maya kralları, ülkeyi buradan yönetirlerdi Ancak Maya Krallığı MS 840 yılında ekonomik çöküşe bağlı olarak yıkıldığı zaman, yağmur ormanları, krallığın bulunduğu bölgenin üzerini örterek yüzyıllarca uygar dünyanın açgözlü yağmacılarından gizledi

Arkeologlar, bu bölgede orman dokusunun altında Maya Krallığı'nın bulunduğunu 1905 yılından beri biliyorlardı, ancak kazılarda çok önemli bir kalıntı bulacakları hiç akıllarına gelmiyordu

Vanderbilt Üniversitesi'nden arkeolog Arthur Demarest'in liderliğinde bir grup bilim adamı, Guatemala'daki Universidad del Valle'nin yardımlarıyla üç katlı, 170 odalı, 11 avlulu bir sarayı ortaya çıkarttıklarını duyurdu Bu saray bugüne dek bulunan en iyi korunmuş Maya sarayı

''Saray, o kadar büyüktü ki herkesi bunun gerçek olduğuna inandırmakta zorluk çektik'' diye konuşan Demarest, aralarında törenlerde kullanılan pirit aynalar, obsidyen bıçaklar, yeşimden yapılmış tabakların olduğu Maya Uygarlığı'na ilişkin çok değerli eserler bulduğunu açıkladı

Kefren Piramiti

Kefren Piramidi, grubun ortasında yer alan piramittir ve birçok yönden komşularından geri kalmaktadır Büyük Piramit'in güneybatısında bulunur ve orijinal yüksekliği 14351 metredir Temeldeki kenar uzunlukları ortalama olarak 21526 metredir Büyük Piramit gibi, pusulanın temel yönlerine oturtulmuştur ama aynı tutarlılığı göstermemekte ve maksimum 6 dakikalık bir sapma yapmaktadır Taş işçiliği de Büyük Piramit'in yanında zayıf kalmaktadır Ancak, yine de etkileyici bir yapıdır Biraz yüksek bir yerde inşa edildiği için, daha gösterişli komşularına denk gibi görünmektedir

5313 derecelik eğim açısıyla, aynı yükseklik oranına sadık kalınarak yapıldığı bellidir; bunun oranı 2:3'dür Bu oran, Pisagor'un ünlü 3:4:5 üçgenine uymaktadır Bazı otoriteler antik Mısırlılar'ın 3:4:5 dik açılı üçgeni bilmediklerini, bunun hiçbir matematik metininde görünmediğini söylemektedirler Öyle ya da böyle, Kefren Piramidi'nde bu görülmektedir

Ayrıca, Keops ve Kefren piramitleri arasında sayısal bir oran da vardır Temeldeki ortalama kenar uzunluklarını birbirine böldüğümüzde (23036 - 21572 = 1068), yaklaşık 16:15 oranını yakalarız Bu, Giza platosundaki piramitlerin birbirleriyle bağlantılı olduğunu ve tutarlı bir plana dayanarak yapıldıklarını gösterir Bütün piramitlerin girişi kuzeye bakmaktadır Kefren Piramidi'nde ise iki koridor vardır Biri kazılar sonucunda bulunmuştur; diğeri ise onun yaklaşık 15 metreyle tam üzerinde, piramidin yan tarafında yer almaktadır Üst koridor 26 dereceyle aşağı inmekte, 14173 metreye 5029 metrelik bir odada son bulmaktadır

Piramidin batı tarafında, morg tapınağından vadi tapınağına inen bir geçit bulunmaktadır; bu geçidin sütun ve duvarları hâlâ ayaktadır Bu Vadi Tapınağı'nın yakınında ünlü Sfenks bulunmaktadır; yüzünün Kefren'i temsil ettiği söylenmektedir Ama yüz orantılarına bakıldığında, Sfenks'in başka bir firavunu daha model aldığı söylenebilir Gerçekten de, bu anıtın dikim tarihi hakkında büyük çelişkiler vardır

Bazı otoriteler Sfenks'in MÖ 5000 yıllarında yapıldığını söylemektedirler Çevredeki kayalara bakıldığında, rüzgarın kumları çarparak yapabileceğinden çok, yağmurla oluşmuş bir aşınma görülmektedir Bu durumda Mısır'da çok daha fazla yağmurun yağdığı zamanlarda yapıldığı düşünülmektedir

Mısır'ın şu anki iklimi MÖ 3100 yıllarında oluşmuştur Bundan önce, bütün Sahra bölgesinde Mısır da dahil olmak üzere, hava daha nemliydi Aşınma biçimleri, Sfenks'in bu daha önceki nemli iklim döneminde yapıldığını göstermektedir Üç piramidin dış yüzeyindeki durum, böyle bir nemli iklim aşınması göstermemektedir Bu durumda piramitlerin daha sonraki tarihlerde, MÖ 2500 yıllarında yapıldığı düşüncesini güçlendirmektedir Bu yüzden, önce Sfenks yapıldıysa, piramitlerden çok daha önce kullanılan bir gözlem aracı olduğu sonucu da ortaya çıkmaktadır

Yapım Yılı: MÖ 2558-2532
Toplam Blok Sayısı: Bilinmiyor
Taban: Herbir köşesi 2145 metre, toplam 11 akre, 5,166,000 m2
Toplam Ağırlık: Belirsiz
Herbir Taş Bloğun Ortalama Ağırlığı: 25 ton, dış bölümdeki bazı koruyucu taşların ağırlıkları 7 ton
Yükseklik: Orijinal 1435 metre, şu anda 136 metre
Eğim Açısı: 53 derece 7'48"
Yapı Malzemesi: Kireçtaşı ve kırmızı granit

DİYARBAKIR SURLARI

Diyarbakır surları burçların büyüklüğü ve yüksekliği itibariyle birinci, uzunluğu bakımından Çin Seddinden sonra dünyada ikinci olarak bilinmektedir Surlarda dört ana kapı ( Dağkapı, Urfakapı, Mardinkapı ve Yenikapı) ve surların üzerinde 82 burç vardır Duvarların yüksekliği 12 m , genişliği 12 m , uzunluğu ise 5 km dir Bugün dahi özelliğini kaybetmeyen önemli burçlar şunlardır: Keçi burcu, Yedi kardeş burcu, Evli beden (Ben-u sen) burcudur

Her tarafı çesitli devir ve medeniyetleri yansıtan kitabeler, asma ve kabartma motiflerle doludur





Çesitli yazıtlar,meyve ve tahıl motifleri, silah şekilleri, güneş ve yıldız sembolleri, gamalı haç, kaplan, boğa, çift başlı kartal, akrep ve at kabartmaları bulunmaktadır

İlk yapılış tarihi bilinmemekte, ancak MS 349 yılında Roma imparatoru Konstantinos tarafından genişletilerek bazı kısımları onarılmıştır Bugünkü şeklini Büyük imparator Justinianus tarafından yaptırılan onarımla almıştır


Yontma bazalt taştan yapılmıs olan Diyarbakır kalesi iç ve dış olmak üzere ikiye ayrılır İlk surların MÖ 3000 yıllarında şehrin hakimi olan Huriler tarafından yapıldığı sanılmaktadır

ÇAYÖNÜ

Diyarbakır ili, Ergani ilçesi, Sesverenpınar Köyü, Hilar Kayalıkları yakınlarnda bulunan Çayönü Tepesi, günümüzden 9500 yıl önce MÖ 7500 yıllarında kurulmuş, aralıksız olarak MÖ 5000 yılına kadar yerleşim görmüş, daha sonra da aralıklarla iskan edilmiştir Yerleşme bilim dünyasındaki ününü "Esas Çayönü Evresi" olarak bilinen MÖ 7500-6500 yılları arasındaki bin yıllık döneme ait olan kalıntı ve buluntuları ile sağlamıştır Bu dönem uygarlık tarihinin en önemli araştırmalarından birini, belki de en önemlisini yansıtmaktadır Günümüzdeki kent uygarlığının ilk temellerinin atıldığı bu dönem, insanların göçebelikten köy yaşantısına, avcı ve toplayıcılıktan besin üretimine geçtikleri "Neolitik Devrim" olarak da bilinen teknolojik yaşam biçimi, beslenme ekonomist ve insan-doğal çevre ilişkilerinin tümü ile değiştiği Kültür Tarihi ile ilgili buluşlarla birçok "ilki" de içeren canlı ve ilginç bir dönemdir

Çayönü tepesinde 1963 yılında İstanbul ve Chicago Üniversiteleri tarafından başlatılan çalışmalar günümüze kadar değişik uluslar ve bilim dallarından çok sayıda ummanın katılımıyla sürmüştür Bu çalışmaların sonunda yakın doğunun bilinen en iyi korunmuş ve en eski büyük yerleşme yerlerinden biri ortaya çıkarılmıştır

DİYARBAKIR - ULU CAMİİ
ULU CAMİİ

Anadolu 'nun en eski camisidir 639 yılında Diyarbakır'a egemen olan müslüman Araplar tarafından şehrin merkezindeki en büyük mabedin (Martoma Kilisesi) camiye çevrilmesiyle oluşturulmuştur Daha sonra 1091 yılında Büyük Selçuklu Hükümdarı Melikşah'ın buyruğu ile büyük bir onarım gördüğünü, değişik dönemlerde birçok kez onarım ve eklentilerle bugünkü şeklini aldığını kitabelerinden öğrenmekteyiz Erken islam döneminin ünlü Şam Emeviye Cami'nin (benzerliklerden dolayı) Anadolu'ya yansıması olarak yorumlanan Diyarbakır Ulu Camii, İslam aleminin 5 ı Harem-i Şerifi olarak kabul edilmektedir

Ortadaki büyük avlunun doğu ve batısında yer alan maksureleri, güneyinde Hanifiler Cami'i, kuzeyindeki Şafiiler Camii ve Mesudiye Medresesi ve Caminin batı girişinin hemen yakınındaki Zinciriye Medresesi ile dinsel ve kültürel yapıları biraraya getiren bir yapılar grubu niteliğindedir

Ulu Cami'nin avlu cephelerinde farklı dönemlere ait Mimari bezekler, kabartma ve yazıtlar büyük bir uyum içerisinde yerleştirilmişlerdir Ki bu da bize sanatın birbiri üzerine eklenerek geliştiği bu yapıda inançların ve hoşgörününde uyum içerisinde geliştiğini ve gelişebileceğini kanıtlar gibidir


DİCLE KÖPRÜSÜ (SİLVAN KÖPRÜSÜ)





DİCLE KÖPRÜSÜ (SİLVAN KÖPRÜSÜ)

On Gözlü Köprü olarak da bilinir Diyarbakır'ın eski Silvan yolu üzerinde, Kırklar Dağının eteğindedir Kentin kuruluşu ve gelişmesiyle ilgili olabilecek bir geçmişi bulunan köprü bugünde aynı hizmeti yapmaktadır

Köprü, yazıtından anlaşılacağı üzere Mervanoğlu devrinde Diyarbakır hükümdarı NiZamüddevle Nasr tarafından H457 (M 1065) tarihinde yaptırılmıştır

Dicle Nehri Diyarbakır'lılar için kutsal sayılır ve "Allah 'a giden yol" olduğuna inanılır Bu inançtaki Diyarbakır'lı kadın ve genç kızlar her yıl Kurban Bayramı akşamı Dicle Köprüsü üzerinde toplanır daha önceden hazırladıkları yazılı dilekçelerini dualar okuyarak nehire atarlar Böylece dileklerinin kabul olacağına inanırlar

DİYARBAKIR - KARPUZ FESTİVALİ
KARPUZ FESTİVALİ

Akkoyunlu Devleti'nin çöküşü üzerine Diyarbakır ve çevresi 1507'den itibaren Şah İsmail'in idaresine geçmişti Halk bu idareden memnun değildi

Yavuz Sultan Selim ile Şah İsmail arasında yapılan Çaldıran Savaşı'na Diyarbakır Valisi Ustaclu Muhammed Han da katılmıştı Bu savaşta Şah kuvvetleri büyük bir hezimete uğramış, Ustaclu Muhammed Han da ölmüştü Bunu fırsat bilen Diyarbakır halkı ayaklandı Şah'a bağlı olanlar dışarı atıldı Diyarbakır ve çevresinin Osmanlı Birliğine katılması ve bununda gerçekleştirilmesi için de büyük ilim ve devlet adamı Bitlisli İdris'in aracılığına başvurulması kararlaştırıldı



Bu ayaklanmayı haber alan Şah İsmail, Yavuz Sultan Selim'in orduları ile Çaldıran bölgesinden ayrılmasından sonra Diyarbakır şehrinin yeniden fethi için maktul Muhammed Han'ın kardeşi Karahan komutasında büyük bir ordu gönderdi İran ordusu Diyarbakır'ı kuşattı Kuşatma ve savaş bir yıldan fazla sürdü Şehir halkı büyük bir cesaret ve kahramanlıkla kendini savunuyordu Nihayet Bıyıklı Mehmet Paşa idaresindeki Osmanlı ordusu şehir halkının yardımına gönderildi Bunu haber alan Karahan kuşatmayı bırakarak Sincar dağlarına çekilmek zorunda kaldı

10 Eylül 1515'te Pazartesi günü Osmanlı ordusu şehre girdi Kale burçları Osmanlı bayrakları ile süslenmiş , kale kapıları açılarak halk büyük bir sevinç ve törenle orduyu karşılamıştı Böylece Diyarbakır ve çevresi Osmanlı Birliğine kendi arzu ve isteğiyle katılmış oldu Bu katılış her yılın Eylül ayında düzenlenen ve günlerce süren büyük şenlik ve törenlerle kutlanıyordu

Bu kutlama şenlikleri XIX yüzyıl sonlarına değin süre gelmiştir Bu kutlamalar şehre eskiden yarım saat mesafede bulunan şimdi ise şehir merkezi sayılan Ali Pınarı'nda olurdu Her yıl bir panayır kurulur, 15 gün kadar şehrin bütün dükkanları kapanır panayır yeri bir mahşer halini alırdı Bu panayırda çeşitli şenlikler düzenlenirdi Panayır tertip olunan yerlerde etraftan gelen 15-20 kadar saz şairlerinin baş tarafına Hacı Civa geçer Büyük lüleli çubuğunu doldurup içerdi Ekseriya irticalen inşad eylediği şiirlerini okur, bu arada Aşık Ömerleri ve Gevherileri de hatırdan çıkarmazdı

I Dünya Savaşı'nın bütün yurdu saran perişanlığı arasında bu güzel gelenekte unutuldu Diyarbakır'ı tekrar tanıtmak için, şehrin ticaret ve ekonomik hayatına bir canlılık kazandırmak ve bilhassa iç turizm yönünden büyük faydalar muhakkak olan bu tarihi geleneği yeniden yaşatmak amacıyla her yılın 23 Eylül'ünde başlayıp bir hafta sürecek olan Karpuz Festivali düzenlemeye karar verilmiştir Karpuz Festivali ilk olarak 1966 yılı 23 Eylül'ünde yapılmıştır