Azerbaycan Eğitim Sistemi - Azerbaycan'daki Üniversiteler - Azerbaycan Üniversiteleri Taban Puanları

Azerbaycan Eğitim Sistemi


Muammer ERGÜN

Azerbaycan

88600 km2 yüzölçümlü olan Azerbaycan’ın güneyinde İran, kuzeyinde Rusya Federasyonu, batısında Ermenistan, güneybatısında Türkiye, kuzeybatısında ise Gürcistan vardır 2100000 nüfüslu Bakü, Azerbaycan’ın başkentidir Para birimi Manat olan Azerbaycan’da Azeri Tükçesi kullanılmaktadır 1995 verilerine göre (Tika 1995:7) 7486090 nüfuslu olan Azerbaycan’da nüfusun 3952800’ü kentte, 3477900’ü kırsal kesimde yaşamaktadır Azerbaycan’ın doğal kaynakları petrol, doğal gaz ve demirdir Ayrıca tarımsal alanlara sahip Azerbaycan’da üzüm, pamuk, tütün, sebze ve meyve yetiştiriciliği yapılmaktadır Azerbaycan’da 1009300 kişi tarımda, 429400 kişi sanayide olmak üzere 2727834 kişi toplam çalışan nüfusa sahiptir Kişi başına milli geliri 1994 yılında 168000 Manat’dır



30 Eylül 1991’de bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan’da 7 Haziran 1992’de yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminde Ebulfeyz Elçibey Azerbaycan Cumhuriyeti’nin başına gelmiştir 4 Haziran 1993’de gerçekleştirilen darbe ile Elçibey görevden uzaklaştırılmış yerine Meclis başkanı Haydar Aliyev getirilmiştir 3 Ekim 1993’te yapılan seçimle de Aliyev Cumhurbaşkanı seçilmiştir

Bağımsızlık Öncesi Azerbaycan’da Eğitim

28 Nisan 1920’de Kızıl Ordu tarafından işgal edilen Azerbaycan’da Sovyetler, Komünizm adına milli duygulara yer vermeyen bir eğitim sistemini yerleştirmiştir Azerbaycan Yüksek Sovyet’i 1 Mayıs 1925 bir kararneme çıkararak Arap alfabesini kaldırarak Latin alfabesine geçilmesini sağlamıştır 1928’de Türkiye’de Latin alfabesi kabul edilince Sovyetler Birliği bu kez Azerbaycan’da Latin alfabesini kaldırarak yerine Kril alfabesini getirmiştir (Oğan 1992:23)

Sovyet döneminde Azerbaycan’da okuma yazma bilenlerin sayısı hızla yükselmiştir Bugün nüfusunun % 95’inin üzerinde Azerbaycan Türk’ü okuma ve yazma sorununu çözmüş durumdadır Sovyet döneminde önce ilkokul, sonra da ortaokul zorunlu eğitim haline getirilmiştir

Azerbaycan Eğitim Sistemine Genel Bakış

Azerbaycan eğitim sisteminin genel esaslarını, 1992 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclis’i tarafından kabul edilen “Tahsil Kanunu” belirlemektedir Altı bölümden oluşan Tahsil kanununun birinci bölümü “Genel Maddeler” başlığını taşımaktadır İkinci bölümü “Eğitim Sistemi”, üçüncü bölümü ise“Eğitim Sisteminin Yönetimi”oluşturmaktadır Dördüncü bölümde ise “Eğitim Projesinin İştirakçileri” başlığı altında eğitime doğrudan veya dolaylı katılanlar incelenmektedir Beşinci bölümde “Eğitim Finansmanı” ile ilgili maddeler vardır Son bölüm“Eğitim Alanında Uluslararası İşbirliği” başlığını taşımaktadır Irkı, milli ve dini mensubiyeti, dili, cinsi, yaşı, sağlığı, maddi durumu, siyasi görüşü gözetilmeksizin vatandaşların eğitim hakkı tahsil kanunu ile güvence altına alınmıştır Vatandaşların eğitim türünü, okulunu ve eğitim dilini seçme serbestliği vardırAzerbaycan eğitimi, demokratik bir karakter taşımakta olup genel dünyevi değerler, milli zemin üzerinde öğretilmektedir Azerbaycan’da eğitimin dayanağı anayasa, yasalar, tahsil kanunu ve uluslararası anlaşmalardır

Azerbaycan Eğitim Kurumları

Azerbaycan eğitim sistemindeki okullar; ilkokula kadar terbiye (ana okulu), umum eğitim (ilkokul, ortaokul, lise), Peşe (meslek), ihtisas eğitimi, yüksek öğretim şeklinde yapılandırılmıştır

Eğitim sisteminin basamakları tahsil kanununun 11 maddesinde şöyle belirlenmektedir

- Okulöncesi Eğitim: Anaokulu ve Kreşler

- Umum Tahsil (Genel Eğitim):İptidai, Esas eğitim, Lise

- Meslek İhtisas Eğitimi:Teknik ve Meslek eğitimi, Orta İhtisas eğitimi

- Yüksekokullar: Üniversiteler, Enstitüler, Harbokulları, Akademiler

- Yüksek Okul Diploması Aldıktan Sonraki Eğitim: Magistaratura (Yüksek lisans), Doktoratura (Doktora)

Azerbaycan Cumhuriyeti tahsil kanununun 12 maddesi ise eğitim türlerini şöyle belirlemiştir: A-) Sadece eğitim görenler, B-) Çalışarak eğitim görenler, C-)Ailede eğitim görenler, D-) Serbest eğitim görenler

Devlet belirli ihtisas dallarında, çalışarak eğitim görmeyi veya eksternat yoluyla sadece sınavlara girerek bir okuldan mezun olmayı yasaklamıştır (Tıp, mühendislik, vb dallarda) Lenin Eksternat yoluyla hukukçu diploması almıştır Eksternat, Türkiye’deki açıköğretim ile eşdeğerdir

Eğitim Dili

Azerbaycan Cumhuriyeti Tahsil Kanunu’nun 6 maddesi eğitim dilini düzenlemektedir Bu maddeye göre “Azerbaycan Cumhuriyeti’nin eğitim kurumlarında eğitim dili Azerbaycan Dili’dir” Ancak toplumun talebine uygun olarak devlet standartları çerçevesinde, mutlaka Azerbaycan Dili, Azerbaycan Tarihi, Azerbaycan Edebiyatı ve Azerbaycan Coğrafyası da öğretilmek şartıyla azınlık halklarının dillerinde ve Batı Dillerinde eğitim yapılabilir

Azınlık okullarında Azerbaycan Eğitim Bakanlığının belirlediği programa ek olarak haftada ikişer saat her sınıfta kendi ana dilleri okutulmaktadır Azınlık okullarında öğretim dili, o azınlığın konuştuğu dildir

Okulöncesi Eğitim

Azerbaycan Tahsil Kanununun 14 maddesi okulöncesi eğitimi düzenlemektedir Buna göre okulöncesi eğitim 15 yaşında başlayıp 6 yaşına doldurana kadar ailede ve okulöncesi terbiye kurumlarında verilmektedir Okulöncesi eğitim zorunlu değildir Okulöncesi kurumlara çocuklar ailelerinin isteği üzerine alınırlar Bu kurumlarda çocuklar aile ile sıkı bir işbirliği halinde yetiştirilirler Bu kurumlar Tahsil Kanununda terbiye kurumları adıyla anılmaktadırlar Devlet, çocukların ve bebeklerin terbiyesi ve sosyal gelişmesi için mali ve maddi yardım güvencesi vermektedir

Okulöncesi eğitim kurumlarının amaçları şu şekildedir:

1 Çocuklara Azerbaycan Dilinin öğretilmesi

2 Milli ve ahlaki değerlerin öğretilmesi

3 Yetenekli öğrencilerin ortaya çıkarılması

4 Yetenekli öğrencilerin yeteneklerine göre (jimnastik, resim, müzik, korografi, yabancı dil vb) temel eğitime başlanması

Azerbaycan Cumhuriyeti’nde okulöncesi eğitim kurumları şu şekilde belirlenmiştir

- Körpe Evleri: 15-2 yaş arası çocukların devam ettiği okulöncesi eğitim kurumlarıdır

- Körpe Evleri Bahçeleri: 2 - 3 yaş arası çocukların devam ettiği okulöncesi eğitim kurumlarıdır

- Çocuk Bahçeleri ve Aile Bahçeleri: 3 - 6 yaş arası çocukların devam ettiği okulöncesi eğitim kurumlarıdır

- Okul Bahçeleri: Herhangi bir okulun bünyesinde açılan okulöncesi eğitim kurumlarıdır

- Bahçe İnternatları: Ailelerin, çocuklarını yatılı olarak verdikleri okulöncesi eğitim kurumlarıdır

- Çocuk Evleri: Öksüz, yetim ve bakıma muhtaç çocukların bakıldıkları okulöncesi eğitim kurumlarıdır

- Sakat ve zihinsel özürlü çocuklar için çocuk evleri

Azerbaycan’da 2268 okulöncesi eğitim kurumu bulunmaktadır Bu kurumlarda 173000 öğrenci terbiye almaktadır Okulöncesi çağ nüfusun okullaşma oranı % 184’tür Bu kurumlarda 20000’e yakın öğretmen görev yapmaktadır (Tika 1995)

Genel Eğitim Okulları

Azerbaycan eğitim sisteminde genel eğitim okulları; İptidai Tahsil (İlkokul), Esas Tahsil (Ortaokul) ve Orta Tahsil (Lise) olmak üzere üç basamaktan oluşmaktadır

İptidai eğitime 1 Eylül’de 6 yaşını bitirmiş olan çocuklar kabul edilir ve 14 yaşını bitirmiş olan çocuklar okuldan atılır Ancak öksüz ve bakıma muhtaç olan çocuklar sorumlu kişi ve kurumların izni olmadan okuldan uzaklaştırılamaz İptidai eğitimi (ilkokulu) bitirene diploma verilmez, çünkü zorunlu eğitim daha bitmemiştir

Azerbaycan Cumhuriyeti’nde iptidai eğitim bağımsız okullarda verilebildiği gibi birleşik okullarda da (ilk, orta ve lise aynı binada) verilebilmektedir TİKA’nın yayınlanmamış olan 1996 yılı Azerbaycan Ülke Raporuna göre Azerbaycan’da 496’sı bağımsız binada olmak üzere toplam 1522 iptidai mektep vardır

Esas Tahsil (Ortaokul)

11-16 yaş grubunu kapsayan bu eğitim kademesi zorunlu eğitimin içine girmektedir Esas tahsilde (ortaokul) eğitim süresi altı yıldır Buradan mezun olanlara diploma veriliyor 8sınıfı okuyup ayrılana natamam orta diploması veriliyor

Esas tahsilde sınıflarda öğrenci sayısı azami 20 kişidir 40 kişiye ulaşan sınıflar ikiye bölünüp iki sınıf haline getirilmektedir Ancak kırsal kesimlerde bu kurala uymak zorunlu değildir Bölge eğitim müdürlüklerinin insiyatifine bırakılmıştır

Orta Tahsil (Lise

Azerbaycan Cumhuriyeti’nde orta tahsil 3 yıl süreli olup 1995 yılına kadar zorunlu eğitim kapsamından değildi 1995 yılından sonra zorunlu eğitim kapsamına alınmıştır Böylece Azerbaycan’da zorunlu eğitim süresi 11 yıla çıkarılmıştır Orta tahsilde bir sınıfta en az 15 en çok 29 öğrenci öngörülmektedir Sınıf mevcudu 30’a ulaştığı zaman, sınıf ikiye bölünüp yeni bir sınıf açılmaktadır

Üniversiteler kendi bünyelerinde liseler açabilmektedirler Bu liseler ihtisas liseleri diye anılmaktadır Bu liselerde belli bir dalda ihtisas eğitimine ağırlık verilmektedir Örneğin bir Pedagoji Üniversitesi kendi bünyesinde pedagoji ağırlıklı dersler veren bir lise açabilmektedir

Orta tahsili bitiren öğrencilere olgunluk diploması ile birlikde bir yüksek öğrenime devam etme hakkı da verilmektedir (Okutan 1995:98) Genel eğitim (11yıllık süre), kanunların belirlediği süre tamamlanmadan da bitirebilinir Başka bir değişle 11 yıllık eğitim süresi öğrencinin yeteneğine göre 9 yıl veya daha az bir sürede bitirilerek diploma alınabilir

Azerbaycan Cumhuriyeti eğitim sisteminde lise yaşını geçmiş çalışanların lise eğitimi alabilmesi için genel eğitim müesseselerinin bünyesinde akşam ve giyabi eğitim sınıfları açılabilmektedir Akşam sınıflarında öğrenciler derslere akşamları devam etmektedir Giyabi eğitimde ise yılın belli zamanlarında (okula devam etmeyen yetişkinler) öğrenciler sınavlara tabi tutularak başarılı olanlara lise diploması verilmektedir

Mesleki ve Teknik Eğitim

Mesleki ve teknik eğitime, zorunlu eğitimi bitiren sanata ilgisi olan kişiler, çeşitli üretim alanlarında meslek bilgisini arttırmak isteyenler veya mesleğini değiştirmek amacını güdenler başvurabilirler Vatandaşların çeşitli meslekler öğrenmesi, ihtisaslarının arttırması ve yeni bir ihtisas alanına geçmesi için meslek okullarına ilave olarak kurslar da organize edilebilir Farklı bölgelerde, o bölgenin özelliğine göre önem arz eden alanlarda meslek okulları ve meslek liseleri açılabilir Mesleki ve teknik eğitim kuruluşlarının gündüz ve akşam türleri mevcuttur

Azerbaycan Cumhuriyeti’nde iki tür meslek eğitimi veren kuruluşlar vardır Birisi meslek liseleri (Peşe lisesi) diğeri ise meslek okullarıdır (Peşe okulları) Meslek liseleri mesleki eğitimle birlikte lise eğitimi de vermektedir Bu okulu bitiren öğrencilere lise düzeyinde diploma verilmektedir Zorunlu eğitimi bitirdikten sonra meslek liselerine girilebildiği gibi, liseyi bitirinler için eğitim süresi daha kısa tutulan ve sadece meslek dersleri gösterilen mesleki eğitim verilmektedir

Meslek okullarında (Peşe okulu) herhangi bir meslek alanında öğretim yapılmakla birlikte lise diploması verilmez İsteyen herkes meslek okuluna kayıt yaptırıp öğrenim görebilir Bu okulu bitirenlere ustalık belgesi verilir

Bu tür okullarda unutulmaya yüz tutmuş geleneksel sanat dallarının yaşatılması için eğitim de verilmektedir Bu okullarda sınıf mevcudu 15 olarak belirlenmiştir Öğrenim yaşı 16-30 yaş arasıdır

Azerbaycan Cumhuriyeti’nde meslek eğitimi veren okulların sayısı 177’dir 10000’e yakın öğretmen görev yapmaktadır ve 62000 öğrencisi bulunmaktadır (Tika 1995)

Orta İhtisas Mektebleri (Meslek Yüksek Okulları)

Bu okullar teknikum ve kolej adıyla anılan lise üstü öğretim veren kurumlardır Orta düzeyde meslek elamanı yetiştirmeyi amaçlayan bu okullara orta tahsilden sonra gidilebildiği gibi liseden sonrada gidilebilmektedir Orta tahsilden sonra bu okullara gidenler 4 yıl süreli, liseyi bitirdikten sonra gidenler ise 2 yıl süreli eğitim görmektedirler Teknikum ve kolejler bağımsız okul olarak açılabildikleri gibi üniversitelere bağlı olarak bunların bünyesinde de açılabilmektedirler

Yükseköğretim
Yükseköğretim okulları (yükseköğretim kolejleri, enstitüler, konservatuarlar, akademiler, üniversiteler) yüksek ihtisas eğitim programlarını gerçekleştiren eğitim kuruluşlarıdır

Yükseköğretim kuruluşları uygun kadrolarının oluşmasına, maddi ve teknik imkanlarına, branşlarının özelliklerine göre bir kademeli, iki kademeli ve üç kademeli eğitim verirler Birinci kademeyi bitirenlere bakalavr (lisans) derecesi verilir Bakalavr derecesini almış başarılı kişiler sınavla ikinci kademe olan Magistratura (yüksek lisans) eğitimi alırlar Magistratura derecesi ve ünvanı alanlar yine sınavla üçüncü kademe olan Doktoratura (Doktora) eğitimine geçebilirler

Yükseköğretim kurumlarının amaçlarını şu şekilde belirlenmiştir

- Azerbaycan Cumhuriyeti’nin gereksinim duyduğu insangücünü yetiştirmek

- Bilimsel araştırmalar yapmak

- Bilimsel yayınları gerçekleştirmek

- Üniversite - sanayi işbirliği ile ülke kalkınmasına katkıda bulunmak

- Farklı hizmetlerde görev yapan insanların hizmet içinde yetiştirilmesine katkıda bulunmak

Azerbaycan’da yükseköğretim kurumları doğrudan tahsil nazırlığına (Eğitim Bakanlığına) bağlıdır Azerbaycan Tahsil kanunun 19 maddesine göre Ali mektepleri (üniversiteler) dünya standartlarına uygun olarak Eğitim Bakanlığınca onaylanmış öğretim programlarını bağımsız bir şekilde uygulayabilirler

Azerbaycan’da üniversiteye devam eden öğrenciler, üniversiteye belli bir miktar para ödemek zorundadır Bu miktarı üniversiteler kendileri belirlemektedir Yabancı uyruklu öğrencilerden bu para ABD doları olarak tahsil edilmektedir Öğrenci tarafından üniversiteye ödenen paranın % 10’u rektörlük fonuna, % 10’u Cumhurbaşkanlığına, % 20’si tahsil nazırlığına (eğitim bakanlığı), % 60’ı da kayıt yapılan üniversiteye aktarılmaktadır

Azerbaycan Cumhuriyeti’nde Ali mekteplerinde (üniversitelerde) eğitim, Ayan (gündüz) eğitim, akşam eğitimi ve gıyabi eğitimden oluşur Üniversiteler genellikle Bakü’de toplanmıştır Bakü Devlet Üniversitesi hariç, üniversiteler belli uzmanlık alanlarına göre kurularak ilgili olduğu uzmanlık alanın adı ile anılırlar (Okutan, 1995: 101)

Güzel Sanat Eğitimi

Azerbaycan eğitim sisteminin içinde ince sanat adı verilen güzel sanatlar eğitimi ayrı bir yer işgal etmektedir Güzel sanatlar eğitimi mecburi olmamak kaydıyla iptidai eğitimle birlikte başlamaktadır Öğrenci ilkokula giderken aynı zamanda isterse sanat eğitimi veren okullara da devam edebilmektedir Sanat eğitimi veren okullarda öğrencinin öğretmeni ile başbaşa çalışma imkanı bulunmaktadır Okulların fiziki yapısı ve donatımı her türlü çalışmanın gerçekleşmesine olanak sağlayacak özellikleri taşımaktadır Bu tür okullar 9 yıl eğitim vermektedir Yetenekli öğrenciler daha sonra bu okulların bir üst kademesi olan ve lise eğitimi yerine geçen okullarda eğitim alabilmektedir Ağırlıklı sanat eğitimi verilen bu tip okullardan (temayül mektebleri) mezun olan öğrenciler konservatuar veya güzel sanatlar üniversitelerine devam edebilmektedir

Azerbaycan Eğitim Sisteminin Yönetimi

Azerbaycan eğitim sistemi halen SSCB’nin izlerini taşımaktadır Eğitim yönetiminin sınırları tahsil kanunun üçüncü bölümünde çizilmiştir Eğitim yönetimi yerel yönetimlerin de etkin olduğu merkezi bir yönetim anlayışı ise sürdürülmektedir Eğitim yönetiminin yasal dayanakları tahsil kanunun 29 maddesinde şöyle belirtilmektedir

- Anayasa

- Tahsil kanunu (eğitim kanunu)

- Esasname (tüzük)

- Nizamname (yönetmelik)

- Uluslararası anlaşmalar

Anayasa ve tahsil kanunu yeni Cumhuriyet’le birlikte çıkarılarak milli mecliste kabul edilen metinlerdir Ülkedeki tüm eğitim kurumları bu metinlerle belirlenen amaçlar doğrultusunda faaliyet göstermek zorundadır Esasnameler çerçevesinde her okul kendi nizamnamesini hazırlayıp bölge eğitim müdürlüğünün onayını alarak eğitim bakanlığına bildirir

Azerbaycan Eğitim Bakanlığı

Azerbaycan Eğitim Bakanlığı, eğitim sisteminin yönetilmesinde merkezi bir rol oynayan bir organdır Eğitim alanında devlet politikasının oluşturulmasına katkıda bulunur Kanun taslakları, hazırlayarak milli meclise sunar ve kanunlaşmasını sağlar Çıkarılan kanunların uygulanmasını temin eder Eğitim sistemi içinde informasyonu sağlar Eğitimin dünya standartlarında olabilmesi için Eğitim Bakanlığı bünyesi içerisinde “Devlet Yüksek Ekspert Komisyonu” oluşturulur Bu komisyon eğitim bakanı kadar yetkilidir Eğitim alanında en yüksek ihtisaslı uzmanlardan oluşturulur (Tahsil kanunu madde 7, 31)

Azerbaycan Eğitim Bakanlığında çeşitli komisyonlar oluşturularak belirli zamanlarda uzmanlık kadrolarında çalışan kişilerin yeterliliklerini denetler

Azerbaycan Eğitim Bakanlığı eğitim planları, programları, ders kitabları, araç ve gereçleri, metodik materyallerin hazırlanması ve basılmasını organize eder, eğitim kurumlarına informasyon desteği vererek dünyadaki gelişmeleri kurumlara ulaştırır

Bölge Eğitim Müdürlükleri

Eğitim Bakanlığının bölge temsilcisidir Eğitim Bakanlığına bağlı olarak görev yapar Bakanlık, bölgelerde eğitim faaliyetlerini sürdürebilmek için bölge (il) eğitim müdürlükleri açar Bölge eğitim müdürlüklerinin görevleri; devletin eğitim politikasının illerde uygulamak ve eğitim kurumlarının tahsil kanununa uygun olarak çalışmalarını sağlamaktır Bölge eğitim müdürlükleri, bölgesel eğitim ihtiyaçları konusunda bakanlığa bilgi verir, öğretmenlerin yeterliliğini kontrol eder

Bölgesel Devlet İdare Organları

Devletin eğitim politikasının uygulanmasını sağlarlar bu organların görevleri şunlardır;

- Bölgenin bütçe hesabından hangi eğitim kurumuna ne kadar bütçe ayrılacağını tespit eder

- O bölgedeki eğitim kurumlarının bütçesinin toplanmasını ve hesaplanmasını yapar

- Bölge özelliğini, perspektiflerini (gelecekteki durumu) tespit edip eğitimin gelişmesi ve yönlendirilmesiyle ilgili tedbirler alır

- Eğitim görevlilerinin sosyal haklarını teminat altına alır

- Gönüllü bağışlardan oluşan paralarla bir eğitim fonu oluşturur

- Bölgedeki eğitim kuruluşlarının idari işlerini (yeni okul açımı, tamiratı, techizatı, düzenlenmesi, alım satımı vb) yürütür

- Yaşı küçük öksüz çocukların devlet güvencesi altında bakıma alınmasını sağlar

- Okullar arası koordinasyonu sağlar

- Gerektiğinde köyde yaşayan öğrencilerin okullarına ücretsiz taşınmasını sağlar

- Yeni okul açılması veya okul kapatılması için bakanlığa öneride bulunur

Bölgesel Devlet İdare Organları, okul ve eğitim müesseselerinin dahili yönetimine karışamazlar (Tahsil kanunu madde 33)

Eğitim Kurumlarının Özünü İdare Organları
Bu organlar “Konferans” ve “Şura” diye anılmaktadır Okul yönetiminde en yüksek organ konferanstır Konferans, okulda görev yapan öğretmenlerden, velilerden ve orta tahsilde öğrenim gören öğrencilerden seçilen kişilerden oluşur ve okul yönetimine çeşitli önerilerde bulunur Okullarda konferansın yanında bir de mektep şurası oluşturulur Mektep şuralarının görevleri; okullarda eğitim ve öğretim hizmetlerini geliştirerek daha etkin hale getirmektedir Mektep şurası öğretmenlerin meslekteki gelişmelerini sağlamak için pedagoji şurası oluşturur

Mektep şurası ve konferanslar okul, ilçe, bölge ve ülke çapında ayrı ayrı oluşturulurlar (Tahsil kanunu madde 34) Bu şuraların ve konferansların yanında bakanlık bünyesinde oluşturulan ve bütün bu mektep şuraları ve konferansların başı olan ayrıca bakana öneriler götürebilen Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Şurası vardır Bu şurada görevli olan kişiler görevlerine seçim yoluyla gelmektedirler

Okulların Özünü İdaresi

Okulların kendi kendilerini idare etmesinde serbesiyet tanınmıştır Okullar kendi kendilerini idare ederken Anayasa, tahsil kanunu esasname ve nizamnamelere bağlı kalarak şu görevleri yerine getirir;

- Kendi işlerini bağımsız olarak planlayabilmek

- Eğitim, terbiye, bilimsel araştırmalar, metodik ve mali işler, ekonomik ve ticari konularda kendi başlarına karar vermek (Şayet varsa okulun arazisinin ekimi, okul üretim yapabilme kapasitesinde ise dışarıya siparişle iş yapmak vb)

- Okul, devlet ve kurumların siparişlerini göz önünde bulundurarak öğrenci alımına karar vermek

- Bunun sonucunda kadro yetersiz kalırsa öğretmen ve eğitimci alımına karar vermek

- Diğer devletlerden öğrenci alımına karar vermek

- Mali , iaşe ve sağlık işlerini kontrol etmesi

Okul Yöneticileri

Okul yönetiminin özünde nizamname vardır Nizamnameler mektep şurası tarafından oluşturularak kabul edilir Bölge eğitim müdürlüğü ve eğitim bakanlığının onayı alındıktan sonra yürürlüğe girer Nizamnamesi bölge eğitim müdürlüğü ve Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanmamış bir okul hukuki sayılmaz

Okulları müdür, direktör, rektör veya başkan yönetir Okulu yöneten kişi o okulun nizamnamesi gereğince beş yıl süreli olarak mektep şurası tarafından seçilir Bir okul yöneticisi en fazla 2 defa üst üste seçilebilir Yetersiz bulunan okul yöneticisinin görevden alınması için mektep şurası bölge eğitim müdürlüğüne ve bakanlığa öneride bulunur

Askeri ve polis okullarının başkanları (yöneticileri) atama yoluyla göreve gelip, görevlerinden ayrılırlar

Eğitim Faaliyetine Katılanlar

Azerbaycan eğitim sisteminde eğitim faaliyetine katılanlar dört ana başlık altında toplanmıştır

1 Eğitilenler

Çocuklar, Öğrenciler, Şakirtler (öğretime yeni başlayanlar), Bakalavr (Üniversite öğrencileri), Kursaltlar (Kurs gören öğrenciler), Müdavimler (Mezuniyet aşamasına gelen öğrenciler), Stajerler (staj yapan öğrenciler), Ardinatörler (Araştırma görevlileri), Magistırlar (Yüksek Lisans Öğrencileri), Doktorantlar (Doktora Öğrenciler)

2 Eğitenler

Kreş bakıcıları, Terbiyeciler, Öğretmenler, Öğretim fonksiyonlu magistırlar, Psikologlar, Sosyologlar, Emek talimi ustaları, Metodistler, Bilimsel Araştırmacılar Mühendis ve teknik çalışanlar, Öğretim faaliyetine yardımcı olan görevliler Kütüphaneciler, Pedagojik yayınların çalışanları

3 Veliler veya onların vekilleri

4 Eğitim faaliyetine katılan kurum, teşkilat, şirket, cemiyet, dernek ve birliklerin temsilcileri

Öğretmenler


Azerbaycan’da öğretmenler Pedagoji Üniversitesinin çeşitli branşlarından mezun olarak göreve başlarlar Öğretmenler tek kaynaktan yetiştirilirler (Okutan, 1996: 103) Bir kişinin iptidai hariç (ilkokulu), herhangi bir okulda öğretmen olabilmesi için muhakkak pedagoji üniversitesinden mezun olması gerekir Okul öncesi ve iptidai (ilkokul) öğretmenleri zorunlu eğitimden sonra meslek lisesi eğitimi alarak göreve başlıyabilirler Bu öğretmenler üniversite mezunu değildir

Öğretmenler pedagoji üniversitesinden mezun olduktan sonra Eğitim Bakanlığı tarafından tayin ile atamaları yapılır Öğretmenlerin belli bir süre mecburi hizmet yapma zorunluluğu vardır mecburi hizmet süresi dolan öğretmen isterse ve gitmek istediği bölgede boş kadro varsa başka bir bölgeye tayin çıkartabilir Bakü’de çalışan bir öğretmen diğer bölgelerde çok kolay iş bulabildiği halde köy ve ilçelerde çalışan bir öğretmenin büyük bir kente gelip çalışması mümkündür fakat boş kadro bulması çok zordur

Öğretmenlerin her beş yılda bir dört aylık bir hizmetiçi eğitimden geçme zorunluluğu vardır Hizmetiçi eğitimler bölgesel devlet idare organlarınca düzenlenir Hizmetiçi eğitimler üniversitelerle işbirliği ile gerçekleştirilir

Aralıksız on sene öğretmenlik yapan bir kimse kanunlar gereği, isterse bir seneye kadar maaşını da alarak yaratıcılık iznine ayrılabilir Ailede bir öğretmen varsa o ailenin oturduğu evin kirası, elektrik, su, ısınma giderleri devlet tarafından ödenir Bir öğretmenin haftada gireceği ders saati 12 saatden fazla olamaz Bunu 8 saati maaş karşılığı 4 saati ise ücret karşılığı dersdir Bir öğretmenin görevinin özelliğinden dolayı sağlığı zarar görüyorsa maaşının % 15-20’sinden az olmamak kaydıyla ek ödenek verilir Öğretmenler toplu taşım araçlarından ücretsiz yararlanmaktadırlar

-----------------------------------

AZERBAYCDANDA BAZI ÜNİVERSİTELER


Azerbaycan'da Eğitim

Orta Asya ülkelerindeki üniversiteler, Türkiye'den gelecek öğrencilere kapılarını açtılar Üniversitelerin ücretleri ise diğer ülkelere göre daha ucuz ve avantajlı

ÖSS ile Türkiye'den herhangi bir üniversiteye giremeyecek olan öğrenciler üniversite hayallerini gerçekleştirmek için yurtdışına yöneldiler Öğrenciler için Orta Asya ülkelerindeki üniversiteler, hem eğitimi, hem de diğer ülkelere göre daha ucuz olması nedeni ile iyi bir alternatif

Orta Asya ülkelerindeki üniversitelere gitmek isteyen öğrencilerin yapacağı tek şey; YÖK'ün denklik birimini arayıp, gitmek istediği üniversitenin veya bölümün tanınıp tanınmadığını öğrenmek Bugüne kadar bu ülkelerde öğrenim gören öğrenciler çoğunlukla mağdur olduğu için öğrencilerin denklik konusunu mutlaka öğrenmeleri gerekiyor

İstanbul Valiliği Türk Dünyası Koordinatörlüğü'nde görevli Azerbaycan, Kırgızistan ve Türkmenistan eğitim temsilcileri bu ülkelerde üniversitelerin imkânlarını ve barınma sorunlarını nasıl çözebileceklerini anlattılar


Sosyal bölümlerde sorun yok

Bir öğrencinin Azerbaycan'da üniversite okuması için ÖSS'den 120 puanı aşması yeterli Mezun olunduğunda sosyal bölümler için denklik sorunu yok Tıp ve mühendislik fakülteleri mezunlarının da denkliği sınava girdikten sonra kabul ediliyor Bu iki bölümdekilerin denkliklerinin kabul edilmesi için görüşmeler de sürüyor

Azerbaycan'da öğrenciler bir yıl Azerice veya Rusça hazırlık görüyorlar Öğrenci için okul ücretleri ise Batı ve ABD üniversitelerinin yarısından bile az Azerbaycan'da hazırlık dönemi için 500 dolar ödenirken, diğer sınıflarda bölüme göre 700 ile bin 300 dolar arasında ücret ödeniyor Yalnız tıp fakülteleri için 2 bin dolar ödemek gerekiyor Öğrenciler barınma sorunu ise üniversitelerin yurtlarında kalarak çözebilecekleri gibi, kendileri de ev tutup kalabiliyorlar Azerbaycan'da tüm Orta Asya ülkelerinde olduğu gibi ev kiraları çok ucuz

Azerbaycan'daki bazı üniversiteler

Bakü Devlet Üniversitesi
Azerbaycan Devlet Medeniyet ve İnce Sanatlar Üniversitesi
Azerbaycan İnşaat Mühendisleri Üniversitesi
Azerbaycan Tıp Üniversitesi
Nahcivan Devlet Üniversitesi
Özel Çağ Eğitim Kurumları'na bağlı Kafkas Üniversitesi
Özel Garb Üniversitesi
Azerbaycan Teknik Üniversitesi


Azerbaycan Üniversiteleri Taban Puanlarına aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz
http://forumsinsi.net/egitim-ogretim...ku-azerbaycan/

Merhabalar Kolay gelsin Sizden ricam Azerbaycan ilkokul ve esas tahsil(ortaokul)'de gösterilen tarih, coğrafya, vatandaşlık yani sosyal Bilgiler dersinin ders programını nasıl bulabilirim? ( program içerisinde dersin amaçları, konusu, eğitim durumları ve değerlendirme olmalı) Şimdiden teşekkür ederim