Bilgisayar Bölümü Staj Defteri

LINUX’UN DOSYA SİSTEM YAPISI

Stajın ilk gününde Linux’un kullandığı dosya sistemi yapısı ile ilgili bilgi verilecektir
Dosya sistemi yapısı:
Linux dosya sistemi Unix deki gibi üç tür dosyadan oluşur dersek pek fazla bir kısıtlama yapmayız

Bunlar ;
1- Dizinler
2- Sıradan dosyalar
3- Özel dosyalar

Linux, kullandığı dosya sistem yapısı performansı artıcı bir yapıdadırLinux dizin yapısının gelişmesinde FSSTND ( file system standard ) grubunun çalışması küçümsenmeyecek kadar büyüktür

FSSTND grubundan ziyade Linux Standard Base (lsb) programcı kullanıcıları da bu dosya sistem yapısının belli bir standarda erişmesinde bayağı yardımcı olmuşlardır ve halen bu yönde çalışmaları devam etmektedir

Linux dosya sistemleri ve dizinleri paylaşılacak şekilde kullanılabilir Linux’ da dizinler hiyerarşik bir bir yapıdadırBu hiyerarşik yapı, aynen bir ağaca benzer En üst seviyede / kök(yada root) adı verilen dizin bulunur Diğer dizinler bu dizinin altına yerleştirilir Sistem açılırken öncelikle bu dizin kullanıma açılırKök dizinde sistem ilk açıldığı zaman disk kontrolü ve onarımı için gerekli çalıştırılabilir dosyalar bulunurEXT2 dosya sisteminde olan bu dizinlerin özellikleri ve ne iş yaptıklarını kısaca açıklamak gerekirse;

/ : Kök dizinidir
/usr: Kök dizininden sonra gelen ve sistemin önemli bir ağırlığını tutan disk bölümüdürKurulan yeni programlar yeterli alan olduğu sürece buraya yerleştirilir Bu dizin kurulum sırasında bir başka disk bölümü altına yerleştirilebilir
/root: Sistem yöneticisinin ev dizini burada bulunurNormalde kullanıcılar tarafından görülmez Sistem yöneticisi isterse bu dizini görünür hale getirebilir ama güvenlik açısından default olarak da Linux bu dizini göstermez
/home: Varsayılan olarak eklenen her kullanıcının dizini bu dizin içindedir ve tabii ki istenildiğinde bu dizin dışında başka dizin altında atılabilirAyrıca çoğu Linux sürümünde Ftp ve Web sunucuları kurulduğunda bu dizin default dizin olarak bu dizin altında görebilirsiniz
/lib: Sistem kütüphanelerinin büyük bir çoğunluğunun yerleştirildiği dizindir Windows’ta dll diye biten kütüphaneler Linux’ta so olarak tutulur Diğer so kütüphaneleri /usr/lib, /usr/local/lib, /usr/X11R6/lib dizinleri altında bulunurlar Bu dosyalar kesinlikle silinmemelidir
/tmp: Her kullanıcının dosyalarını geçici olarak yerleştirdiği dizindirSık sık temizlenmelidir
/bin: Sistem açılırken kullanılabilecek belli başlı dosyalar ve gerekli komutlar burada bulunur Root kullanıcısının başvuracağı ve normal kullanıcıların ihtiyaç duymayacağı komutlar ise /sbin yada /usr/sbin dizini altındadır
/boot: Linux açıldığında başvurduğu çekirdeğin(kernel) yerleştirildiği dizindir
/etc: Sistemde yer alan ayarlar ve yapılandırma dosyalarının büyük bir kısmı bu dizinde yer alır Başka bir deyişle sistem yapılandırma ayarlarının yapıldığı dizinÇalıştırılabilir dosyalar bu dizin altında olmamasına dikkat edilmelidir

ANAKART

TX, LX, BX, VX, ZX, EX98, HX gibi çeşitleri olan anakart bilgisayarın çalışması için mutlaka olması gereken bir donanımdır Bilgisayarın diğer donanımlarını üzerinde barındıran bir iskelet görevinin yanı sıra üzerindeki veri yolları sayesinde donanımların birbiri ile olan iletişimini sağlar Devre kartlarının üzerinde bulunmasını sağlayan slot adı verilen giriş yuvalarını üzerinde barındırır İlk sayfada belirttiğim donanımların bir çoğu bu slotlara yerleştirilir
Anakart çeşitleri ayrı özelliklere sahiptir Örneğin TX tipi bir anakart maksimum MMX işlemcileri desteklerken MMX ten sonra çıkan daha yeni işlemcileri desteklememektedir Bu processor’ları LX, BX, EX98 gibi anakartlar destekler Anakartta genelde ISA ve PCI olmak üzere iki tip veri yolu slot'u vardır ISA 16 bit elemanlar için hazırlanmış bir slottur Ses kartı, Radyo kartı, ethernet kartı gibi elemanlar için 16 bit düzeyindedir PCI 32 bit elemanlar için hazırlanmış bir slottur Ekran kartı, TV kartı, Fax modem ve yeni çıkan PCI ses kartları gibi donanımlar için hazırlanmış slotlardır
Ayrıca anakart üzerinde sabit disk, CD ROM, floppy (disket sürücüsü) gibi elemanlar için giriş portları bulunmaktadır IDE portları dediğimiz bu girişlerin her biri için iki adet harddisk bağlanabildiği gibi primary girişine harddisk, secondary girişine CD ROM bağlanabilir
Anakart üzerindeki slotlara monte edilen elemanların enerjileri kasadan alınarak anakart üzerinden sağlanmaktadır Anakart üzerinde genelde 2 adet ISA ve 3 adet PCI slot’u bulunmaktadır

Anakartın çalışmalarını düzenleyen yazılıma BIOS adı verilir Açılımı “basıc input output system” olan bu yazılım PC’nin içindeki bir ROM çipind bulunan mini program ve fonksiyonlardan oluşur BIOS PC’nin düşük seviyedeki bir sinir sistemi olarak da düşünebiliriz İçerisinde bulunan program ve fonksiyonlar işlemci ile diğer donanımlar arasındaki iletişimi sağlar Klavye girdilerini, PC’nin portlarından yapılan her türlü iletişimi, ekranda çıkan karakterleri kontrol eder Donanımla yazılım arasında olduğundan “ firmware” olarak bilinir Günümüzdeki BIOS’lar PNP yani tak ve kullan özelliğini destekler niteliktedir

İŞLEMCİ

Bilgisayarın beyni olarak adlandırabileceğimiz işlemciler 32 bit olarak çalışır K6, K7, 486,586,PENTİUM,MMX,CELERON,P II VE P III bilinen popüler işlemcilerdir Kişisel bilgisayarlarda ve ağlarda kullanılan bu işlemciler kişilerin istek ve imkanlarına göre kullanılır
MMX işlemciler 166 ile 266 MHz aralığında değerleri vardır P II’lerin 266 ile 450 MHz aralığında çalışan işlemcileri mevcuttur Yeni çıkan P III işlemcilerin 450, 500 ve 550 MHz’leri piyasada bulunabilir Celeron işlemciler ise 266 ile 450 MHz arasında değer alır Celeron işlemcilerin ön belleği sınırlı olup 128 Kbyte tır Ancak bu işlemcileri çarpan arttırma yolu ile frekansını artırabilme özelliği ve esnekliği vardır
Bilgisayarın çalışması için işlemci şarttır Klavyeden girilen bilgilerin yorumlanmasını işlemci yapar
Bir işlemcinin değiştirilmesi esnasında şu kurallara uymak gerekir
1 Önce işlemcinin üzerindeki fanın kablo bağlantıları sökülür
2 Sonra fan dikkatli bir biçimde sökülür
3 En son olarak işlemci dik bir biçimde yuvasından çıkartılır
İşlemci takılarak ta aynı şeyler uygulanmalıdır

SABİT DİSK (HARDDİSK)

Bilgisayarın yardımcı beleği olarak ta bilinen harddisk, bilgilerimizin depo edildiği yüksek kapasitede bilgi yazabilip programların çalışmasını sağlayan bir ortamdır Şu anda piyasada 50 Gbyte a kadar kapasitesi bulunan harddiskler vardır Bilgisayarın ana kartındaki primary veya secondary slotlarında master veya slave olarak takılabilir

HARDİSKİN YAPISI

Harddisk’in içinde milyarlarca metalden yapılmış diskler vardır Balık puluna benzeyen bu metallerin bir mıknatıs görevi vardır Yön değiştirme olayı ile değerler alırlar 1 ve 0 mantığı ile verilen değerler bilgiyi oluşturur Her disk için iki adet okuma kafası mevcuttur Harddisk sektör, silindir ve Cluster’lerden oluşur Her diskin üzerinde format esnasında sektör ve tracklar oluşur Bunlardan 0 Sektör ve tracktan itibaren boot ve partition bilgileri saklanır Fat 16 ve Fat 32 yerleşim şekilleri vardır Her sektörün fat 16 da ilk 16 byte’i fat için ayrılır Burada dosyanın, kalan kısmının hangi sektörlerde yerleştiğini içeren bilgiler bulunur Fat 32 de ise bu 16 bytelık kısın 32 byte’a çıkartılır Fat 16 da Clusterler 2 birim ise Fat 32 de 1 birime indirilir Böylelikle dosya verilerinde arda kalan kısın daha az olacaktır

DMA ( DİREKT MEMORY ACCES)

Doğrudan bellek erişimini destekleyen harddiskler tercih sebebi olmalıdır Çünkü veri iletimi daha hızlı olmaktadır Bunun sebebi bir bilginin işlemciye uğramadan direkt olarak memory’e yerleşmesi ve işlemcinin daha başka işlemleri yapmasına olanak sağlar Buda doğrudan sistemin işleyiş hızını etkiler

RAM

Bilgilerin geçici olarak depolandığı ve çalışmaya hazır tutulduğu bölümdür CPU işleyeceği komutları ram den alır ve işleme koyar Ramler çok hızlı ünitelerdir Statik ve dinamik olarak ikiye ayrılırlar Statik Ramlere bilgiler bir kez yazılır Tekrar bilgi yazılana kadar orada kalır Dinamik Ramler ise bilgiler bir kez yazıldıktan sonra belirli zaman aralıkları ile tazeleme sinyali gönderir Aksi takdirde bilgiler kendiliğinden silinecektir Bu açıdan dinamik ram fazla kullanışlı değildir Fakat statik Ramlere göre maliyeti daha düşüktür

Günümüz teknolojisinde bilgisayarlarda kullanılan Ramler çoğunlukla EDO ve SDRAM’lerdir EDO Ram’ler kullanım alanlarını gittikçe yitirmektedir
100 Mhz’e kadar RAM bulunur Bilgisayarın çalışması için mutlaka olması gereken bir birimdir RAM olmazsa bilgisayar açılmaz Bilgisayarın açılmaması gibi arızada ilk bakılması gereken üniteler Ram’lerdir
RAM slotlari 30 pin , 72 pin, 128 pin olmak üzere değişiklik gösterir 32 , 64 , 128, 256 Mbyte olarak tek yonga halinde kapasite farkı gösterirler
EDO Ram’ler 16 bitte çalışıyordu İki slota iki ayrı yonga takmak gibi bir dezavantajı vardı Tek slota takılan EDO RAM çalışmamaktaydı Çünkü 16 bitlik veri akışına izin veriyordu CPU’nun 32 bitlik istemine karşılık veremiyordu İki ayrı slota takılan RAM 16 + 16 , yani 32 bit olarak çalışırdı Şimdi çoğunlukla kullanılan SDRAM’ler 32 bit olarak tek slotta çalışabilmektedir
RAM bilgiyi işlemciden alır ve işlemciye gönderir Ancak DMA ve AGP teknolojilerinde harddiskten direkt bilgi alabilmekte ve AGP ile görüntüyü direkt ekran kartına gönderebilmektedir Bu da işlemciye başka işlem yapa bilmesi için boş zaman sağlar

CD ROM DRIVER

CD ROM driver, CD’nin okunması işlemini gerçekleştiren bir sürücüdür İçerisinde okuyucu başlık ve birkaç motordan ibaret elektronik bir cihazdır Doğrudan memory ile iletişim içerisindedir Memory alınan bilgiyi işlemciye iletir CD üzerinde bulunan bilginin alınması IDE kabloları ile yapılır 32 bitte çalışan CD ROM driver, harddisk ile paralel bağlanabilir Lazer led diyottan oluşan okuyucu kafa bilgiyi alır

CD ROM DRIVER TAKILIŞI VE INSTALL EDİLİŞİ

Önce CD ROM’u yerine vidaladıktan sonra bir IDE kablosunu CD ROM’a taktık Jumper’i slave durumuna getirdik Güç kablosunu taktık Secondary master olarak ayarladık CD ROM’un mekanik olarak çalışıp çalışmadığını denemek için kapağını açıp kapattık Daha sonra setuptan CD ROM’u tanıttık Auto dedektion ile CD ROM’u secondary master olarak tanıdı Kaydedip BIOS’ tan çıktık DOS ortamında bilgisayarı açtık Ancak bilgisayar CD ROM’u görmedi Driver disketi floppy’e koyarak installexe dosyasını çalıştırarak CD ROM’u tanıttık Mscdexexe dosyasını CD ROM için açılan driver’e kopyaladıktan sonra bilgisayarı reboot ettik Tekrar açtığımızda CD ROM’u d:\ olarak gördü

FAX-MODEM

Telefon hattı ile bilgisayarların haberleşme, bilgi alış verişini sağlayan çevre birimine modem denir ISA ve PCI slotlarına monte edilebilir nitelik taşır Ses sinyallerini dijital bilgiye çeviren çevre birimidir Modemler internal ve external olmak üzere ikiye ayrılır İnternal yani dahili modemler kasanın içerisindeki slota doğrudan monte edilirler External modemler ise kablo bağlantısı ile com2 port’una takılarak çalıştırılır
MODEM’İN TAKILMASI

Bugün 33,600k lık bir modem taktık Önce modemi ISA slotuna muntazam bir biçimde yerleştirdikten sonra montajını yaptık Sonra modemin üzerindeki iki girişten “line” olanına telefon hattını bağladık Sonra “phone” girişine telefon makinesini bağladık Bilgisayarı açtık ve windows başladı Modemi tanıtmak için denetim masasından yeni donanım ekle den modem ekley'i seçtik Driver disketten tanıtımı yaptık Sonra aygıt yöneticisinden modemi gördü Sonra internet browser olarak explorer 5,0 ‘ı kurduk Sonra bağlantıyı yaptık ve modem çalıştı

NOVELL NETWARE 312 NIN KURULUMU

Bize verilen bir novell işinde önce kabloların tanınması UTP telefon kablosu 6,8 ve renkli telefon kablosuna benzer Çift burgulu BNC kablo telefon kablosuna benzer koaksiyel kablodur AVA girişli kalın tip kablo UTP kabloları RJ45 konnektörlerini kullanır BNC tipi kablo T konnektörlerine bir jak bağlantısıyla bağlanır 50 Wluk sonlandırıcılardan (terminator) oluşur
Ethernetler: en çok 3 çıkışı olur AUL RJ45 girişi ve BNC tipi girişleri vardır Bunlar tek başlarına bir ethernette olabilirler Ancak genelde tercih edilen RJ45 ve BNC girişleridir Ethernetler üzerinde genelde iki led diyot vardır Bunlardan birisi aktive diğeri line ledleridir Yeşil ışık yandığında ağa bağlanmıştır Data alışverişinde aktive sarı led yanıp söner Bizden bir anan makine ve beş terminalli ağ kurulumu istendi
RJ45 Bağlantı Türü

Bunlar için gerekli UTP kablo, 9-12 V girişli hub, RJ45 konnektör, Netwatre 312 disketleri, RJ45 çıkışlı ethernet kartlarını sağladık
PAC kablolarını terminal ile hub arasına döşedik Bu kanallardan terminalle hub arasına geçirdik Kanalları kapattık Sıra ana makinenin hazırlanmasına geldi
Ana Makinenin Kurulumu

4,3 Gbyte’lık sabit diskimize DOS açılış disketiyle fdisk yaptık 100 Mbyte’ını DOS bölümü oluşturduk DOS bölümüne format çektik ve DOS 6,22 yükledik Novell’e ayırdığımız kısmı tamamladık Bilgisayarı reboot ettik Bilgisayar açıldığında Novell 3,12 install disketlerini sırasıyla taktık Install dedik Ekrana netware 3,12 kurulum menüsü geldi
“install new netware 3,12” yi seçtik Sonra karşımıza çıkan menüden “retain current disk partition” yi seçtik Sonra bizden server name istendi Server name’ “kaplan_net” yazdık “IPX number AA” yazarak enter’ladık

Sonra kurulum menüsünde system1 disketini istedi Sırasıyla disketler takılarak buradaki kurulum işlemi tamamlandı
Sonra Startupncf dosyasının yolu belirlendi Sonra autoexecbat dosyasına load serverexe ‘den yes seçeneği seçilerek işlem tamamlandı
Sonra system reboot edildi Bilgisayarı açtığımızda konsol ekranında ;
(kaplan_net:load idedisk ) yazıldı
IO adresi ve interap defauld değerleri seçildi Sonra load install yazıldı
(installations options) menüsü geldi Sonra disk option seçeneği seçildi
Daha sonra Partition tables seçildi Create network partition seçilerek volume option seçeneği seçilip enter tuşuna basılı halde insert tuşuna basılıp sys volümü oluşturuldu Sırasıyla diğer volümlerde oluşturulup mount edildi
(Copy system and public files) yazılarak enter edildi İstenilen disketler sırasıyla takılarak kurulum işlemine devam edildi Console ekranında ethernet kartı load edildi Load install yazılıp enter edildi Sonra install options menüsünden system options menüsünde autoexecncf dosyası oluşturuldu Down edilip exit ‘la çıkıldı DOS’a dönülüp ana makine kapatıldı
Windows 95 yüklü terminalde denetim masasında ağa girdik Ekle seçeneği seçildikten sonra istemciden Netware istemci seçilir Erişim denetiminde server name’ kaplan_net yazılır İlk sürücü ismi f:\ seçilir Protokoller tamamlandıktan sonra windows restart yapılır
Süpervisor’le windows 95 sistemine girilir Desktop’taki ağ komşularına girdik Sys volümüne girdik Sonra public bölümüne girdik Daha sonra syscom dosyasını çalıştırdık Çıkan menüde user information seçeneği seçilir Süpervisor ve goest kullanıcılarına ilaveten 5 terminale isimleri ve parolaları verilir Ağ kurulumu böylelikle tamamlanmış olur

EKRAN KARTI TAKILIŞI

Bu gün bir ekran kartının nasıl takılması gerektiğini ve kurulumunu yaptık Elimizdeki bir PCI slota olabilecek VGA kartını kasayı açarak uygun slota taktık S3 çipsetli 4 Mbyte ekran belleğine sahip olduğunu bildiğimiz bu ekran kartını taktıktan sonra makineyi açtık Windows standart grafik adapter olarak tanıdığı ekran bağdaştırıcısını düzgün bir biçimde yüklemek için denetim masasından sistem özelliklerine girdik Ekran bağdaştırıcısı bölümünden standart graphic adapter seçeneğine bir kez tıkladıktan sonra özellikler seçeneğine girdik Daha sonra sürücü seçeneğinden sürücüyü güncelleştir seçeneğinden girerek driver disketten sürücüyü yükledik Daha sonra windows bizden sistemi reboot etmemizi istedi ve reboot ettik Sistem tekrar açıldıktan sonra windows yeni donanım bulundu mesajı vererek yazılımları yükledi Tak ve kullan aygıt monitör bulunduktan sonra monitör yazılımıda yüklendikten sonra sistem kendi kendini reboot etti Sistem yeniden açıldığında ekran kartının özelliği olan 256 renk ve 640*480 ekran çözünürlüğünü sağladı Daha sonra görüntü özelliklerinden ayarlar seçeneğinden 640*480 ekran çözünürlüğünü 800*600 olarak değiştirdikten sonra renk kapasite sinide 256 renkten 16 bit renk’e getirdik ve uygula dedik İşlem başarılı oldu ve ekran kartı doğru çalıştı

SES KARTININ TAKILIŞI

SS çipsetli ve radio’lu ses kartı önce kasanın ISA slotuna taktık Daha sonra CD ROM’un compactdisk kablosunu ses kartına bağladık Bilgisayari açtıktan sonra denetim masasından yeni donanın ekle bölümünden ses,video araçları ekle seçeneği seçildikten sonra driver disketten ses kartını yükledik Daha sonra yine denetim masasından yeni donanım ekle seçeneği seçilerek ses, video seçeneğinden FM radio seçeneğini ekledik Sonra windows’u reboot ettikten sonra windows yeniden açıldıktan sonra FM RADİO'nun yazılımını yükledik Program doğru çalıştı Daha sonra ses kartının anten çıkışına anteni'de taktıktan sonra işlem tamamlandı

TV KARTI TAKILMASI

Bugün elimizdeki BT 878 çipsetli bir TV kartının takılması ve çalıştırılmasını gördük
TV kartı uygun PCI slotuna takıldı Sonra TV’nin ses çıkışı ses kartının girişini ara kablosu ile verildi Sonra bilgisayar başlatıldı Denetim masasından yeni donanım ekle seçilerek donanım driver diskten yüklendi Donanım tak ve kullan olduğu için bilgisayar kendi kendini kapatmadı Sonra TV kartının çalışmasını sağlayan yazılım program yüklendikten sonra gerekli olan ayarlar yapıldıktan sonra program çalıştırıldı TV kartı düzgün çalıştı TV nin çalışması için en son olarak antende takıldıktan sonra işlem tamamlandı Böylece TV kartı takılmış ve çalıştırılmış oldu

BİLGİSAYARIN UPGRADE EDİLMESİ

Bugün elimize gelen bir bilgisayarın upgrade yani yükseltme yapılmasına başladık Bize getirilen bilgisayarın özellikleri ;166 MMX işlemci, 32 Mbyte RAM, 2 Mbyte ekran kartı, 16 bit ses kartı, intel TX board, 2,1 Gbyte harddisk, 32 x CD ROM, ve mini tower kasa idi Bizden istenilen bu özeliklerin yerine;
Celeron 333 A işlemci, 48 x CD ROM, 43 Gbyte harddisk, 64 Mbyte RAM, 8 Mbyte AGP ekran kartı, BT 848 çipsetli TV kartı, 16 bit ses kartı, BX board, atx kasa ve 56 k modem idi
Önce bilgisayarın parçaları muntazam bir biçimde söküldü ISA ve PCI slotlarındaki ses kartı ve ekran kartı söküldü Sonra güç kabloları, harddisk, CD ROM driver, floppy, söküldü, en son ana kartında sökülmesi ile işleme sıfırdan başlayabiliriz Yeni gelen parçalardan asus marka BX çipsetli mainboard’a yerleştirdiğimiz işlemci muntazam bir biçimde yerine yerleştirdik Sonra soğutucu fanlar takıldı Anakart dikkatli bir biçimde 250 Watt lık kasaya monte edildi Güç kabloları ve power düğmesi bağlantıları yapıldı Klavye, com1 ve com2 giriş portları takıldı Daha sonra paralel port takıldıElimizde mevcut olan 32 Mbyte lık RAM 60 MHz ile çalıştığı için 100 MHz lik anakart ile uyuşmadı Bu yüzden yeni bir 64 Mbyte lık 100 MHz de çalışan ve tek bir slota takılan RAM’i düzgün bir biçimde yerine taktık Elemanlar tam olarak mevcut olmadığından RAM’in denenmesi sonraya kaldı
Daha sonra bizden istenilen 8 Mbyte ekran memory kapasiteli AGP ekran kartı muntazam bir biçimde AGP slotuna takıldı Sonra ekran çıkışını elimizdeki monitöre bağladık Klavyeyi de taktıktan sonra bu sistemin bir bilgisayar olduğunu söyleyebiliriz Şimdi deneme yamak için power düğmesinden bilgisayarı açtık RAM ilk defa sayım yaptıktan sonra bir sabit disk yada işletim sistemi olmadığı için bilgisayarın diğer işlemlerini tamamlamak için bilgisayarı kapattık