Doğanın Hilebazları

Sağ kalmak bazen yalan söylemek, çalmak veya olduğun yerde kaybolup gitmek demektir

Macbeth'e, koca bir orman ayaklanıp kalesinin üzerine yürümediği sürece hiçbir şeyden korkmamasını söylediklerinde, kanlı despotun yüreğine su serpilmişti Ne de olsa, "kim ormanı yürütebilir; ağaçlardan, toprağa bağlı köklerini sökmesini isteyebilir"di ki? Belli ki Macbeth, Panama'daki Barro Colorado Adası'na hiç gitmemişti Saat akşamın dokuzu Ortalık zifiri karanlık ama kafa lambamdan yansıyan ışığın yarattığı aydınlıkta bazı ağaçlar köklerinden kurtulmuş, ortalıkta öylece dolaşıyor gibiler On santimlik bir çırpı başımın üstünde vızıldayıp küt diye yakınlardaki bir dala iniyor Parlak yeşil bir yaprak, bir yığın kahverengi yaprak arasında eşeleniyor, ilginç bir şey bulamayınca başka bir yığına yöneliyor Göçebeleri daha yakından görmek için yaklaşıyorum Ne olduklarını çok iyi bilsem de ayrıntılar yine de büyüleyici Üstlendikleri rollerde "şaka gibi" denebilecek kadar gerçek görünmeleri de öyle Biraz önce "çırpı" olarak tanımladığım şey, bir çubuk böceği, Phasmatodea takımından muazzam bir örnek Dış görünüşü ağaç kabuğunun ikna edici bir kopyası Tüpsü gövdesi ve başı da sahte tomurcuklar ve yaprak izleriyle, yani bir dalın dala benzemesini sağlayan tüm o minik çıkıntı ve çentiklerle benek benek Gündüzleri bu böcekler çok az hareket ediyor Onları taklit ettikleri ağaçlık fondan ayırt etmek neredeyse imkânsız Amaç da bu zaten: Avlanmak için gözlerini kullanan keskin bakışlı yırtıcılara karşı görünmez olmak Ama akşam olduğunda, çubuk böcekleri ve yaprak çekirgeleri bitkisel uyuşukluklarını üzerlerinden atıyor ve beslenmeye koyuluyor Bu aşamada, onların eski çağlardan kalma hünerlerini, modern yapay ışıklar sayesinde izleyebiliyoruz Taklitçilik elbette ilgimizi çeker, ama aynı zamanda bazen bizi huzursuz eder Doğada taklitçilik de benzer şekilde bize sevimli ya da itici gelebilir Ama bu konudaki değerlendirmemiz ne olursa olsun, değişmez bir gerçek var: Hilebazlık işe yarıyor Ve doğal dünyada, her bir yaşam alanında, her bir duyuyu oyuna getiren hokkabazlar hüküm sürüyor Biyologlar yeryüzündeki taklitçi ordularını daha yeni yeni saymaya, hilebazların evrimsel ve genetik ayrıntılarının izini yeni yeni sürmeye başladı Kandırmacada bazen kamuflaj öne çıkar Ve kamuflaja bürünenin, peşine düşecek avcılar, kendisinin peşine düşeceği avlar, genelde de her ikisi tarafından fark edilmemesini sağlar Bazen de dalavereci, sahip olduğu ayrıntıların özellikle fark edilmesini ister Burada asıl amaç budur Örneğin fenerbalığı, başının üzerinde yer alan dikenlerden ilkinin ucunda, olta yemini andıran etli bir bölüme sahiptir Bu "yemi" titreştirmek için başını sallar ve böylece diğer balıkları tuzağına düşürür Leş orkideleriyse, ceset gibi görünüp ceset gibi kokan, büyük, morumsu çiçekler açarlar Buradaki amaç da, gelip çiçeklerine konsun, çiçek tozlarına bulansın ve belki de, bir garantisi olmasa da, üremesine yardımcı olabilsin diye leş sineklerini kendine çekmektir Taklit davranışının duyusal türü, taklitçinin hedef kitlesinin duyusal becerilerine göre değişkenlik gösterir Görsel taklitçilik ise, göz aldatmasını hedefleyen şeylerdir: Akarsu yataklarında çevrelerindeki taşlar kadar kaygan, yuvarlak ve cansız görünen nehir kurbağaları örneğin Ya da korktuğunda ön kısmını kaldırıp, somon renginde fosforlu bir yüz ve korkutucu bir çift yılan gözü ortaya çıkaran tırtıl Bu arada ses taklitçileri de var Örneğin yenilebilir bir kaplan güvesi türü, yarasaların nefret ettiği zehirli güvenin ultrasonik tıklamalarını taklit ederek onları kendinden uzak tutuyor Sri Lanka'nın raket kuyruklu büyük drongoları da, diğer kuşların çağrılarını taklit ediyor Böylece, farklı türlerin bir araya geldiği bir sürü oluşturuyor ve kendilerine daha güvenli ve verimli bir şekilde yiyecek arayabilecekleri bir ortam yaratmış oluyorlar

Fotoğraf : Christian Ziegler

Birbirlerine birkaç metre uzaklıkta bulunmuş olan üç yapraksı kurbağa, Panama'da orman zemininde neredeyse görünmüyor Hemen her şeyin, bir diğer şeyin yiyeceği olduğu tropiklerde sağ kalmak için, genelde avcıların bu tür hilelerle kandırılması gerekiyor Rhinella margaritifera

İlgiyi Başka Yöne Çek
Fotoğraf : Christian Ziegler

Çarkıfelek çiçeğine tünemiş flama ayaklı böceği hedefleyen bir kuş, titreşen kırmızı "flamalar" görebilir Bu, böceğin, avcının ısırığını yaşam merkezinden daha az önemli uzuvlarına çekme çabası Anisocelis flavolineata (böcek); Passiflora sp (çiçek)

Fotoğraf : Christian Ziegler

Parmak boyunda bir çekirge, liken kaplı ağaç kabuğu kılığında Panama'da bir ormanın derinliklerinde neredeyse fark edilmiyor Ama kamuflaj, sadece görüntüden ibaret değildir Kamufle olan, büründüğü rolü oynamalıdır da Bu gececi böcek, kendisini gizlemek için gündüz vakti hiç kıpırdamadan duruyor Acanthodis curvidens

Fotoğraf : Christian Ziegler

Malezya'da görüntülenen ve bir hayvandan çok bitkiyi andıran dişi bir yürüyen yaprak Kısa bir süre önce Almanya'da ortaya çıkarılan bir fosilden anlaşıldığına göre bu böcek grubu, son 47 milyon yıldır pek değişmemiş Yaprağa benzer binlerce türün en büyüğü olan Phyllium giganteum açıldığında boyu on santimi bulabilir

Ağaç Olmak
Fotoğraf : Christian Ziegler

Kahverengi noktalarına, çentikli kenarlarına kadar birebir yaprak kopyası olan dal bacaklı iki Mimetica çekirgesi, dikkat çekmeden dinlenip beslenebilir Ama yine de çevreye uymak için gösterdikleri bunca çaba bazen işe yaramaz Etli, protein açısından zengin ve zehirsiz bu çekirgeleri keskin bakışlı maymunlar, kuşlar, kertenkeleler, kurbağalar ve yılanlar, hevesle avlayıp yakalar Mimetica mortuifolia (üstte); Mimetica viridifolia

İkiyüzlü Ol
Fotoğraf : Christian Ziegler

Fazladan bir çift göz, sahte bile olsa, hedefini görerek seçen avcıların avladığı böcekler için bir artı olabiliyor "Testere burunlu bitki zıplayanı"nın ilk savunması, kamuflaj Cathedra serrata

İkiyüzlü Ol
Fotoğraf : Christian Ziegler

Ama bir kuş, kertenkele ya da başka bir avcının hedefi olması halinde, daha büyük bir hayvanın gözleriyle karıştırılabilecek kırmızı noktalarını ortaya çıkarıp düşmanını şaşırtabiliyor Cathedra serrata

İki yüzlü Ol
Fotoğraf : Christian Ziegler

Pennsylvania Üniversitesi'nden Daniel Janzen'in Kosta Rika'da keşfettiği bir kelebek türünün pupa evresinde de sahte bir yüz görünüyor Yaprak barınağından "bakan" göz noktaları, böcek avlamak amacıyla çevreyi inceleyen küçük kuşları caydırabilir Doğada yaygın bir hile olsa da, sahte gözler mükemmel bir yöntem değil Yakalanan hayvanların kötü tat veya zehirli salgı gibi ikincil savunmaları da olabilir "Bitki zıplayanı" daha enerjik bir yaklaşımla, hemen salıverilmesini sağlamak için iğneli yabanarıları gibi vızıldıyor Cephise nuspesez

Sahte Kimlik Edin
Fotoğraf : Christian Ziegler

Göz önünde gizlenen geniş başlı Hyalymenus larvası (baş aşağı duran), sokabilen, zehirleyebilen, dikenli, toplu hareket eden ve çok daha vahşi yaratıklar olan bitki özsuyuyla beslenen karıncalar gibi görünüp davranacak biçimde evrim geçirmiş Karıncalardan uzak durmayı öğrenen avcılar, taklitçiyi de es geçerler Ama bu riskli bir numara: Karıncalar, aralarındaki zararsız kopyacıyı keşfederlerse, saldırır Hyalymenus sp larvası (karınca taklitçisi); Ectatomma sp (karıncalar)

Düşmanını Şaşırt
Fotoğraf : Christian Ziegler

Gizleyici rengi ve yaprak damarını andıran biçimi, tropik Geometridae tırtılını korumaya yarıyorsa da, onun asıl başarısı, beslenme tarzı Biyolog Phyllis Coley, yaprakları, oymalı kenarları boyunca kemiren ve kenarlarını sağlı sollu dengede tutabilen tırtıl için, "bir avcıya yerini belli edebilecek hasarı gizliyor" diyor Bu, böylesine sıradan, minik bir tırtıl açısından "oldukça karmaşık bir iş" Geometridae

Düşmanını Şaşırt
Fotoğraf : Christian Ziegler

Sahte kısımları olan, zarifçe kılık değiştiren pek çok tırtıl, düşmanlarını şaşkına çevirir İpekböceği tırtılının, avcılar arka kısmını ısırsın diye üzerinde bir de sahte antenleri olan sahte bir kafası var B Planı: Bu hile işe yaramazsa, gerçek kafasındaki fazladan dikenler, saldırganın avını ısırmadan tükürmesini sağlayabilir Periphoba arcaei

Dikkat Çek
Fotoğraf : Christian Ziegler

Bir iplik kurdu asalağı için amaç kaçmak değil, yem olmak Asalak, bir karıncayı ele geçirince, konakçısının arka kısmını olgun bir meyve gibi kırmızı ve belirgin hale getirir Ekolog Steve Yanoviak, "Bunu gören bir kuş da kanıp yediğinde, bir ağız dolusu iplik kurdu yumurtası yutar," diyor Kuş dışkısıyla yumurtaların yayılmasını sağlar, karıncalar dışkıyı yer, döngü böylece sürüp gider Cephalotes atratus

Dikkat Çek
Fotoğraf : Christian Ziegler

Kurbağalarda göz alıcı renkler genelde zehrin işaretidir Ama Panama açıklarındaki adalarda yaşayan bir tür, tek bir renge bağlı kalmıyor Teksas Üniversitesi'nden Martine Maan, bunun beklenmedik bir şey olduğunu söylüyor: "Avcıların zehirle rengi kolayca bağdaştırmayı öğrenebilmesi için kurbağaların birbirlerine benzemelerini bekleriz" Ama devreye giren bir başka güç söz konusu Farklı adalardaki dişiler, farklı renkli eşleri tercih ettiği için, erkekler de büyük olasılıkla tek renkte birleşmek yerine farklı renklere bürünmüşler Ama zehir uyarısı hâlâ etkili gibi görünüyor Mann, çoğu avcı, canlı renklerdeki tüm kurbağalardan uzak duruyor olabilir, diyor; tehlike dolu bir dünya için öngörülü bir taktik Oophaga pumilio

Fotoğraf : Christian Ziegler

Canavar görünümlü sıska yüzüyle tanınan Deinopis örümceği Panama'da kurumuş bir palmiye yaprağı üstünde kamuflaj için büründüğü uzun, ince ve renkli biçimiyle gözden kayboluyor

Fotoğraf : Christian Ziegler

Yeşil kuzenlerinden ayrı bir ekolojik ortamda barınan Deroplatys trigonodera cinsi yaprak çöpü peygamberdevesi evrim sonucunda tropik orman zemininde çürümeye yüz tutan bir yaprak görünümünü kazanmış Bu sinsi böcek geceleyin avlanmaya uygun olan iri bileşik gözleriyle olduğu yerde oturup avını beklemede usta bir yırtıcıdır Görünmeyecek biçimde pusuda yatar ve hiç kuşkulanmadan yaklaşan avını bir anda ileriye atılan iğneli ön bacaklarıyla kapar

Fotoğraf : Christian Ziegler

Güneydoğu Asya'nın ölü yaprak taklitçisi böceklerinden olan Deroplatys angustatat, bir canlının görünmekten kaçınma yeteneği olan kripsisin işe yaramadığı durumlarda, bacaklarının ve ön kanatlarının alt kısmında birden çakan parlak renklerle ve göz benekleriyle düşmanlarını şaşkınlığa uğratabilir

Fotoğraf : Christian Ziegler

Gözler ve antenler yaprak böceği Phyllium giganteum'un başını pek ele vermez İlk botanikçiler yaprak böceklerinin taklit ettikleri yeşillikle aslında bütünleştikleri kanısındaydı Britanya Kraliyet Derneği üyelerinden Richard Bradley 1759'da şunu yazmıştı: "Böcek ağacın sıvılarıyla beslenir ve yaprak dökme mevsiminde, bedeninde kanat olarak şekillenmiş yapraklarla birlikte ağaçtan düşerek etrafta dolaşmaya başlar" Londra Doğa Tarihi Müzesi uzmanlarından Edward Baker bu betimlemenin "şimdi dönüp geriye bakıldığında gülünç görünebileceği" saptamasında bulunduktan sonra, "aslında bu türlerden çoğunun biyolojisi hakkında hâlâ çok az şey bildiğimizi" de ekliyor

Fotoğraf : Christian Ziegler

Malezya'nın Borneo Adası'nda saptanan bir hareketli dal parçası görünümündeki Lonchode jejunus'u gözlemek ikinci ve hatta bazen üçüncü bir bakışı gerektirebilir

Bunlarda kamufle olmuşlar

Yarım Saat'de Anadım Nerde Olduklarını