Havuz

HAVUZ a (ar fravz) Su biriktirmek, yüzmek ya da çevreyi güzelleştirmek için dibi ve yanları su geçirmeyecek biçimde yalıtılarak suyla doldurulan çukur yer

—Esk Havz-ı behişt, cennet havuzu

|| Havz-ı hayal, hayal havuzu

|| Havz-ı kev-ser, cennette bulunan bir havuz

|| Havz-ı mevt, suyundan içene her şeyi unutturduğuna inanılan havuz; ölüm havuzu

|| Havz-ı resul, kıyamet günü cennette bulunanların suyundan içeceğine inanılan havuz

|| Havz-ı sâbih, yüzer havuz

|| Havz-ı tersa, içinde şarabın mayalandığı yer
—Balıkç Dalyanın üçüncü bölmesi (Eşanl KURNA)

|| Akarsuyun kenarında bulunan, doğal olarak taşlar ya da kayalarla çevrilmiş küçük su birikintisi

—Bayınd Etrafı güvenlik seddeleriyle çevrili ve içinde tehlikeli ürünleri stoklama-ya yarayan haznelerin bulunduğu yer

—Camc Bir fırında, ateşe dayanıklı özel malzemeden yapılan ve hazırlama aşamasında cam banyosunu içeren bölüm

—Deniz yap Havuz kapağı, bir kuru havuzun düşey eksenli silindir biçiminde ya da düzlemsel bir kesondan oluşan kapama organı; keson, bazıları geçirimsiz, bazıları da denizle bağlantılı, yani gelgit etkisiyle yükselen bölmeler içerir (Bk ansikl böl)

|| Kanal havuz, bir limanın rıhtımlar ve şeddelerle sınırlanan ve yükleme -boşaltma işlemleri için gemilerin yanaşmasına elverişli olan bölümü (Bk ansikl böl)

|| Kuru havuz, içine, bakım ve onarımı yapılacak gemilerin çekildiği havuz (Bk ansikl böl)

—Denize Bir ticaret gemisinin güvertesi üzerinde yer alan üstyapıları ayıran boşluk

|| Eski gemilerde orta kasara ile kıç kasarası arasında kalan bölüm

|| Küçük teknelerin kıç tarafında bulunan ve yolcuların oturduğu oturaklarla çevrili bölüm
(Eşanl OTURMA MAHALLİ)

|| Bir geminin bakımının ve onarımının yapıldığı, her türlü donanıma sahip yapı (Gemilerin tonajına göre değişik havuzlar kullanılır: kuru havuz, yüzer havuz, raylı çekek yeri, karina ızgarası) || Gemi model havuzu, gemilerin ilerlemeye karşı dayanıklılık sorunlarını, gemilerin ve platformların soluğan üstündeki dinamik duruş sorunlarını küçültülmüş modeller üzerinde çözmeyi sağlayan donanım (Bk ansikl böl)|| Kuru havuza girmek, bir gemiden söz ederken, Onarım için kuru olarak havuzlanmak

|| Yüzer havuz, yatay bir metal bölge ile kenarları oluşturan düşey iki metal bölmeden inşa edilen ve geminin su altında kalan bölümünün açık havada kuru olarak bakımını ve onarımını yapmada kullanılan havuz (Bk ansikl böl)

—Deric Toprağa gömülü, silindir biçiminde büyük tekne; burada sepilemeyi tamamlamak için, su emdirilmiş sepi tabakalarının arasına deriler yığılır (Havuz, "ağır sepileme" denilen eski usul sepileme uygulamasında kullanılır "Ağır sepi-leme"de deriler havuzdan iki ya da üç tez geçer Derilerin havuzda her kalış süresi üç ayı bulur Hızlı sepileme yönteminde havuz yerine dolaplama fıçısında dolaplarına işlemi uygulanır) || Havuza yatırmak, derileri bir havuz içine yığmak

—El sant Yıkama havuzu, boyama ve kaynatma işleminden sonra, yazmaların içine atıldığı büyük havuz (Yazmalar, içinde temiz su bulunan bu havuzda yıkama işleminden geçer ve açık havada kurutulur)

—Esk gökbil Havz-ı maki, balık burcu

—Mad oc Arıtma havuzu, atık suları arıtmaya ya da atımdan önce işlemeye yarayan havuz

|| Çöktürme havuzu, cevher zenginleştirme fabrikasında atılacak kısırların çöktürülerek cevherin ayrılmasını sağlayan havuz

—Metalûrj Döküm havuzu, kalıbın üzerine, sınırlı bir bölgede sıvı metal basıncını artırmak için yerleştirilen kap

|| Yolluk havuz ya da havuz, dökümcülükte, kalıbın sıkılması sırasında kumu tutmak için kullanılan derece öğesi

—Nük müh Havuz tipi reaktör, kalbi birkaç metre derinlikte su içine daldırılmış olan nükleer reaktör (Bu su, hem yavaşlatıcı, hem soğutma suyu, hem de biyolojik koruma görevi görür)

|| Etkinsizleşme havuzu, radyoaktif maddelerin ve özellikle kullanılmış yakıtın depolandığı yer (Bu maddelerin etkinliği burada yavaş yavaş azalır Havuzu dolduran su hem personeli ışınımlara karşı koruyan bir ekran, hem de radyoaktiflikten doğmuş artık ısıyı almaya yarayan bir ortam oluşturur)

|| Reaktör havuzu, olağan sulu reaktörlerde, reaktör kabının üstünde yer alan ve özellikle reaktör çalıştığında ya da durduğunda, yakıt boşaltma ve yükleme İşlemleri yapılırken personelin biyolojik korunmasını sağlayan su dolu havuz

—Pastac Hamura katılacak çeşitli maddelerin içine konduğu, un kümesinin ortasına açılan çukur

—Seram Havuzda bekletme, kili dinlendirmek için havuza yerleştirme (Tuğla ya da kiremit üretiminde kullanılacak kil, bir süre havuzda bekletilir sonra işlenir)

—Spor Atlama havuzu, uzun atlama ya da üç adım atlamada atletin içine düştüğü kum dolu çukur

|| Çırpınma havuzu, küçük yaş gruplarının yüzme eğitiminde kullanılan (20x10 m boyutlarında 0,50 m derinliğinde) havuz

|| Kum havuzu, atletizmin uzun atlama ve üç adım uzun atlama dallarında kullanılan kum ile dolu havuz

|| Yüzme havuzu, değişik boyutlarda (üst düzeyde yarışmalar için uzunluğu 50 m ve minimum genişliği 21 m) havuz ve etrafındaki tesisler; yüzme için, zaman zaman da atlama (kule ve tramplen) ya da sutopu için kullanılır

—Su işler Suları işleme çalışmalarının bir bölümünün yapılmasını sağlayan yapı (arıtma, havalandırma havuzu)

|| Ortak havuz, su arıtma işlemlerinin tümünü yapmaya yarayan ve her bölümü özel bir işlevle donatılan yapı

|| Yağmur suyu toplama havuzu, bir yağmur suyu şebekesine derivasyon kanalı biçiminde yerleştirilen ve bu şebekenin yetirsiz kaldığı bölümündeki artık suyu toplayarak, işleme istasyonuna varış debisini düzenleyen yapı

—Su ür kült Su ürünlerinin yetiştirilmesi için topraktan, çimentodan yapılan büyük hacimde su çukuru

|| Büyümeleri için istiridyelerin bırakıldığı yapay havuz ya da çit (Eşanl İSTİRİDYELİK)

|| Kafesli ya da ağlı havuz, düşey yerleştirilmiş birçok kafes ya da ağın birleşmesinden oluşan havuz (Bu havuz, balıkları canlı canlı saklama olanağı verir)

|| Kafesli istiridye havuzu, ince dallar ya da çitlerle çevrili istiridye havuzu

—Tekst Suya daldırma yoluyla tekstil bitkileri saplarının çürütüldüğü yer (Durgun suda havuzlamada, hendek, kaynak, su birikintisi, gölcük ya da akarsu kenarında açılmış bir çukurdan [Asya'da, Afrika' da jüt ve kenaf için] ve "sıcak suda havuzlama'' denilen keten havuzlamada da sıcaklık denetimli sanayisel bir tekneden yararlanılır)

—ANSİKL Deniz yap Havuz kapağı Kapalı konumdayken keson, döşekteki girinti içine batırılır ve yan duvarlara dayanır Bu durumda keson hem kendi ağırlığının hem de suyun dış basıncının etkisiyle dayanakların sızdırmazlık parçalarına yaslanır ve böylece kuru havuzun suyu akıtılır Açmak için, kuru havuzun doldurulmasıyla su, iki yüz arasında eşit düzeye gelince keson yüzer duruma getirilir ve ardından yandaki bir oyuk içine çekilir Bu manevralar sırasında kimi bölmelerin pompalama yoluyla boşaltılması, kimilerinin de sıkıştırılmış hava gönderme yoluyla doldurulması gerekir Havuz kapakları metal bir iskelet biçiminde olabilir ya da son uygulamalarda görüldüğü gibi önge-rilmeli betonla gerçekleştirilir Örneğin, dedveytl 550 000 t olan gemiler için tasarlanmış Brest kuru havuzu (Fransa, uzunluk 420 m, genişlik 80 m), 85,40 m uzunluğunda, 17,50 m genişliğinde ve 18,35 m yüksekliğinde, öngerilmell betondan bir kapakla donatılmıştır ve bu kapak kendi kategorisi içinde dünyanın en önemli uygulamasıdır (1980'in ilk üç ayı)
• Kanal havuzlar, gelgit olayının görülmediği denizlerde bir giriş geçidiyle ön limana bağlanır: bunlar açık havuzlar'öır

Gelgit bulunan denizlerde ön limanla serbestçe birleşen ve düzeyi deniz düzeyiyle birlikte değişen gelgit havuzları ve bir eklüzle ön limana bağlanan ve düzeyi değişmeden hemen hemen yüksek deniz düzeyiyle aynı kalan yüzdürme havuzları ayırt edilir Eklüzün bir tek kapağı varsa, gemilerin hareketleri ancak büyük gelgit yaklaşırken gerçekleşebilir Eklüz iki kapakla ve odanın doldurulması ve boşaltılması için gerekli düzeneklerle donatılmışsa, gelgitin herhangi bir evresinde eklüze alma yoluyla hareketler mümkündür Kanal havuzların boyutları yanaşacak gemilerin boyutlarına ve trafik yoğunluğuna uyarlanmalı-dır Koşullar eiveriyorsa, kaldırma makinelerinin daha rahat kullanılmasına olanak veren uzun kanal havuzlar yapılması tavsiye edilir Genişlikse, yüklenen ya da boşaltılan iki gemi arasından üçüncü bir geminin geçmesine, aynı zamanda da, karşıt yönde yüzer vinçlerin ya da şalopaların bulunmasına olanak vermelidir

• Kuru havuz'un limandaki öteki havuzlarla bağlantısı devinimll bir kapama organıyla (genellikle havuz kapağı) donatılmış bir girişle sağlanır Bu kapama organı, yapının başını oluşturan kâglr duvarlara dayanır Havuzun pompalama yoluyla boşaltılmasından sonra gemi, önceden hazırlanmış omurga iskemleleri üzerine oturtulur ve havuzlama işlemi açık havada gerçekleştirilebilir Geminin yeniden yüzdürülmesi için, çoğunlukla yalnızca çekim kuvvetinden yararlanılır

Kuru havuzun boyuna kesiti eklüz odasının kesitine benzer ve bir döşekle birleştirilmiş iki yan duvar içerir Kuru havuz boş olduğunda, yukarıya doğru, döşeğin alt yüzüne etkiyen basınç kuvvetleri nedeniyle, döşeğin yapımında bazı özel önlemler alınmalıdır Bu amaçla çeşitli çözümler öngörülmüş ve uygulanmıştır: kendi ağırlığıyla bu basınca direnen kalın döşek, yan duvarlara gömülen ya da eklemlenen ince, betonarme ya da öngerllmeli döşek, zemine gömülen döşek ve son yıllarda uygulanan, temel zemininin sıvı akışıyla sürüklenmesini önleyen süzücü bir katman üzerine yerleştirilmiş az çok ge-çirimli bir döşek Doldurma ve boşaltma işlemleri kâgir duvarlara yerleştirilen bir kanal ağını ve yapının başına merkezkaç pompalar döşenmesini gerektirir 3-4 saatlik "normal" bir sürede havuzu kurutmak için, büyük havuzlarda pompalama gücü önem kazanır (Brest'in 3 no'lu kuru havuzunda, 20 m su altında toplam debisi 120 000 m3/sa olan 3 pompa) Döşekte birçok omurga iskemlesi bulunur (3-5) ve bunlar bakım ve onarımı yapılacak geminin biçimine göre kimi zaman uzaktan kumandayla ayarlanır Yan duvarlar üzerinde gidip gelen ve havuzun herhangi bir noktasına, genellikle 100 t'un üzerindeki yükleri 50 m mertebesinde bir acıklıöa aktarabilen vinçler, donanımı taMarsilya ve Brest (Fransa), Kavasaki (Japonya) kuru havuzları, en büyük petrol tankerlerinin (550 0001 dedveyl ve daha fazla) bakım ve onarımını yapabilecek büyüklüktedir

—Denize Gemi model havuzu Yakın bir geçmişe kadar gemi model havuzları, özellikle indirgenmiş modeller üzerinde gemi teknesi kalıplarının denenmesinde kullanılıyordu Petrol arama işlemlerinin gelişmesi, içinde düzenli biçimde soluğanların oluşturulduğu gemi model havuzlarının yapılmasına yol açtı; bu da, denizde petrol arama işlemlerinde kullanılan platformların bütün sorunlarını inceleme olanağı verdi: yedekte çekme, denize indirme, konumlandırma, demirleme





• Yüzer havuz Yüzer havuz, klasik duvarlı kuru havuza göre çok daha hızlı yapılır ve yapıldığı yerden kullanılacağı yere kadar yedekte çekilebilir Yatay bir ponton ile düşey doğrultuda iki yanal bölme içerir Bu ponton ve bölmeler balast tankı görevi gören birçok sızdırmaz bölmeye ayrılır Gemiyi havuza almak için vanalar açılır ve balast tanklarına su alınır; bu da yüzer havuzun suya gömülmesini sağlar Yüzer havuz sudan yükselene ve gemi kuru olarak havuzlanana kadar aynı balast tankları pompalarla boşaltılır Bu sırada gemi döşek denilen büyük takozlar üzerine oturur Donanımlar, kaldırma aygıtları ve havuzun suya batmasına ve yüze çıkmasına kumanda eden organlar yüzer havuzun yan duvarlarının üst bölümünde bulunan sızdırmaz bir kabindedir Havre özerk limanı için 1980'de Atlas okyanusu tersanelerinde inşa edilen 50 000 t'luk kaldırma gücüne sahip yüzer havuzun boyutları örnek olarak verilebilir: uzunluk 240 m, genişlik 64,6 m, en alt noktadan en üst noktaya kadar olan yükseklik 22,4 m
Pasifik savaşı sırasında, Amerikalılar ileri üslerinde bulunan yüzer havuzlardan geniş bir biçimde yararlandılar Atölyeler içeren, sökülebilir ve özdevinimli olan bu havuzların kimileri 50 000 t'luk bir kaldırma gücüne sahipti ve çok büyük gemilerin bakımında da kullanılabiliyordu Yüzer havuzlar günümüzde de büyük güce sahip donanmalarca kullanılır

Suyun birçok canlı için doğal yaşam çevresi olması ve yaşamın suda başladığı düşünüldüğünde, bilinen en eski çağlardan beri insanların suyla ilgilenmesi, yüzme ve banyo amaçlan ile suyla ilişkide olmaktan zevk alması ve bu davranışlarına ilişkin bir kültür oluşturmuş olmasına hayret edilmemelidir


Hintlilerin dini amaçla oluşturdukları su kültürünün MÖ 3000 yıllarına kadar uzandığı biliniyorsa da su ile ilgili yaşam biçimi kültürüne ilişkin en iyi korunmuş yapı örnekleri Ege uygarlıklarına aittir MÖ 1700-1400 arasında Kronos ve Phoitos saraylarında geliştirilmiş olan yüksek kalite standartları ve tasarım ölçütleri kaydedilmeye değerdir Romalılar toplu kullanılan yüzme havuzları ve banyoların yapımını büyük ustalıkla gerçekleştirmiştir

Roma imparatorluğunun ikiye ayrılmasından sonra önemini yitirmesine karşın doğu toplumlarında suyun rekreaktif amaçlarla kullanımı yüz yıllarca çeşitli biçimlerde süregelmiştir Özellikle Türk hamamı olarak adını duyuran bu yapılar özgün bir yapı biçiminin ve kültürün gelişmesinin öğeleri olmuşlardır

Rusya’da buhar banyoları ve bunu soğuk nehir ve gölde yüzmenin izlediği davranış, eski çağlardan beri popülerliğini korumuştur Çin ve Japonya’da toplu banyo ve yüzme yaşam kültürünün bir parçası olarak yer almaktadır


Avrupa’da Rönesans’tan 19 yüzyıla kadar bu yapılar bir gelişme gösterememiştir Avrupa’da 19 yüzyıl yüzme havuzları konusunda gelişmelerin yoğunlaştığı bir dönem olarak kabul edilmektedir Özellikle Doğuda ve Dünyanın çeşitli yerlerinde sömürgeler kurmuş olan ingilizler Japonya ve Hindistan’da yüzme havuzu ve toplu halk banyosu düşüncesini benimsemiş ve ülkelerine getirmişlerdir Böylelikle ingiltere ve Avrup’da yüzme havuzları hızla yayılmışlardır


1860′larda bu Amerika’ya da sıçramış ve az sayıda da olsa yapılmaya başlanmıştır Yakın ilişkili bir başka gelişmede yüzme havuzlarında suyun sterilizasyonu amacıyla ilk defa klor kullanımına başlanılmasıdır

1920-1930′lar Amerika’da en fazla yüzme havuzunun inşa edildiği yıllardır İkinci Dünya Savaşı ve onu takip eden yıllarda ekonomik çöküntüler nedeniyle doğal olarak yüzme havuzu yapımları durmuştur Durgunluk 1950′lerin ortalarına doğru hızla hareketlenme ve artışa dönmüştür Bunda inşaat teknikleri, filtrasyon ve diğer havuz tesisatlarındaki gelişmeler önemli rol oynamıştır


1950′lerden günümüze kadar olan zaman dilimi içerisinde de özellikle gelişmiş ülkeler başta olmak üzere pek çok ülkede yüzme havuzu yapımında sürekli bir artış gözlenmektedir Bu alan başlı başına bir endüstri ve büyük bir pazar oluşturmuştur
Rekreasyon, dinlenme, eğlence ve SPOR yüzme havuzlarının baş kullanım amaçları olarak görülmektedir Turizm sektöründe de yüzme havuzları turizm yapılarının bir parçası haline gelmiştir (Bugün Türkiye’de yüzme havuzlu otel sayısı 720′dir) Ayrıca yaşam standartlarının gelişmesi ve kısa tatillerde deniz kenarlarına ulaşım güçlüğü, dinlenme, eğlence, rekreasyon kullanımları yapılan yüzme havuzlarının sayısını artırmaktadır


Türkiye’de yüzme havuzu sektöründe, özellikle havuz yaptıranların ve kullanımından sorumlu olanların bilinçsiz olması ve ölçü olarak sadece maliyet unsurunun ele alınması ve bu konuda ne bir standart, ne de bir kontrol olmaması nedeniyle havuzların büyük bir kısmı sağlık açısından bir risk faktörü olmaktadır İnsan sağlığı bakımından çok önemli bir unsur olan havuz suyunun temizliği ve bir takım özellikleri uygun bir şekilde bir çok sorunlarla karşılaşılması kaçınılmazdır