Osmanlı'da Hukuk

Osmanli Devletinde hukuk iki temele dayaniyordu:
1)- Ser'î Hukuk, 2)- Örfî Hukuk
1)-SER'I HUKUK(Islam Hukuku=Fikih): Ser'i hukukun kaynaklarini Kur'an, Hadis, Icmâ ve Kiyas
olusturuyordu Ser'i hukuk sadece müslümanlara uygulanirdi Kamu hukuku disinda kalan davalarda
müslüman olmayanlar, kendi dinî kurumlarinda yargilanirlardi
2)-ÖRFI HUKUK: Türk gelenek ve göreneklerine göre düzenlenmis kuurallarla, ser'i hukukun esaslarina
aykiri olmamak kaydiyla padisahlarin buyruklarindan olusurdu Örfi hukukun esaslari KANUNNAME
adiyla bir araya getirilmistir
NOT: Bilinen ilk Osmanli Kanunnamesi Fatih Sultan Mehmet'in kanunnâmesidir(KANUNNAME-I ALI OSMAN)
Osmanli Devletinde Hukukun uygulanisi nasildi?
Osmanli Devletinde ser'i ve örfî bütün meseleler ser'î mahkemelerde çözümlenirdi Eyalet, sancak ve
kazalardaki mahkemelerde "hakim" olarak KADI bulunurduKadi'nin verdigi karardan süphe duyanlar üstmahkeme olarak Divan-i Hümayûna basvurabilirlerdiDaha küçük yönetim birimlerinde (nahiyelerde) kadiadina hüküm verenlere NAIB denirdi Mahkemelerde görülen davalar SERIYYE SICILLERI denilen defterlere kaydedilirdi
Osmanli Hukuk Düzeninde Meydana Gelen Degismeler:
a)-II Mahmut Döneminde degismeler:
1-Görevden alinan memurlarin mallarina el koyma usulüne (müsadere) son verildi
2-Memurlarin yargilanmasi, hükümet ile halk arasindaki davalarin görüsülmesi için Meclis-i
Vala-i Ahkam-i Adliye kuruldu 3- Ilk olarak Adalet Bakanligi(Nezareti Deavi) kuruldu
b)-Tanzimat döneminde (1839-1876)degismeler:
Hatirlanacagi gibi Tanzimat Fermaninda (3kasim 1839) Herkes kanun önünde esit olacak, bütün
herkesin can, mal ve namuslari güven altinda oldugu belirtilmisti Yine Islahat fermani(1856)
azinliklara yeni haklar veriyordu
Bu dönemde hukuk alaninda önemli gelismeler yasandi:
1)- 1840'da Ceza Kanunu(kismen Fransizcadan tercüme) 1850'de Ticaret Kanunu, 1863'de de Deniz
ve ticaret kanunu çikarildi 1868'de Surayi Devlet(DANISTAY) kuruldu
2)- Bu kanunlarin yanisira Tanzimatla birlikte KARMA mahkemeler kuruldu Karma mahkemelerdeki
hakimlerin yarisi yabanci yarisi Osmanli idi
AÇIKLAMA: Yabancilarin Türk mahkemelerinde yargiç olarak yer almasi devletin egemenlik haklariyla
uyusmamaktadir
3)- Tanzimat döneminde "Insan haklari ve vicdan hürriyeti" bakimindan önemli gelismeler oldu
Zenci esirligi yasaklandi ve mezhep degistirmeyi yasaklayan kanun kaldirildi
4)- 1870'de AHMET CEVDET PASA baskanliginda bir kurul on yil kadar çalisarak MECELLE'yi
hazirladi Mecelle medeni kanun niteligindeydi
c)-Mesrutiyet Döneminde Meydana gelen degismeler:
1876'da ilan edilen Kanuni Esasi Osmanli Devletin'de anayasa hukukunun baslangicidir