Amerika Birleşik Devletleri

Amerika Birleşik Devletleri

United States of America Amerika Birleşik Devletleri
[[ ABD |]] Slogan: In God We Trust (İnandığımız Tanrımızdır)
E pluribus unum (Çoktan Tek) Marş: The Star-Spangled Banner


Başkent Washington, DC En kalabalık kent New York Resmi diller İngilizce(de facto) Bölgesel diller İspanyolca, Fransızca Etnik gruplar (sırasıyla) WASP'lar(İngilizler),Fransızlar,AlmanlarSiyah Irk, Hispanik, İtalyanlar ve diğer hepsi Yönetim - Başkan Barack Hussein Obama - İlan 4 Temmuz 1776 - Tanınma 3 Eylül 1783 Yüz ölçümü - 9,826,630UNIQ627eb27568e5898e-ref-00000000-QINU km² (43)
3794066 sq mi - Yoğunluk 31/km² (180)
80,3/sq mi GSYİH (SAGP) 2008 tahmini - Toplam 14334 trilyon$[2] (1) - Kişi başına 47,025$[2] (6) GSYİH (simgesel) 2008 tahmini - Toplam 14334 trilyon$[2] - Per capita 47,025$[2] (17) Gini (2007) 463[3] Para birimi Dolar ($) Zaman dilimi (UTC-5, -10) Internet TLD us, gov, mil, edu Telefon kodu +1



Manhattan, New York


Amerika Birleşik Devletleri, (İngilizce: United States of America), Birleşik Devletler (United States), ABD (USA) ya da AmerikaAmerica) olarak da bilinir, elli tane eyalet ve bir tane federal bölgedenfederal anayasal cumhuriyettir Ülkenin çoğu (48 tane eyaleti olan Kıta ABD'si ve ülkenin federal bölgesi olan Vaşington, DC), Kuzey Amerika'nın ortasında, Büyük Okyanus ve Atlas Okyanus'un arasında bulunmaktadır Kuzeyinde Kanada, güneyinde ise Meksika ile sınır paylaşmaktadır Alaska eyaleti, kıtanın kuzeybatısında bulunarak doğusunda Kanada ve batısında Bering Boğazı'nın öbür tarafında bulunan Rusya'nın arasında bulunmaktadır Hawaii eyaleti, Büyük Okyanus'un ortasında bulunan bir takımadadır Ayrıca Karayipler ve Büyük Okyanus'unda bulunan birçok denizaşırı toprağı var Resmi kuruluş tarihi 4 Temmuz 1776'dır ( oluşan bir
Doğuda Atlas Okyanusu'ndan batıda Büyük Okyanus'a kadar 4500 km genişliğindedir[4] Alaska ve Hawaii'yi de içine alan Amerika Birleşik Devletleri'nin 9 milyon kilometrekareden fazla yüzölçümü vardır Hawaii ise, Büyük Okyanus'ta olup, kıta üzerindeki Amerika Birleşik Devletleri'nden 3200 kilometre uzaklıktadır Alaska 50 eyaletin içinde yüzölçümü en fazla olanıdır Ülkenin güney tarafında bulunan Teksas bu bakımdan ikinci sırada gelmektedir

Tarihi

Amerika Kıtası'nın 1492'de Avrupalılarca keşfinden sonra İspanyollar, Portekizliler, Fransızlar ve İngilizler, buradaki yerli halkların aleyhine toprak sahibi oldular İngilizler, Amerika'daki topraklarını genişlettikten sonra İngiltere başta olmak üzere çeşitli ülkelerden göçmenler alıp buralara yerleştirerek koloniler kurdular 18 yüzyıl ortalarında, bu kolonilerin sayısı 13'e yükseldi ve bu Onüç Koloni, Amerika Birleşik Devletleri'nin temelini oluşturdu

Amerika Kıtası insanlar için yeni olanaklar ve yeni bir hayat sağladı Daha sonra bu koloni sistemi sömürgecilik politikasına dönüştü İngiliz kolonileri Birleşik Krallık'a endüstri konusunda hizmet ediyordu, İngilizler kolonilerden vergi alıyordu[6] Koloniler zaman içinde İngiliz devletinden farklı bir kimlik geliştirmeye başladı Nüfus hızla büyüyor, tarıma dayalı ekonomi gelişiyor, iş adamları ticari ataklarda bulunuyordu Dinsel yapıda da farklılık vardı Avrupadan gelenler tutucu bir protestanlık geliştirmişti

Yönetimleri de İngilizlerden farklıydı Kolonilerin her birinde (Pensilvanya dışında)[7],iki yasama meclisi bulunuyordu Kolonileri temsil eden alt meclisin üyeleri mal sahipleri tarafından seçiliyor, Krallığı temsil eden üst meclis üyeleri ise İngiliz Kralı'nın tarafından tayin ediliyordu Kolonilerde yaşayanlar aynı zamanda mahkemeler kurmuştu ve İngiltere hukuk sistemini uyguluyordu

1756-1763 yılları arasında İngiltere'nin Avusturya, Fransa ve RusyaYedi Yıl Savaşları), İngiliz maliyesi üzerinde ciddi bir yük oluşturmuştuİngiltere mali yükünü gidermek amacıyla yeni vergiler koyması, Amerika'daki kolonilerin tepkisiyle karşılaştı[8] Koloniler yüksek vergiler ödeyip, karşılığında hiç bir şey alamamaktan rahatsızlardı Tütün ihracatına gelen ek vergiyle koloniler, 18 yüzyıl ortalarından beri kazanmaya hazır oldukları bağımsızlık mücadelesini hayata geçirdiler Savaşın başlarında George Washington, Thomas Jefferson tarafından kaleme alınan ve özgürlük isteklerini dile getiren Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi'ni yayınladı ittifakıyla yaptığı savaşlar (
Altı yıl süren savaş sonunda, George Washington komutasındaki koloni güçleri tarafından yenilgiye uğratılan İngiltere geri çekilmiş ve 1783 yılında 13 koloninin bağımsızlığını kabul etmiştir Bağımsızlıklarını ilan eden koloniler, içişlerinde serbest eyaletlerden oluşan Amerika Birleşik Devletleri'ni kurdular (1787) 1789'da Anayasanın tamamlanıp onaylanmasıyla yeni bir ulus ve Amerikan üst kimliği doğdu Amerikan bayrağındaki 50 yıldız, 50 eyaletleri simgelemektedir
Amerika Birleşik Devletleri, ülkeyi anayasayla yöneten bir Başkanın seçimle iş başına geldiği ilk modern demokratik cumhuriyettir Bu manada Fransız devriminin de öncüsü olmuşturBu sistem 18 yüzyıl dünyasında eşitlik, insan halkları, adil yargılama ve kuvvetler ayrılığı gibi kavramların gündeme gelmesini sağlamıştır





ABD'nin genişlemesi


ABD doğal kaynaklarının zenginliği, genç ve dinamik bir insan gücüne sahip olması nedeniyle 19 yüzyıl boyunca hızla sanayileşti Ancak 1861-1865Amerikan İç Savaşı ülkeyi parçalanma tehditi altına soktu Savaş kuzeydeki eyaletlerin başarısıyla sonuçlandı ve ABD tekrar hızlı bir gelişme dönemine girdi 20 yüzyıl başlarında çıkan I Dünya Savaşı'nın İtilaf Devletleri tarafından kazanılmasında önemli bir rol oynadı II Dünya Savaşı'nda da Almanya, İtalya ve Japonya'ya karşı büyük bir başarı kazanan ABD artık bir süpergüç haline gelmişti yılları arasında çıkan
Bu iki dünya savaşından sonra dünya ülkeleri iki kutuba ayrıldılar Soğuk Savaş adıyla anılan bu dönemde ABD NATO örgütü çatısı altında Batı Bloğunun liderliğini üstlenirken, Sovyetler Birliği Doğu Bloğunun (Varşova Paktı) lideri durumundaydı Soğuk Savaş yılları boyunca ABD başta Kore Savaşı ve Vietnam Savaşı olmak üzere birçok savaşlara katıldı 1989 yılında Berlin Duvarı'nın yıkılışı ardında Soğuk Savaş sona erdi 1990 yılında Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesi üzerine çıkan I Körfez Savaşı'nda ABD Irak ordusunu yendi ABD 1994 yılında NATO ülkelerinin yardımıyla Bosna Savaşı'na müdahele etti 2001 yılında New York ve Washington, DC gibi büyük ABD kentleri 11 Eylül 2001 Saldırılarına sahne oldu Bu saldırılara yanıt olarak ABD 2001 yılında Afganistan Savaşı ve 2003 yılında da Irak Savaşı'nı başlattı Bu savaşlar halen tam olarak sonuçsuz bir şekilde devam etmesine rağmen her iki devletinde başkentleri savaşın ilk zamanlarında düşmüş, iki ülke rejimleri fes edilmiş ve ülkelere demokrasi getirilmiştir

İklim

Amerika Birleşik Devletleri'nde çok değişik iklimler görülür Doğu ve batı kıyılarındaki sıradağlar, okyanusların iç kısımların iklimine tesir etmesini önlediklerinden, bu kıyı şeritleri hariç bütün ülkede karasal iklim hakimdir
Orta kısımlar çok yüksek olduğundan, mevsimler arasında pek fazla sıcaklık farkı yoktur Yaz mevsiminde orta bölgelere alçak basınç hakim olmasına rağmen, okyanustan gelen nemli hava Appalachianlar tarafından engellenmediği için orta bölgeler yaz mevsiminde bol bol yağış alırlar Batı taraflarında ise yağış daha azdır
Atlantik Okyanusu'na kıyı olan şeridin güney kısmı nisbeten yağışlı ve ılıman olmasına rağmen, kuzeyi daha serin olup kışları pek şiddetli geçer
Meksika körfezine bakan güney kısım açık ve düz olduğundan bu kısımlarda tropikal iklim hakimdir Burada yazlar sıcak, kışlar ise ılımandır Her mevsimde bol yağış görülür Alaska kıyı şeridi, denizden etkilenen bir iklime sahip olmasına rağmen, iç kısımlarında çok şiddetli soğuklar görülür

Yönetim biçimi

Amerika Birleşik Devletleri 50 eyaletten meydana gelen bir federal birliktir Ulusal hükümetin merkezi, District of Colombia'dır Anayasa, ulusal hükümetin bünyesinin ana hatlarını tesbit eder Yetkileri ile faaliyetlerini belirtir Kendine has anayasa ve yetkilere sahip olan her eyalet de öteki işlerden sorumludur Her eyalet; yönetim bakımından şehir, kasaba, nahiye ve köylere ayrılmıştır Her eyaletin seçimle gelmiş kendi valileri vardır

Hükümet

Amerika'da hükümet, halk hükümetidir; halk tarafından kurulur Kongre üyeleri, başkan, eyalet yetkilileri, kasaba ve şehirleri yönetenler halk tarafından seçilir Hakimler de, doğrudan doğruya halk tarafından seçilir veya seçilmiş yetkililer tarafından tayin edilir Kamu görevlileri, görevlerini iyi yapmadıkları veya kanunları ciddi bir şekilde ihlal ettiklerinde görevden uzaklaştırılabilirler
Anayasa, kişilerin hak ve hürriyetlerini teminat altına almaktadır Bu hak ve hürriyetler, 1791 de anayasaya eklenen ve İnsan Hakları Beyannamesi adı verilen ilk on değişiklikte belirtilmektedir
Anayasa, hükümetin yetkilerini üçe ayırmıştır: Başında başkan olan yürütme, Senato ve Temsilciler Meclisi olmak üzere kongrenin her iki kanadını ihtiva eden yasama ve başta yüksek mahkeme olmak üzere yargı Anayasa, her birinin yetkisini sınırlamakta ve birinin gereğinden fazla yetki sahibi olmasını engellemektedir
Eyalet hükümetlerinde de, sistem, federal hükümet sisteminin hemen hemen aynısıdırGenelde ülke yönetiminde hep Cumhuriyetçiler üstündür1993-2001 yılları arasında Demokratlar hem Temsilciler meclisinde hem de Beyaz Sarayda üstünlük kurdular2001 ve 2004 seçimlerinde kazanan cumhuriyetçiler oldu 2004 Senato Yenileme Seçimlerinde sonuçlar şöyleydi; Cumhuriyetçiler: 232,Demokratlar: 202,Bağımsız: 1 2006 Seçimlerinde ise çoğunluk Demokratlardaydı; Demokratlarlar: 232,Cumhuriyetçiler: 202 TMeclisi başkanlığına Demokrat Nancy Pelosi Seçildi
Her eyalette yürütme kuvvetinin başında bir vali vardır Eyalet hükümetleri düzeni koruma, çocuk ve gençlerin eğitimi, yol inşaatı gibi işlere bakar Federal hükümet, milli ve milletlerarası ve birden fazla eyaleti ilgilendiren meselelerle uğraşır Vatandaşların günlük hayatını etkileyen kanunlar, şehir ve kasabalardaki polis teşkilatı tarafından uygulanır FBI diye bilinen Federal Soruşturma Bürosu; eyalet sınırlarını geçen suçluları, federal kanunlara aykırı hareket edenleri araştırır ve takib eder
Federal hükümet: Amerika Birleşik Devletleri Başkanı, genel seçimle dört yıllık bir süre için seçilir Seçilen Başkan, sürenin sonunda bir devre daha seçilebilir Başkanın Amerika da doğmuş ve yaşının en az otuz beş olması gerekir Yılda 200000 dolar üzerinde maaş ve ilaveten masrafları için de 50000 dolar alır; fakat bunların toplamı üzerinden gelir vergisi öder Ayrıca seyahat ve misafir ağırlama masrafı olarak vergiye tabi olmayan 100000 dolar alır
Başkan, Kongre tarafından onaylanmış bir kanun tasarısını veto eder veya bunu imzalamayı reddederse; Kongre nin her iki kanadı tarafından üçte iki oyla alınan bir karar bu vetoyu hükümsüz kılar ve tasarı kanunlaşır Başkan; federal hakimleri, büyükelçileri, yüzlerce hükümet yetkilisini tayin eder Başkanın ölümü, istifa etmesi veya kalıcı olarak sakatlanması halinde görevi seçime kadar başkan yardımcısı yürütür
Birleşik Amerika Anayasası uyarınca, görev süresi tamamlanmamış bir Başkan, ancak görevi kötüye kullandığı iddiasının, yeterli delile dayanılarak, Temsilciler Meclisinde üyelerin üçte iki çoğunluğunun tasdik etmesi ile görevden alınabilir Bugüne kadar yalnız bir Amerikan Başkanı görevi kötüye kullanmakla suçlanmıştır O da 1868 de muhakeme edilerek beraat eden Andrew Jackson dır Ancak 1974 te Başkan Richard Nixon dahil, yüksek makamda birçok yetkilinin karıştığı seçim kampanyasında kanundışı para toplama olayı mahkemeye intikal etti Watergate olarak adlandırılan bu olayda Nixon, mahkemeye çıkmadan istifa etti ve yerine Gerard Ford geçti
Yasama kolu olan Kongre; Senato ve Temsilciler Meclisi'nden meydana gelir Senatörler 6 yıl, Temsilciler Meclisi üyeleri ise iki yıl için seçilirler Senatör ve Temsilciler aday olmak istedikleri sürece tekrar seçilebilirler
Elli eyaletin her biri, Kongre ye iki senatör gönderir Senatonun üçte biri, her iki yılda bir seçilir Senatör seçilmek için adayın otuz yaşını doldurması ve seçilmesinden en az dokuz yıl önce Amerikan vatandaşı olmuş bulunması şarttır
Temsilciler Meclisinin 435 üyesi vardır Her eyalet, kendi nüfus oranına göre belli sayıda üyeye sahiptir Eyaletler aşağı-yukarı eşit nüfuslu seçim bölgelerine ayrılır ve her bölgenin seçmenleri Kongre ye bir temsilci üye seçerler Bir üyenin en az yirmi beş yaşında ve en az yedi yıllık Amerikan vatandaşı olması gerekir
Bir tasarının kanun olabilmesi için hem Senato hem de Temsilciler Meclisi tarafından tasdik edilmesi gerekir
Dış siyaset: Ülkenin kuruluşundan beri dış siyasetin yönetiminde başlıca söz sahibi Başkan olmuştur Bununla birlikte, yetkileri sınırsız değildir Giriştiği taahhütlerin Kongre tarafından tasdik edilmesi gerekir
Amerika, Birleşmiş Milletlerin Anayasası uyarınca kurulan Kuzey Atlantik Anlaşması Teşkilatı (NATO), Amerika Devletleri Teşkilatı (OAS) gibi bölge savunma gruplarına ve barış ile gelişmeyi destekleyen diğer kuruluşlara da katılmıştır

Nüfus ve etnik yapı

• ABD dünyada Çin ve Hindistandan sonra en büyük 3 nufusa sahiptir(2007 315 milyon)ABD bir göçmenler ülkesidir göçmenler tarafından kurulmuş gelişmiş ve hala dünyanın en çok göç alan ülkesidirAmerika Birleşik Devletleri'nin 1776deki bağımsızlıgından hemen önce nufus yaklaşık 25 milyon kadardı(%95 beyaz Avrupa %5 zenci Afrika)bu beyaz nufus 1İngiliz 2Alman 3İskandinav(İsveç,Norveç)ilk 3grubu oluşturmaktaydılar(Dini olarak %98 Protestan %2 Katolik)1720 1820 yılları arasında bu ilk gelenler karşılıklı evlilikler ve Din birliği sayesinde bugun Beyaz Amerikalı dediğimiz(Anglo-protestan) Siyasetde ve İş dünyasında hakim konumda olan Amerikan ulusunun ana çekirdeğini oluşturdular(2008 yılına kadar seçilen bütün ABD başkanları bu gruba dahildir

• 1870 ve 1920 yılları arası 2göç dalgasının oluştuğu yıllardır bu yıllarda yukardaki devletlerden göçenler devam etmektedir fakat ağırkık daha çok katolik ve Ortodoks Avrupalılara(İtalyanlar,Yunanlılar,Ermeniler,Ru sya,Polonya,Avusturya-Macaristan,Sırpistan,Yahudiler) ve İrlandalılara kaymıştır1880 yıllında nufus 60 milyona yaklaşmıştır( 1950de %86 beyaz Avrupa %9 zenci Afrika)%3 Hispanik (latin Amerikalı) %2 Yahudi)Dini olarak %74 protestan,%20 katolik %3 Musevi %2 ortodoks %1budist)(nufus 1935de 100 milyon 1970de 200 milyon 2005de 300 milyon)

• 3göç dalgası 1970lerin sonunda başlamış ve halen sürmektedir bu göç dalgası çok daha çeşitlilike göstermekte Asyalı,ortadoğulu özelikle eski kömünist ülkelerden fakat Abd için yeni olan Amerikan kıtasının içinden Latin ülkelerinde özelikle Meksika ve karaiplerden gelen yoğun HİSPANİKLatin Amerika göçüdür(yılda yaklasık 800000 ile 15milyon arası)öyleki çok sayıda değişik unsurdan oluşmaktadır

2006 sayımına göre nufusu 1 milyon ya da üzerinde olan 32 tane grup vardır Nufusun çoğunluğu %65 beyaz ve Avrupa%15 Hispanik [Latin Amerika] Nufusun %12'ü zenci Afrika %4'ü Asya kökenli,%3 yahudi, %1'i Amerikan Yerlisi'dirdini olarak(%60 protestan,%25 katolik,%5 ateist ya da hiçbir dine bağlı olmayan,%32 ortodoks %3 musevi %12diğer dinler %13 budist %07 müslüman,%06hindu)

Amerika'nın yönetimindeki topraklar

• Karayipler denizinde 9000 kilometrekarelik bir ada olan Porto Riko, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlıdır 3410000 nüfusu Amerika Birleşik Devletleri vatandaşıdır Valilerini ve yasama meclislerini kendileri seçerler

• Yine Karayipler denizindeki Virgin Adaları 1917 yılında Danimarka'dan satın alınmıştır Adanın yüz bin nüfusu Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı olup, valilerini ve tek yasama organı olan senatoyu kendileri seçerler Virgin Adaları'nda 346 kilometrekare yer tutan elli küçük ada vardır

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ






Amerika Birleşik Devletleri,(ABD),İngilizce UNITED STATES OF AMERICA (USA) 50 eyaletten oluşan federal cumhuriyet

BaşkentiWashington DC"dirNüfus ve ekonomik gelişkinlik bakımından batı yarıküresinin en önde gelen ülkesi olan ABD,9529063 km2 yüzölçümü ile Kanada ve Çin Halk Cumhuriyetinin ardından dünyanın üçüncü büyük ülkesidirABD"nin kuzeyde Kanada,batıda Büyük Okyanus,güneyde Meksika ve Meksika Körfezi,doğuda Atlas Okyanusuyla çevrili ana topraklarında yer alan birbirlerine bitişik 48 eyaleti,Kuzey Amerika topraklarının üçte birini kaplar,Birliğe en son katılan iki eyaletten Alaska,Kanada"nın kuzeybatısında,Hawaii ise Büyük Okyanusun ortasındadırBu 50 eyalate ek olarak,Pasifik Adaları gibi Birleşmiş Milletler"ce ABD"nin himayesi altına verilmiş ya da Porto Riko gibi siyasal ve yönetsel açıdan ABD"ye bağlı topraklar da vardır1991 tahminlerine göre nüfusu 252177000,nüfus yoğunluğu km2"de 265 kişidirABD"nin en büyük özelliği ,hemen her bakımdan özellikle fiziksel çevre,doğal kaynaklar ve nüfusu açısından tüm dünya ülkeleri arasında eşine az rastlanır bir çeşitlilik görtermesidir


Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

DOĞAL YAPI

ABD"nin fiziksel çevresi,yeryüzü biçimlerini ,su sistemlerini ve doğal kaynaklarını belirleyen jeolojik etkenler ile iklimini,toprak yapısını,bitki örtüsünü ve hayvan varlığını belirleyen atmosferik etkenlerce biçimlenmiştirJeolojik ve atmosferik süreçler birbirlerinden bağımsız olmamakla birlikte,ABD için birbirleriyle örtüşmeyen iki ayrı çoğrafya oluştururlar


YÜZEY ŞEKİLLERİ

ABD"nin yüzey şekilleri bakımından beş ana bölgeye ayrılabilirAtlas Okyanusu kıyısındaki Kıyı Düzlüğü,doğuda ve güneydoğudaki Apalaş Dağları,orta ABD"deki İç Alçak Bölge,batıdaki Cordillera ve Cordillera "nın doğu ve batı bölümleri arasında kalan Dağlararası BölgeBu bölgeler de toplam 24 alt bölgeye ayırılır

ABD"nin orta bölgesinde,kuzeyde orta Kanada"dan güneyde Meksika Körfezine kadar uzanan İç Alçak Bölge yer alırÜlkenin jeolojik ve coğrafi merkezini oluşturan bu bölge aşınmaya uğramış bir kristalleşmiş kaya platformunun üzerindedirBu platform 600 milyon yıldan bu yana hiçbir dağoluşum hareketinden etkilenmeyerek düzlüğünü korumuşturKuzeyde Kanada"nın orta kesiminde kıtanın tek büyük topografik bölgesini oluşturarak yükselen bu kaya tabanının ABD"de kalan bölümü derin bir tortul kaya tabakasının altında gizlidirBu platform ABD"de yalnızca kuzeyde iki yörede yükselerek New York"un kuzeyindeki Adirondack Dağları ile Minnesotanın kuzeyi,Wisconsin ve Michigan"daki daha alçak ama daha sarp Superior Yükseltilerini oluştururTarıma elverişli olmayan bu dağlık yöreler doğal güzellikleri ,Superior Yükseltilerindeki maden kaynakları,özellikle Minnesota"daki ve büyük Göller yöresindeki demir yatakları ile ünlüdür

İç alçak bölge,Büyük Ovalar ve Orta Alçak Bölge olarak iki bölgeye ayrılırABD"nin kalbi sayılan Orta Alçak Bölge,New Yorktan orta Texas"a kadar 2400 km uzanırBölgede 600 m"yi aşan yüksekliğe rastlamak zordurHer yanından yavaş yavaş yükselen bir çanağı andıran bu bölgenin güney ve doğusunda kenar yükseltileri üç büyük platoya tırmanırOzark Platosu,İç Alçak Platolar ve Apalaş PlatosuBu platoların üçü de dik eğimli ve çorak topraklardırApalaş Platosu,İç Alçak Bölge ile Apalaş Dağları arasında bir geçiş bölgesidir




Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

İç Alçak Bölgenin batısını Büyük Ovalar oluştururBu düzlükler Kanada ile Meksika arasındaki alanı tümüyle kaplarYer yer 600 m"den ( Omaha,Nevada) 1800 m"ye ( Cheyenne,Wyoming) yükselen bu bölge gerçek bir düzlük sayılmazAma yükseliş o denli yumuşaktır ki yöre bir düzlük görünümü kazanır

İç Alçak Bölge doğuda ve batıda önce yavaş yavaş sonra da birdenbire yükselen dağ sıraları ile denizden ayrılırDoğu ve batıdaki bu iki dağ sistemi birbirlerinden tümüyle farklı özellikler taşırDoğudaki Apalaşlar yaşlı,alçak ve kesintisiz dağlardırAlabama"dan New Hampshire"a kadar uzanan bir metamorfik ve volkanik kaya kuşağıApalaşların jeolojik ve coğrafi merkezini oluştururBu kuşağın batı kesimindeki Blue Ridge Dağlarında,Apalaşlar"ın en yüksek noktası,Kuzey Carolina daki Mitchell Dağı (2037m )bulunurApalaşların denize bakan doğu yanının,eteklerindeki Piedmont"ta ABD"nin en verimli tarım alanları vardırBlue Ridge Dağlarının batısında yan yana sıralanmış dağ ve vadiler yer alırBu vadilerin en büyüğü olan Büyük Vadi,Apalaşlar boyunca uzanırApalaşlar"da özellikle zengin antrasit yatakları vardır

ABD"nin kuzeydoğu ucunda Atlas Okyanusu ile birleşen Apalaşlar,Massachusetts"teki Cod Burnunda başlayan Kıyı Düzlüğü ( Atlantik Düzlüğü) ile okyanustan ayrılırlarBu düzlüğün büyük bölümü deniz altında devam ederek yer yer 450 km"ye ulaşan doğudaki sığ kıta sahanlığını oluştururBu sahanlık Atlas Okyanusu ve Meksika Körfezi kıyıları boyunca kıyıya paralel uzanırBu devamlılıktan dolayı Kıyı Düzlüğü çamurlu ve bataklık topraklardır

New York"un güneyinde düzlük genişlemeye başlar ve Meksika sınırının ötesine kadar genişleyerek uzanırKıyı Düzlüğü ,kadar genişleyerek uzanırKıyı Düzlüğü,Georgia ve Alabama"da Apalaşların güney uzantıları boyunca İç Alçak Bölgeyi Meksika Körfezinden ayırarak batıya doğru bir yay çizerKıyı Düzlüğü güneye ve güneybatıya doğru genişlerama Atlas Okyanusunun kıyı armaklarının aşağı vadilerini su altında bırakmasıyla bu yörede aynı zamanda haliçler de oluşmuşturBunların en büyüğü Susguehanna ve kollarının sular altında kalmış bir vadisi olan Chesapeake KörfezidirToprak genellikle verimsizdir ama,bu Kıyı Düzlüğü üzerindeki bazı yörelerde ABD"nin en verimli tarım alanları yer alır( örneski Güney"in Pamuk Kuşağı ve Orta Florida narenciye bölgesi) Kıyı Düzlüğünün en önemli doğal zenginliği ise özellikle Texas ve Louisiana "da bulunan petrol ve doğal gazdır












Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

İç Alçak Bölgenin batısında,Pasifik Havzasını bütünüyle çevreleyen Cordillera dağ sisteminin bir parçası olan Batı Cordillera yer alırABD topraklarının yaklaşık üçte birini kaplayan Batı Cordillera bu büyüklüğünün doğal bir uzantısı olarak çok çeşitli dağlardan oluşmuşturBatı Cordillera"nın doğu bölümünde çeşitli dağların oluşturduğu,genellikle yüksek ve kesintili bir dağ sırası olan Kayalık Dağlar bulunurKayalık Dağlar ,Güney,Orta ve Kuzey Kayalık Dağlar olarak üç bölüme ayrılırGüney Kayalık Dağlar volkanik ve renkli tortul kaya otuşumlarıdırOrta Kayalık Dağlar doğu-batı ulaşımını engellemeyen alçak dağlardırTüm Cordillera sistemi içinde alçaklığı ile en büyük kesintiyi yaratan bu orta dağlar aslında dağlık olmaktan çok dağlararası bir bölge sayılırKuzey Kayalık Dağlar ise jeolojik ve görüntüsel açıdan tüm Cordillera sisteminin en çok çeşitlilik gösteren dağlarından oluşur

Büyük Okyanus kıyısındaki bu dağların doğusunda iki ayrı grup dağ kümesi daha vardırBunlardan Sierra Nevada granit dağlardırABD"nin ana topraklarındaki en yüksek tepesi olan Whitney Dağı ( 4418 m) Sierra Nevada"dadırWhitney Dağını ortaya çıkaran toprak hareketine eşlik eden alçalma hareketi de Kuzey Amerikanın en alçak noktası olan ve deniz düzeyinden 846 maşağıda bulunan Ölüm Vadisini ( Death Valley) oluşturmuşturSierra Nevada"dan 1849"daki "altına hücum" un nedeni olan zengin altın yatakları vardırCascade Sıradağları ise volkanik dağlardırKuzey bölümündekiler granit kayaçlardan ,öbürleri ise görece yakın zamanda ,lavlarla yeryüzüne çıkmış bazalt ve andezit kayaçlardan oluşurAslında iki ayrı dağ sırasından meydana gelen bu dağlarda uzun bir aradan sonra 1980"de püsküren StHelens Yanardağı da bulunurEn yüksek noktası ise Rainier Dağıdır( 4392 m)

Kayalık Dağlar ile Büyük Okyanus kıyısındaki Kıyı Sıradağları arasında bir dizi havza,plato ve tek tek dağların yer aldığı Dağlararası Bölgesi bulunurDoğu -batı doğrultusunda genişliği 1000 km"ye yakın olan bu bölge güneyde Meksika sınırından kuzeyde Kanada"ya kadar uzanırBu geniş bölge kendi içinde üç büyük alt bölgeye ayrılırBunlardan Colorado Platosu,aralarında Büyük Kanyonun da bulunduğu doğal güzellikleri ile ünlüdürColorado doğal güzellikleriyle ünlüdürColorado Platosunun batısında uzanan Havzalar ve Dağlar Bölgesi kurak ve kayalık bir bölgedir

Havzalar alüvyon ve tuzla kaplıdırKuzey batıdaki Columbia Platosu ise dağlar arasındaki üçüncü ve son bölgeyi oluştururPlato genellikle düz olmakla birlikte çoğu yerde ırmaklarla ve buzulların açmış olduğu kanyonlarla yarılmıştırBütün dağ sistemleri gibi Batı Cordillera"da da zengin maden yatakları bulunurSierra Nevada" daki altına ek olarak,Nevada"da zengin gümüş yatakları vardırAyrıca bakır,kurşun,molibden,vanadyum ve kadmiyum yatakları da önemlidirEn önemlisi,bölgedeki havzalarda petrol ve doğal gaz,Colorado Platosunda ise uranyum ve şistli petrol yatakları bulunmuştur


Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

AKARSULAR VE GÖLLER

ABD,ülkenin genişliğiyle orantılı olarak,olağanüstü bir ırmaklar ve göller ağına sahiptirBu sistem,doğuda ülkenin iç bölgelerine ucuz ulaşım olanağı sağlarBatıdaki ırmakların çoğu ulaşıma elverişli değildir ama,bu ırmaklardan da sulama ve enerji elde etmede yararlanılırHem doğuda,hem batıda göller ve ırmaklar zehirli sanayi,tarım ve insan atıklarıyla büyük ölçüde kirlenmiş durumdadır

Doğu su sistemi,Nemli doğu bölgesinin en büyük ırmağı ,ABD"nin en büyük ırmağı olan MississippidirMississippi ,kolları Ohio ve Missouri ile birlikte orta ABD"nin büyük bir bölümünün sularını toplarAkaçlama alanı 3221000 km2 ya da tüm kıtanın sekizde biridirDünyanın en büyük su yollarından biri olan Mississippi ,kuzeyde Minneapolis"ten Meksika Körfezine kadar ulaşıma elverişlidirKendisine batıdan katılan kolların çoğu ise ulaşıma elverişli değildirÖrneğin ,Mississippiden daha uzun olan Missouri Irmağı ancak 20yüzyılın ortalarında ulaşıma açılabilmiştir

Doğu su sistemlerinin ikincisi,kanallarla Mississippi-Ohio sistemine bağlanmış olan Büyük Göller StLawrence sistemidirBüyük Göller,4"ü Kanada ile paylaşılan 5 büyük gölden ( Superior ,Michigan ,Huron,Erie,Ontario gölleri) oluşur ve dünyanın en büyük tatlı su rezervine sahiptirBu göller ,aynı zamanda dünyada ticari trafiğin en fazla olduğu iç su sistemidirDoğudaki bu iki su sistemi,birlikte alındığında dünyanın en büyük iç su yolları ağını oluştururlar


Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

Doğu ırmaklarının bir üçüncü grubu Atlas Okyanusu ve Meksika Körfezinin kıyı şeridinin sularını toplarKayalık Dağların batısından doğan Rio Grande dışındaki ırmakların hemen hiçbirinin uzunluğu 500 km,"yi aşmaz ve çoğu denize dik bir çizgi halinde inerBu kıyı sularının büyüklükleri çoğu yerde ulaşıma elverişlidir

Büyük Okyanus Su Sistemi; Kayalık Dağların batısındaki ırmakların hemen hemen tümü kuraklıktan etkilenirDağlararası havzaların step ve çöllerinde yalnızca Büyük Tuz Gölü önemli miktarda su tutarKıyıdaki birkaç küçük akarsu dışında yalnızca üç büyük ırmak sistemi denize ulaşabilirColumbia ,Colorado ve California"nın Orta Vadisindeki San Joaguin-Sacramento sistemiHer üç ırmak sistemi de geçtikleri yerlerde yarattıkları koyak
ve vadilerle hem yörenin doğal güzelliğine hem de kuraklığın etkisinin bir ölçüde azaltılmasına katkıda bulunurlarAyrıca,Colombia"dan yararlanarak dünyanın en büyük hidroelektrik enerji üretim ağlarından biri oluşturulmuştur


Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

İKLİM
İklim doğrudan ya da dolaylı olarak insanların yaşadığı çevreyi etkilerABD"de ise doğal çevre binlerce yıl Yerlilerce,dört yüz yıl da Avrupa"dan Yenidünya"ya yerleşenlerce köklü bir biçimde değiştirilmiş,Amerikalılar kıta çapında yapay çevreler yaratmıştırAma insanların çekilmeleri halinde toprak,bitki örtüsü ve iklim özgün durumlarına dönebilirve ABD"de hala belirli iklim bölgelerinden söz edilebilirBu genelleme bir tek hayvan varlığı için geçerli değildirÜlkenin hayvan varlığı insanlarca o denli değiştirilmiştir ki insanlar çekilsebile ne tür bir hayvan coğrafyasının ortaya çıkacağı bilinmemektedir

ABD"nin ana toprakları Yengeç Dönencesi ile 50 Ckuzey enlemi arasında yer alırBu konum nedeniyle,ABD"de kutup iklimi yalnızca yüksek dağların tepelerinde,gerçek tropik iklim de Güney Florida"nın küçük bir bölümünde görülürAma orta enlemlerde aşırı sıcaklık ve yağış değişmeleri olduğu için iklim ılıman sayılmazKuzey Amerika kara kütlesinin büyüklüğü de çeşitli bölge iklimleri arasındaki farklılıkları artırır

ABD"nin büyük kesiminde kara iklimi egemendirBunun bir nedeni ,Cordillera sisteminin Büyük Okyanusun ılımanlaştırıcı etkisini azaltmasıdırKara ikliminin en fazla egemen olduğu bölge Orta ABD"dirÖrneğin,Kuzey Dakota"da sıcaklık yazın 49 C,kışın ise -51 ColabilmektedirABD üzerinden geçen doğu yönündendeki hava akımı da kara ikliminin etkisini Atlas Okyanusu kıyısına kadar sürüklerBu yüzden her ikisi de kıyı kenti olan Boston ve San Francisco"da iki ayrı iklim egemendirAtlas Okyanusu kıyısındaki Boston"da kara ikliminin etkisi görülürken Büyük Okyanus kıyısındaki San Francisco"da iklim ılımandırAma batıdaki ılıman ve nemli iklim bölgesi de Cordilera dağ sisteminin özellikle Sierra Nevada ve Cascade Sıradağlarının doğusunda sona ererİç Alçak Bölge ise kasırga ve hortum gibi şiddetli ve zaman zaman tehlikeli olabilen,değişik yönlerden gelen hava akımlarının buluşma alanıdır



Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

MEVSİMLER

Mevsimler,ABD"nin büyük bölümünde yaz ve kış arasında belirgin farklar vardırKış mevsiminde Kanada"dan gelen soğuk ve kuru hava kütlesi iç bölgeleri etkileyerek büyük siklon fırtınaları doğururDoğu eyaletlerine kış boyu yağış getiren bu kütle güneyde ,Meksika Körfezinden gelen sıcak hava kütlesiyle karşılaşırDolayısıyla kuzeyde çoğu zaman sert rüzgarlarla birlikte kar yağışı görülürken güneyde yağmurlar ve sulusepken kar birbirini izlerkar yağışı enderdirDoğu eyaletlerinden sıcaklık enleme göre değişir30 Ckuzey enlemindeki New Orleans 49 Ckuzey enlemindeki Minnesota "da ocak ayı sıcaklık ortalamaları sırasıyla 13 C ve - 16 C"dir

Batı kıyısındaki ise kış oldukça farklı geçerAlaska"daki Aleut Adalarından gelen görece sıcak ve nemli hava kütlesi güneye yayılarak bulutlu bir hava ve çisenti yaratırBüyük Okyanusun kuzeybatı kıyısında kalan hava nedeniyle kış tüm kıyıda ılıman geçerWashington eyaletinde ocak ortalaması 1-7 CLos Angeles "ta ise 7-18 C"dir

Yaz mevsiminde Meksika Körfezinden gelen sıcak,nemli hava kütlesi,Kanada"dan gelen soğuk kütleyi iterek iç bölgelerin ısınmasına yol açarMevsim değişimi sırasında Kayalık Dağların doğusunda iklim,Güneydoğu Asya"daki musonları andırırGene bu bölgede körfezden gelen havanın dengesiz ve nemli olması nedeniyle fırtınalar görülürSıcaklık ve nem güneyde daha fazla olmakla birlikte kuzey eyaletleri de yazın pek farklı değildirTexas"ta ortalama bir temmuz günü sıcaklık 33 Cye bağıl nem ise yaklaşık yüzde 75"e ulaşırken 1612 kmkuzeyde bulunan Minnesota yalnızca biraz daha serin ve kurudur


Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

Çoğu kara ikliminde görüldüğü gibi ABD"nin büyük bölümünde de ilkbahar ve sonbahar güzel ama çabuk geçerSonbaharda doğu bölgeleri,günlerin ılık geçtiği geceleri ise kırağı görülen bir pastırma yazı yaşarAma,denizden ve karadan gelen hava kütleleri birbirinin yerini alırken kimi bölgelerde hava sertleşir

İKLİM BÖLGELERİ;

ABD"nin Alaska ve Hawaii dışındaki toprakları,beş iklim bölgesine ayrılırNemli doğu,nemli Büyük Okyanus kıyısı,nemli-kurak geçiş bölgesi,kurak batı ve batı dağ iklimi,Kendi içlerinde de alt bölgelere ayrılan bu ana bölgeler arasında aslında kesin sınırlar yokturBunun en önemli nedenleri yüzey şekillerinin aynı kalmasına karşılık,iklimin yıldan yıla değişmesi ve iklim,toprak ve bitki örtüsünün her zaman bütünüyle örtüşmemesidir

Nemli Doğu Bölgesi, Kuzey Amerika"daki iklim bölgelerinin en büyüğü olan nemli doğu bölgesinde,kışların uzunluğuna ve sertliğine bağlı olarak toprak ve ormanlar büyük farklılık gösterirGeçmişte bölgenin çoğunu kaplayan ormanlar hem toprak yapısını,hem de yabanıl yaşamı önemli ölçüde etkilemiştirBölge,toprak yapısı ve bitki örtüsü bakımından doğu-batı yönünde dört büyük kuşağa ayrılır

En kuzeyde yer alan alt-kuzey orman bölgesi Kanada"daki tayganın güney sınırını oluştururBurası herdemyeşil,iğneyapraklı türleri kapsayan bodur bir orman bölgesidirAsit oranı yüksek,geçirgen podzol toprakları sık sık geniş bataklıklarla kesintiye uğrar

Daha güneydeki nemli mikrotermal kuşakta kışlar daha ılımandıryazlarsa uzun sürerGenişyapraklı ağaçların herdenyeşil türlerin yerini aldığı karma bitki örtüsü ekonomik değer taşırBitki türleri arttıkça gri-kahverengi podzol toprakları verimsiz podzolun yerini alırKışın çoğunlukla don podzolun yerini alırKışın çoğunlukla don görülürve toprak aylarca karla kaplı kalır

Bunun altında yer alan nemli astropik bölgede yıllık büyüme dönemi yaklaşık 180-200 gün sürerAma eskiden orta derecede verimli olan kırmızı-kahverengi podzol toprakları bitki örtüsünün aşırı ölçüde kesilip yakılmasıyla zarara uğramıştırBir zamanlar genişyapraklı ağaçlardan oluşan zengin bir florayı barındıran bölgede bugün seyrek çam ormanları bulunur

Floridanın güney kıyılarında ABD"deki tek gerçek tropik bölge bulunurSıcak,yağmurlu yazları ılıman,biraz daha kuru kışlar izlerSonbahardaki kasırga döneminde görülen sağanaklarla birlikte bu tipik,bir muson rejimidirFlorida deniz düzeyinden çok az yukarıda bulunduğu için Everglades gibi kimi bölgeler bataklıklarla kaplıdırBitki örtüsünün çoğunu tuzlu ortamları seven mangrov ve Amerika"ya özgü bazı çayır otları oluşturur


Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

Nemli Büyük Okyanus Kıyısı, Büyük Okyanustan gelen ılıman havanın etkisindeki bölgede iklim ve yaşam ortamları karmaşık bir mozaik oluştururYağış çoğunlukla kışın görülüryazları ise kuru geçerBölgenin batı kıyısında görülen kasvetli kışlar Avrupa"nın kuzeybatısını andırırsıcaklığın sıfırın altında olduğu dağlık bölgelerde Alp tipi buzullar oluşurYazlar serin,bulutsuz ve çoğu zaman sislidirBurada yetişen düz gövdeli ,herdemyeşil ağaçların kerestesinden yararlanılırGri- Kahverengi ,geçirgen podzol,toprak yapısına egemendirGüneye indikçe Akdeniz iklimi görülür

Kurak Batı Bölgesi: Nemli okyanus havasının ulaşamadığı bu bölge,Kanada"dan Meksika"ya kadar Büyük Ovaların batısında yer alırHavanın aşırı derecede kuru olduğu yerler çöl,yarıkurak bölgeler ise bozkırla kaplıdırDaha çok tuz çökelleri ve kum yığınlarından oluşan çöllerde bazen hiçbir bitki görülmezkimi zamanda fundalıklar ve yağmurun ardından çiçek açan biryıllık bitkiler yetişirBatının büyük bölümü yarıkurak bölgede yer alırYağışlar ender olmakla birlikte kıtaya özgü kimi yem bitkileri ve kokulu çalıların yetişmesi için yeterlidirKestane rengi bozkır toprakları ise iyi işlendiklerinde çok verimli olabilir

Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

NEMLİ -KURAK GEÇİŞ BÖLGESİ

Nemli doğu ve kurak batı bölgelerini ayıran bu belirsiz sınır kuşağı Texas"tan Kuzey Dakota"ya uzanırToprakları çoğunlukla lösten türemiştirkuzeyde verimli çernozem,güneyde kırmızı çayır toprağı yaygın olarak bulunurGenellikle kara iklimi egemendirÇayırlar batıda kısa otlarla kaplı bozkıra karışırdoğuda ise Illinois ve İndiana yörelerinde ormanlarla birleşir

BATI DAĞ İKLİMİ

Burada iklim yükseltiye göre değişirOvalar çoğunlukla kuru olmakla birlikte,yükseklik arttıkça sıcaklık düşer,buharlaşma azalırve rüzgarlar bir yamaçla karşılaştığında yağış artarÇöl ve bozkırlardan bunları çevreleyen dağlara doğru çıktıkça önce savanlar,ardından nemli kuzey ormanları görülürDağlar yeterince yüksek olduğundan bu bitki örtüsü orman sınırına ve Kuzey Kutbu tundra kuşağına kavuşurBüyük Okyanusun kuzeybatı kıyısında yer alan dağlık bölgeler dışında buzullara çok az rastlansa da ,yüksek dorukların çoğu karla kaplıdır


Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

BİTKİ ÖRTÜSÜ

ABD"nin bitki örtüsüne,Alp tipi tundralar ile orman,çayır,ve çöller egemendirVeymut çamı ( Pinus strobus) ,Amerika kızıl çamı ( Pinus resinosa),Pinus banksiana,suga,ladin ve balsam göknarı ( Abies balsamea) gibi ağaçlardan oluşan iğneyapraklı bir orman,Kanada sınırı boyunca Maine ve Minnesota arasında uzanırDaha güneyde Apalaş Dağları yakınında ise iğneyapraklı ve yaprakdöken ağaçlar,yerini genişyapraklı ve sertodunlu ağaçları bırakırBuradaki ağaç türleri arasında akçaağaç,meşe,dişbudak,yalancıakasya,ıhlamu r,sığla ağacı,ceviz Carya cinsinden ağaçlar,Batı çınarı,( Platanus occidentalis),kayın ve daha güneyde laleağacı bulunurAtlas Okyanusu ve Meksika Körfezi kıyılarındaki ova ve dağlık bölgelerde ise çam yoğundurDaha çok Büyük ovalar bölgesinde görülen çayırlar,batıda,dağlar arasında kalan havzalara ve Kayalık Dağların eteklerine kadar uzanırBu bölgenin bitki örtüsü büyük ölçüde bizonotu ( Bulbilis dactyloides),gramotu ( Bouteloua gracilis),sorguçotu ( Stipa) ve ayrıkotu ( Agropyron) gibiotlardan oluşurKayalık Dağlar,Cascade Sıradağları ve Sierra Nevada"daki alçak dağlar ve yüksak platoların çoğu gene iğne yapraklı ve ormanlarla kaplıdırÇam,palmiye ve Virjinya meşesi (Quercus virginiana) gibi ağaçların yerini Florida"nın güney ucunda,Thrinax,Sabal ve Inodex cinsinden palmiyeler,incir,mangrov,Zanthoxylum coriaceum gibi daha tropik bitkiler alırEn sık ormanlar Cascade ve Kıyı sıradağlarının batısındaki Washington Oregon ve Kuzey Californiada bulunurBuradaki ağaçların çoğu 30 m"den yüksektir


ABD"nin ana topraklarında yalnızca ağaç sınırının yukarısındaki dağlarda görülen Alp tipi tundralar ,kısa bir mevsim için çiçek açan küçük bitkilerden oluşurKayalık Dağların batısına düşen kurak yarıçöl bölgede en sık görülen bitki çalımsı bi yavşan türüdürCalifornia"nın güneydoğusundan Texas"a uzanan çölde bazıları ağaç boyunda olan kaktüs türleri dışında avize ağacı türleri,akasya ve çeşitli çalılar yetişir

ABD yerli ağaçlar bakımından da zengindirAralarında en çok tanınanı sekoya olan bu türlerin dışında ülkeye özgü çiçekli bitkiler de 20-25 bin türü kapsarAyrıca başta Avrupa olmak üzere Asya ve tropik Amerika gibi başka bölgelerden buraya getirilmiş yüzlerce tür kimi yerlerde toplam bitki türlerinin en az yüzde 50"sini oluşturur



Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

HAYVAN VARLIĞI

Kuzey Amerika kıtasının büyük bölümü gibi,ABD de Amerika Kıtasında Kuzey Kutbu ve kuzey bölümü ile Grönland"ı içine alan Nearktik zoocoğrafya bölgesinde yer alırBu kuşakta Avrasya ve Kuzey Afrika"dakilere benzeyen hayvan türleri bulunurHayvanların bölgelere göre dağılımı,iklim ve bitki örtüsü kuşaklarıyla benzerlikler gösterirDolayısıyla,örneğin kurak batı bölgesinin hayvanları nemli doğu bölgesi ya da Büyük Okyanus kıyısının hayvanlarından farklıdırAma bitki kuşaklarından daha geniş olan hayvan kuşaklarını kesin çizgilerle ayırmak güçtür

ABD"nin hayvan coğrafyası Avrupa"dan göç nedeniyle doğal durumunu yitirmiştirHayvan dağılımının değişime uğramasındaki ilk neden avlanmadırBizon gibi aşırı avlanan hayvanların soyu tükenmiş ya da tükenmek üzeredirOrmanların kesilmesi,yeni yollar açılması,toprakların çitlerle çevrilmesi göç yollarının önünü kapatarak birçok hayvanın türünün doğal yaşam alanını etkilemiştirAyrıca kıtaya sonradan getirilen hayvan türleri geniş alanlara yayılarak yerli hayvanların yaşam alanlarını sınırlamıştırÖte yandan,DDT gibi kimyasal böcek ilaçları besin zincirini bozarak özellikle memelilerde ve kuşlarda ölüm oranlarının yükselmesine yol açmıştırAncak ender durumlarda,yaşam alanlarının yapay değişime uğraması bazı hayvan türleri için olumlu etki yapmıştırÖrneğin,kır kurdu ve çeşitli geyik türlerinin dağılım alanları doğal çevrenin değişmesiyle genişlemiştir

ABD"nin tüm yörelerinde yaygın bulunan başlıca hayvan türleri arasında ak kuyruklu geyik,kara ayı,puma,doru vaşak,susamuru,mink,kunduz,kır kurdu,misk sıçanı ve kapan kaplumbağa en önemlileridirKuzeydeki iğneyapraklı orman bölgesinde yaşayan kunduz,tilki,kurt,sığın ,tavşan ,volverin ve susamuru Avrasya hayvanlarıyla yakın akrabadırBalıklardan,Coregonidae familyasından tatlı su balıkları,sarı tatlı su levreği ve turna balığı,aynı akrabalık ilişkisini temsil ederKuzey hayvanları arasında tümüyle Kuzey Amerika"ya özgü sayılabilecek az sayıdaki türlerden biri de Kanada oklukirpisidir


Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir

Doğu ve güneydoğudaki ormanlık arazi,hayvan varlığı açısından ABD"nin en önemli bölgesini oluştururBu bölgede yaşayan çeşitli balıklar,amfibyumlar ve sürüngenler Doğu Asya hayvanları ile akrabadırMississippinin aşağı kesiminde yaşayan bir mersin balığı türü buradan başka yalnızca Çindeki Yangtze Irmağında görülürApalaşlarda ise dünyadaki semender çeşitlerinin çoğuna rastlanabilirBaşka hiçbir kıtada üçten fazla semender familyası bulunmazken Apalaşlarda bu büyük amfibyum grubunu oluşturan sekiz familyadan yedisine rastlanırBölgede ak kuyruklu geyik,kara ayı,opossum,boz tilki,rakun,yabani hindi çeşitli ağaçkakanlara da rastlanırGüney Amerika"daki familyalardan tangara,amerikasarıasması,kolibri,gibi türlerinde bulunduğu kuşlar,Avrasya"dakilerden farklılık gösterir

Atlas Okyanusu ve Büyük Okyanus kıyılarının hayvanları birbirlerinden çok farklıdırDoğu kıyısına özgü manati Florida"nın büyük ırmaklarında yaşarBatıdaki Büyük Okyanus kıyısında ise denizaslanı ve öbür kulaklı fok türleri bulunurKörfez foku ve Grönland fokunu da kapsayan bazı kulaksız fok türlerine ise her iki kıyıda da rastlanır

Batıdaki çayırlarda yaşayan başlıca hayvanlar,Amerika,bizonu,Amerika antilopu,kemirgenlerden avurdukeseli,Orta Asya"da akrabalarına rastlanan gelengi ve Eskidünya"dakilerden oldukça farklı olan Amerika porsuğudurBaşka bölgelerden gelen pek çok kuş türünün yaşadığı bu çayırlara özgü kuşların en iyi bilineni çayır tavuğudur

California,Nevada,Arizona,Utah,New Mexico ve Texas"ın bazı bölgelerini içine alan Sonora Çölü başta çıngıraklı yılan olmak üzere bir sürüngenler cennetidirZehirli Gila boncuklu keleri ise yalnızca burada görülürKanguru faresi,rakunla akraba olan miskkedisi ve domuzu andıran pekari de çölde yaşayan memelilerdir

Kayalık Dağlar ve batıdaki öbür dağ sıraları kayalıklarda yaşayan pek çok toynaklı hayvanıve kemiriciyi barındırırAda tavşanının akrabası olan,küçük pika,Alpler"de de görülen marmot,çeşitli koyun,keçi ve antilop türleri buralarda yaşarSuda yaşamaya da uyum sağlamış bir kuş olan subakalı ise Asya ve Avrupa"da akrabaları olan,Kayalık Dağlara özgü bir türdür



Kaynak :AnaBritannica cilt 2 frmsinsinet için derlenmiştir