Hayvan Hakları Yasası

1KISIM

Genel Hükümler


BİRİNCİ BÖLÜM


Amaç Kapsam Tanımlar ve İlkeler

Amaç


MADDE 1 - Bu Kanunun amacı; hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek hayvanların acı ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktır


Kapsam

MADDE 2 - Bu Kanun amaç maddesi doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri alınacak önlemleri sağlanacak eşgüdümü denetim sınırlama ve yükümlülükler ile tâbi olunacak cezaî hükümleri kapsar

Tanımlar

MADDE 3 - Bu Kanunda geçen terimlerden;
a)Yaşama ortamı: Bir hayvanın veya hayvan topluluğunun doğal olarak yaşadığı yeri
b) Etoloji: Bir hayvan türünün doğuştan gelen kendine özgü davranışlarını inceleyen bilim dalını
c) Ekosistem: Canlıların kendi aralarında ve cansız çevreleriyle ilişkilerini bir düzen içinde yürüttükleri biyolojik fiziksel ve kimyasal sistemi
d) Tür: Birbirleriyle çiftleşebilen ve üreme yeteneğine sahip verimli döller verebilen populasyonları
e) Evcil hayvan: İnsan tarafından kültüre alınmış ve eğitilmiş hayvanları
f) Sahipsiz hayvan: Barınacak yeri olmayan veya sahibinin ya da koruyucusunun ev ve arazisinin sınırları dışında bulunan ve herhangi bir sahip veya koruyucunun kontrolü ya da doğrudan denetimi altında bulunmayan evcil hayvanları
g) Güçten düşmüş hayvan: Bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıkları haricinde yaşlanma sakatlanma yaralanma ve hastalanma gibi çeşitli nedenlerle fizikî olarak iş yapabilme yeteneğini kaybetmiş binek ve yük hayvanlarını
h)Yabani hayvan: Doğada serbest yaşayan evcilleştirilmemiş ve kültüre alınmamış omurgalı ve omurgasız hayvanları
ı) Ev ve süs hayvanı: İnsan tarafından özellikle evde işyerlerinde ya da arazisinde özel zevk ve refakat amacıyla muhafaza edilen veya edilmesi tasarlanan bakımı ve sorumluluğu sahiplerince üstlenilen her türlü hayvanı
j) Kontrollü hayvan: Bir kişi kuruluş kurum ya da tüzel kişilik tarafından sahiplenilen bakımı aşıları periyodik sağlık kontrolleri yapılan işaretlenmiş kayıt altındaki ev ve süs hayvanlarını
k) Hayvan bakımevi: Hayvanların rehabilite edileceği bir tesisi
l) Deney: Herhangi bir hayvanın acı eziyet üzüntü veya uzun süreli hasara neden olacak deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılmasını
m) Deney hayvanı: Deneyde kullanılan ya da kullanılacak olan hayvanı
n) Kesim hayvanı: Gıda amaçlı kesimi yapılan hayvanları
o) Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını
İfade eder

İlkeler

MADDE 4 - Hayvanların korunmasına ve rahat yaşamalarına ilişkin temel ilkeler şunlardır:
a) Bütün hayvanlar eşit doğar ve bu Kanun hükümleri çerçevesinde yaşama hakkına sahiptir
b) Evcil hayvanlar türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir Sahipsiz hayvanların da sahipli hayvanlar gibi yaşamları desteklenmelidir
c) Hayvanların korunması gözetilmesi bakımı ve kötü muamelelerden uzak tutulması için gerekli önlemler alınmalıdır
d) Hiçbir maddî kazanç ve menfaat amacı gütmeksizin sadece insanî ve vicdanî sorumluluklarla sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen koşulları taşıyan gerçek ve tüzel kişilerin teşviki ve bu kapsamda eşgüdüm sağlanması esastır
e) Nesli yok olma tehlikesi altında bulunan tür ve bunların yaşama ortamlarının korunması esastır
f) Yabani hayvanların yaşama ortamlarından koparılmaması doğada serbestçe yaşayan bir hayvanın yakalanıp özgürlükten yoksun bırakılmaması esastır
g) Hayvanların korunması ve rahat yaşamalarının sağlanmasında; insanlarla diğer hayvanların hijyen sağlık ve güvenlikleri de dikkate alınmalıdır
h) Hayvanların türüne özgü şartlarda bakılması beslenmesi barındırılma ve taşınması esastır
ı) Hayvanları taşıyan ve taşıtanlar onları türüne ve özelliğine uygun ortam ve şartlarda taşımalı taşıma sırasında beslemeli ve bakımını yapmalıdırlar
j) Yerel yönetimlerin gönüllü kuruluşlarla işbirliği içerisinde sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması için hayvan bakımevleri ve hastaneler kurarak onların bakımlarını ve tedavilerini sağlamaları ve eğitim çalışmaları yapmaları esastır
k) Kontrolsüz üremeyi önlemek amacıyla toplu yaşanan yerlerde beslenen ve barındırılan kedi ve köpeklerin sahiplerince kısırlaştırılması esastır Bununla birlikte söz konusu hayvanlarını yavrulatmak isteyenler doğacak yavruları belediyece kayıt altına aldırarak bakmakla ve/veya dağıtımını yapmakla yükümlüdür




İKİNCİ KISIM
Koruma Tedbirleri

BİRİNCİ BÖLÜM
Hayvanların Sahiplenilmesi Bakımı ve Korunması

Hayvanların sahiplenilmesi ve bakımı

MADDE 5 - Bir hayvanı bakımının gerektirdiği yaygın eğitim programına katılarak sahiplenen veya ona bakan kişi hayvanı barındırmak hayvanın türüne ve üreme yöntemine uygun olan etolojik ihtiyaçlarını temin etmek sağlığına dikkat etmek insan hayvan ve çevre sağlığı açısından gerekli tüm önlemleri almakla yükümlüdür
Hayvan sahipleri sahip oldukları hayvanlardan kaynaklanan çevre kirliliğini ve insanlara verilebilecek zarar ve rahatsızlıkları önleyici tedbirleri almakla yükümlü olup; zamanında ve yeterli seviyede tedbir alınmamasından kaynaklanan zararları tazmin etmek zorundadırlar
Ev ve süs hayvanı satan kişiler bu hayvanların bakımı ve korunması ile ilgili olarak yerel yönetimler tarafından düzenlenen eğitim programlarına katılarak sertifika almakla yükümlüdürler
Ev ve süs hayvanı ve kontrollü hayvanları bulundurma ve sahiplenme şartları hayvan bakımı konularında verilecek eğitim ile ilgili usul ve esaslar ile sahiplenilerek bakılan hayvanların çevreye verecekleri zarar ve rahatsızlıkları önleyici tedbirler Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile eşgüdüm sağlanmak suretiyle İçişleri Bakanlığı ve ilgili kuruluşların görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir
Ticarî amaç güdülmeden bilhassa ev ve bahçesi içerisinde bakılan ev ve süs hayvanları sahiplerinin borcundan dolayı haczedilemezler
Ev ve süs hayvanlarının üretimini ve ticaretini yapanlar hayvanları sahiplenen ve onu üretmek için seçenler annenin ve yavrularının sağlığını tehlikeye atmamak için gerekli anatomik fizyolojik ve davranış karakteristikleri ile ilgili önlemleri almakla yükümlüdür
Ev ve süs hayvanları ile kontrollü hayvanlardan doğal yaşama ortamlarına tekrar uyum sağlayamayacak durumda olanlar terk edilemez; beslenemeyeceği ve iklimine uyum sağlayamayacağı ortama bırakılamaz Ancak yeniden sahiplendirme yapılabilir ya da hayvan bakımevlerine teslim edilebilir

Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması

MADDE 6 - Sahipsiz ya da güçten düşmüş hayvanların 3285 sayılı Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanununda öngörülen durumlar dışında öldürülmeleri yasaktır
Güçten düşmüş hayvanlar ticarî ve gösteri amaçlı veya herhangi bir şekilde binicilik ve taşımacılık amacıyla çalıştırılamaz
Sahipsiz hayvanların korunması bakılması ve gözetimi için yürürlükteki mevzuat hükümleri çerçevesinde yerel yönetimler yetki ve sorumluluklarına ilişkin düzenlemeler ile çevreye olabilecek olumsuz etkilerini gidermeye yönelik tedbirler Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı ile eşgüdüm sağlanarak diğer ilgili kuruluşların da görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir
Sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların en hızlı şekilde yerel yönetimlerce kurulan veya izin verilen hayvan bakımevlerine götürülmesi zorunludur Bu hayvanların öncelikle söz konusu merkezlerde oluşturulacak müşahede yerlerinde tutulması sağlanır Müşahede yerlerinde kısırlaştırılan aşılanan ve rehabilite edilen hayvanların kaydedildikten sonra öncelikle alındıkları ortama bırakılmaları esastır
Sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların toplatılması ve hayvan bakımevlerinin çalışma usul ve esasları ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir Hayvan bakımevleri ve hastanelerin kurulması amacıyla Hazineye ait araziler öncelikle tahsis edilir Amacı dışında kullanıldığı tespit edilen arazilerin tahsisi iptal edilir
Hiçbir kazanç ve menfaat sağlamamak kaydıyla sadece insanî ve vicdanî amaçlarla sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen şartları taşıyan gerçek ve tüzel kişilere; belediyeler orman idareleri Maliye Bakanlığı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından mülkiyeti idarelerde kalmak koşuluyla arazi ve buna ait binalar ve demirbaşlar tahsis edilebilir Tahsis edilen arazilerin üzerinde amaca uygun tesisler ilgili Bakanlığın/İdarenin izni ile yapılır

İKİNCİ BÖLÜM
Hayvanlara Müdahaleler
Cerrahi müdahaleler

MADDE 7 - Hayvanlara tıbbî ve cerrahi müdahaleler sadece veteriner hekimler tarafından yapılır
Kontrolsüz üremenin önlenmesi için hayvanlara acı vermeden kısırlaştırma müdahaleleri yapılır

Yasak müdahaleler

MADDE 8 - Bir hayvan neslini yok edecek her türlü müdahale yasaktır
Hayvanların yaşadıkları sürece tıbbî amaçlar dışında organ veya dokularının tümü ya da bir bölümü çıkarılıp alınamaz veya tahrip edilemez
Ev ve süs hayvanının dış görünüşünü değiştirmeye yönelik veya diğer tedavi edici olmayan kuyruk ve kulak kesilmesi ses tellerinin alınması ve tırnak ve dişlerinin sökülmesine yönelik cerrahi müdahale yapılması yasaktır Ancak bu yasaklamalara; bir veteriner hekimin veteriner hekimliği uygulamaları ile ilgili tıbbî sebepler veya özel bir hayvanın yararı için gerektiğinde tedavi edici olmayan müdahaleyi gerekli görmesi veya üremenin önlenmesi durumlarında izin verilebilir
Bir hayvana tıbbî amaçlar dışında onun türüne ve etolojik özelliklerine aykırı hale getirecek şekilde ve dozda hormon ve ilaç vermek çeşitli maddelerle doping yapmak hayvanların türlerine has davranış ve fizikî özelliklerini yapay yöntemlerle değiştirmek yasaktır

Hayvan deneyleri

MADDE 9 - Hayvanlar bilimsel olmayan teşhis tedavi ve deneylerde kullanılamazlar
Tıbbî ve bilimsel deneylerin uygulanması ve deneylerin hayvanları koruyacak şekilde yapılması ve deneylerde kullanılacak hayvanların uygun biçimde bakılması ve barındırılması esastır
Başkaca bir seçenek olmaması halinde hayvanlar bilimsel çalışmalarda deney hayvanı olarak kullanılabilir
Hayvan deneyi yapan kurum ve kuruluşlarda bu deneylerin yapılmasına kendi bünyelerinde kurulmuş ve kurulacak etik kurullar yoluyla izin verilir
Etik kurulların kuruluşu çalışma usul ve esasları Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığının ve ilgili kuruluşların görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir
Deney hayvanlarının yetiştirilmesi beslenmesi barındırılması bakılması deney hayvanı besleyen tedarik eden ve kullanıcı işletmelerin tescil edilmesi çalışan personelin nitelikleri tutulacak kayıtlar ne tür hayvanların yetiştirileceği ve deney hayvanı besleyen tedarik eden ve kullanıcı işletmelerin uyacağı esaslar Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Hayvanların Ticareti ve Eğitilmesi

Hayvanların ticareti

MADDE 10 - Satılırken; hayvanların sağlıklarının iyi barındırıldıkları yerin temiz ve sağlık şartlarına uygun olması zorunludur
Çiftlik hayvanlarının bakımı beslenmesi nakliyesi ve kesimi esnasında hayvanların refahı ve güvenliğinin sağlanması hususundaki düzenlemeler Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir
Yabani hayvanların ticaretine ilişkin düzenlemeler Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir
Ev ve süs hayvanlarının üretimini ve ticaretini yapanlar annenin ve yavrularının sağlığını tehlikeye atmamak için gerekli anatomik fizyolojik ve davranış karakteristikleri ile ilgili önlemleri almakla yükümlüdür
Hayvanların ticarî amaçla film çekimi ve reklam için kullanılması ile ilgili hususlar izne tâbidir Bu izne ait usul ve esaslar ilgili kuruluşların görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir
Bir hayvan; acı ıstırap ya da zarar görecek şekilde film çekimi gösteri reklam ve benzeri işler için kullanılamaz
Deney hayvanlarının ithalat ve ihracatı izne tâbidir Bu izin Bakanlığın görüşü alınarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca verilir
Hasta sakat ve yaşlı durumda bulunan veya iyileşemeyecek derecede ağrısı veya acısı olan bir hayvanı usulüne uygun kesmek ya da ağrısız öldürme amacından başka bir amaçla birine devretmek satmak veya almak yasaktır

Eğitim

MADDE 11 - Hayvanlar doğal kapasitesini veya gücünü aşacak şekilde veya yaralanmasına gereksiz acı çekmesine kötü alışkanlıklara özendirilmesine neden olacak yöntemlerle eğitilemez
Hayvanları başka bir canlı hayvanla dövüştürmek yasaktır Folklorik amaca yönelik şiddet içermeyen geleneksel gösteriler Bakanlığın uygun görüşü alınarak il hayvanları koruma kurullarından izin alınmak suretiyle düzenlenebilir

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Hayvanların Kesimi Öldürülmesi ve Yasaklar

Hayvanların kesimi

MADDE 12 - Hayvanların kesilmesi; dini kuralların gerektirdiği özel koşullar dikkate alınarak hayvanı korkutmadan ürkütmeden en az acı verecek şekilde hijyenik kurallara uyularak ve usulüne uygun olarak bir anda yapılır Hayvanların kesiminin ehliyetli kişilerce yapılması sağlanır
Dini amaçla kurban kesmek isteyenlerin kurbanlarını dini hükümlere sağlık şartlarına çevre temizliğine uygun olarak hayvana en az acı verecek şekilde bir anda kesimi kesim yerleri ehliyetli kesim yapacak kişiler ve ilgili diğer hususlar Bakanlık kurum ve kuruluşların görüşü alınarak Diyanet İşleri Başkanlığının bağlı olduğu Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir

Hayvanların öldürülmesi

MADDE 13 - Kanunî istisnalar ile tıbbî ve bilimsel gerekçeler ve gıda amaçlı olmayan insan ve çevre sağlığına yönelen önlenemez tehditler bulunan acil durumlar dışında yavrulama gebelik ve süt anneliği dönemlerinde hayvanlar öldürülemez
Öldürme işleminden sorumlu kişi ve kuruluşlar hayvanın kesin olarak öldüğünden emin olunduktan sonra hayvanın ölüsünü usulüne uygun olarak bertaraf etmek veya ettirmekle yükümlüdürler Öldürme esas ve usulleri Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir

Yasaklar

MADDE 14 - Hayvanlarla ilgili yasaklar şunlardır:
a) Hayvanlara kasıtlı olarak kötü davranmak acımasız ve zalimce işlem yapmak dövmek aç ve susuz bırakmak aşırı soğuğa ve sıcağa maruz bırakmak bakımlarını ihmal etmek fiziksel ve psikolojik acı çektirmek
b) Hayvanları gücünü aştığı açıkça görülen fiillere zorlamak
c) Hayvan bakımı eğitimi almamış kişilerce ev ve süs hayvanı satmak
d) Ev ve süs hayvanlarını onaltı yaşından küçüklere satmak
e) Hayvanların kesin olarak öldüğü anlaşılmadan vücutlarına müdahalelerde bulunmak
f) Kesim hayvanları ve 4915 sayılı Kanun çerçevesinde avlanmasına ve özel üretim çiftliklerinde kesim hayvanı olarak üretimine izin verilen av hayvanları ile ticarete konu yabani hayvanlar dışındaki hayvanları et ihtiyacı amacıyla kesip ya da öldürüp piyasaya sürmek
g) Kesim için yetiştirilmiş hayvanlar dışındaki hayvanları ödül ikramiye ya da prim olarak dağıtmak
h) Tıbbî gerekçeler hariç hayvanlara ya da onların ana karnındaki yavrularına veya havyar üretimi hariç yumurtalarına zarar verebilecek sunî müdahaleler yapmak yabancı maddeler vermek
ı) Hayvanları hasta gebelik süresinin 2/3’ünü tamamlamış gebe ve yeni ana iken çalıştırmak uygun olmayan koşullarda barındırmak
j) Hayvanlarla cinsel ilişkide bulunmak işkence yapmak
k) Sağlık nedenleri ile gerekli olmadıkça bir hayvana zor kullanarak yem yedirmek acı ıstırap ya da zarar veren yiyecekler ile alkollü içki sigara uyuşturucu ve bunun gibi bağımlılık yapan yiyecek veya içecekler vermek
l) Pitbull Terrier Japanese Tosa gibi tehlike arz eden hayvanları üretmek; sahiplendirilmesini ülkemize girişini satışını ve reklamını yapmak; takas etmek sergilemek ve hediye etmek

ÜÇÜNCÜ KISIM
Hayvan Koruma Yönetimi

BİRİNCİ BÖLÜM
Mahallî Hayvan Koruma Kurulları Teşkilât Görev ve Sorumluluklar

İl hayvanları koruma kurulu

MADDE 15 - Her ilde il hayvanları koruma kurulu valinin başkanlığında sadece hayvanların korunması ve mevcut sorunlar ile çözümlerine yönelik olmak üzere toplanır
Bu toplantılara;
a) Büyükşehir belediyesi olan illerde büyükşehir belediye başkanları büyükşehire bağlı ilçe belediye başkanları büyükşehir olmayan illerde belediye başkanları
b) İl çevre ve orman müdürü
c) İl tarım müdürü
d) İl sağlık müdürü
e) İl millî eğitim müdürü
f) İl müftüsü
g) Belediyelerin veteriner işleri müdürü
h) Veteriner fakülteleri olan yerlerde fakülte temsilcisi
ı) Münhasıran hayvanları koruma ile ilgili faaliyet gösteren gönüllü kuruluşlardan valilik takdiri ile seçilecek en çok iki temsilci
j) İl veya bölge veteriner hekimler odasından bir temsilci
Katılır
Kurul başkanı gerekli gördüğü durumlarda konuyla ilgili olarak diğer kurum ve kuruluşlardan yetkili isteyebilir
İl hayvan koruma kurulu sekretaryasını il çevre ve orman müdürlüğü yürütür Kurul çalışmalarının sonucunu önemli politika strateji uygulama inceleme ve görüşleri Bakanlığa bildirir İllerde temsilciliği bulunmayan kuruluş var ise il hayvan koruma kurulları diğer üyelerden oluşur Kurul kurul başkanı tarafından toplantıya çağrılır
İl hayvan koruma kurulunun çalışma esas ve usulleri Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir

İl hayvanları koruma kurulunun görevleri

MADDE 16 - Hayvanları koruma kurulu münhasıran hayvanların korunması sorunların tespiti ve çözümlerini karara bağlamak üzere; av ve yaban hayvanlarının ve yaşama alanlarının korunması ve avcılığın düzenlenmesi hususlarında alınmış olan Merkez Av Komisyonu kararlarını göz önünde bulundurarak;
a) Hayvanların korunması ve kullanılmasında onların yasal temsilciliği niteliği ile bu Kanunda belirtilen görevleri yerine getirmek
b) İl sınırları içinde hayvanların korunmasına ilişkin sorunları belirleyip koruma sorunlarının çözüm tekliflerini içeren yıllık beş yıllık ve on yıllık plân ve projeler yapmak yıllık hedef raporları hazırlayıp Bakanlığın uygun görüşüne sunmak Bakanlığın olumlu görüşünü alarak hayvanların korunması amacıyla her türlü önlemi almak
c) Hazırlanan uygulama programlarının uygulanmasını sağlamak ve sonuçtan Bakanlığa bilgi vermek
d) Hayvanların korunması ile ilgili olarak çeşitli kişi kurum ve kuruluşların il düzeyindeki faaliyetlerini izlemek yönlendirmek ve bu konuda gerekli eşgüdümü sağlamak
e) İlde kurulacak olan hayvan bakımevleri ve hayvan hastanelerini desteklemek geliştirmek ve gerekli önlemleri almak
f) Yerel hayvan koruma gönüllülerinin müracaatlarını değerlendirmek
g) Hayvan sevgisi korunması ve yaşatılması ile ilgili eğitici faaliyetler düzenlemek
j) Bu Kanuna göre çıkarılacak mevzuatla verilecek görevleri yapmak
İle görevli ve yükümlüdür

İKİNCİ BÖLÜM
Denetim ve Hayvan Koruma Gönüllüleri
Denetim

MADDE 17 - Bu Kanun hükümlerine uyulup uyulmadığını denetleme yetkisi Bakanlığa aittir Gerektiğinde bu yetki Bakanlıkça mahallin en büyük mülkî amirine yetki devri suretiyle devredilebilir
Denetim elemanlarının nitelikleri ve denetime ilişkin usul ve esaslar ile kayıt ve izleme sistemi kurma bildirim yükümlülüğü ile bunları verecekler hakkındaki usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir
Yerel yönetimler ev ve süs hayvanları ile sahipsiz hayvanların kayıt altına alınması ile ilgili işlemleri yapmakla yükümlüdürler
Yerel hayvan koruma görevlilerinin sorumlulukları
MADDE 18 - Özellikle kedi ve köpekler gibi sahipsiz hayvanların kendi mekânlarında bulundukları bölge ve mahallerde yaşamaları sorumluluğunu üstlenen gönüllü kişilere yerel hayvan koruma görevlisi adı verilir Bu görevliler hayvan koruma dernek ve vakıflarına üye ya da bu konuda faydalı hizmetler yapmış kişiler arasından il hayvan koruma kurulu tarafından her yıl için seçilir Yerel hayvan koruma görevlileri görev anında belgelerini taşımak zorundadır ve bu belgelerin her yıl yenilenmesi gerekir Olumsuz faaliyetleri tespit edilen kişilerin belgeleri iptal edilir Yerel hayvan görevlilerinin görev ve sorumluluklarına bu kişilere verilecek belgelere bu belgelerin iptaline ve verilecek eğitime ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir
Yerel hayvan koruma görevlileri; bölge ve mahallerindeki öncelikle köpekler ve kediler olmak üzere sahipsiz hayvanların bakımları aşılarının yapılması aşılı hayvanların markalanması ve kayıtlarının tutulmasının sağlanması kısırlaştırılması saldırgan olanların eğitilmesi ve sahiplendirilmelerinin yapılması için yerel yönetimler tarafından kurulan hayvan bakımevlerine gönderilmesi gibi yapılan tüm faaliyetleri yerel yönetimler ile eşgüdümlü olarak yaparlar

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Hayvanların Korunmasının Desteklenmesi

Mali destek

MADDE 19 - Ev ve süs hayvanlarının korunması amacıyla bakımevleri ve hastaneler kurmak; buralarda bakım rehabilitasyon aşılama ve kısırlaştırma gibi faaliyetleri yürütmek için başta yerel yönetimler olmak üzere diğer ilgili kurum ve kuruluşlara Bakanlıkça uygun görülen miktarlarda mali destek sağlanır Bu amaçla Bakanlık bütçesine gerekli ödenek konulur Bu ödeneğin kullanımına ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığının olumlu görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Diğer Hükümler

Eğitici yayınlar

MADDE 20 - Hayvanların korunması ve refahı amacıyla; yaygın ve örgün eğitime yönelik programların yapılması radyo ve televizyon programlarında bu konuya yer verilmesi esastır Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu ile özel televizyon kanallarına ait televizyon programlarında ayda en az iki saat özel radyo kanallarının programlarında ise ayda en az yarım saat eğitici yayınların yapılması zorunludur Bu yayınların % 20'sinin izlenme ve dinlenme oranı en yüksek saatlerde yapılması esastır Radyo ve Televizyon Üst Kurulu görev alanına giren hususlarda bu maddenin takibi ile yükümlüdür

Trafik kazaları

MADDE 21 - Bir hayvana çarpan ve ona zarar veren sürücü onu en yakın veteriner hekim ya da tedavi ünitesine götürmek veya götürülmesini sağlamak zorundadır

Hayvanat bahçeleri

MADDE 22 - İşletme sahipleri ve belediyeler hayvanat bahçelerini doğal yaşama ortamına en uygun şekilde tanzim etmekle ve ettirmekle yükümlüdürler Hayvanat bahçelerinin kuruluşu ile çalışma usul ve esasları Tarım ve Köyişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir

Yasak ve izinler

MADDE 23 - Bu Kanun kapsamında olan ev ve süs hayvanlarının ticaretinin yapılması ithalatı ve ihracatı ile her ne şekilde olursa olsun ülkeden çıkarılması ve sokulması ile ilgili her türlü izin ve işlemlerde Bakanlığın görüşü alınmak kaydıyla Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yetkilidir Tarım ve Köyişleri Bakanlığının ilgili birimlerince yıl içinde yapılan ithalat ve ihracat ile ilgili bilgiler Bakanlığa bildirilir

Koruma altına alma

MADDE 24 - Bu Kanunun hayvanları korumaya yönelik hükümlerine aykırı hareket eden ve bu suretle bulundurduğu hayvanların bakımını ciddi şekilde ihmal eden ya da onlara ağrı acı veya zarar veren kişilerin denetimle yetkili merci tarafından hayvan bulundurması yasaklanır ve hayvanlarına el konulur Söz konusu hayvan yeniden sahiplendirilir ya da koruma altına alınır

DÖRDÜNCÜ KISIM
Cezai Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM
İdari Para Cezası Verme Yetkisi Cezalar Ödeme Süresi Tahsil ve İtiraz

İdarî para cezası verme yetkisi

MADDE 25 - Bu Kanunda öngörülen idarî para cezaları bu Kanunun 17 nci maddesinde belirtilen denetime yetkili merci tarafından verilir

İdari para cezalarına itiraz

MADDE 26 - İdarî para cezalarına karşı cezanın tebliği tarihinden itibaren onbeş gün içinde idare mahkemesine dava açılabilir Davanın açılmış olması idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz Bu konuda idare mahkemelerinin verdiği kararlar kesindir

İdarî para cezalarının ödenme süresi ve tahsili

MADDE 27 - İdarî para cezalarının ödenme süresi cezanın tebliği tarihinden itibaren otuz gündür
Ceza vermeye yetkili merciler tarafından Bakanlıkça bastırılan ve dağıtılan makbuz karşılığında verilen para cezaları ilgilileri tarafından mahallin en büyük mal memurluğuna yatırılır Yatırılan paranın % 80'i ilgili belediyeye takip eden ay içinde aktarılır Bu para tahsisi mahiyette olup amacı dışında kullanılamaz Bu Kanuna göre verilecek idarî para cezalarında kullanılacak makbuzların şekli dağıtımı ve kontrolü ile ilgili esas ve usuller yönetmelikle belirlenir
Öngörülen süre içinde ödenmeyen para cezaları gecikme zammı ile birlikte 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir

Cezalar

MADDE 28 - Bu Kanun hükümlerine aykırı davrananlara aşağıdaki cezalar verilir:
a) 4 üncü maddenin (k) bendinin ikinci cümlesi hükmüne aykırı davrananlara hayvan başına ikiyüzellimilyon lira idarî para cezası
b) 5 inci maddenin birinci ikinci üçüncü ve altıncı fıkralarında öngörülen hayvanların sahiplenilmesi ve bakımı ile ilgili yasaklara ve yükümlülüklere uymayan ve alınması gereken önlemleri almayanlara hayvan başına ellimilyon lira yedinci fıkrasında öngörülen yükümlülük ve yasaklara uymayanlara hayvan başına yüzellimilyon lira idarî para cezası
c) 6 ncı maddenin birinci fıkrasına aykırı hareket edenlere hayvan başına beşyüzmilyon lira idarî para cezası
d) 7 nci maddede yazılan cerrahi amaçlı müdahaleler ile ilgili hükümlere aykırı davrananlara hayvan başına yüzellimilyon lira idarî para cezası
e) 8 inci maddenin birinci fıkrasında yazılı bir hayvan neslini yok edecek müdahalede bulunanlara hayvan başına yedibuçukmilyar lira idarî para cezası; ikinci üçüncü ve dördüncü fıkralarına uymayanlara hayvan başına birmilyar lira idarî para cezası
f) 9 uncu maddede ve çıkarılacak yönetmeliklerinde belirtilen hususlara uymayanlara hayvan başına ikiyüzellimilyon lira; yetkisi olmadığı halde hayvan deneyi yapanlara hayvan başına birmilyar lira idarî para cezası
g) 10 uncu maddede belirtilen hayvan ticareti izni almayanlara ve bu konudaki yasaklara ve yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlara ikimilyarbeşyüzmilyon lira idarî para cezası
h) 11 inci maddenin birinci fıkrasındaki eğitim ile ilgili yasaklara aykırı davrananlara birmilyarikiyüzellimilyon lira ikinci fıkrasına aykırı davrananlara hayvan başına birmilyarikiyüzellimilyon lira idarî para cezası
ı) 12 nci maddenin birinci fıkrasına aykırı hareket edenlere hayvan başına beşyüzmilyon lira; ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere hayvan başına birmilyarikiyüzellimilyon lira idarî para cezası
j) 13 üncü madde hükümlerine aykırı davrananlara öldürülen hayvan başına beşyüzmilyon lira idarî para cezası aykırı davranışların işletmelerce gösterilmesi halinde öldürülen hayvan başına birmilyarikiyüzellimilyon lira idarî para cezası
k) 14 üncü maddenin (a) (b) (c) (d) (e) (g) (h) (ı) (j) ve (k) bentlerine aykırı davrananlara ikiyüzellimilyon lira idarî para cezası; (f) ve (l) bentlerine aykırı davrananlara hayvan başına ikimilyarbeşyüzmilyon lira idarî para cezası verilir kesilmiş ve canlı hayvanlara el konulur
l) RTÜK’ün takibi sonucunda 20 nci maddeye aykırı hareket ettiği tespit edilen ulusal radyo ve televizyon kurum ve kuruluşlarına maddenin ihlal edildiği her ay için beşmilyar lira idarî para cezası
m) 21 inci maddeye aykırı hareket edenlere hayvan başına ikiyüzellimilyon lira idarî para cezası
n) 22 nci maddeye uymayanlara hayvanat bahçelerinde kötü şartlarda barındırdıkları hayvan başına altıyüzmilyon lira idarî para cezası
o) 23 üncü maddeye aykırı hareket edenlere hayvan başına ikimilyarbeşyüzmilyon lira idarî para cezası
Bu maddenin (b) bendinde atıfta bulunulan 5 inci maddenin birinci ikinci ve beşinci fıkraları ile (o) bendi dışında kalan fiillerin veteriner hekim veteriner sağlık teknisyeni hayvan koruma gönüllüsü hayvan koruma derneği üyeleri hayvan koruma vakfı üyeleri hayvan toplama gözetim altına alma bakma koruma ile görevlendirilmiş olan kişilerce işlenmesi halinde verilecek ceza iki kat artırılarak uygulanır
Bu maddede yazılı idarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 411961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır

BEŞİNCİ KISIM
Çeşitli Son ve Geçici Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler

Birden fazla hükmün ihlâli
MADDE 29 - Bu Kanunda suç olarak öngörülen fiiller başka kanunlara göre de suç ise en ağır cezayı gerektiren kanun hükümleri uygulanır
Fiili ile bu Kanunun birden fazla hükmünü ihlal edenlere daha ağır olan ceza verilir

Fiillerin tekrarı

MADDE 30 - Bu Kanunda ceza hükmü altına alınmış fiillerin tekrarı halinde para cezaları bir kat daha fazla tekrarı halinde üç kat artırılarak verilir

İKİNCİ BÖLÜM
Son ve Geçici Hükümler

Saklı hükümler

MADDE 31 - 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu ile 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu hükümleri saklıdır

GEÇİCİ MADDE 1 - Bu Kanunun 14 üncü maddesinin (l) bendinde belirtilen hayvanlardan yurda bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sokulmuş olanların sahipleri; üç ay içerisinde hayvan koruma kurullarına bildirimde bulunarak bunları kayıt altına aldırmak; altı ay içerisinde kısırlaştırarak kısırlaştırıldıklarına ilişkin belgeleri il hayvan koruma kurullarına teslim etmek zorundadırlar

GEÇİCİ MADDE 2 - Bu Kanun gereğince çıkarılması gerekli bulunan yönetmelikler Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde hazırlanır

Yürürlük

MADDE 32 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer

Yürütme

MADDE 33 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür




MADDE 1 - Bu Kanunun amacı; hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek hayvanların acı ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktır

Kapsam

MADDE 2 - Bu Kanun amaç maddesi doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri alınacak önlemleri sağlanacak eşgüdümü denetim sınırlama ve yükümlülükler ile tâbi olunacak cezaî hükümleri kapsar

Tanımlar

MADDE 3 - Bu Kanunda geçen terimlerden;
a)Yaşama ortamı: Bir hayvanın veya hayvan topluluğunun doğal olarak yaşadığı yeri
b) Etoloji: Bir hayvan türünün doğuştan gelen kendine özgü davranışlarını inceleyen bilim dalını
c) Ekosistem: Canlıların kendi aralarında ve cansız çevreleriyle ilişkilerini bir düzen içinde yürüttükleri biyolojik fiziksel ve kimyasal sistemi
d) Tür: Birbirleriyle çiftleşebilen ve üreme yeteneğine sahip verimli döller verebilen populasyonları
e) Evcil hayvan: İnsan tarafından kültüre alınmış ve eğitilmiş hayvanları
f) Sahipsiz hayvan: Barınacak yeri olmayan veya sahibinin ya da koruyucusunun ev ve arazisinin sınırları dışında bulunan ve herhangi bir sahip veya koruyucunun kontrolü ya da doğrudan denetimi altında bulunmayan evcil hayvanları
g) Güçten düşmüş hayvan: Bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıkları haricinde yaşlanma sakatlanma yaralanma ve hastalanma gibi çeşitli nedenlerle fizikî olarak iş yapabilme yeteneğini kaybetmiş binek ve yük hayvanlarını
h)Yabani hayvan: Doğada serbest yaşayan evcilleştirilmemiş ve kültüre alınmamış omurgalı ve omurgasız hayvanları
ı) Ev ve süs hayvanı: İnsan tarafından özellikle evde işyerlerinde ya da arazisinde özel zevk ve refakat amacıyla muhafaza edilen veya edilmesi tasarlanan bakımı ve sorumluluğu sahiplerince üstlenilen her türlü hayvanı
j) Kontrollü hayvan: Bir kişi kuruluş kurum ya da tüzel kişilik tarafından sahiplenilen bakımı aşıları periyodik sağlık kontrolleri yapılan işaretlenmiş kayıt altındaki ev ve süs hayvanlarını
k) Hayvan bakımevi: Hayvanların rehabilite edileceği bir tesisi
l) Deney: Herhangi bir hayvanın acı eziyet üzüntü veya uzun süreli hasara neden olacak deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılmasını
m) Deney hayvanı: Deneyde kullanılan ya da kullanılacak olan hayvanı
n) Kesim hayvanı: Gıda amaçlı kesimi yapılan hayvanları
o) Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını
İfade eder

İlkeler

MADDE 4 - Hayvanların korunmasına ve rahat yaşamalarına ilişkin temel ilkeler şunlardır:
a) Bütün hayvanlar eşit doğar ve bu Kanun hükümleri çerçevesinde yaşama hakkına sahiptir
b) Evcil hayvanlar türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne sahiptir Sahipsiz hayvanların da sahipli hayvanlar gibi yaşamları desteklenmelidir
c) Hayvanların korunması gözetilmesi bakımı ve kötü muamelelerden uzak tutulması için gerekli önlemler alınmalıdır
d) Hiçbir maddî kazanç ve menfaat amacı gütmeksizin sadece insanî ve vicdanî sorumluluklarla sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen koşulları taşıyan gerçek ve tüzel kişilerin teşviki ve bu kapsamda eşgüdüm sağlanması esastır
e) Nesli yok olma tehlikesi altında bulunan tür ve bunların yaşama ortamlarının korunması esastır
f) Yabani hayvanların yaşama ortamlarından koparılmaması doğada serbestçe yaşayan bir hayvanın yakalanıp özgürlükten yoksun bırakılmaması esastır
g) Hayvanların korunması ve rahat yaşamalarının sağlanmasında; insanlarla diğer hayvanların hijyen sağlık ve güvenlikleri de dikkate alınmalıdır
h) Hayvanların türüne özgü şartlarda bakılması beslenmesi barındırılma ve taşınması esastır
ı) Hayvanları taşıyan ve taşıtanlar onları türüne ve özelliğine uygun ortam ve şartlarda taşımalı taşıma sırasında beslemeli ve bakımını yapmalıdırlar
j) Yerel yönetimlerin gönüllü kuruluşlarla işbirliği içerisinde sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması için hayvan bakımevleri ve hastaneler kurarak onların bakımlarını ve tedavilerini sağlamaları ve eğitim çalışmaları yapmaları esastır
k) Kontrolsüz üremeyi önlemek amacıyla toplu yaşanan yerlerde beslenen ve barındırılan kedi ve köpeklerin sahiplerince kısırlaştırılması esastır Bununla birlikte söz konusu hayvanlarını yavrulatmak isteyenler doğacak yavruları belediyece kayıt altına aldırarak bakmakla ve/veya dağıtımını yapmakla yükümlüdür