|
|
Konu Araçları |
1920li, ait, hangileridir, türk, yıllara, yıllarda, şiiri |
1920'Li Yıllarda Türk Şiiri - 1920'Li Yıllara Ait Türk Şiiri Hangileridir? |
09-11-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
1920'Li Yıllarda Türk Şiiri - 1920'Li Yıllara Ait Türk Şiiri Hangileridir?1920'li Yıllarda Türk Şiiri - 1920'li Yıllara Ait Türk Şiiri Hangileridir? 1920'li Yıllarda Türk Şiiri - 1920'li Yıllara Ait Türk Şiiri Hangileridir? 1920'li Yıllarda Türk Şiiri Şiirin iç yapısıyla dış yapısıarasında bir uyum bulunmasıgerektiği düşüncesinden hareket eden Necip Fazıl Kısakürek otuzlu yılların başlarına değin süren yoğun şa- irlik yaşamında, lirizmin ağır bastığı şiirler yayımlamıştır Duygularını değişik bi- çimde yansıtışı, değişik benzetmeler kullanarak şiirlerini renklendirişiyle bu yılla- rın şairleri arasında ayrıbir yer almıştır Şiirlerini Örümcek Ağı, Kaldırımlaradlıiki ki- tapta toplamış, daha sonra, yaptığıseçmelere yenilerini ekleyerek, Ben ve Ötesi, Son- suzluk Kervanı ve Çile’yi yayımlamıştır Kemalettin Kami Kamu (1901-1948), Necmettin Halil Onan (1902-1968), Ahmet Hamdi Tanpınar (1901-1962) ve Ömer Bedrettin Uşaklı(1904-1946)’yıda bu yılların şairleri arasında saymak gerekir Hece ile şiir yazılmasının gelişmesine, lirizmin ağır bastığı, içten duygularla yazıl- mış, daha çok yurtseverlik temasını işlediği şiirleriyle katkıda bulunan Kemalet- tin Kamu’nun şiirleri dergilerde yayımlanmıştır Ölümünden sonra Rıfat Necdet Evrimen’in hazırladığı Kemalettin Kamu Hayatı Şahsiyeti ve Şiirleri adlı kitapta bir araya toplanmıştır Milli Edebiyat döneminde de bireysel duyguları dile getiren şairler var mıdır? Milli Edebiyat hareketinin geliştiği sırada yetişenNecmettin Halil Onanşiirlerinde bireysel duygulanışlarıyla, ulusal duygularıbirlikte işlemiştir Şiirlerini Çakıl Taşları ve Bir Yudum Daha adlı kitaplarında toplayarak bize bırakmıştır 3 1930'lu Yıllarda Türk Şiiri İlk şiir kitaplarını 1930'lu yılların başında yayımlayarak adını duyuran Ercüment Behzat Lav (1903-1984) ölçülü, uyaklı şiire karşı çıkışıyla dikkati çekmiştir Gerçe- küstücülükten başlayarak değişik şiir akımlarınıdeneyen şair,şiirimize alaysılama- yı getiren ilk şair olma özelliğini taşır SOS, Kaos, Açıl Kilidim Açıl, Mau Mau, Üç Anadolu şiirlerini bir araya topladığı kitaplarıdır İçimizdeki Mahşer O Bir şehrin uzak homurtusu İçimizdeki mahşer Cömert ve kıraç toprağın özü O adını koyamadığımız duygu O bambaşka şey Belki sevinç Korku belki O yakınlığın içinde ıraklık O çürümek ve yeşermek O gözlerde parıltı Ve lezzet dudaklarda O Bir dalın kendini rüzgâra bırakışı Ve kollara bir belin Ercüment Behzat Lâv 1930'lu yıllarda şiirde hece ölçüsünü kimler kullanır? 1930’lu yıllarda hece ölçüsüyle şiir yazma Ahmet Kudsi Tecer ve Behçet Kemal Çağlar’la sürerken, şiirimizi etkileyen şairler olarak, Cahit Sıtkı Tarancı (1910- 1956) ile Fazıl Hüsnü Dağlarca’yı görüyoruz Cahit Sıtkı’nın ilk kitabı Ömrümde Sükut’la, Fazıl Hüsnü’nün Havaya Çizilen Dünya adlı kitapları aynı yıl yayımlana- rak iki şair adlarını birlikte duyuruyorlar Cahit Sıtkı, Fransız şairleri ile kendinden önce gelen birkaç şairin etkisinde şiir yazmaya başlamış, giderek kendisine özgü, li- rizmin ağır bastığı bir şiir dünyası yaratmıştır Savunduğu Türkçe’yi iyi kullanan Cahit Sıtkı, şiirde, kesinlikle ölçü, uyak kullanılmasıgerektiği düşüncesine, şiiri her- hangi bir düşünceyi iletmekte araç olarak görmeye karşıçıkmıştır Şiirlerinde aşkın ve yaşamanın güzelliğini, ona karşı ölümü tema olarak kullanan Tarancı’nın öteki şiir kitapları OtuzBeş Yaş, Düşten Güzel ve Sonrası’dır İlk şiir kitabından sonra yayımladığı Çocuk ve Allah’la ne ölçüde özgün bir şiir yete- neği olduğunu ortaya koyan Fazıl Hüsnü Dağlarca,dikkati üzerine çekmiştir Ayrı- ca kendine özgü, benzetmeler,simgeler, hayaller kullanan Dağlarca, bireyin iç ve dışdünyasıyla birlikte yurt ve dünya insanına değin genişleyen bir çemberde genel olarak, insanın, davranışve çatışmalarınıyansıtmıştır Sayısıkırkıbulan şiir kitapla- rıarasında,Çakırın Destanı, Toprak Ana, SivaslıKarınca, Yedi Memetler, Çanakkale Des- tanı, 19 Mayıs Destanı, Yeryüzü Çocukları adları en çok bilinenlerdir 4 1940'lı Yıllarda Türk Şiiri Şiirimiz toplumcu-gerçekçilik çizgisinde ilerlemeye başlayarak 1940’lıyıllara geldi- ğimizde aynı koşullarda şiir yazan ve giderek Kırk Kuşağı olarak adlandırılan şair- lerle karşılaşıyoruz İlhami Bekir Tez, Hasan İzzettin Dinamo, Rıfat Ilgaz, Cahit Irgat, Niyazi Akıncıoğlu, AKadir, Ömer Faruk Toprak, Enver Gökçe, Mehmet Kemal, Ahmet Arif, Vedat Türkali, Abdülkadir Demirkan gibi adları bilinenlerle birlikte bu yılların öteki şairleri, İkinci Dünya Savaşı’na girmemekle birlikte çekilen sıkıntının, gittikçe artan yoksulluğun etkisiyle şiirler yazmışlardır İşledikleri te- ma,kullandıkları nazım biçimleri,anlatım özellikleri kendilerine özgü olan şair- ler,bir toplumcu şairler kuşağı oluşturmuşlardır İşledikleri değişik temalar yanın- da, ortak temaları, barış, özgürlük, eşitliktir Cumhuriyet Döneminin ikinci topluluğu hangisidir? 1940’lı yılların başında Cumhuriyet döneminin ikinci topluluğu Birinci Yeniler ya da Garipçiler’le karşılaşıyoruz 1941’de, kendi seçtikleri şiirleri yayımladıkları Ga- rip adlı kitapla adlarını kamuoyuna duyuran bu küçük topluluk, Orhan Veli (Ka- nık) (1914-1950) Oktay Rifat (Horozcu) (1914-1988) ve Melih Cevdet (Anday) (1915)’dan oluşmuştur Şiirde ölçüye, uyağa, şairaneliğe karşıolduklarınıaçıklayan genç şairler, bu anlayışla yazdıklarışiirlerinde kullandıklarıdille, şiir dilinin konuş- ma dili yalınlığınıkazanmasında önemli bir rol oynamışlardır Değişik söyleyişleri, yaptıklarıalışılmamışbenzetmeler, kullandıklarısözcükler nedeniyle garip karşıla- nanmışlar, fakat sonra şiirleriyle kendilerinden önce şiir yazmaya başlayanları da, sonra gelenleri de etkilemişlerdir Bu üçlü de daha sonra lirik şiire yönelmiştir Ga- rip’teki şiirleri dışında, Orhan Veli şiirlerini Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, Karşıadlıkitaplarında bir araya toplamıştır Daha sonra Asım Bezirci,şiirlerini yeni- den, Bütün Şiirleri adı altında yayımlamıştır Oktay Rifat’ın şiirleri Güzelleme, Yaşa- yıp Ölmek, Aşk ve Avarelik Üzerine Şiirler, Aşağı Yukarı, KargaileTilki, Perçemli Sokak, Aşık Merdiveni, Elleri Var Özgürlüğün, Şiirler, Yeni Şiirler, Çobanıl Şiirler, Bir Cıgara İçi- mi, Elifli, Denize Doğru, Konuşma, Dilsiz ve Çıplak, Koca Bir Yaz kitaplarında topluca bulunur Melih Cevdet de şiirlerini Rahatı Kaçan Ağaç, Telgrafhane, Yan Yana, Kolları Bağlı Odysseus, Göçebe Denizi Üstünde, Teknenin Ölümü, Ölümsüzlük Ardında Gılga- mıs, Tanıdık Dünya Kitapları'nda bir arada yayımlamış, daha sonra 1978’e değin yaz- dığı şiirlerini Sözcükler adı altında toplamıştır 1940'lı yılların kendine özgü şairleri kimlerdir? Şiir kitaplarını1940’lıyıllarda yayımlayarak adlarınıduyuran şairler arasında Bed- ri Rahmi Eyüboğlu (1913-1975), Cahit Külebi (1917-1997), Necati Cumalıgibi şairler, kullandıklarıdil ve anlatım özellikleri bakımından bu yıllardaki şiirlerinde Garip şi- irinin etkisinde kalmışllardır Ancak yöresel dil ve anlatım özelliklerini, kendilerine özgü temaları, lirizmi kullanarak değişik bir şiir yapısıoluşturmuşlardır Bedri Rah- mi Eyüboğlu'nun şiirleriYaradana Mektuplar, Karadut, Tuz, Üçü Birden, Dördü Birden, Karadut 69, Dol Karabakır Dol’da bir araya toplanmıştır Külebi’nin şiirleri Adamın Biri, Rüzgar, Yeşeren Otlar, Atatürk KurtuluşSavaşında, Sütadlıkitaplarında bir araya toplanmış daha sonra hepsi bir arada Sıkıntı ve Umut’ta yayımlanmıştır Sıkıntı ve Umut’u izleyerek de Türk Mavisi-Atatürk KurtuluşSavaşındayayımlanmıştırNecati Cumalı ilk şiir kitabı Kızılçullu Yolu’nu izleyerek çıkardığı üç şiir kitabını Denizin Yükselişi adıyla bir arada toplamış, daha sonraki şiirlerini yayımladığıkitaplarınıda Aşklar Yalnızlıklar (Toplu Şiirler I), Kısmeti Kapalı Gençlik (Toplu Şiirler II)'de bir araya getirmiştir İlk kitaplarını 1940’lı yıllarda yayımlayan şairler arasına,temalarını eski Doğu uy- garlığı ve masallarından aldığı şiirlerini He adlı kitabında yayımlayan Asaf Halef Çelebi’yi; halk geleneklerine bağlı şiirden yeni şiire geçerek Anadolu’nun dertle- rini, sevinçlerini, çocukları dile getiren şiirleriyle Ceyhun Atıf Kansu’yu; sözcük oyunları yaparak yarattığı esprileriyle Orhan Murat Arıburnu’nu ve halk şiiriyle yeni şiiri birleştirmeye çalışan İbrahim Zeki Burdurlu’yu sayabiliriz Anı Kimse yok mu diye çağırır bozkırın ortasından Durur karşımda tutuklular penceresi Yüreğimi ısırıyor bir acı hani son nefes öncesi İçime bakar çatlak dudaklar susuzluk tasından Dede Sultan'ın ağzında kırmızı gül Bir dizesi Sinop'tan gelmiş bir duvar Bir dizesi Sivas'ta dama tırmanmış salkımlar Ağaçtan ağaca sıçrıyor öldü sandığın bülbül Çekip oturtuyorum otuz yıl öncesini karşıma Nektar'ın buğulu camındayız ikimiz de Sait Faik siroz olduğunu bilmiyor daha Biralar unutulmuş bir öyküye girmişiz Son çiçeğini bize uzatıyor Mihriban kız Bir de bakmışız bardaklar boşalmış içmişiz Ömer Faruk Toprak 5 1950'li Yıllarda Türk Şiiri 1950’li yılların başlarına geldiğimizde, kırklı yıllardan gelen toplumcu şairlerin ye- ni şiirler yayımlamadıkları dikkati çekiyor Bunu nedeni de yayımladıkları kitapla- rındaki şiirlerde işledikleri temaların sakıncalı bulunmasıdır Şairler yeni şiirlerini yayımlamayı sonraki yıllara bırakmışlardır Bu yıllarda ilk şiir kitaplarını yayımlamaya başlayanlar arasında, Ahlat Ağacı ile Mehmet Başaran,Susuzlukile Talip Apaydınve onlara, daha önceki yıllardan gele- rek Toprak Ana ile katılanFazıl Hüsnüdikkati çekiyorlar Üç kitapta okuyucuya su- nulan şiirlerin özelliği, romanlarda olduğu gibi köy gerçeğini vermeleridir Köy ve köylüyle ilgili temaların gerçekçi bir görüşle gözleme dayanılarak verilmesi şiirimi- ze içerik bakımından önemli bir katkıdır 1950'li yılların başlarında şairler bir topluluk kuramamışbağımsız kalmışlardır Şiir yazmaya kırklıyıllarda başlamakla birlikte etkilerden sıyrılarak kendi kişiliğini yansıtan şiirlerini 1950’li yıllarda yayımlamaya başlayan Behçet Necatigil (1916- 1979)dir Necatigil’in özelliği bağımsız bir şair olmasıdır Toplumcu gerçekçi bir sa- nat anlayışıyla yazdığı şiirleri yanında, bireysel ve psikolojik, metafizik temaları iş- lediği şiirleri de tad alınarak okunacak şiirlerdir Toplumsal konulu şiirlerinde ge- nelde dar gelirli insanların yaşamına eğilen şair, daha çok kendi yaşadığı semti ve o semtteki yaşayışıyansıtmıştır İlk şiir kitabıKapalıÇarşı’yıizleyerek, Çevre, Evler, Es- ki Toprak , Arada, Dar Çağ, Yaz Dönemi, Divançe, İki Başına Yürümek, En / Cam, Zebra, Karaler Aklar,B eyler şiirlerini topladığı kitaplarıdır Bunlar dışında Sevgilerde adıyla şiirlerinden seçmeler yayımlanmış, ölümünden sonra bütün şiirleri dört kitapta toplanmıştır Sevgilerde Sevgileri yarınlara bıraktınız Çekingen, tutuk, saygılı Bütün yakınlarınız Sizi yanlış tanıdı Bitmeyen işler yüzünden (Siz böyle olsun istemezdiniz) Bir bakış bile yeterken anlatmaya her şeyi Kalbinizi dolduran duygular Kalbinizde kaldı Siz geniş zamanlar umuyordunuz Çirkindi dar vakitlerde bir sevgiyi söylemek Yılların telâşlarda bu kadar çabuk Geçeceği aklınıza gelmezdi Gizli bahçenizde Açan çiçekler vardı, Gecelerde ve yalnız Vermeye az buldunuz Yahut vakit olmadı Behçet Necatigil Bu yılların dikkati çeken bir şairi de şiirimize yeni imgeler getiren Atilla İlhan (1925)’dır 1940’lı yılların sonlarında yayımladığı Duvar adlı kitabındaki şiirlerinde toplumcu bir çizgide görünen Atilla İlhan, ellili yıllara geçtiğinde okuyucuları- na,zengin imgeler, değişik benzetmelerle renklendirilmiş, insanın duygularınıyan- sıtmaya yönelik şiirler vermiştir Duvar’dan sonra, Atilla İlhan’ın şiirlerini, Sisler Bulvarı, Yağmur Kaçağı, Ben Sana Mecburum, Bela Çiçeği, Yasak Sevişmek, Tutuklunun Günlüğü, Böyle Bir Sevmek, Elde Var Hüzün, Karkırımın Krallığı kitaplarında bir arada bulabiliriz Sisler Bulvarı, Yağmur Kaçağı, Ben Sana Mecburum, Bela Çiçeği kitapla- rını Ayrılık Sevdaya Dahil adıyla tek kitapta toplamıştır Ellili yılların bağımsız şairleri arasına, Dünya İşlerive Hacivatın Karısıadlışiir kitap- larıyla Selah Birsel’i de katmamız gerekir Ele aldığıtemalarıalaysıbir ifadeyle yan- sıtan Birsel, bu ifadeyle düşündürücü şiirler yazarak şiirimize yenilik getirmiştir Bu iki kitabına Ases, Kikirikname, Haydar Haydar’ı eklemiş daha sonra iki kez Kö- çekçeler ve Bütün Şiirleri adlıkitaplarında şiirlerini bir araya toplamıştır Son şiir kita- bı da Rumba da Rumba’dır Metin Eloğlu'nu çağdaşlarından ayıran özellikleri nelerdir? Yine bu yıllarda Düdüklü Tencere, Sultan Palamut, Odunadlıkitaplarıyla katılan Me- tin Eloğlu’nun, kendi yaşama koşullarıyla birlikte çağını yansıtan şiirlerinde duy- gu, düşünce ve alaysılamayıbir arada buluruz Şiirlerinin bu özelliğiyle kendine öz- gü bir şair olma niteliği taşır Horozdan Korkan Oğlan, Türkiye’nin Adresi, Ayşemay- şe’yle altmışlı yıllara; Dizin Yumuşak G, Rüzgar, Ekmek, Hep, Şiirce, Ay Parçası, Ön- ce Kadınlar’la yetmiş ve seksenli yıllara geçmiştir Şiirde İkinci Yeni akımını ortaya atanlar kimlerdir? İkinci Yeni'nin özellikleri nelerdir? Şiirimizi 1960’lı yıllara götüren bir grup şairimiz de İkinci Yeniler olarak adlandırı- lanlardır Başlatanları, İlhan Berk (1916), Cemal Süreyya (1931-1990), Sezai Karakoç (1933), Ece Ayhan (1931), Ülkü Tamer (1937), Tevfik Akdağ (1932) ve Yılmaz Gru- da(1930) olan bu harekete Birinci Yeniler’den Oktay Rifat da katılmıştır Muzaffer Erdost’un adlandırdığı İkinci Yeni Hareketi , birçok yönüyle Birinci Yeni’ye karşı bir hareket özelliği taşır Genelde, onların basitlik ve anlaşılırlık eğilimine tepkidir İkinci Yeni’nin temel dayanakları, imge kullanmayıgenişletme, özgür çağrışım, so- muttan soyuta yönelme, anlamdan uzaklaşma, us dışına çıkma, kapalılık, çevreden kaçış, dilbilgisi kurallarınıçiğneme ve düzgün anlatımdan kaçma olarak özetlenebi- lir İkinci Yeniler bu tutumlarıyla şiiri yeniden anlaşılmaz bir duruma getirmişler- dir İlhan Berk; İstanbul, Günaydın Yeryüzü, Türkiye Şarkısı, Köroğlu, Galile Deniziile ellili şairler arasında yer almış, onlarıizleyerek aralarında en çok tanınan Mısır Kalyoniğ- ne olmak üzere on beş şiir kitabıyla günümüze gelmiştir Cemal Süreyailk şiir kitabı, Üvercinkaile tanınmış, daha sonra Göçebe, Beni Öp Sonra Doğur Beni, Güz Bitiği, Sıcak Nal adlı şiir kitaplarını yayımlamıştır Turgut Uyar,Arz-ıHal, Türkiyem, Dünyanın En Güzel Arabistanıkitaplarıyla bu yılla- rın şairleri arasında yer almış,Tütünler Islak, Her Pazartesi, Divan, Toplandılar, Kayayı Delen İncir’le şiirlerini yayımlamayı sürdürmüştür Edip Cansever ellili yıllarda İkindi Üstü, Dirlik-Düzenlik, Yerçekimli Karanfil, Umut- suzlar Parkı ve Petrol’de şiirlerini yayımlamış, onları izleyen onbir kitabıyla seksenli yıllara gelmiştir Son kitabı Oteller Kenti’dir Sezai Karakoç, Körfez adlıilk şiir kitabınıellili yılların sonunda yayımlayarak İkin- ci Yeniler arasındaki yerini almış, Şahdamar, Hızırla Kırk Saat, Sesler, Taha’nın Kitabı, Gül Muştusu, Zamana Adanmış Sözler, Leyla ile Mecnun, Ateş Dansı ile günümüze gel- miştir Ece Ayhan’da Sezai Karakoç gibi, Kınan Hanımın Denizleri’yle İkinci Yeniler arasın- daki yerini almış, Bakışsız Bir Kedi Kara, Ortodokslar, Devlet ve Tabiat, ZambaklıPadişah, Çok Eski Adıyladır kitaplarında şiirlerini yayımlamayı sürdürmüştür Ülkü Tamer İkinci Yeni doğrultusunda yazdığışiirlerini, Soğuk Otların Altında’dan başlayarak Gök OnlarıYanıltmaz, Ezra ile Gary, Virgül’ün Başından Geçenler, İçime Çek- tiğim Hava Değil Gökyüzüdür, Sıra Göller adlı kitaplarında yayımlamıştır Toplu şiir- lerini de Yanardağın Üstündeki Kuş’ta bir arada bulabiliriz İkinci Yeni hareketini başlatanlar arasında en az şiir kitabı olanlar Tevfik Akdağ’la Yılmaz Gruda’dır Lacivert KanatlıBir Kuştur Gece ile Çıplak ve Sevinçle Akdağ’ın şiirle- rini topladığı iki kitabı, Kuyumcular da Yılmaz Gruda’nın tek şiir kitabıdır Oktay Rifat da Perçemli Sokak’ta yayımladığı şiirleriyle İkinci Yeniler arasına katıl- mıştır 1950’li yıllarda tanınıp sonraki yıllara da geçen bir grup şair ise Hisar dergisi çevre- sinde toplananlardır En çok tanınanları; Mehmet Çınarlı, İlhan Geçer, Mustafa Necati Karaer, Munis Faik Ozansoy, Gültekin Samanoğlu, Nüzhet Erman gibi adlarıolan şairler, daha çok duygusal yanıağır basan şiirler yazdıklarıgibi, alışılmış nazım biçimlerini kullanmışlardır 6 1960'lı Yıllarda Türk Şiiri 1960’lıyıllara gelindiğinde İkinci Yeniler şiir kitaplarınıyayımlamayısürdürdükle- ri gibi, daha önceki yıllarda şiirlerini yayımlayan Behçet Necatigil, Atilla İlhan, Melih Cevdet, Oktay Rifat, Nazım Hikmet, Fazıl Hüsnü Dağlarca ve Ceyhun Atıf Kansu da bu yıllarda yeni şiir kitaplarını yayımlamışlardır Kırmızı Uçurtma Ceviz ağaçlarının arasından Güneş o Eti işi araba Çekerken ikindi Tanrıçayı Gün batısı yatağına Çıkıverdi bir kırmızı uçurtma Kâğıttan, yelden ve sevinçten Çocuğun kulağı ikindide Yel geliyor mu? Yel nereden gelir? Yaz altını zerdalilerde Birikti durdu ceviz yapraklarının iyodunda Birden hışırdadı gökyüzü elişisi Bir yaprak düştü ve başladı yel Yel bir yiğitlemedir kavaklara Ceviz dallarına bir okşama Omuz başlarına bir güzelleme Ve çıkıverdi bir uçurtma İki kanatlı gök kapısını açıp birdenbire Sevinçleme Karıncalar içgüdüyle biriktirirler Yaz otlarından aşlarını Ve arıların biriktirdiği bal Bir içgüdü gizeğidir çiçeklerden Sen ey kırmızı uçurtma Bir düş birikimisin yaz göğüne Ve bir kara omcada Alaca buğulu bir salkım üzüm Kızarır güneşin koyağında Yarın bir kızdır, büyür İkindi yelinin tarlasında Kırmızı gelinciğinde uçurtmanın Ceyhun Atuf Kansu Bu yıllarda şiirlerini yayımlayan şairlerden biri,1940 toplumcu şairler kuşağının en gençlerinden olan Ahmet Arif’tir Yankılar uyandıran, halk şiiri, hece şiiri ve aruzla yazılmış şiirlerin söyleyiş özelliklerinin bir arada bulunduğu şiirlerini Hasretin- den Prangalar Eskittim adlı kitabında toplayarak yayımlamıştır 1960'lı yılların toplumcu şarileri kimlerdir? Ahmet Arif’le birlikte, Mutlu Olmak Varken adı altında bütün şiirlerini bir arada ya- yımlayan A Kadir de toplumcu şairler kuşağının 60’lı yıllardaki temsilcisi olarak yer alır A Kadir’e toplumsal temalarıişleyen şairler olarak Hasan Hüseyin’le, Şük- ran Kurdakul’u ekleyebiliriz Hasan Hüseyin önce, kullandığı dil ve şiir dünyasını algılaması bakımından Atilla İlhan’ın etkisinde kalmışsa da giderek kendi söyleşyişini bulmuş, Kavel, Kızılırmak, Temmuz Bildirisi adlışiir kitaplarıyla toplumcu şiirde yeni örnekler vermiştir Hasan Hüseyin bu üç kitabına Kızılkuğu, Ağlasın Ay Şafağı, Oğlak, Acıyı Bal Eyledik, Kelepçe- nini Karasında Bir Ak Güvercin gibi kitaplarıyla yetmişli ve seksenli yıllara geçmiş- tir Şükran Kurdakul da, şiirimizin geleneksel biçimleriyle yazdığıtoplumsal şiirlerini topladığı Nice Kaygılardan Sonra, İzmir’in İçinde Amerikan Neferi, Giderayak, Halk Or- duları kitaplarıyla altmışlı yılların şairleri arasına katılıp günümüze değin gelmiş- tir 1960’lı yılların sonunda, yetmişli yılların başında İkinci Yeni hareketine tepkiler gösterilmeye başlandığı gibi,yeni toplumcu şairlerle karşılaşıyoruz Bu yılların genç kuşağı olarak Metin Demirtaş , İsmet Özel, Süreyya Berfe, Ataol Behramoğlu ve Özkan Mert’i görüyoruz Şiir kitaplarını aynı yıllarda yayımlayan bu şairler arasında İkinci Yenilere karşı çıkanlar Ataol Behramoğlu, Süreyya Berfe, Özkan Mert ve İsmet Özel olmuştur İkinci Yeni Akımına karşı çıkan şairler kimlerdir? Bir Gün Mutlakaadlıkitabıyla adınıduyuran Ataol Behramoğlu ,Yolculuk, Özlem ve Kavga Şiirleri, Ne Yağmur Ne Şiirler, İyi Bir Vatandaş Aranıyor, Kızıma Mektuplar, Eski Nisan, Türkiye Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum, Bebeklerin Ulusu Yok, Yaşayan Bir Şiirki- taplarıyla günümüze gelmiştir Süreyya Berfe şiirlerini Gün Ola, Savrulan, Hayat ile Şiir, Ufkun Dışında adlı dört kitapta toplamıştır Daha önce yayımladığıGeceleyin Bir Koşu’dan sonra yetmişli yılların yazarlarıarası- na Evet İsyan’la katılan İsmet Özel, bu kitabına Cinayetler Kitabı, ilk üç kitabını bir arada bastırdığı Şiirler, Celladıma Gülümserken, Erbain’i (4 kitabı bir arada) eklemiş- tir Kitaplarınıyetmişli yıllarda yayımlayarak Cumhuriyet dönemi şiirinde yer alan ve yankı uyandıran şairler olarak da Can Yücel, Ali Püsküllüoğlu, Eray Canberk, Öz- demir İnce, Ahmet Oktay, Hilmi Yavuz, Gülten Akın, Refik Durbaş, Sennur Sezer ve Nihat Behram dikkati çekerler Şiirimizde toplumsal yergiye güncelleştirerek canlılık kazandıran, kullandığı ken- dine özgü sözcüklerle yarattığı yeni bir gülmeceyi lirizmle birleştiren Can Yücel ilk şiir kitabı Yazma’yı 1950’de yayımlamakla birlikte onu izleyen Sevgi Duvarı’nı yetmişli yılların başında yayımlayarak bu yılların şairleri arasına katılmıştır Bu ki- taplarını izleyerek şiirlerini on kitapta toplamıştır Şiir kitaplarınıellili yıllarda yayımlamaya başlayarakUnutma Onları’yla bu yılların şairleri arasına katılan ve şiirlerini topluca Babadat’ta yayımlayan Ali Püsküllü- oğlu; ilk şiir kitaplarını yine ellili yılların sonlarına doğru yayımlamaya başlaya- rak, KırmızıKaranfil, Ağıtlar ve Türküler, Seyran Destanıile yetmişli yıllarda dikkatleri çekip, bütün şiirlerini Toplu Şiirler’de bir arada yayımlayan Gülten Akın; Kiraz Za- manı ile bu yılların şairleri arasına katılıp, Toplu Şiirler, Uykusuzluk ve Mavi Hayy’la günümüze gelen Özdemir İnce; şiirlerini altmışlı yılların sonlarına doğru yayımla- maya başlayarak, Sürgün adlı kitabıyla yetmişli yılların sonlarında şiirlerini oku- yuculara sunup, Sürdürülen Bir Şarkının Tarihi, Kara Bir Zamana Alınlık, Yol Üstündeki Semender, Ağıtlar ve Övgülerlegünümüze gelen Ahmet Oktay;Bedrettin Üzerine Şiir- ler ve Doğu Şiirleri’yle yetmişli yıllarda tanınıp , II Cilt Toplu Şiirler, Gülün UstasıYok- tur , Erguvan Sözleri’yle günümüzde de şiirlerini yayımlamayı sürdüren Hilmi Ya- vuz, şiirimizi gerek biçim gerekse söyleyişözellikleri ve temalar bakımından İkinci Yeniler’in şiirlerinden tamamen sıyırarak toplumcu görüşe yönelmişlerdir Arala- rında Hilmi Yavuz, uyak düzeni, kullandığı sözcükler ve benzetmeler, söz dizimi yönünden Divan Şiirini yeniden canlandırma denilebilecek özgün şiirler yazmıştır Bu şairlerle birlikte,1960’lı yılların başında, Gecekondu adlı kitabıyla adını duyurup ona Yasak'ıekleyen Sennur Sezer, toplumsal konulara değinen bir şair olarak görü- nürken, 70’li yılların şairleri arasına katıldığı Direnç’te topladıklarında ve onu iz- leyen şiirlerinde yalın bir söyleyişle içten uygularla yazdığışiirlerini yayımlamıştır 7 1970'li Yıllarda Türk Şiiri 70’li yılların başında Kuytu Sular’la şiirlerini tanıtan Eray Canberk, şiirlerinde ele al- dığı kişisel ya da toplumsal temaları içten bir duyarlılıkla diline de özen göstererek yazmıştır Yüreğinin Burkulduğu Zaman’la seksenli yıllara geçen Canberk Eskimiş Yalnızlığa ve Ebrular’la günümüze gelmiştir 1970'li yılların toplumcu şairleri kimlerdir? Refik Durbaş’la Nihat Behram bu yılların toplumcu şairleri olarak görülüyorlar Re- fik Durbaş 70’li yılların sonunda yayımladığı Siyah Bir Acıda kitabıyla bu yılların yazarlarıarasına girmiş, Çırak Aranıyor ve Menzil’le günümüze gelmiştir Şiirlerinde 12 Mart olaylarını yansıtan bir şair olarak dikkati çeken Nihat Behram, Hayatımız Üzerine Şiirler’le adını duyurduktan sonra, şiir yazmayı sürdürmüş, Yeniden Kendi Şehrim’le günümüze gelmiştir 70’li yılların şairleri arasında, Akdeniz, Mor, Dört Kişiydiler Bir de Ben, Yeryüzünün Yü- reği, Yerdeli Gökdeli, Zeytinli Fırın Sokağı, Güz Ey, Fideadlıkitaplarıyla toplayan Cen- giz Bektaş’ı Sihiyadan Nara’ya, Dünyaya Bakış, Bir Nisan Akşamında kitaplarıyla Er- gun Evren’i eklemek gerekir İnanç Çiçekleri Her yanımız çiçek -Sevmek-çiçekleri Yaşamayı sevmek Çalışmayı sevmek Sevmek işimizi Elimizin usumuzun emeğini Dolu dolu Yüreğimiz titreyerek Sevmek işimiz Bizden olanı Dosdoğru sevmek "Dostuna dost düşmanına düşman" Olmayı bilerek İşimiz sevmek Yerimizi yurdumuzu Suda yelde ateşte Sevmek birliğimizi Cengiz Bektaş 8 1980'li Yıllarda Türk Şiiri 1980’li yıllara geldiğimizde, bu yılların genç şairleri olarak ilk dikkati çekenler Yaşar Miraç, Ozan Telli, Abdülkadir Bulut ve Ahmet Ada oluyor Bu şairlerin özelliği halk şiirinden, dilinden ve kültüründen yararlanmalarıdır Yaşar Miraç, Trabzonlu Deli- kanlı, Ozan Telli, Şahince adlı şiir kitaplarını bu yılların başında yayımlayarak geniş bir okuyucu kitlesini etkileyip, aynı çizgide yazdıkları şiirlerini yayımlamayı sür- dürmüşlerdir Ahmet Ada Taş Plak Gazeller’le günümüze geldiği gibi, Abdülkadir Bulut’un şiirleri ölümünden sonra Ülkemin Şiir Atlası adıyla yayımlanmıştır 80’li yıllarda genelde, değişik bakışaçılarıyla toplumun acılarınıyansıtmakla birlik- te, değişik temalara değinen yer yer alaysılama ve gülmeceyi kullanan şairler ola- rak, Abdülkadir Budak, Ali Cengizhan, Metin Altıok, Ahmet Telli, İsmail Uya- roğlu, Ahmet Erhan, Güven Turan, Tuğrul Tanyol, Erdoğan Alkan, Neşe Yaşın, Nurer Uğurlu, Adnan Özer, Hüseyin Yurttaş, Gültekin Emre, Enis Batur, Hüseyin Atabaş, Metin Demirtaş, Şükrü Erbaş, Salih Bolat, Enver Ercan en çok dikkati çe- ken şairler arasında yer alıyorlar 9 1990'lı Yıllarda Türk Şiiri 90’lı yıllarda bu şairlere kendilerinden söz ettirenler olarak Turgay Kantürk, Gül- süm Akyüz, Metin Cengiz, Sina Akyol, Sunay Akın, Hulki Aktunç, Güngör Tek- çe, Akgün Akova, Muzaffer Erdost, Ali Asker Barut, Melisa Gürpınar, Ersin Sal- man gibi adlar eklenmiştir Kuş Çiçek Geldi mi desem gece yarısı Gelecek mi desem Ay ışığı çağların sevgisidir ulaşır Sana dek mi desem Özlemden kim ölmüşse korkunç değil Son solukları kelebek mi desem Yüz bin parlasalar da seni anlatır hep Yıldızlar tek mi desem Kuşmu desem yalnızlığıma şimdi Çiçek mi desem Fazıl Hüsnü Dağlarca |
|