&Quot;Cuma Günü Kim Cemaatin Omuzlarına Basarak İlerlerse Cehenneme Bir Köprü Atmış Olur.&Quot;

"Cuma günü kim cemaatin omuzlarına basarak ilerlerse cehenneme bir köprü atmış olur" hadisi sahih midir? Ön saflar boşken böyle bir şey yapmak günah mıdır?

Bu hadisle ilgili birkaç noktaya bakmakta fayda vardır:

Hadisi rivayet eden Tirmizî, bunun garip (zayıf) bir rivayet olduğunu, alimler tarafından -isnat zincirindeki- ravilerden birinin -hıfz bakımından- zayıf görüldüğünü, ifade etmiştir (Tirmizî, Salât 369)

Bu hadis zayıf olmakla beraber, alimler bu hadisle amel etmişlerdir(age) Bu husus Tirmizî’nin “zayıf da olsa alimler tarafından kendisiyle amel edilen hadislere değer vermesi” prensibine uygundur

Trimizî, bu hadisi “Cuma günü cemaatin omuzlarını yararak ilerlemenin mekruh olduğu hakkında” manasına gelen bir başlık altında zikretmiştir Bu başlık açıkça gösteriyor ki, Tirmizî’ye göre “omuzları yararak ilerlemek” haram değil, mekruhtur Bu da -meal olarak- hadiste yer alan “cehenneme giden bir köprü edinir” ifadesinin terhib/şiddetli uyarı niteliğinde bir irşat üslubu olduğunu göstermektedir

Ahmed b Hanbel’in bir rivayeti (3/437), Tirmizî rivayetinin aynısıdır Diğer bir rivayetinde ise (Müsned, 3/417) “imam (minbere) çıktıktan sonra” ilavesi yer almıştır ki, bu kerahetin o vakte mahsus olduğunu göstermektedir

Yine İbn Hanbel’in konuyla ilgili rivayet ettiği bir hadisin -mealen- ifadesi şöyledir: Ebu Zahiriye anlatıyor: Cuma günü Abdullah b Büsr’ün yanında oturuyordum, Resulullah (asm) hutbe okurken, adamın biri insanların boyunları üzerinden adımlarını atarak/omuzlarını yararak geldi Bunun üzerine Peygamberimiz(asm) “Otur, insanlara eziyet veriyorsun!”

Hadiste insanların saflarını yararak öndeki saflara gitmekten nehiy/sakındırma vardır Fakat bu rivayette yer alan “Resulullah (asm) hutbe okurken” ifadesi, bu kerahetin hutbe okunduğu vakte veya saflarda gidilecek bir boşluk olmadığı zamana mahsus olduğunu göstermektedir

Bununla beraber, değişik hadis rivayetlerini göz önünde bulunduran İmam Gazalî ve İmam Nevevî, Zeynu’l-Irakî gibi bazı alimlere göre, “imam hutbe okurken veya ilerideki saflarda boşluk yokken” kişinin cemaatin omuzlarını yararak ilerideki bir safa yerleşmeye çalışması haramdır (bk Tuhfetu’l-Ahvezî, Avnu’l-Mabud, ilgili hadisin şerhi) buyurdu(İbn Hanebl, 4/190)




Sorularla İslamiyet