Medeniyetler Tarihinde Bilmedikleriniz

Selçuklu fetihleri arasında Doğu Anadolu'da kurulan Türk devletlerinden birisi Saltuklular'dır Anadolu'nun fethinde görev alan kumandanlardan Ebul Kasım, Erzurum dolaylarını ele geçirmiş ve Sultan Alparslan onu bu bölgenin beyliğine tayin etmişti Ebul Kasım 1102'de ölünce yerine oğlu Ali geçti ve Bey oldu Ali'den sonra Bey olan İzzeddin Saltuk bu hanedanın en güçlü beyi oldu ve beylik onun adı ile yani "Saltuk Beyliği" olarak anıldı (1072)

Bu beylik, önceleri Büyük Selçuklu Devleti'ne tabi idi, fakat bu devletin zayıflamasından sonra, bağımsızlığını kazandı Saltuklu Beyliği Kars, Bayburt, Oltu, Trabzon, İspir ve Tercan bölgelerini ele geçirerek gücünü arttırdı Önce Gürcülerle, sonra Bizanslılarla yaptığı savaşlarda da başarılı sonuçlar elde etti

Selçuklu Sultanı II Kılıçarslan'la ittifak kurarak kız alıp vermek suretiyle akrabalık kuruldu Saltuklu beyleri bir çok defa Gürcülere karşı savaştılar Nitekim bunlardan İzzeddin Saltuk bu savaşların birisinde Gürcülere esir düşmüş (1153), öteki Türk beyleri tarafından 10000 dinar verilmek suretiyle kurtarılmıştır

İzzeddin Saltuk 1174'te ölünce yerine oğlu Muhammed Kızıl Arslan geçti Kızıl Arslan Bey, 1195'te Erzurum önüne kadar gelen Gürcü kuvvetlerini mağlup etti İzzeddin Saltuk devrinde (1132-1168), Saltuklu Beyliği ülkesi Tercan'dan başlayarak Tahir Gediği'ne kadar uzanmakta; Erzurum, Bayburd, Avnik, Micingird, İspir, Oltu gibi şehir ve kasabaları kaplamakta idi

Nasıreddin Muhammed (1168-1191)'in ise, Irak Selçuklu sultanı III Tuğrul'a ve asıl iktidarı elinde tutan Atabeg Kızıl Arslan'a tabi olduğu anlaşılıyor Yine onun zamanında Gürcüler Erzurum önüne geldilerse de, bir muhasaraya girişmeden aldıkları ganimetlerle yetinerek geri döndüler

Bu devrin dikkati çeken bir olayı da bu hanedandan Muzaffereddin Melikşah adlı Saltuklu beyinin Gürcü kraliçesi Thamara ile evlenmesidir XII yüzyılın ortalarından itibaren Türkiye Selçukluları ve Eyyubi Devletleri, Doğu ve Güney-doğu Anadolu'daki beyliklerin varlıklarını tehdide başlamışlardı O sırada Ulu Hakan olan Melikşah, Anadolu'da birliği korumak için bütün beylikleri itaat altına almak istiyordu Süleymanşah da onun politikasını takip etti ve 1202'de Erzurum kalesini alarak Saltuklu Beyliği'ne son verdi (1202)

Saltuklular devrinde, Erzurum bölgesi imar edilmiş ve zenginleşmiş bir durumda idi Ayrıca bölgenin iktisadi durumuna da bir canlılık getirmişlerdi Saltuklulardan zamanımıza kadar bazı eserler de kalmıştır, bunlar Kale Mescidi, Tebsi Minare, Ulu Cami ile bazı türbelerdir Ayrıca Tercan'da bulunan Mama Hatun kervansarayı ve türbesi de zikre şayan Saltuklu eserlerindendir

Selçuklu fetihleri arasında Doğu Anadolu'da kurulan Türk devletlerinden birisi Saltuklular'dır Anadolu'nun fethinde görev alan kumandanlardan Ebul Kasım, Erzurum dolaylarını ele geçirmiş ve Sultan Alparslan onu bu bölgenin beyliğine tayin etmişti Ebul Kasım 1102'de ölünce yerine oğlu Ali geçti ve Bey oldu Ali'den sonra Bey olan İzzeddin Saltuk bu hanedanın en güçlü beyi oldu ve beylik onun adı ile yani "Saltuk Beyliği" olarak anıldı (1072)

Bu beylik, önceleri Büyük Selçuklu Devleti'ne tabi idi, fakat bu devletin zayıflamasından sonra, bağımsızlığını kazandı Saltuklu Beyliği Kars, Bayburt, Oltu, Trabzon, İspir ve Tercan bölgelerini ele geçirerek gücünü arttırdı Önce Gürcülerle, sonra Bizanslılarla yaptığı savaşlarda da başarılı sonuçlar elde etti

Selçuklu Sultanı II Kılıçarslan'la ittifak kurarak kız alıp vermek suretiyle akrabalık kuruldu Saltuklu beyleri bir çok defa Gürcülere karşı savaştılar Nitekim bunlardan İzzeddin Saltuk bu savaşların birisinde Gürcülere esir düşmüş (1153), öteki Türk beyleri tarafından 10000 dinar verilmek suretiyle kurtarılmıştır

İzzeddin Saltuk 1174'te ölünce yerine oğlu Muhammed Kızıl Arslan geçti Kızıl Arslan Bey, 1195'te Erzurum önüne kadar gelen Gürcü kuvvetlerini mağlup etti İzzeddin Saltuk devrinde (1132-1168), Saltuklu Beyliği ülkesi Tercan'dan başlayarak Tahir Gediği'ne kadar uzanmakta; Erzurum, Bayburd, Avnik, Micingird, İspir, Oltu gibi şehir ve kasabaları kaplamakta idi

Nasıreddin Muhammed (1168-1191)'in ise, Irak Selçuklu sultanı III Tuğrul'a ve asıl iktidarı elinde tutan Atabeg Kızıl Arslan'a tabi olduğu anlaşılıyor Yine onun zamanında Gürcüler Erzurum önüne geldilerse de, bir muhasaraya girişmeden aldıkları ganimetlerle yetinerek geri döndüler

Bu devrin dikkati çeken bir olayı da bu hanedandan Muzaffereddin Melikşah adlı Saltuklu beyinin Gürcü kraliçesi Thamara ile evlenmesidir XII yüzyılın ortalarından itibaren Türkiye Selçukluları ve Eyyubi Devletleri, Doğu ve Güney-doğu Anadolu'daki beyliklerin varlıklarını tehdide başlamışlardı O sırada Ulu Hakan olan Melikşah, Anadolu'da birliği korumak için bütün beylikleri itaat altına almak istiyordu Süleymanşah da onun politikasını takip etti ve 1202'de Erzurum kalesini alarak Saltuklu Beyliği'ne son verdi (1202)

Saltuklular devrinde, Erzurum bölgesi imar edilmiş ve zenginleşmiş bir durumda idi Ayrıca bölgenin iktisadi durumuna da bir canlılık getirmişlerdi Saltuklulardan zamanımıza kadar bazı eserler de kalmıştır, bunlar Kale Mescidi, Tebsi Minare, Ulu Cami ile bazı türbelerdir Ayrıca Tercan'da bulunan Mama Hatun kervansarayı ve türbesi de zikre şayan Saltuklu eserlerindendir

SKİTLER (SAKALAR)

MÖ VII yüzyılda batıya doğru göç ederek Karadeniz'in kuzeyinden Tuna nehrine kadar uzanan topraklara yerleştiler Batı kaynakları bu topluluğa İskitler, İranlılar ise Sakalar adını vermişlerdir Medler, Persler, Asurlular ve Urartularla savaşmışlardır

Anadolu, Suriye ve Mısır'a kadar akınlarda bulunmuşlardır İskitlerin yönetici kesimi Türklerden meydana geliyordu Yaşayış ve inanışları Türklerle aynıydı En önemli edebiyat eserleri ALPER TUNGA DESTANI'dır

AKHUNLAR (EFTALİT) DEVLETİ

Hun soyundan gelmektedirler Afganistan'ın batısında MS350 yıllarında kurulan bu Türk Devleti HEFTAL isimli hükümdarından dolayı EFTALİT DEVLETİ diye de anılır Akhunlar Sasani Devletinde başlayan MAZDEK İSYANI'nı bastırmakta etkili oldular Sasani Devletinde yaşayan Mazdek, kadın ve servetin ortak olması durumunda her türlü huzursuzluğun ortadan kalkacağını savunan bir kişiydi

Göktürk Devleti'nin Batı Bölgelerini idare eden İSTEMI YABGU ipek yoluna egemen olmak için, Sasanilerle ortak hareket ederek Akhun Devleti'nin yıkılmasını sağladı Akhun Devleti'nin toprakları Sasani ve Göktürk devleti arasında paylaşıldı

BAŞKIRTLAR (BAŞKURTLAR)

Itil (Volga) Nehri civarında oturmakta idiler Moğol istilası sırasında Moğol egemenliğine girdiler

SABARLAR (SİBİRLER=SABİRLER)

Önceleri Hun devletinin egemenliğinde yaşayan Sibirler, VI yüzyıl başlarında Avarların baskısıyla batıya göç ederek Ural dağlarının güney doğusuna yerleştiler Sasanilerle anlaşarak, Bizans'a karşı savaştılar Anadolu'ya akınlar yaptılar Bugünkü SİBİRYA adı Sibir Türklerinden gelir Avarlara yenilince Hazar Türklerine karıştılar Hazar Devletinin asıl kitlesini oluşturdular

TÜRGEŞ DEVLETİ

I Göktürk Devletine baglı olan Türgişler 630 yılında Göktürk devletinin yıkılmasıyla serbest kaldılar BAGA TARKAN Türgiş Devleti'ni kurdu Kendi adına para bastı II Göktürk devletinin kurulmasıyla yeniden Göktürk egemenliğine girdiler II Göktürklerin son dönemlerinde yeniden serbest kalan Türgişlerin başına SU-LU KAĞAN geçti Su-lu Kağan Emevilere karşı mücadele etti 766 yılında Türgiş Devletine Karluklar son verdi

KARLUKLAR

II Göktürk Devletinin yıkılmasında Basmil ve Uygurlar'la birleşerek rol oynadılar Talas savaşında Çin'e karşı Arapları destekleyerek Orta Asya�nın Çinlileşmesini ve İslamiyet�in yayılmasını kolaylaştırdılar İslamiyeti kabul eden ilk Türk boylarındandırlar (İlk boy Kıpçaklar'dır) İlk Müslüman Türk Devleti olan KARAHANLILAR'ın kurulmasında etkili oldular

KIRGIZLAR

840 Yılında Ötügen'i alarak Uygur Devletine son verdiler 1207 yılında Cengiz Han tarafından yıkılmışTürk Kavmidir Daha sonra Rusların egemenliğine girmişlerdir 1916'da Ruslara karşı MİLLİ İSYAN adı verilen bir ayaklanma başlatmışlar, ancak Rus Çarı tarafından ağır bir şekilde cezalandırılmışlardır 1936'da Sovyetler birliğinin 15 Cumhuriyetinden biri olmuşlar, 1991'de Sovyet Rusya'nın dağılmasıyla Bağımsız KIRGİZİSTAN DEVLETİ kurulmuşturBaşkenti BİŞKEK'dir

KİMEKLER

Batı Göktürk topluluklarındandır İrtis ırmağı civarında yaşıyorlardı XI yüzyıla doğru diğer Türk topluluklarıyla kaynaşarak, yok oldular

AVARLAR

552 yılında Orta Asya'daki Avar İmparatorluğu�na Göktürkler son verince, batıya doğru ilerleyerek Romanya'ya giren AVARLAR merkezi MACARİSTAN olan yeni devletlerini kurdular Çin kaynakları Avarlara JUAN- JUAN demektedir 619 yılında tek başına, 629 yılında da Sasanilerle ortaklaşa İstanbul'u kuşattılar Slav topluluklarının göç etmesine neden olarak, bunların Doğu Avrupa ve Balkanlara inmesini sağladılar Böylece Balkanların Slavlaşmasında etkili oldular 805 yılında Franklar tarafından yıkıldılar

BULGARLAR

Batı Hunları ve Ogur Türklerinin karışmasıyla ortaya çıkan Türk topluluğuna BULGAR denir (Bulgar kelimesi karışmak anlamındadır)

BÜYÜK BULGARYA DEVLETI

Karadeniz'in kuzeyinde Göktürk Devleti�nin yıkılmasıyla "Büyük Bulgarya Devleti" kuruldu Ancak kurucusu KUBRAT'ın ölümüyle Hazarlar tarafından yıkıldıBulgarların bir kısmı Tuna nehri, bir kısmı da Volga nehri kıyılarına göç etmek zorunda kaldı Tuna Bulgar Devleti: Büyük Bulgarya Devleti'nin yıkılmasından sonra Tuna boylarına (Bugünkü Bulgaristan) göç eden Bulgar Türkleri burada Tuna Bulgar Devletini kurdular

KURUM HAN zamanında Bizans'ı kuşattılar(Avarlardan sonra Bizans'ı kuşatan 2 Türk kavmidir) Bu bölgedeki halkın çoğu Slav olduğu için Türkler zamanla Slavlaşmaya başladılarBarış Han zamanında Hristiyanlığı kabul ettiler Daha sonra ortaya çıkan bugünkü Bulgaristan Devleti Türk değil Slav devletidir Bugünkü Bulgaristan'da yaşayan Türkler, Osmanlılar zamanında Balkanlara yerleştirilen Türklerdir

Kama Bulgar Devleti

Büyük Bulgarya Devletinin yıkılmasından sonra Volga=İtil kıyılarına giden Bulgarlar burada Kama Bulgar Devletini kurdular Hükümdarları Almış Han zamanında (X yüzyıl) müslüman oldular 1236'da Moğolların egemenliğine girdiler Altinorda Devleti�nin parçalanmasıyla kurulan KAZAN HANLIĞI�nın esas kitlesini oluşturdular (Kama Bulgarlarına bugün KAZAN TÜRKLERİ denilir)

HAZARLAR

Kuzey Karadeniz ve Kafkaslar arasındaki bölgede Göktürk Devleti�nin yıkılmasıyla HAZAR KAĞANLIĞI kuruldu Ticarette geliştiler Hazar yöneticileri Museviliği benimsediler Halk arasında Hristiyanlık ve müslümanlık yayılmıştı Hazarlar ülkelerinde farklı dinleri içinde bulundurduklarından yüksek bir HOSGÖRÜ vardı

MACARLAR

Fin Ugor kavmi ile OGUR Türklerinin karışmasıyla MACAR kavmi ortaya çıkmıştır 896 yılında kendi adlarını verdikleri MACARİSTAN'a gelerek devletlerini kurdular X yüzyılda Hristiyanlığın Katolik mezhebini benimsediler (Bundan sonra Türklük özelliklerini kaybetmeye başladılar) Almanların (Germenlerin) doğuya doğru yayılmasını engelleyerek, Balkan topluluklarının (Slavların) Germenleşmesini önlediler

PEÇENEKLER

Karadeniz'in kuzeyinde Don ve Dinyesper nehirleri arasındaki bölgeye yerleştiler Kiev Prensliğini yenerek, Rusların Karadeniz'e inmelerini engellediler 1071 Malazgirt Savaşına Bizans ordusu içinde ücretli asker olarak katıldılar Ancak Selçukluları kendileri gibi Türk olduklarını anlayınca Selçuklu ordusu saflarına katıldılar Edirne ve Trakya'nın Marmara kıyılarına kadar olan toprakları Bizans'tan aldılar

İzmir Beyi ÇAKA BEY Peçeneklerle temas kurdu Buna göre Çaka Bey Peçeneklerle birlik olarak Anadolu ve Rumeli'den İstanbul'u kuşatmak istiyordu Ancak Bizans kurnaz bir politikayla, yine bir Türk topluluğu olan KUMANLAR'ı Peçenekler üzerine saldırtarak, Peçeneklerin dağılmasına sebep olmuştur

KUMANLAR (KIPÇAKLAR)

Volga'yi asarak Avrupa'ya ve Balkanlara girmislerdir Kıpçaklarin Karadeniz'in kuzeyinde hakim olduklari topraklara "KIPÇAK BOZKIRLARI" denilmektedir Macaristan'a giden Kıpçaklar ROMEN devletinin kurulmasinda etkili olmuslardir Kıpçaklarin Oğuz Türkleriyle yaptigi mücadeleler DEDE KORKUT HIKAYELERI'nin ortaya çikmasina sebep olmuştur CODEX CUMANICUS (Kodeks Kumanikus); Kıpçak Türk sivesi ile yazilan Latin, Fars ve Kuman dilleri üzerine yazilmis bir sözlüktür

UZLAR (OĞUZLAR)

Tarihte türk Milletinin siyasi, kültür ve medeniyet alaninda en büyük rolü oynayan koludur Oğuzlara; Bizanslılar UZ, Ruslar TORKI veya TORK, Araplar GUZ demislerdir 24 Oğuz Boyu vardır Hazar denizinin kuzeyinden bir kolu "UZ" adi ile Avrupa ve Balkanlara göç etti Balkanlara gelen UZLAR Bizans ordusunu ve Bulgarlari yendi Ancak Peçenek akinlari, soguklar, salgin hastaliklar yüzünden dagilip yok oldular Uzların bir kısmı Malazgirt Savası sırasında Bizans Ordusu saflarından, Selçuklu Ordusuna geçtiler

SKİTLER (SAKALAR)

MÖ VII yüzyılda batıya doğru göç ederek Karadeniz'in kuzeyinden Tuna nehrine kadar uzanan topraklara yerleştiler Batı kaynakları bu topluluğa İskitler, İranlılar ise Sakalar adını vermişlerdir Medler, Persler, Asurlular ve Urartularla savaşmışlardır

Anadolu, Suriye ve Mısır'a kadar akınlarda bulunmuşlardır İskitlerin yönetici kesimi Türklerden meydana geliyordu Yaşayış ve inanışları Türklerle aynıydı En önemli edebiyat eserleri ALPER TUNGA DESTANI'dır

AKHUNLAR (EFTALİT) DEVLETİ

Hun soyundan gelmektedirler Afganistan'ın batısında MS350 yıllarında kurulan bu Türk Devleti HEFTAL isimli hükümdarından dolayı EFTALİT DEVLETİ diye de anılır Akhunlar Sasani Devletinde başlayan MAZDEK İSYANI'nı bastırmakta etkili oldular Sasani Devletinde yaşayan Mazdek, kadın ve servetin ortak olması durumunda her türlü huzursuzluğun ortadan kalkacağını savunan bir kişiydi

Göktürk Devleti'nin Batı Bölgelerini idare eden İSTEMI YABGU ipek yoluna egemen olmak için, Sasanilerle ortak hareket ederek Akhun Devleti'nin yıkılmasını sağladı Akhun Devleti'nin toprakları Sasani ve Göktürk devleti arasında paylaşıldı

BAŞKIRTLAR (BAŞKURTLAR)

Itil (Volga) Nehri civarında oturmakta idiler Moğol istilası sırasında Moğol egemenliğine girdiler

SABARLAR (SİBİRLER=SABİRLER)

Önceleri Hun devletinin egemenliğinde yaşayan Sibirler, VI yüzyıl başlarında Avarların baskısıyla batıya göç ederek Ural dağlarının güney doğusuna yerleştiler Sasanilerle anlaşarak, Bizans'a karşı savaştılar Anadolu'ya akınlar yaptılar Bugünkü SİBİRYA adı Sibir Türklerinden gelir Avarlara yenilince Hazar Türklerine karıştılar Hazar Devletinin asıl kitlesini oluşturdular

TÜRGEŞ DEVLETİ

I Göktürk Devletine baglı olan Türgişler 630 yılında Göktürk devletinin yıkılmasıyla serbest kaldılar BAGA TARKAN Türgiş Devleti'ni kurdu Kendi adına para bastı II Göktürk devletinin kurulmasıyla yeniden Göktürk egemenliğine girdiler II Göktürklerin son dönemlerinde yeniden serbest kalan Türgişlerin başına SU-LU KAĞAN geçti Su-lu Kağan Emevilere karşı mücadele etti 766 yılında Türgiş Devletine Karluklar son verdi

KARLUKLAR

II Göktürk Devletinin yıkılmasında Basmil ve Uygurlar'la birleşerek rol oynadılar Talas savaşında Çin'e karşı Arapları destekleyerek Orta Asya�nın Çinlileşmesini ve İslamiyet�in yayılmasını kolaylaştırdılar İslamiyeti kabul eden ilk Türk boylarındandırlar (İlk boy Kıpçaklar'dır) İlk Müslüman Türk Devleti olan KARAHANLILAR'ın kurulmasında etkili oldular

KIRGIZLAR

840 Yılında Ötügen'i alarak Uygur Devletine son verdiler 1207 yılında Cengiz Han tarafından yıkılmışTürk Kavmidir Daha sonra Rusların egemenliğine girmişlerdir 1916'da Ruslara karşı MİLLİ İSYAN adı verilen bir ayaklanma başlatmışlar, ancak Rus Çarı tarafından ağır bir şekilde cezalandırılmışlardır 1936'da Sovyetler birliğinin 15 Cumhuriyetinden biri olmuşlar, 1991'de Sovyet Rusya'nın dağılmasıyla Bağımsız KIRGİZİSTAN DEVLETİ kurulmuşturBaşkenti BİŞKEK'dir

KİMEKLER

Batı Göktürk topluluklarındandır İrtis ırmağı civarında yaşıyorlardı XI yüzyıla doğru diğer Türk topluluklarıyla kaynaşarak, yok oldular

AVARLAR

552 yılında Orta Asya'daki Avar İmparatorluğu�na Göktürkler son verince, batıya doğru ilerleyerek Romanya'ya giren AVARLAR merkezi MACARİSTAN olan yeni devletlerini kurdular Çin kaynakları Avarlara JUAN- JUAN demektedir 619 yılında tek başına, 629 yılında da Sasanilerle ortaklaşa İstanbul'u kuşattılar Slav topluluklarının göç etmesine neden olarak, bunların Doğu Avrupa ve Balkanlara inmesini sağladılar Böylece Balkanların Slavlaşmasında etkili oldular 805 yılında Franklar tarafından yıkıldılar

BULGARLAR

Batı Hunları ve Ogur Türklerinin karışmasıyla ortaya çıkan Türk topluluğuna BULGAR denir (Bulgar kelimesi karışmak anlamındadır)

BÜYÜK BULGARYA DEVLETI

Karadeniz'in kuzeyinde Göktürk Devleti�nin yıkılmasıyla "Büyük Bulgarya Devleti" kuruldu Ancak kurucusu KUBRAT'ın ölümüyle Hazarlar tarafından yıkıldıBulgarların bir kısmı Tuna nehri, bir kısmı da Volga nehri kıyılarına göç etmek zorunda kaldı Tuna Bulgar Devleti: Büyük Bulgarya Devleti'nin yıkılmasından sonra Tuna boylarına (Bugünkü Bulgaristan) göç eden Bulgar Türkleri burada Tuna Bulgar Devletini kurdular

KURUM HAN zamanında Bizans'ı kuşattılar(Avarlardan sonra Bizans'ı kuşatan 2 Türk kavmidir) Bu bölgedeki halkın çoğu Slav olduğu için Türkler zamanla Slavlaşmaya başladılarBarış Han zamanında Hristiyanlığı kabul ettiler Daha sonra ortaya çıkan bugünkü Bulgaristan Devleti Türk değil Slav devletidir Bugünkü Bulgaristan'da yaşayan Türkler, Osmanlılar zamanında Balkanlara yerleştirilen Türklerdir

Kama Bulgar Devleti

Büyük Bulgarya Devletinin yıkılmasından sonra Volga=İtil kıyılarına giden Bulgarlar burada Kama Bulgar Devletini kurdular Hükümdarları Almış Han zamanında (X yüzyıl) müslüman oldular 1236'da Moğolların egemenliğine girdiler Altinorda Devleti�nin parçalanmasıyla kurulan KAZAN HANLIĞI�nın esas kitlesini oluşturdular (Kama Bulgarlarına bugün KAZAN TÜRKLERİ denilir)

HAZARLAR

Kuzey Karadeniz ve Kafkaslar arasındaki bölgede Göktürk Devleti�nin yıkılmasıyla HAZAR KAĞANLIĞI kuruldu Ticarette geliştiler Hazar yöneticileri Museviliği benimsediler Halk arasında Hristiyanlık ve müslümanlık yayılmıştı Hazarlar ülkelerinde farklı dinleri içinde bulundurduklarından yüksek bir HOSGÖRÜ vardı

MACARLAR

Fin Ugor kavmi ile OGUR Türklerinin karışmasıyla MACAR kavmi ortaya çıkmıştır 896 yılında kendi adlarını verdikleri MACARİSTAN'a gelerek devletlerini kurdular X yüzyılda Hristiyanlığın Katolik mezhebini benimsediler (Bundan sonra Türklük özelliklerini kaybetmeye başladılar) Almanların (Germenlerin) doğuya doğru yayılmasını engelleyerek, Balkan topluluklarının (Slavların) Germenleşmesini önlediler

PEÇENEKLER

Karadeniz'in kuzeyinde Don ve Dinyesper nehirleri arasındaki bölgeye yerleştiler Kiev Prensliğini yenerek, Rusların Karadeniz'e inmelerini engellediler 1071 Malazgirt Savaşına Bizans ordusu içinde ücretli asker olarak katıldılar Ancak Selçukluları kendileri gibi Türk olduklarını anlayınca Selçuklu ordusu saflarına katıldılar Edirne ve Trakya'nın Marmara kıyılarına kadar olan toprakları Bizans'tan aldılar

İzmir Beyi ÇAKA BEY Peçeneklerle temas kurdu Buna göre Çaka Bey Peçeneklerle birlik olarak Anadolu ve Rumeli'den İstanbul'u kuşatmak istiyordu Ancak Bizans kurnaz bir politikayla, yine bir Türk topluluğu olan KUMANLAR'ı Peçenekler üzerine saldırtarak, Peçeneklerin dağılmasına sebep olmuştur

KUMANLAR (KIPÇAKLAR)

Volga'yi asarak Avrupa'ya ve Balkanlara girmislerdir Kıpçaklarin Karadeniz'in kuzeyinde hakim olduklari topraklara "KIPÇAK BOZKIRLARI" denilmektedir Macaristan'a giden Kıpçaklar ROMEN devletinin kurulmasinda etkili olmuslardir Kıpçaklarin Oğuz Türkleriyle yaptigi mücadeleler DEDE KORKUT HIKAYELERI'nin ortaya çikmasina sebep olmuştur CODEX CUMANICUS (Kodeks Kumanikus); Kıpçak Türk sivesi ile yazilan Latin, Fars ve Kuman dilleri üzerine yazilmis bir sözlüktür

UZLAR (OĞUZLAR)

Tarihte türk Milletinin siyasi, kültür ve medeniyet alaninda en büyük rolü oynayan koludur Oğuzlara; Bizanslılar UZ, Ruslar TORKI veya TORK, Araplar GUZ demislerdir 24 Oğuz Boyu vardır Hazar denizinin kuzeyinden bir kolu "UZ" adi ile Avrupa ve Balkanlara göç etti Balkanlara gelen UZLAR Bizans ordusunu ve Bulgarlari yendi Ancak Peçenek akinlari, soguklar, salgin hastaliklar yüzünden dagilip yok oldular Uzların bir kısmı Malazgirt Savası sırasında Bizans Ordusu saflarından, Selçuklu Ordusuna geçtiler

En ünlü Türk kavmi

"Türkmen" ve "Batı Türkleri" de denen Oğuzlar Türk kavimlerinin en ünlüsüdür Orta Asya'da kurulan Türk hakanlıklarının hepsinin kuruluşuna katılmış, Uygurlar ve Karahanlılar döneminde önemli rol oynamışlardır

SELÇUKLU YÖNETİMİNDE

Oğuzlar XI yyda, Selçuklu hanedanı zamanında, gene birer Türk devleti olan Karahanlılara ve Gaznelilere karşı savaştılar ve sonunda bütün Türk kavimlerinin başına geçtiler Selçukluların yönetiminde Dandanakan Meydan Savaşı'nda (1040) Gaznelileri yendikten sonra, açık denizlere ve Yakındoğu'da Akdeniz'e ulaştılar Anadolu'yu ele geçirerek burayı ikinci Türk anayurdu yaptılar Anadolu Selçuklu Devleti'nin kuruluşunda başrolü oynadılar Anadolu'ya önce çeşitli beylikler halinde egemen olan Oğuzlar, daha sonra Osmanlı Devleti'nin de temelini oluşturdular

Geleneğe göre Oğuzların 24 boyu vardı Osmanoğulları bunların Kayı boyundan, Selçuklular ise Kınık boyundandır Türk geleneğine göre Oğuzların atası Oğuz Kağan büyük Türk hakanlarından Mete'dir 24 Oğuz boyunun bu kağanın soyundan türediğine inanılır Hattâ Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Gazi'yi Oğuz Kağan'a (Mete) bağlayan 45 kuşaklık bir soy kütüğü yapılmıştır

BUGÜNKÜ OĞUZLAR

Bugünkü Oğuz Türkleri Türk kavimleri içinde en kalabalık olan topluluktur Bu topluluk şimdi başlıca üç kol halinde bulunmaktadır: 1 Türkiye Türkleri; 2 Azerî Türkleri; 3 Türkmenler Türkiye'de, Balkanlar'da, kısmen Suriye ve Irak'ta yaşayan Türkler birinci koldandır Kafkasya'da, Batı İran'da ve kısmen Irak'ta yaşayan Türkler ikinci koldan, Horasan ve Türkmenistan'da yaşayan Türklerse üçüncü koldandır En kalabalık olan kol Türkiye Türkleridir

527-548 tarihleri arasında Bizans kraliçesi olan Teodora bir hipodrom bekçisinin kızıyken güzelliği ve aşk maceraları ile ün yaptıktan sonra zamanının Bizans imparatoru Justinyen'in metresi olmuş ve bir süre sonra İmparatorla evlenmişti Güzel olduğu kadar hırslı ve zeki olması sonucu kocasının Bizans'ın en kudretli yöneticilerinden biri olarak tarihe geçmesine katkıda bulunmuştur: 530 tarihinde çıkan Nika isyanının bastırılması onun Justinyen'i, İstanbul'da kalıp mücadele etmeğe ikna etmesi sonucu gerçekleştirilmiştir

Zamanında kadınlarla ilgili, evlenme, boşanma, ırza geç

Orta Asya'da ve Avrupa'da devlet kuran Türk boyudur Osmanlı hanedanı dışında Türklerin başında hüküm süren en uzun ömürlü ve en önemli hanedan Hunlardır Onları dört önemli topluluk olarak ele alabiliriz

Orta Asya Hunları, ilk büyük Hun hakanlığıdır (MÖ 220-MS 216) ilk büyük hükümdarları Teoman Yabgu'dur Oğlu Mete (Oğuz Han da denir), MÖ 209'da Teoman'ın yerine tahta geçti 35 yıl hükümdarlık etti Bütün Türk, Moğol, Tonguz, Altay Türklerini buyruğu altında topladı Devletinin sınırları Büyük Okyanus'tan Hazar Denizi'ne, Tibet ve Keşmir'den Kuzey Sibirya'ya uzanıyordu

Volga Hunları, MS 48'de devlet ikiye bölündü, sonra da göçler sonucu dağıldı Çeşitli Türk boylarının birbiri üzerine yaptığı baskılarla zayıflayan önemli Hun boyları batıya göç etmeğe başladılar Bunların bir bölüğü Volga ile Ural ırmakları arasında bir devlet kurdu (MS 374) Hakanları Balamir Han'dı Avrupa Hun Devleti, MS 425'te kuruldu 454'e kadar yaşayan bu devletin en büyük hükümdarı Attilâ idi 9 yıl süren saltanatı sırasında 4 milyon km2'lik bir toprak üzerinde dünyanın en büyük imparatorluğunu meydana getirdi

Hindistan Hunları (Akhunlar), ise Moğollarla karışarak güneye inen ve orada VII imparatorluk hanedanını kuran Hunlardır 3,5 milyon km2'lik bir bölgede 71 yıl Hindistan'a egemen olduktan sonra dağıldılar

Attilâ ve Azizler

Attilâ iktidarından ve Hun gücünden korkan Hıristiyan inancına göre Attilâ'nın atının bastığı yerde ot bilmezmiş Attilâ'nın Avrupa'ya saldığı korku yüzünden, kilise ona direnme cesaretini gösterenleri azizliğe yükseltti: Paris'i kurtaran Azize Genevieve; Romalıları yardıma çağıran Orieans piskoposu Aziz Aignan, Roma'ya ilişmemesi için Attilâ ile pazarlığa girişen papa Leo I bunlar arasındadır

Hun uygarlığı

Ordu örgütlemeyi, savaşmayı, at yetiştirmeyi çok iyi bilen Hunlar, büyük bir uygarlığa sahipti Tahta evlerde oturur, deriyi işler, dokuma yapar, şiir ve edebiyatla uğraşırlardı Avrupa'ya Asya uygarlığının önemli öğelerini ve özelliklerini onlar götürdüler

Hunların önünde dize gelen Avrupa, Attilâ'yı ve yiğit savaşçılarını vahşiler olarak görmek ve göstermek istemiştir Ünlü ressam Raffaello'nun bu tablosunda, Roma kapılarında Attilâ ile papa Leo I'in karşılaşmaları da, eli sopalı melekler ilâvesiyle ve aynı anlayışla canlandırılıyor Vatikan Müzesi, Roma

Kutsal kitaplarda hikâyesi anlatılan Sami asıllı Ortadoğu halkı İbranilerin kökeni Mezopotamya'dır; göçebe olarak yaşayan bu kavim, aralarındaki en bilgin ve en saygın kişilerce (eski peygamberler) yönetiliyordu Eski Ahit'e bakılacak olursa, Milattan iki bin yıl kadar önce, onlardan biri, yani İbrahim Peygamber gidip Ken'an Ülkesi'ne (şimdiki Filistin) yerleşti; bunlara «nehri aşan» anlamına İbranî dendi

Sonra, Ken'an'da kıtlık başladı Açlık yüzünden halkın bir kısmı Mısır'a göç etti, orada köle olarak yaşadı, İbrahim'den sonra İbranilerin başına yine onun oğulları geçti: Yakup ve İshak bunların en ünlüleridir Yakup bir gece rüyasında tanrı Yahova ile güreşmiş ve onu yenmişti Bunun üstüne kendisine «güreşte yenen» anlamına İsrail adı verildi Kavmine de İsrailoğulları dendi

Sonra Yakup'un oğlu Yusuf Mısır'a gitti ve bir süre sonra kavmini de yanına aldırdı Ama MÖ XIII yyda İbranîler, Musa'nın firavunla olan mücadelesi yüzünden, onun yönetiminde Mısır'dan ayrıldılar Uzun süre çölde yaşadılar, sonra «Adanmış Ülke» diye adlandırdıkları Filistin'in fethine giriştiler

Îbranîler Davut ve Süleyman zamanında (MÖ X yy) zenginliğin ve kudretin doruğuna ulaşmışlardı Ama, Süleyman ölünce, gerileme dönemi başladı ve krallık iki rakip devlete bölündü: İsrail ve Yahudi Devleti (Yuda) Bu devletler, sırayla Asurluların, Babillilerin, Perslerin ve Romalıların egemenliğine girdi

Diaspora

MS ilk iki yüzyıl içinde, İbraniler Roma egemenliğine karşı birçok defa ayaklandılar, ama hepsi boşa gitti: çoğu öldürüldü, geri kalanı da ya köleleştirildi ya da yurt dışına kaçmak zorunda kaldı O zaman yüzyıllar süren geniş bir göç hareketi başladı: Diaspora (İbranice «dağılma») Dünyanın her yanında birçok Yahudi topluluğu bulunmasının nedeni işte budur

Mısır'a gitmekte olan göçebe bir İbranî Beni Hasan'da (Aşağı Mısır) bulunmuş bir duvar resminden

Makedonya kralı (MÖ 356-323) Asya içlerinde fethedilmiş binlerce kilometre, geniş yankılar uyandıran bir dizi zafer, uçsuz bucaksız bir imparatorluğun tek sahibi İlkçağ'ın en büyük fatihi Büyük İskender'in serüveni kısaca böyle özetlenebilir İskender, daha çocuk denecek yaşlarda, babası Makedonya kralı Filip'in (Philippos) sarayında zekâsı ve canlılığıyla kendini göstermeyi bildi

On üç yaşına geldiğinde, ünlü Yunan filozofu Aristoteles onun eğitimiyle görevlendirildi On beş yaşındayken, kendi gölgesinden bile ürken ve kimseyi sırtına bindirmeyen Bukephalos adlı ata binmeyi başardı 336 yılında kral olduğu zaman henüz yirmi yaşındaydı

Zafer Peşinde

İskender tahta çıkar çıkmaz, muhteşem bir düşü gerçekleştirmeyi, doğuyu fethetmeyi aklına koydu 334 yılının ilkbaharında, 37,000 askerle Hellespontos'u (Çanakkale Boğazı) geçip Pers kralı Darius (Dara) III'ün kalabalık ordusunu yendi Gordion'da, o güne dek kimsenin çözemediği ünlü Gordion düğümünü bir kılıç darbesiyle kesiverdi: kentin kehanetinde, bu düğümü çözecek kişinin bütün dünyaya egemen olacağı söylenmişti

Birkaç ay sonra, İssos Ovası'nda Pers kralının ordularına karşı yeni bir zafer kazanıp hükümdarın paha biçilmez hazinelerini ele geçirdi Bu savaştan sonra Mısır'a doğru indi, İskenderiye şehrini kurdu, çölde ilerledikten sonra tekrar kuzeye doğru çıktı Dicle ve Fırat'ı aştı, Arbela'da (Erbil) Darius'un son ordusunu da bozguna uğrattı (331)

Hindistan Yolu

Artık bütün kentler ona kapılarını açıyor, birbiri ardına bütün doğu eyaletleri ona baş eğiyordu Ne var ki, bunca zafer fatihin başını döndürmüştü: bir çeşit zafer sarhoşluğu içinde, bundan böyle herkesin önünde secdeye kapanmasını istedi Kolayca öfkeleniyor, kendisine karşı çıkanlara, direnenlere hiç tahammül edemiyordu Fetih açlığı artık sınır tanımaz hale gelmişti: Asya'nın içlerine daldı, Hindistan'a ulaştı

Fakat 326 yılında, yürümekten, iklimin sertliğinden ve sürekli savaşlardan bitkin düşen askerleri başkaldırdılar ve onu geri dönmeğe zorladılar İndus Irmağı'nı izleyerek Hint Okyanusu'na kadar indi, sonra Babil'e geldi ve buradaki sarayında, görülmemiş bir lüks içinde, bütün dünyadan gelen elçileri huzuruna kabul etti 13 Haziran 323'te, 33 yaşındayken, tahta bir vâris bile bırakmaksızın, bu zenginlik içinde yüzen şehirde öldü İmparatorluğu da onunla birlikte yeryüzünden silinecekti

Pers kralı Darius III'ü yenilgiye uğratan İskender, onun elinden hem haremini, hem paha biçilmez hazinelerini, hem de uçsuz bucaksız imparatorluğunu aldı Roma mozaiği, MÖ II-I yüzyıl, Milli Müze, Napoli, İtalya

MÖ III yy ile IV yy arasında Avrupa'yı istilâ eden, Akdeniz dünyasına yabancı kavimlerin akımı

Miladın ilk yüzyıllarında, Roma imparatorluğu döneminde, Ren ve Tuna nehirlerinin ötesinde Germenler yani, Burgondlar, Franklar, Alamanlar, Vizigotlar, Ostrogotlar yaşıyordu Bunlar mükemmel savaşçı olduklarından kendilerinden korkulan kavimlerdi Kabileler halinde toplanmışlardı ve kaynakları yetersiz, yoksul topraklardan geçimlerini sağlamağa uğraşıyorlardı Açlığın dürtüsüyle, yeni yeni otlaklar aramağa çıktılar ve II yydan itibaren, zenginlikleri karşı konulmaz biçimde onları çeken Roma İmparatorluğu topraklarına zorla girmeğe başladılar

Sınırlarda ve İmparatorlukta

Miladın ilk yüzyıllarında Avrupa'ya korku salan ve kendilerine batılılarca barbarlar da denen (Yunanca «yabancı» [Yunanlı olmayan] anlamına, barbaros sözcüğünden) bu kavimlerin yıkıcı akınlarını önlemek için, Roma imparatorları sınırları tahkim ettiler IV yy a kadar, Germenleri püskürtmeyi başardılar ve aralarından birçoğunu tutsak aldılar Bu tutsakları, ya ekilmemiş topraklarda köle olarak ya da orduyu güçlendirmek için asker olarak kullandılar Böylece, bu yağmacıların bazıları köylü oldu; bazıları da, batı orduları başkomutanlığına kadar yükselen Vandal Stilicho (360-408) gibi Roma subaylığı rütbesine çıktılar

Büyük İstilâlar

IV yy sonlarında, Ren ve Tuna nehirleri boyunca, büyük bir barbar baskısı kendini göstermeğe başladı Bu baskı, kralları Atillâ'nın yönetiminde, Asya'dan gelen Hunların etkisiyle oluşmuştu Hunlardan kaçıp kurtulmak için Vizigotlar 376 yılında Tuna Nehri'ni aştılar «Got zehiri» artık, imparatorluğa girmiş oluyordu: 200,000 savaşçı, Roma eyaletlerini yağma etti ve 410 yılında Roma'yı ele geçirdi

Bu tarihten kısa bir süre önce, çeşitli kavimler, 406 yıllarından itibaren, Ren Nehri'ni aşmış, Galya'ya girmiş, sonra İspanya ve Kuzey Afrika'ya geçmişlerdi Bir yüzyıl sonra Batı Roma İmparatorluğu ortadan kalktı, toprakları istilâcıların eline geçti Barbar krallar artık duruma egemen olmuşlardı 496 yılında Hıristiyanlığı benimseyen Clovis, Frank monarşisini kurarak Galya'da hüküm sürdü Barbarlar yeni bir dünya düzenlediler ve böylece Ortaçağ başladı

(Solda) Vandal asıllı Stilicho ile karısı Serena'yı ve oğulları Eucherius'u tasvir eden fildişi kabartma Tamamıyla Romalılaşan Stilicho gene de küçümsenecek, Romalı soyluların nefretine hedef olacak ve 408'de ailesiyle birlikte öldürülecektir Monza Katedrali hazinesi

Tarihöncesi ve ilkçağ döneminde yaşayan Avrupa kavimlerinin bir bölümüdür Dört bin yıl kadar önce Keltler, anavatanları olan Orta Avrupa'dan göç ederek özellikle Britanya Adaları'na, İspanya'ya ve Galya'ya yerleştiler Savaşçı ve avcı oldukları kadar mükemmel çiftçiydiler Tekerlekli pulluğu ve fıçıyı icat ettiler Yayılmaları batıda, Bronz Çağı'nın sonuna ve Demir Çağı'nın başına denk gelir Sayısız göçleri sırasında Yunanlıların, Etrüsklerin, İtalyotların tekniklerini benimsediler; kazancılığı ve çömlekçiliği geliştirdiler Onların yaptığı yollara sonradan Romalılar taş döşeyecekti

Çoğu zaman birbirine rakip kabileler ve klanlar halinde toplanmış olan Keltler, gerek yaşama biçimi, gerek kültür yönünden özgün bir halktı Ürünlerin koruyucusu sayılan kır tanrılarına taparlar, geleneklerin koruyucusu olan hem kâhin, hem yargıç niteliğindeki din adamlarının (drüitler) yönetiminde yaşarlardı

MS I yyda Romalılar tarafından kısmen yıkılan Kelt uygarlığı, gene de, Ortaçağ'a kadar yaşayageldi Bugün bile, bazı Breton ve İrlanda törelerinde bu uygarlığın varlığını sürdürdüğü görülür

Gümüş sunak kabı Madencilikte usta olan Keltler, yetenekli elsanatçılarıydı: çok erken bir dönemde, o zamana kadar hiç bilinmeyen örme zırhlar, mahmuzlar ve at nalları yapmışlardı Kuyumculukta da ustaydılar: süs eşyası bu kap gibi oymalı ve kakmalıydı

Mısır kraliçesi, bu adı taşıyanların yedincisi ama en ünlüsü (MÖ 69-30)

Pascal şöyle yazmıştı: «Kleopatra'nın burnu biraz kısa olsaydı, dünyanın çehresi değişirdi» Bu cümle, Mısır kraliçesinin ozanlar ve yazarlar üzerindeki çekici etkisini özetliyor Kleopatra, yaşantısının ayrıntıları pek az bilindiğinden,, bir efsane kahramanı haline getirilmiştir Bu efsaneye göre güzel, büyüleyici, politikada olduğu kadar aşkta da usta olan Kleopatra, Nil kıyılarında büyük bir lüks içinde yaşıyordu

Gerçekte, Yunan tarihçisi Plutarkhos'a bakılırsa pek fazla güzel değil di, ama konuşur konuşmaz dayanılmaz bir kadın oluveriyordu Sesi çok tatlıydı, konuşmaları hem akıllıca, hem kurnazlık doluydu Birkaç dil bilirdi: Yunanca, Mısır dili, Arami dili, Latince On yedi yaşında kraliçe olmuş, ülkenin töreleri uyarınca iki erkek kardeşiyle evlenmişti

Sezar, iktidarı ele alması için kendisine yardımcı olduğundan, onunla birlikte Roma'ya bir yolculuk yaptı Sonradan, Sezar'ın ölümü üzerine, Marcus Antonius'u baştan çıkardı ve ikisi birlikte görkemli gemilerle Yunanistan'ı ve Asya'yı dolaştılar Bu yüzden Octavius, yani geleceğin Augustus'u, Kleopatra'ya savaş ilân etti ve donanmasını MÖ 31'de Actium'da yenilgiye uğrattı Kleopatra, kendisini zehirli bir yılana sokturarak canına kıydı

(Solda) Kleopatra'nın ölümü Roma katakomplarında bir duvar resminden

(Sağda) Kleopatra adına dikilmiş bir mezartaşı Aşağı ve Yukarı Mısır'ın taçları başında bir hükümdar olarak tasvir edilen Kleopatra, bir tahta oturmuş olan tanrıça İsis'e bir armağan sunuyor Louvre Müzesi, Paris

MSV yyda Galya'yı fetheden Germen kavimleridir Main Irmağı, Kuzey Denizi, Elster ve Elbe ırmakları arasındaki bölgelerden gelen Franklar, Roma Galyası'nı fetheden müthiş savaşçılardı Fransa'ya bugünkü adını onlar verdi Batı uygarlığını ancak VII yyda benimseyen Franklar aslında, çiftçilik nedir bilmez, savaşçı ve yağmacı insanlardı

Franklar iki ayrı kavimden oluşuyordu: Ripüerler ve Salienler Ama Salienler zamanla Frankları egemenlikleri altına aldılar, bu halkın Galya'ya girmesi yavaş yavaş oldu III yyda Franklar, Roma ordusunu desteklediler ve ağır ağır imparatorluğun içlerine sızdılar Böylece, Cambrai ve Kuzey Galya'yı işgal ettikten sonra Luvar Irmağı'na kadar indiler

Clovis

V yy sonunda, Roma İmparatorluğu'nun çöküşü sırasında, Frankların kralı, hırslı ve akıllı bir savaşçı olan Clovis'ti (465-511) Clovis bütün Galya'ya, askerlerinin kahramanlığı ve Kilise'nin yardımı sayesinde kısa zamanda hâkim oldu Kilise onu Hıristiyanlığı kabul ettiği için destekliyordu Paris'i başkent yapan Clovis, hükümdarlığının sonuna kadar genç Frank ulusunu, otoritesi altında birleştirmeğe gayret etti, böylece de Frank Krallığı'nın kurucusu kabul edildi

XIV yy minyatürü: Clovis'in, Reims piskoposunca vaftiz edilmesi Karısı Clotilde'in etkisiyle Katoliklik inancını benimseyen Frank kralı, böylece Galya Kilisesi'nin desteğini sağlamıştır Castres Müzesi, Fransa

Suriye ve bugünkü Lübnan kıyılarına yerleşmiş olan İlkçağ halkıdır Milattan önce III binyılda Akdeniz'in doğu kıyısına yerleşen Fenikeliler, buğday ve zeytinyağı üreten mükemmel çiftçilerdi Kurdukları şehirler (Sur, Sidon, Biblos, Ugarit), zamanla büyük limanlara dönüşmüştü Yaşadıkları dar kıyı şeridinden denize yönelmişler, gemiler yaparak serüvenlere atılmışlardı

Gemici ve Tacirler

Fenikeliler astronomi bilgilerinden yararlanarak, üç yüzyıl boyunca Akdeniz'i enine boyuna dolaştılar, Kıbrıs'ta (orada bakır buldular), Girit'te, Sicilya ve Sardinya'da ticari koloniler kurdular İspanya'ya kadar gittiler, Cebelitarık Boğazı'ndan aşıp Fas'a, hattâ Kamerun'a vardılar M Ö IX yyda hızla gelişerek, Roma'ya rakip olacak Kartaca şehrini de Fenikeliler kurdular

İşlenmiş bronzu, fildişini, seramiği, doğu camını ve özellikle lal renginde bir deniz kabuklusundan elde edilen boyayla boyanmış kumaşları her yörede tanıttılar Siteleri çok zengin oldu, ama aynı krallar tarafından yönetilen bu siteler, birleşmeyi bilemediler ve MÖ VI yyda Perslere boyun eğmek zorunda kaldılar

Fenikelilerin dini Yunan ve Roma inanışlarını, tapınışlarını etkiledi Fenikeliler, tanrı Baal'e genç çocukları kurban eder, böylelikle denizlerde onun himayesini sağlamağa çalışırlardı Güzel tapınaklar yapar, heykel yontar ve kuyumculuğu iyi bilirlerdi Batılılara çok şey öğretmişler, özellikle alfabeyi de onlar icat etmişlerdi

Fenike Dini

Doğa güçlerine, Bereket Tanrıçası Aştart'a, Dağlar Tanrısı Hodad'a, Gök Tanrısı Baal'e, vahşi bir yerde veya açıkhava tapmağında tanınırlardı Dikili bir taş, bir kazık veya bir ağaçla temsil edilen ilâhlara bazen bir çocuk kurban ederlerdi

(Solda) Bereket ve Analık Tanrıçası Aştart'ı tasvir eden, oyma fildişi bir kabartma Louvre Müzesi, Paris

(Sağda) Fenikelilerde kuyumculuk sanatı: «Biblon Hazinesi»nden yer yer altın varakla kaplanmış, bronz heykelcikler (MÖ XVII yy) Beyrut Müzesi

Biblos sitesinin yıkıntıları Önemli bir dini merkez olan Biblos, aynı zamanda Lübnan'ın kerestesini ve Kafkasya'nın bakırını ihraç eden büyük bir ticaret kentiydi

Müslüman Türk devleti (963-1187)

Gaznelilerin bayrağı

Gazne Devleti'ni, Samanoğullarının hizmetinde bulunan Türk komutanlarından Alp Tigin kurdu Samanoğulları Devleti'nin yanıbaşında, Afganistan'da bulunan Gazne'yi kendine başkent yaptı Ölümünde yerine oğlu geçtiyse de ordu komutanlarından Bilge Tigin ile Sebük Tigin yönetime elkoydular

Bilge Tigin'in ömrü kısa sürdü, ama Sebük Tigin, Gazne Devleti'ni güçlendirerek sınırlarını genişletti Gaznelilerin en parlak dönemi Sebük Tigin'in oğlu Mahmut zamanıdır Mahmut döneminde Gaznelilerin sınırı doğuda Ganj Nehri'ne, batıda Mezopotamya ve Kafkasya'ya kadar dayanıyordu Mahmut, Hindistan'ı yağma ederek getirdiği hazinelerle Gazne kentini zenginleştirdi Camiler, medreseler yaptırarak, ünlü bilginleri, şairleri yanına çağırarak Gazne'ye ün kazandırdı

Ömrünün son yıllarını, gittikçe Horasan dolaylarında güçlenen Selçuklularla uğraşarak geçirdi Son Hindistan Seferi'nden dönüşünde öldü Mahmut'un ölümünden sonra yerine geçen oğlu Mesut babasının yerini tutamadı Selçukluların karşısında tutunamadı; Dandanakan'da üç gün süren çetin savaşta büyük bir yenilgiye uğradı (1040) Horasan ve Irak'ı onlara bırakmak zorunda kaldı Mesut'tan sonra gelen Gazne hükümdarları devleti bir süre daha sürdürdülerse de başarılı olamadılar Gazne Devleti, Afganistan'ın yerlileri olan Gurlular tarafından 1187 yılında ortadan kaldırıldı

Gaznelilerde Sanat

Gaznelilerden günümüze kalan en önemli sanat eseri, Afganistan'ın Büst kentindeki Leşgeri Bazar Sarayı'dır Son yıllarda, gene aynı çevrede cami kalıntıları da bulunmuştur Mimarlık yanında süsleme sanatları da Gaznelilerde önem kazanmıştı Buna yazı sanatına duyulan ilgiyi de eklemek gerekir: kûfi yazı en olgun biçimini Gazneli Sultan İbrahim (1059-1099) döneminde almıştır Gazneli sanatı Selçuklu ve Hint sanatlarını etkilemiştir

Gazneli Mahmut

Doğu dünyasının büyük hükümdarlarından biri olan Gazneli Mahmut (967-1030), babasının ölümü üzerine kardeşini öldürerek tahta geçti Hindistan'a 17 kez sefer yaptı Devletin sınırlarını çok genişletti, İranlı ünlü şair Firdevsi, Şehname'sini ona sunmuştur