Cenap Şahabettin Hac Yolunda Kitabının Özeti

Cenap Şahabettin Hac Yolunda Kitabının Özeti

XIX yüzyıla kadar Türk yazınında gezi türünün pek zengin bir birikimi olduğu söylenemez; ancak bu yüzyılın son çeyreğinde pek çok güzel yapıtı yayımlanmıştır Cenab Şahabeddin in görevli olarak gittiği Hicaz ve Mısır yolculuğunu canlı gözlemlerle anlattığı Hac Yolunda gezi yazınımızın seçkin örnekleri arasındadır Yazar bu kitabında gezip gördüğü yerleri yalnızca bir gezgin gözüyle ve yüzeysel olarak değil tarih coğrafya ve insan boyutlarıyla örnek sayılacak bir düzsöz ustalığıyla anlatmaktadır

HAC YOLUNDA

İsmail Habib Sevük'e göre "Edebiyatımızda tam mânâsıyla edebî olarak ilk seyahat kitabı" olan "Hac Yolunda" hem bu özelliği hem de Edebiyât-ı Cedîde düzsözünün dikkat çeken bir örneği olması dolayısıyla çok önemlidir Cenap Şehabettin 1896'da sağlık müfettişi olarak Arabistan'a Kızıldeniz kıyısındaki Cidde'ye gönderilmiş ve epeyce zorlu geçen bu gezisini "Hac Yolunda"da anlatmıştır Eser Servet-i Fünûn dergisinde 1896-1898 yılları arasında yayımlanan on yedi mektuptan oluşmaktadır Daha sonra 1909'da kitap olarak yayımlanmıştır

Bu kitabı oluşturan mektuplar yazarın vapurdaki ve vapur dışındaki gözlemleri olmak üzere iki bölüme ayrılabilir Vapurdaki bölümlerde Cenap Şehabettin İstanbul'dan yola çıkışından sonra vapurun öteki yolcuları (ki bu yolcular kimi zaman veremli kocası ve kaynanasıyla yolculuk eden güzel bir kadın kimi zaman yol arkadaşları kimi zaman da ikinci mevkide zor koşullarda yolculuk eden yoksullardır) konusundaki gözlemlerini yolculuk sırasında geçen konuşmaları tartışmaları aynen notlarına aktarmıştır

Vapur dışındaki bölümlerde ise yazarın gezisi sırasında vapurun yanaştığı limanlardan söz ederken buraların geçmişi ile bugünü arasında gidip geldiğini görürüz Gördüğü yerlerin tarihini önemli tarihî kalıntılarını tarihsel bilgiler ve anektodlar da kullanarak renkli bir anlatımla anlatırken bu yerlerin o günkü durumlarını da renkli ve canlı betimlemelerle vermektedir Buraların toplumsal özellikleriinsanların gündelik yaşamları eğlence kültürleri ve değişik sınıflardan insanların ilginç portrelerini gözlemlerine kendi duygu ve düşüncelerini de ekleyerek ayrıntılarıyla okura aktarmıştır

"Hac Yolunda"da kullanılan dil ikili bir nitelik göstermektedir: Yazar özellikle vapur içinde geçen konuşmaları ve tartışmaları çok yalın bir dille olduğu gibi aktarırken özellikle doğayla ya da insanlarla ilgili betimlemelerinde gözlemlerinde ve bu gözlemlerin kendisinde uyandırdığı duyguları okura aktarırken kendi tercihi ve bağlı bulunduğu edebî akım çerçevesinde anlaşılması güç ağır tamlamalarla süslü sanatlı bir dil kullanmıştır