Düşünceyi Geliştirme Yolları Nelerdir?(Anlatımda Başvurulan Yollar)

Düşünceyi Geliştirme Yolları Nelerdir?(Anlatımda Başvurulan Yollar)

Bir düşüncenin bir konunun bir açıklamanın tam olarak anlatılabilmesi için yararlanılan yönteme “düşünceyi geliştirme yolu” ya da “anlatımda başvurulan yol” adı verilir Bir paragrafta düşünceyi geliştirme yollarından yalnız biri kullanılabileceği gibi bunların birkaçı da kullanılabilir
Düşünceyi Geliştirme Yolları :
Tanımlama : Bir varlığın bir nesnenin ya da bir kavramın özel ve değişmez niteliklerini sıralayarak onu tanıtmaktır Tanımlama genellikle paragrafın giriş bölümünde yer alır Gelişme ve sonuç bölümlerinde tanımlamalara pek rastlanmaz Tanımlama daha çok açıklayıcı ve tartışmacı anlatım biçimlerinde kullanılan bir düşünceyi geliştirme yoludur

Örnek :
Roman insanların başından geçen ya da geçebilecek türdeki olayları yer ve zaman belirterek anlatan uzun yazı türüdür Yazarın üstün bilgisi sağlam gözlemi duygusu romanın başarılı olmasını sağlayan en önemli etkendir
Örnekleme : Genellikle soyut bir düşünceyi ya da kavramı somutlamak; onu görünür bilinir kılmak için bir yapıtı bir kişiyi bir olayı paragrafa aktarmaya örnekleme denir Örnekleme düşünceyi somut kılacağı için onun hem daha kolay anlaşılmasını hem de inandırıcılık kazanmasını sağlar Örnek olarak verilen şey anlatımı somutlayacak nitelikte genel ve bilinir bir şey olmalıdır Örnekler bir paragrafın daha çok gelişme bölümünde yer alır Çünkü bu bölümde konu açılacak ve ona somutluk ve inandırıcılık kazandırılacaktır
Örnek :
Kültür bir toplumun yaşama biçiminde davranışlarında belirginleşir giyinişine yiyip içmesine çalışmasına hatta jestlerine yansır Bir Türk ‘hayır’ anlamında başını yukarı kaldırır Amerikan kültüründe ise aynı amaç için baş iki yana hareket ettirilir İki erkeğim kol kola girip gezmesine Anglosakson ülkelerinde rastlayamazsınız
Karşılaştırma : Nesneler kavramlar olay ya da durumlar arasındaki benzerlik veya farklılıkların dile getirilmesidir Dolayısıyla karşılaştırma yalnızca iki kavram arasındaki karşıtlıkları gösterme değildir Benzerlikleri gösterirken de karşılaştırmalardan yararlanılabilir Böylece sözü edilen kavram daha görünür daha somut bir özellik kazanmış olur
Örnek
Hayvanların koşullanmaya ve denem yanılma etkinliğine dayanan öğrenmeleri yanında insan öğrenmesinin ayrı bir niteliği vardır İnsanın her öğreniş aşaması bedence belirli bir olgunlaşmayı gerektirir Söz gelimi; konuşmayı öğrenmek yalnız ses çıkarmak değildir
Benzetme : Bir durumu bir kavramı açıklarken bilinen ve ondan daha etkin benzerinden yararlanmaya benzetme denir
Örnek :
Boş bırakılmış topraklar gübreli ve bereketli ise yüz bin çeşit otla dolar Yararlı olabilmeleri için onlara kazma vuruyor işe yarar tohumlar ekiyoruz Ruhlar da böyledir Onları bir fikirle uğraştırıp dizginlerini tutmazsanız uçsuz bucaksız bir hayal dünyasında başıboş öteye beriye dolaşıp dururlar Bir amaca bağlanmayan ruh yolunu yitirir
Tanık Gösterme : Anlatma somutluk ve inandırıcılık kazandırmak amacıyla başkalarının düşünce ve sözlerinden yararlanmaya tanık gösterme denir Ancak tanık gösterilen kişi bilinen ve kabul gören bir özellikte olmalıdır Yoksa sıradan bir insanın tanık gösterilmesi düşünceyi inandırıcı kılmaktan uzak düşer
Tanık olarak seçilen kişi değil de bir söz ise bu tırnak içine alınarak verilmelidir Ayrıca hem kişi adı kullanılıp hem de onun konuyla ilgili sözleri verilecekse bu sözler tırnak içine alınmalıdır
Örnek :
Jan Paul Sartre şöyle der: “İnsan bazı şeyleri söylemeyi seçtiği için yazardır” Bu görüşe katılmamak mümkün mü? Söz sanatçısı dediğin herkesin söylemek isteyip de söyleyemediği sözleri kendine özgü biçimler arasından seçerek söyleyivermeli ve okuyucuya : “Benim söylemek istediğimden daha güzel” dedirtmeli
İlişki Kurma: Paragrafta ortaya konan düşüncenin açıklanması için herhangi bir durumun ya da olayın ortaya çıkışını onun nedenini geçmişte olan bir başka duruma veya olaya dayandırarak açıklamaktır Bu anlatım yolunda geçmişteki bir olay anımsatılarak asıl anlatılmak istenen daha net ve inandırıcı bir biçimde ortaya konmuş olur
Örnek :
Ben hasta ruhları ve sinirli insanları daima yüzlerinin tebessümlü olup olmamasıyla teşhis ederim Sinirli adamların yüzleri gülmez Tebessümden mahrum bir çehre gördüğüm zaman derhal bunun bir sinir hastasına ait olduğunu anlarım Tebessüm ruhun sağlamlığı kadar saadetin de müjdecisidir
Sayısal Verilerden Yararlanma : Bir düşünceyi aktarabilmek için anlatılmak istenen nesnenin ya da kavramın nicelik özelliklerinden yararlanmadır Bu düşünceyi geliştirme yolu daha çok tekniğe ve istatistiğe dayalı bilgilerin anlatımında kullanılır
Örnek :
Öğrencilerin çalışırken ara verip dinlenmeleri gerektiğini düşünenlerdenim Mola verilmeden yapılan uzun soluklu bir çalışma verimi düşürür Ellişer kişiden oluşan iki ayrı gruba yüz soruluk bir test uygulanır Grubun biri testi hiç ara vermeden yanıtlarken diğer gruba elli sorudan sonra 15 dakikalık dinlenme verilir Dinlenme almayan grubun başarısı alan grubun başarısından % 30 düşük çıkar