Akhilleus Ve Kaplumbağa

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-23-2012

Felsefi Bir Bilmecenin Paradigması

Parmenides’in öğrencileri arasında Zenon adında(Stoacılığın kurucusu Kıbrıslı Zenon’dan ayırmak için Elalı Zenon olarak bilinen) akıllı bir genç vardı

Bu zenon, insanların kafalarını hep uğraştırmış paradokslar üretmekte ustaydı

Akhilleus ile kaplumbağanın öyküsü bunlardan biridir

Akhilleus ile kaplumbağa bir gün yarışa tutuşmaya karar verirler

Akhılleus kaplumbağadan iki kat daha hızlı koşabileceği için ona avans verir

Şimdi, Zenon diyor ki, Akhilleus kaplumbağanın başlama noktasına vardığında, kaplumbağa önde başladığı mesafenin yarısı kadar ilerlemiş olacaktır

Akhılleus o noktaya vardığında, kaplumbağa da o mesafenin yarısı kadar ilerlemiş olacaktır

Ve bu böyle sonsuza kadar gider

Aralarındaki mesafeyi kapadığı her noktada kaplumbağa daima o mesafenin yarısını alacağı için, Akhılleus kaplumbağayı asla yakalayamaz

Dolayısıyla Akhilleus kaplumbağaya hiçbir zaman yetişemez

“Hadi canım! Akhilleus tabii ki kaplumbağaya yetişir, bütün bunlar saçmalık” diye düşünebilirsiniz

Halbu ki bir noktayı kaçırıyorsunuz

Öykünün meramını aydınlatmak açısından da bu nokta çok önemli

Öykünün amacı sizi Akhilleus’un kaplumbağaya hiçir zaman yetişemediğine inandırmak değil

Akhılleus tabii ki bunu yapar; sizin kadar Zenon da bunu biliyordu

Buradaki mesele, yanlış bir sonuca götüren kusursuz bir mantıksal akıl yürütmenin varlığıdır

İtiraz edilemez öncüllerden başlayıp hatasız mantıksal adımlarla ilerleyerek doğru olmadığı apaçık bir sonuca varmak olanaklıysa, çevrenizdeki dünyayla ilgili bütün akıl yürütme çabalarımızı bir keşmekeş bekliyor demektir

İnsanlar bu fikri son derece bozguncu buldular

Bu mantıkta bir hata olsa gerekti

Fakat şimdiye dek kimse bu hatanın ne olduğunu tam anlamıyla tanıtmayı başaramadı

Bu nedenle, 2

yüzyılın tanınmış filozoflarından biri olan Gilbert Ryle, Akhilleus ve kaplumbağa meselesi hakkında şunları yazdı:

“Felsefi bir bilmecenin paradigması olarak nitelenmeyi pek çok açıdan hak etmektedir

” Tıpkı geçenlerde Fermat’ın Son Teoremi ile ilgili problemin çözülmüş olması gibi, bir gün belki bu da çözülecektir

Bryan Magee

08-23-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Akhilleus Ve Kaplumbağa Felsefi Bir Bilmecenin Paradigması Parmenides’in öğrencileri arasında Zenon adında(Stoacılığın kurucusu Kıbrıslı Zenon’dan ayırmak için Elalı Zenon olarak bilinen) akıllı bir genç vardı Bu zenon, insanların kafalarını hep uğraştırmış paradokslar üretmekte ustaydı Akhilleus ile kaplumbağanın öyküsü bunlardan biridir Akhilleus ile kaplumbağa bir gün yarışa tutuşmaya karar verirler Akhılleus kaplumbağadan iki kat daha hızlı koşabileceği için ona avans verir Şimdi, Zenon diyor ki, Akhilleus kaplumbağanın başlama noktasına vardığında, kaplumbağa önde başladığı mesafenin yarısı kadar ilerlemiş olacaktır Akhılleus o noktaya vardığında, kaplumbağa da o mesafenin yarısı kadar ilerlemiş olacaktır Ve bu böyle sonsuza kadar gider Aralarındaki mesafeyi kapadığı her noktada kaplumbağa daima o mesafenin yarısını alacağı için, Akhılleus kaplumbağayı asla yakalayamaz Dolayısıyla Akhilleus kaplumbağaya hiçbir zaman yetişemez “Hadi canım! Akhilleus tabii ki kaplumbağaya yetişir, bütün bunlar saçmalık” diye düşünebilirsiniz Halbu ki bir noktayı kaçırıyorsunuz Öykünün meramını aydınlatmak açısından da bu nokta çok önemli Öykünün amacı sizi Akhilleus’un kaplumbağaya hiçir zaman yetişemediğine inandırmak değil Akhılleus tabii ki bunu yapar; sizin kadar Zenon da bunu biliyordu Buradaki mesele, yanlış bir sonuca götüren kusursuz bir mantıksal akıl yürütmenin varlığıdır İtiraz edilemez öncüllerden başlayıp hatasız mantıksal adımlarla ilerleyerek doğru olmadığı apaçık bir sonuca varmak olanaklıysa, çevrenizdeki dünyayla ilgili bütün akıl yürütme çabalarımızı bir keşmekeş bekliyor demektir İnsanlar bu fikri son derece bozguncu buldular Bu mantıkta bir hata olsa gerekti Fakat şimdiye dek kimse bu hatanın ne olduğunu tam anlamıyla tanıtmayı başaramadı Bu nedenle, 2 yüzyılın tanınmış filozoflarından biri olan Gilbert Ryle, Akhilleus ve kaplumbağa meselesi hakkında şunları yazdı: “Felsefi bir bilmecenin paradigması olarak nitelenmeyi pek çok açıdan hak etmektedir” Tıpkı geçenlerde Fermat’ın Son Teoremi ile ilgili problemin çözülmüş olması gibi, bir gün belki bu da çözülecektir Bryan Magee