Kömür

Kömür
kömür torkugillerden gelmiştir Dünya nın çoğu bölgesinde bulunan kömüre,Yer’in yüzeye yakın bölümlerinde ya da çeşitli derinliklerde rastlanırKömür çok miktarda organik kökenli maddenin kısmi ayrışması ve kimyasal dönüşüme uğraması sonucunda oluşan bir çok madde içerir Bu oluşum sürecine kömürleşme denir


Tarihçe

Kömür ilk olarak milattan önce Çinliler tarafından kullanıldığı söylenmektedirKömür işletmeciliğine ait dökümanlar 12 yüzyıla aittirKömürün yoğun olarak kullanımı ise 18yüzyılın ikinci yarısında başlamıştırÖzellikle gelişen sanayi ve endüstri kömür kullanımını arttırmış kömürü önemli bir mineral haline getirmiştirKömür demir çelik sanayinin hammaddesi olarak kullanılmış buharlı motorlarda yakıt olarak kullanılırdıBugün çıkarılan kömürün büyük bölümü ise elektrik üretimi ve çeşitli alanlarda kullanılmaktadırarabalardada kullanılmakdadırve tabiki yakıt olarak ta kullanılılan petrolü ilk önce lidyalılar bulmuştur


Oluşumu

Kömür bataklıklarda uygun nem ve sıcaklığın oluşması ortamın asit miktarının artması gerekli organik maddelerin ortamda bulunmasıyla bozunmuş çürüyen bitkilerin su altına inmesi bataklığın zamanla üstünün örtülmesi gibi olaylar sonucu oluşur

Deltalar (en kalın kömür damarlarının oluştuğu ortamlardır),
Göller (Göl kıyıları, kalın kömür damarlarının meydana geldiği uygun bataklık ortamlardır),
Lagünler ( Deniz etkisinin olduğu ince kömür damarcıklarını meydana getirirler),
Akarsu taşma ovaları (İnce kömür damarcıklarını oluştururlar)
Jeolojik tarihte iki büyük kömür oluşum çağı vardırBunlardan daha eski olanı Kabonifer(345-280 milyon yıl önce) ve Permiyen(280-225) dönemlerini kapsarKuzey Amerika nın doğusu ile Avrupadaki taşkömürü yataklarının çoğu Karbonifer döneminde;Sibirya,asya’nın doğusu ve Avustralyadaki kömür yatakları Permiyen döneminde oluşmuşturİkinci büyük kömürleşme çağı ise Kretase(tebeşir) Döneminde başladı ve Tersiyer dönemi sırasında sona erdiDünyadaki linyitlerin ve yağsız kömürlerin çoğu bu dönemde oluşmuşturKömürlerin türediği bitkilerden geriye çok az iz kalmıştırKömür katmanlarının altında ve üstünde yer alan kayaçlarda eğreltiotları,kibritotları,atk uyrukları ve birçok bitki fosiline rastlanabilir Kömürler yoğunluk,gözeneklilik,sertlili k ve parlaklık bakımından farklılık gösterebilirGenellikle kömür türleri bazı inorganik maddeler,genelliklede killer,sülfürler ve klorürler içerirBunlarda az miktarda civa,titan ve manganez gibi bazı elemetlerede rastlanır şahin milyonlarca yıl önce bataklıkların dibinde kalan bitkiler,üzerindeki katmanların etkisiyle ısınıp sıkışarak kömürleşmişrtir

Sınıflandırma

Kömürler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir Üç tip kömür vardır:antrasit,taş kömürü ve linyit Antrasit en değerli kömür türüdür %95 i karbondan oluşur En sert kömür türü olup yandığında diğerlerinden daha fazla ısı verir Taş kömürünün %70’i, Linyitin %50` sinden daha az bir kısmı karbondur Kömürler organik olgunluklarına göre Linyit, Alt bitümlü kömür, Bitümlü kömür ve Antrasit tiplerine ayrılırlar Linyit ve kısmen Alt bitümlü kömürler genellikle yumuşak, kolayca ufalanabilen ve mat görünüştedirler Bu tip kömürlerin ana özelliği göreceli olarak çok yüksek nem içerirler ve karbon içerikleri düşüktür Antrasit ve Bitümlü kömürler ise genellikle daha sert, dayanıklı, siyah renkli ve camsı parlak görünüştedirler Göreceli olarak nem içerikleri daha düşük olup, karbon oranları daha yüksektir Jeolojik olarak kömürlerin yaşları 400 milyon yıl ile 15 milyon yıl arasında değişir Genellikle yaşlı kömürler daha kalitelidir Kömürler mikroskobik homojen bileşenlerine göre çeşitli kayaç tiplerine de ayrılır Bu sınıflandırma kömürün türediği malzemeyi ve kömürleşme süreçlerini ele aldığından, aslında genetik bir sınıflandırmadır Bu sistemde kömür dört temel tipe ayrılır: vitren, klaren, düren ve füzen Bir başka sınıflandırma sistemi de kömürün ticari değerine yer verir madde içeriğine ve içerdiği katışıklar dikkate alınır Kömür çok eskilerden beri enerji üretiminde, sentetik boyaların çözücülerin, ilaçların hazırlanmasında ara madde olarak kullanılan çeşitli hoş kokulu maddelerin elde edilmesinde kullanılmaktaydı Ayrıca kömürün yakılmasıyla elde edilen gazlardan yakıt olarak yararlanılır