Kırım Tatarı Hacı Ali'nin Hacı Şakir'i - Hacı Şakir Sabunları

Hacı Şakir için '100 yıllık Türk markası' dediysek de aslında kuruluşu, temellerinin atılışı çok daha eskilere gidiyor Hacı Şakir'in öyküsünü anlatan 2003 tarihli 'Sabunun Hikayesi' kitabında, '114 yıllık marka' olduğu belirtiliyor Bu tarih esas alınırsa, şimdi '116 yıllık marka' demek gerekiyor Ama markaya adını veren Hacı Ali Bey, üretime, -kesin tarih belli olmamakla birlikte, '19'uncu yüzyılın ikinci yarısında' başlıyor Yer, Kazan Tatarı Türkleri'nin yaşadığı Kırım'dır Volga Nehri boylarında üretim yapar Nehir üzerindeki adacıklarda üretilir ilk sabunlar

'Sabunun Hikayesi'ndeki anlatıma göre Hacı Ali Bey, bu böldeki büyük sel felaketinden sonra ailesini alarak terkeder Kırım'ı ve 1915 yılında Osmanlı ülkesine gelir Bir süre Anadolu'da eyleştirken sonra İstanbul'a gelir Laleli, At Pazarı'nda bir ev alarak, alt katında sabun üretimine başlar


1987'ye kadar


Hacı Şakir'in vefatından sonra da oğlu, torunu gibi aile fertlerinden birinin yönetiminde devam eden; Sanayi Odası'na '1 nolu' şirket olarak kayıtlı, 'Sabuncuzade M Şakir ve Mahdumu Müessesatı Ticari ve Sinai Türk Anonim Şirketi', bir yüzyıldan daha uzun bir süre ailenin elinde kaldıktan sonra 1987'de Maya Grubu'na satılır Marka el değiştirmiştir ama yerli bir grup almıştır

Bu satış olayı, Haci Şakir'in mali açıdan zorluk içine düşmesi sonucu olur O dönem şirketin başında bulunan Selahattin Sabuncuoğlu, güçlü bir ortak arayışındadır Konuyu yakın dostu İlyas Özsüer ve oğlu Nuri Özsüer'e açar Özsüer Ailesi, 1987'de Haci Şakir'in yüzde 75 hissesini satın alır Fabrika ürün çeşitlemesine gider, pazar payını yüzde 23'ten yüzde 36'ya çıkartır

Bu arada Henkel, Haci Şakir'e talip olur Ancak görüşmeler olumsuz sonuçlanınca Selahattin Sabunoğlu, elinde kalan yüzde 25'lik hisseyi de Özsüer Ailesi'ne satarak şirketten tamamen çekilir Bu gelişme ile birlikte marka, 'kurucu aile'den çıkar







Palmolive müşteri oluyor


Henkel'den sonra, markaya bu kez Colgate Palmolive müşteri olur Özsüer Ailesi, markanın yüzde 67'sini Colgate Palmolive'e satar Nuri Özsüer, satışı şöyle anlatıyor:

"Hacı Şakir'in Colgate Palmolive'e satışı tamamiyle benim kararımdır Babam ne kadar itiraz ettiyse de onu ikna ettim Global pazarlara açılırken, yabancı bir ortağın ürüne getireceği sinerji ve dinamizmin olduğuna inanıyorum Colgate'in Haci Şakir'e katacağı çok şey olduğuna inandık ve 100 yıllık markanın yüz yıl daha yaşaması için bu teklife sıcak baktık Bugün Hacı Şakir markası tek başına ayakta durabilmeyi başarmış ender markalardan biri Hem yerel hem de global markalarla baş edebilecek düzeyde bir güce sahip Doğru ellerde geliştiğini görüyor ve mutlu oluyorum Hacı Şakir'e baktığımda hissetteğim ise, milliyetçi, beyaz ve saf olduğu ve daha uzun yıllar Hacı Şakir markasının yaşayacağı"

Ağustos 1991'de, Colgate Palmolive ile yapılan centilmenlik anlaşması pazardan beklentilerini karşılayamaz olunca, Özsüer Ailesi sahip olduğu yüzde 33 oranındaki hisseyi de Colgate Palmolive'e satar Hacı Şakir, bir Türk markası olarak, yabancıların sahipliğine geçer Nuri Özsüer, "Colgate Palmolive'le olan evliliğimiz 10 yıl sürdü ve bu süre içinde konulan karşılıklı kurallar çiğnenmeden bitirildi" diyor


Volga'nın seli, Hacı Şakir'i Anadolu'ya
göç ettirdi


1889: Kırım Tatarı Hacı Ali, Volga Nehri üzerinde 'Hacı Şakir' marka adıyla sabun üretir

1915:Volga nehrindeki taşkınlar sonucu üretim yapam hale gelen Hacı Ali Bey, Anadolu'ya göç eder Son durakları İstanbul olur ve Laleli At Pazarı'nda evlerinin alt katında üretime devam eder

1927:Kantarcılar'da çok katlı eski Osmanlı evlerinden birinde sergi sabunculuğu yapar

1970: Ayağazağa'da gliserin fabrikası üretime geçirilir

1974: Yine Ayazağa'da sabun hatları devreye konur

1975: İtalya Mazzoni firmasından alınan modern makineler üretime geçirilir ve üretim kapasitesi saatte 25 tona çıkar

1976: Çamaşır sabunları hattına banyo sabunları hattı eklenir

1977:Otomatik ambalajlama ve paketleme operasyonları başlar 'Adora' tuvalet sabunu üretilir Adora, 125 gram piyasaya çıkan yerli ilk kadın - erkek ayrımlı lüks kalite tuvalet sabunudur

1983:Çiçek Ailesi sabun portföyüne altı yeni koku eklenir

1984: Yıllık kapasite 15 bin ton düzeyine çıkarılır

1987: Maya Grubu şirket hisselerinin yüzde 75'ine sahip olur

1989: İlk önemli ihracat başlar ve o yıllarda yaklaşık 20 milyon dolarlık ihracat rakamına ulaşılır

1990:Maya Grubu şirket hisselerinin tamamına sahip olur

1991:Hacı Şakir'in yüzde 67 hissesi Colgate Palmolive'e satılır

1995: Haci Şakir güzellik sabunu üretimine başlanır

1996: Colgate Palmolive tüm şirket hisselerini devarılır ve şirket Colgate Palmolive Temizlik Ürünleri Sanayi adını alır

2005: Şirket yeni teknoljik yatırımlarını yaparak ürün gamını genişletir, Gebze'deki modern fabrikasına taşındı


Dört kuşak aile yönetti


Hacı Şakir'in kurucusu Hacı Ali, 1844'de dünyaya gelen ilk oğlu Mehmet Şakir'e daha çok gençken iş tecrübesi kazandırır Mesleğini, sırlarını, tezgahını bırakır ve de aileyi emanet ederek vefat eder Mehmet Şakir, sonraları soyadı alır ve Hacı Şakir Sabuncuzade olarak anılır Kayıtlara geçen 8 evlilik yapmış Bu evliliklerden beş evlat sahibi olmuş O da büyükoğlu Ahmet Tevfik'i kendi yeri için seçmiş ve yetiştirmiş Yüzde 50 hisseyi büyük oğlu Ahmet Tevfik'e verirken, (babasının kendisine verdiği gibi) aileye bakma görevini de ona vermiş Ahmet Tevfik Bey, fabrika ile ilgili sorumluluklarını paylaşmak üzere o yıllarda Paris'te yaşayan Şefik Bey'i İstanbul'a çağırmış 1964 aralığında, vefat edene kadar birlikte çalışmışlar İşlerin yönetimini daha sonra oğlu Selahattin devralmış Selahattin Sabuncuoğlu, 1964 ile 1990 yılları arasında 26 yıl kurumda yönetim kurulu başkanlığı ve genel müdürlük yapmış 1970'den fabrikanın Kantarcılar'dan Ayazağa'ya taşınma projesini de o hayata geçirdi





Tescili Atatürk'ün imzasıyla yapıldı


Türkiye Cumhuriyeti'nin 91 numaralı Ticaret Sicili'ne sahip şirketi olan Sabuncuzade M Şakir ve Mahdumu Müessesatı Ticari ve Sınai Türk Anonim Şirketi'nin kuruluşu, bizzat Atatürk'ün imzâsıyla 1925'te tescil edilmiş Unvanda bulunan ve çok az sayıda kuruluşa verilen 'Türkiye Anonim Şirketi' ibaresi ise kuruluşta yıllarca iftihar konusu olmuş Daha sonra Hacı Şakir, İstanbul Ticaret Odası'nın 9'uncu, İstanbul Sanayi Odası'nın ilk şirketi olmuş Şirketin başındaki Hacı Şakir Sabuncuzade, İzmir İktisat Kongresi'ne katılmış Bu kongrede etkin bir sanayici olarak rol oynayan Hacı Şakir Sabuncuzade'nin, işadamlarının örgütlenmesi konusunda da faaliyeti olmuş İstanbul Sanayi Odası'nın kurulmasına önayak olan işadamları içinde yer almış


'Bu bir kase altını oğluma borç ver!'


Hacı Ali, amansız hastalığın tükettiği yorgun bedenini bıraktığı yatağında, vefatından önce oğlu Hacı Şakir'den de işine haram katmayacağı, dürüstlükten ayrılmayacağı ve aileyi bir arada tutacağı sözü alır Ona vasiyeti budur En yakın dostuna ise başka bir vasiyette bulunur; "Kötü günler için biriktirdiğim bu bir kese altını al ve oğluma borç gibi ver Geri ödemeyi tamamlayıncaya kadar da bundan hiç söz etme" der Dostu bu vasiyeti yerine getirir Genç Mehmet Şakir'e bir kese altın borç verir Mehmet Şakir, bu parayla Hacı Şakir'e yatırım yapar ve 'marka' gelişir Mehmet Şakir, babasının 'dürüstlük' vasiyetini tutar Öyleki, tartı yerine Hacı Şakir sabunları kullanılır Çünkü, 'gramajı asla şaşmaz'


Bir vagon kostiği Ankara'ya kaçırdı


Kurtuluş Savaşı yıllarında, İstanbul'dan, Anadolu illerinden Ankara'ya yardım akar Savaş yorgunu fakir halk, olanaklarını seferber eder Kimi İstanbul'daki ordu cephaneliklerinden silah kaçırır, kimi yardım malzemesi götürür, kimi kendi gider! Sabuncuzadeler, o yıllarda İstanbul'da sabun üretmektedir Onlar da Türk Ordusu'nun yokluğu çekilen sabun ihtiyacının karşılanması için her türlü riski göze alırlar ve yurtdışından ithal ettikleri bir vagon kostiği Anadolu'ya kaçırırlar


Kıvamı dilleriyle kontrol ettiler


Şirkette çalışan sabun ustaları, günlerce sabun kazanlarının altını söndürmeden kaynatır, kıvamı dillerinin ucuyla anlarlarmış Pek çoğunun dil uçları kostikten yanar ama bu kontrollerinden hiç vazgeçmezlermiş

Hacı Şakir'i üstündeki anahtarlı şekil ile diğerlerinden ayırt eden halk, ürüne 'anahtarlı sabun' adını takmış

Devlet Malzeme Ofisi ihalesinde sadece alım yapılacak malların isimleri yazılır ve o malın farklı markalarından fiyat alınırken, sabun kaleminin hemen örnüne parantez açılır ve Hacı Şakir yazılırmış

Hacı Şakir'de çalışanlar aileden biri gibi yakınlık ve itibar görürmüş Şirket hissesinden pay verilip mükafatlandırılırlarmış Fabrikadan çok ünlü sabun ustaları yetişmiş Hacı Şakir fabrikası, yıllarca sabun okulu olarak anılmış Sabun ustalarından 35 yıl boyunca şirkette çalışanlar olmuş

Hacı Şakir sabunlarının gramajındaki netlik, sabunların bir süre terazilerin bir kefesinde ağırlık olarak kullanılmasına yol açmış

otekeoglu@milliyetcomtr

Küçüklüğümde babanemin özenle sakladığı sabunlar aklıma geldi şimdi Gizli sandığında biriktirirdi onları Bunlar neden önemli bu kadar dediğimde her seferinde 'Hacı şakir amcanın sabunları bunlar ' derdi Şimdi neden o kadar değer verdiğini anladım


Lale bu güzel paylaşımın için çok teşekkürler Yıllarca sabunu duymama rağmen bir kez olsun merak edip araştırmamıştım Senin sayende öğrenmiş oldum