Kovuşturma Yapilmasi Adalet Bakaninin İznine Bağli Suçla İlgili İşlemler Hakkinda Genelge (Ceza İşleri Genel Müdürlüğü)

KOVUŞTURMA YAPILMASI ADALET BAKANININ İZNİNE BAĞLI SUÇLA İLGİLİ İŞLEMLER HAKKINDA GENELGE (CEZA İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ)

KOVUŞTURMA YAPILMASI ADALET BAKANININ İZNİNE BAĞLI SUÇLA İLGİLİ İŞLEMLER HAKKINDA GENELGE (CEZA İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ)

TC
ADALET BAKANLIĞI
Ceza İşleri Genel Müdürlüğü
Sayı : B030CİG0000005/0100602/ 17 01/01/2006
Konu : Kovuşturma yapılması Adalet Bakanının
iznine bağlı suçla ilgili işlemler
[/b]GENELGE
No : 18
765 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 158'inci maddesi ile 159'uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan; Türklüğü, Cumhuriyet, Büyük Millet Meclisini, Hükûmetin manevî şahsiyetini, Bakanlıkları, Devletin askerî ve emniyet muhafaza kuvvetlerini veya Adliyenin manevî şahsiyetini alenen tahkir ve tezyif etmek ve Cumhurbaşkanına ******* gibi suçlarda anılan Kanun'un 160'ıncı maddesinin ikinci fıkrası hükmü gereğince takibat icrası Adalet Bakanlığının iznine bağlı iken, 5237 sayılı Türk Ceza Kanun'da yapılan düzenleme ile bu Kanun'un, "Türklüğü, Cumhuriyeti, Devletin kurum ve organlarını aşağılama" kenar başlıklı 301'inci maddesinde yer alan suçlardan dolayı kovuşturma yapılması izne bağlı olmaktan çıkarılmış, ancak sözü edilen Kanun'un "Cumhurbaşkanına *******" kenar başlıklı 299'uncu maddesinde belirtilen suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanı'nın iznine bağlı tutulmuştur
Bu kanunî düzenleme sebebiyle; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 299'uncu maddesinde yer alan suçların soruşturmasında lüzumsuz yazışmalara meydan verilmemesi, yapılan işlemlerde gecikme olmaması ve işin sürüncemede kalmasının önlenmesi bakımından aşağıda yer alan hususların hatırlatılmasında yarar görülmüştür
Bilindiği üzere; Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 24'üncü maddesinde din ve vicdan hürriyeti, 25'inci maddesinde düşünce ve kanaat hürriyeti, 26'ncı maddesinde düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti, 27'nci maddesinde de bilim ve sanat hürriyeti düzenlenmiş bulunmaktadır
Öte yandan; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 9'uncu maddesinde düşünce, vicdan ve din özgürlüğü, 10'uncu maddesinde de ifade özgürlüğü yer almıştır
Ayrıca; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun;
"Cumhurbaşkanına *******" kenar başlıklı 299'uncu maddesinde;
"(1) Cumhurbaşkanına ******* eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
(2) Verilecek ceza, suçun alenen işlenmesi halinde, altıda biri; basın ve yayın yolu ile işlenmesi halinde, üçte biri oranında artırılır
(3) Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır"
"Türklüğü, Cumhuriyeti, Devletin kurum ve organlarını aşağılama" kenar başlıklı 301'inci maddesinde; "(1) Türklüğü, Cumhuriyeti veya Türkiye Büyük Millet Meclisini alenen aşağılayan kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
(2) Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetini, Devletin yargı organlarını, askerî veya emniyet teşkilatını alenen aşağılayan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
(3) Türklüğü aşağılamanın yabancı bir ülkede bir Türk vatandaşı tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır
(4) Eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz"
Hükümlerine yer verilmiştir
Bu itibarla;
İzne bağlı olan suç hakkında yapılan soruşturmalarda, kanun tarafından bu tür suçlara ilişkin olarak kovuşturma yapılmasının Adalet Bakanının iznine bağlı tutulmasındaki amaç da göz önünde bulundurularak;
1-Soruşturmanın, kolluk makam ve memurlarına bırakılmayarak bizzat Cumhuriyet başsavcısı veya görevlendireceği bir Cumhuriyet savcısı tarafından yapılması,
2-Soruşturma evresi sonunda toplanan delillerin, kamu davası açılmasını gerektirecek şekilde suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluşturması hâlinde, düzenlenecek evrakın, buna ilişkin düşünce de belirtilmek suretiyle fezlekeye bağlanarak ağır ceza Cumhuriyet başsavcılığı aracılığıyla Bakanlığa gönderilmesi, aksi takdirde kanunî gereğinin soruşturma evrakının Bakanlığa gönderilmeden mahallinde takdir ve ifa olunması,
3-Kovuşturma yapılması izne bağlı olan suçu işleyen kişi ya da kişilerin hangilerinin tutuklu olduğunun fezlekede açıkça belirtilmesi yanında, fezlekenin sağ üst köşesine de "TUTUKLU-İŞ" ibaresinin belirgin bir şekilde yazılması,
4-Şüpheliye isnat edilen suçun; ne şekilde ve hangi sözlerin sarf edilmesi suretiyle işlendiğinin fezlekede açık bir şekilde belirtilmesi,
5-Olayın failine ait nüfus kayıtları ile akıl hastalığına duçar veya aklî malûliyete müptelâ olanların raporlarının mutlaka soruşturma evrakına eklenmesi,
6-Kovuşturması izne bağlı suçun birden fazla olması durumunda, şüphelinin bütün suçları ile ilgili olarak izin talebinde bulunulması,
7-Kovuşturma izni alınmadan kamu davasının açılması üzerine; mahkemece bu durumun tespiti ile durma kararı verilerek dosyanın Bakanlığa gönderilmesine karar verildiği durumlarda; şüphelinin hangi suçundan dolayı izin istenildiğinin açıkça belirtilmesi ve bu takdirde dahi evrakın düşünce belirtilmek suretiyle fezlekeye bağlanarak sunulması,
8-5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun "Türklüğü, Cumhuriyeti, Devletin kurum ve organlarını aşağılama" kenar başlıklı 301'inci maddesinde yer alan suçlar ile 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun'a aykırılık gibi kovuşturma yapılması Adalet Bakanı'nın iznine bağlı olmayan suçlardan dolayı, Cumhuriyet başsavcılığınca genel hükümler dairesinde işlem yapılması gerektiğinden, bu suçlara ilişkin evrakın kovuşturma izni alınması için gönderilmemesi,
9-5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 160'ıncı maddesi uyarınca, Cumhuriyet savcılarının yazılı ve sözlü olarak öğrendikleri olaylarla ilgili soruşturmaları, suçun kanunî unsurlarını da dikkate alarak yapmak zorunda bulundukları gerçeğinden hareketle, suçların faillerinin takipsiz kalmaması açısından bu tür olayların takibinde hassas davranılması ile birlikte, diğer suçlar yanında yukarıda bahsedilen suçla ilgili olarak basın ve yayın organlarında yer alan yayınların Cumhuriyet başsavcıları tarafından ya da görevlendikleri basın suçlarından sorumlu Cumhuriyet savcıları tarafından duyarlılıkla takip edilmesi,
Konularında gereken dikkat ve özenin gösterilmesini rica ederim
Cemil ÇİÇEK
Bakan

Kaynak: mevzuatadaletgovtr