Hz. Mûsâ (A.S)'In, Şuayb'ın Kızıyla Evlenmesi Ve

Hz Mûsâ (as)'ın, Şuayb'ın Kızıyla Evlenmesi ve Hayvanlarını Otlatması:


Hz Mûsâ Kelimullah, kurtuluşu isleyen mazlum bir adarnın misali gibi, Mısır ülkesinden çıkıp Medyen ülkesine doğru ayaküstü yürüyerek gitti Fakat Firavun hanedanından birinin kendisine yetişir korkusuna kapılmıştı Üstelik Medyen'e g i-derken yanına yiyecek bile almamıştı Bundan dolayı da ağaç yaprağı yiyerek karnını doyuruyordu Medyen ülkesine varı n-caya kadar sekiz gece boyunca, yolculuğuna devam e tti Nihayet açlıktan ve yorgunluktan takati keşi İmiş bir vaziyette iken bir ağacın altına oturdu Abdullah ibn Abbas bu konuyla ilgili olarak şöyle der:


"Hz Mûsâ (as), Mısır'dan çıkıp Medyen'e gitti Mısır ile Medyen arasında sekiz gecelik bir yürüyüş v ardır Hz Mûsâ (as), bu yolculuğu sırasında taze ot ve ağaç yaprağından başka yiyecek olarak bir şey yememişti Yalınayak yürüdüğünden dolayı ayaklarının altı parçalanmıştı Hz Mûsâ (as), Allah'ın yarattığı temiz ve iyi kullarından birisi olduğu halde bir ağacın gölgesinde oturmuştu Çünkü açlıktan karnı sırtına yapışmıştı Bundan dolayı da yediği taze otlar (veya baklalar) daha hala karnında duruyordu O, yarım bir hurmaya biie muhtaçtı"[36]


Hz Mûsâ (as), dinlenmek için oturduğu bir sırada çoba n-ların Suladığı büyük bir kuyudan koyunlarını sulamak isteyen iki kızın, çobanların az ilerisinde, koyunlarını otlattıklarını gördü Fakat onlar, kendi koyunlarını diğer koyunlara karıştırmamak için[37] koyunlarını diğer koyunlardan ayrı bir yerde bekletiyorlardı Bundan dolayı Hz Mûsâ (as), onların bu durumuna çok üzülüp onların yanına gitti ve erkeklere karşı boyle yapmalarının sebebini sordu Onlarda, kendilerinin, bu k o-yunları gütmek zorunda olduklarını, çünkü babalarının ihtiyar ve yaşlı olduğunu, babalarının yanında bu koyunların güdül-mesi ve sulanması görevini üzerine aldıklarım söylediler B u-nun üzerine Hz Mûsâ (as), onların koyunlarını sul adı Daha sonrada bir ağacın gölge yerine oturarak Rabbine dua etti


Nitekim Yüce Allah, Kasas Sûresinde, Hz Mûsâ (as) ile Şuayb'm kızları arasında geçen kıssayı şöyle anlatmaktadır:


"Mûsâ, Medyen (e yakın) bir su (kuyusuna) varınca, kuyunun kenarında davarlarını sulayan bir insan topluluğu gördü Onlardan ötede de davarlarını (diğer çobanların koyunlarıyla karıştırmamaktan) alıkoyan iki kadın buldu (Onların yanma giderek 'Bu yaptığınız da nedir?' (Niye bu çobanlan geçip sizde koyunlarınızı sulamıyorsunuz?)' dedi Onlar da: 'Çobanlar (kuyunun başından) ayrılana kadar biz, (koyunlarımızı) s u-lamayız (Ancak onlar iş lerini bitirdikten sonra koyunlarımızı sularız) Babamız da çok yaşlıdır (Onun yaşlılığı sebebiyle buna gücü yetmiyor Üstelik babamızın yanında bu koyunları güdecek erkek çocukları da yoktur Bundan dolayı da koyunl a-n gütme ve sulama görevini üzerimizi aldık)' dediler


Bunun üzerine Mûsâ, (iyilik yapmak ve darda kalana yardımcı olmak maksadıyla) onların yerine davarlarını suladı Sonrada (bir ağacın) gölgesine çekildi ve: 'Rabbim! Doğrusu bana indireceğin hayra[38] muhtacım' dedi"[39]


İbn Kesîr, "el-Bidâye ve'n-Nihâye" adlı tarih kitabında konuyla ilgili olarak şöyle der:


"Çobanlar, davarlarını sulama işini bitirdikten sonra kuy u-nun ağzına büyük bir kaya parçasını koyuyorlardı Daha sonra da bu iki kız, koyunlarını sulamak için onlardan sonra kuyunun ağzına gelerek çobanların davarlarından artta kalan suyla içendi koyunlarını sulardı Fakat o gün ise Hz Mûsâ (as), k u-yunun başına gelerek kuyunun ağzındaki o büyük kaya parç a-smı tek başına kaldırdı ve kızlar için kuyudan su çıkardı ve onların koyunlarını bu su ile suladı Daha sonrada o kaya parçasını tekrar eski yerine koydu O güne kadar k uyunun ağzında bulunan o kaya parçasını ancak on kişi bir araya gelerek yerinden kaldırabilirmiş Hz Mûsâ (as) ise, kaya parçasını tek başma kaldırmış[40] ve daha sonrada tekrar eski yerine tek başına koymuştu


Bunun üzerine kızlar, Hz Mûsâ (as)'m yukarıda geçen duasını işitmişler ve hemen babalarının yanma dönüp Hz M û-sâ (as)'m kendilerine yapmış olduğu iyiliği ve (ne kadar) güçlü olduğunu anlattılar Babalarından da, onun bu güzel davranışlarından dolayı ona ikramdan bulunmasını ve koyunlarını güttüğünden dolayı ona bir ücret vermesini istediler Babaları da, kendisinin çağırdığını söylemeleri için kızlarından birini ona gönderdi Kızda yüzünü örtüp utana utana bir şekil de yürüyerek Hz Mûsâ (as)'a gelip ona:


- "Bize yaptığın sulama hizmetinin karşılığı olarak ücretini ödemek için babam seni çağırıyor" dedi Hz Mûsâ (as)'m herhangi bir şüpheye kapılmaması için Şuayb'm kızı, Hz Mûsâ (as)'a bu şekilde açıkça söyledi Bu da; kızın ne kadar iffetli, hayalı ve kendisini koruduğunu göstermektedir


Bunun üzerine Hz Mûsâ (as), Şuayb'm yanına gelip ona, başından geçen olayı anlattı Şuayb ise ona:


"Korkma! Artık zalimler topluluğundan kurtuldun" dedi (Kasas: 28/25) Daha sonrada koyunlarını gütmek şartıyla kızlaından birisiyle onu evlendirdi


Bu yaşlı adamın kim olduğu hususunda ihtilaf edilmiştir Bu konuda çeşitli görüşler vardır Bunlardan bazıları şunlardır:


1 Bazıları; onun, Hz Şuayb (as) olduğunu söylemiştir Alimlerin çoğuna göre, meşhur olan görüşte budur Hasan el -Basri, bu görüşü; Malik b Enes'ten naklen açık bir şekilde şöyle ifade etmiştir: Hz Şuayb (as), kavminin Allah tarafı n-dan helak oluşundan sonra uzun bir müddet yaşamıştı Nihayet Hz Mûsâ (as) onunla buluşmuş ve onun kızıyla evlenmiştir


2 Bazıları; onun, Hz Şuayb (as)'m kardeşinin oğlu old u-ğunu söylemiştir


3 Bazıları da; onun, Hz Şuayb (as)'m amcasının oğlu olduğunu ve Yüce Allah'ın Medyen halkına gönderdiği Pe y-gamber Şuayb'm olmadığını söylemiştir


Tercih edilen görüş, birinci görüştür Bu da, tefsircilerden çoğunun kabul ettiği görüştür"[41]


Hz Mûsâ (as), Hz Şuayb'm kızıyla evlendikten sonra şart koşulan müddeti tamamlayıncaya kadar onun koyunları otlattı Rivayete göre bu müddet, on yıldı[42]


Rivayet edildiğine göre; Hz Peygamber (sav)', Musa'nın (Şuayb'm koyunlarını sekiz mi? Yoksa on yıl mı otla t-tığı ile) iki süreden hangisini tamamladığı soruldu O da:


- "İki süreden en tamam ve en mükemmel olanını tama m-lamıştır" buyurdu[43]


Hz Mûsâ (as)'m koyunları otlatmış olduğu bu müddet, Hz Şuayb (as)'ın kızıyla evlendiğine karşılık ona verdiği mehir idi


Hz Mûsâ (as) koyun otlattığına göre; insanlardan hiçbir kimseye de bu gibi işlerle uğraşmasında bir ayıplık söz konusu değildir Çünkü yaratılmışların efendisi olan Hz Muhammed (sav)'de koyun otlatmıştı Sahih bir hadisi şerifte, Resulullah (sav)'in şöyle söylediği nakledilmiştir:


"Hiçbir Peygamber yoktur ki, koyun otlatmamış olsun" buyurdu Sahabeler:


- 'Ey Allah'ın resulü! Sende mi koyun otlattın?' diye sordular O da:


- 'Ben Kureyş'in koyunlarını "Karârît"[44] denilen yerde otlatırdım buyurdu"[45]


Nebiler ve resuller açısından koyunları otlatmak da bir çok hikmetler vardır: Onlar bu sayede sükunetliğe ve tevazuya al ı-şırlar Ayrıca bu durum, onlar için, ümmetini idare etmek ve yönetmek için bir alıştırma mahiyetindedir Tıpkı çobanların koyunların istediği gibi kumanda ettiği gibi onlarda, ümmeti e-rini, Öyle yönetirler ve önderlik ederler Çünkü onlar, ümmetin durumunu düzeltip yönettiklerinden ve önder olduklarından ümmetin sorumluluklarını üzerlerine almışlardır İşte peygamberler, koyun gütmelerinden dolayı ümmetlerin önderliğine böyle gelmişlerdir Allah'ın salât ve selâmı onların hepsinin üzerine olsun [46]




[36] Bununla ilgili olarak bkz: İbn Cerîr ei-Taberî, Tarih, 1/205; Îbnü'1-Esîr, cl-Kâmil, 1/1 76; İbn Asâkir, Tarih, 6/322 (ç)


[37] Bu olay, kızların ne kadar iffetli ve edepli olduğunu gösterir, (ç)


[38] Yani nimete, yardıma vb bir şeye ihtiyacım var demektir (ç)


[39] Kasas: 28/23-24


[40] On kişinin kaldırabildiği bu koskoca kaya parçasının, karnı sırtına geçmiş bir vazıyette olan Hz Mûsâ (as) tarafından kaldırılmasında garipsenecek bir durum yoktur Çünkü Hz Mûsâ (as), bunu Allah'ın izniyle yapmıştı, (ç)


[41] İbn Kesir, el-Bidâye ve;n-Nihâye, 1/243-244 (ç)


[42] Alimler arasında bu müddet hususunda ihtilaf vardır Bu ihtilaf, Kasas: 28/27'deki ayetin delaleti zannİliginden ve bazı değişik hadislerden kaynaklanmaktadır Çünkü Hz Mûsâ (as)'a ayette; ilk önce sekiz yıl şartı koşuluyor Fakat bunu on yıla tamamladığında bunun bir lütuf olacağı belirtilmektedir Bundan dolayı da Hz Mûsâ (as)'m bu iki rakamdan hangisini tamamladığı ayette belirtilmediğinden ve değişik hadislerden ötürü bu konu alimler arasında ihtilaflıdır Yazarımız Sabûnî'de, bu müddetin on sene olduğu görüşünü benimsemiştir, (ç)


[43] Bu hadisi, el-Bezzar ve İbn Ebî Hatim çeşitli senetlerle rivayet etmiştir Ayrıca buna benzeyen bir hadisi, Buhâri ve İbn Mace de rivayet etmiştir Bu hadislerin hepsİ için İbn FCesîr'in tarihine bakılabilir, (ç)


[44] Kararît" lafzı hakkında iki görüş vardır Birincisi: Bir para birimi olarak "Kı-rât'ın" çoğulu olmasıdır Buna göre Karârît Kırât'm çoğuludur Bazılarına göre, dirhemin altıda biridir Bazılara göre ise, dinarın onda birisinin yarısıdır Ki bu, dinarın yirmide birisi eder Diğer bazıları da dinarın (1/24) yirmi dörtte biri olarak hesap etmiştir İkincisi ise:Karârit, Mekke yakınında bulunan bir yerin adı olmasıdır Ibrâhîm el-Harbi Hz Peygamber (sav)'in burada koyun güttüğünü bildirmiştir


Buna göre hadiste geçen Karârît kelimesi; para birimi olarak alındığında Hz "cyganıber (sav)'in para karşılığında Kureyş'in koyunlarını otlattığı Mekke'nin dışmda bulunan bir yer olduğu anlaşılır Tarihi olaylara ikinci görüş daha uygun düşmektedir, (ç)


[45] Buhârî, İcâre 3


[46] Muhammed Ali Sâbûnî, Peygamberler Tarihî, Ahsen Yayınları: 405-410