Selâmın Âdâbı

Selâmın Âdâbı
SELÂMIN ÂDÂBI

Hadisler

859 Ebû Hüreyre radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Binitli olan yürüyene, yürüyen oturana, sayıca az olan çok olana selâm verir”
Buhârî, İsti’zân 5,6; Müslim, Selâm 1; Âdâb 46 Ayrıca bk Ebû Dâvûd, Edeb 134; Tirmizî, İsti’zân 14
Buhârî’nin bir rivayetinde: “Küçük büyüğe selâm verir” ilâvesi vardır
Buhârî, İsti’zân 7

Açıklamalar
İslâm âlimleri, hadiste anılan bu prensiplerin bir tavsiye değil, emir niteliği taşıdığını belirtirler Binitli olanın, herhangi bir binek hayvanına binmesiyle bir araca binmesi arasında fark yoktur Binitlinin yaya yürüyene selâm vermesinin sebebi, Allah’ın kendisine binit lutfettiği için mütevazi olması gerektiğindendir Taki bu kişi kendisini daha hayırlı ve daha üstün görmesin “Yaya yürüyen”, ifadesi bazı rivayetlerde “yoldan geçmekte olan” şeklindedir Yürüyen kimse, oturana nisbetle bir yere girmiş kabul edilir Sayıca çok olanların hakkı, az olanlardan daha çok ve önceliklidir Bu sebeple az olanlar çok olanlara selâm verirler Muhaddis ve şârih et-Tîbî bunların hikmetini açıklarken, binitlinin yürüyene, yürüyenin oturana önce selâm vermeleri, muhataplardan korkuyu gidermek; az olanların çok olanlara selâm vermeleri, tevazu göstermek; küçüğün büyüğe selâm vermesi de saygı ve hürmetini ortaya koymak maksadına yöneliktir, der Esasen bunların her birinde tevazuun bulunduğunu söylemek mümkündür Selâm verenin sevabının selâmı alandan daha çok olduğunu da biliyoruz Burada bilinmesi gereken bir başka önemli nokta, bir kişiye veya bir topluluğa gelenlerin, yanlarına geldiklerine selâm vermelerinin temel prensip olduğudur Bu durumda gelenin binitli olmasıyla yaya olması, yaşça küçük olmasıyla büyük olması, sayıca çok olmasıyla az olması arasında bir fark gözetilmez
Hadisten Öğrendiklerimiz
1 İslâmda selâm vermenin de birtakım edepleri vardır
2 Binitli, yaya yürüyene, yaya oturana, az olanlar çok olanlara, küçükler büyüklere selâm verirler
3 Selâmın bu sayılan şekilde verilmesi sünnete uygun olan tarzdır
4 Selâmın sünnete uygun tarzda verilmesinin çeşitli hikmetleri vardır Tevazu göstermek, muhatabı korkudan emin kılmak, hakkı öncelikli olanların haklarını korumak bunlardan birkaçıdır
`

860Ebû Ümâme Suday İbni Aclân el-Bâhilî radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“İnsanların Allah katında en makbul olanları, selâma ilk başlayanlardır”
Ebû Dâvûd, Edeb 133

Tirmizî’nin Ebû Ümâme radıyallahu anh’den rivayetine göre bir adam:
– Yâ Resûlallah! İki kişi birbirleriyle karşılaşınca onlardan hangisi daha önce selâm verir? diye sordu Peygamber Efendimiz de:
– “Allah Teâlâ’ya daha yakın olan” buyurdu
Tirmizî, İsti’zân 6

Açıklamalar
Hadisimiz yukarıda 857 numara ile de geçmişti Selâm, daha önce de işaret edildiği gibi, Allah Teâlâ’nın güzel isimlerindendir Bir mü’min kardeşine ilk önce selâm veren kişi, aynı zamanda Allah’ın bir güzel adını anmış, yani O’nu zikretmiş olur Dinimiz, bize hayırlı işlerde acele etmemizi öğütler Hayırlı bir işe ilk başlayan olmak, iyi bir çığır açmak da özendirilir Selâm, dinimizin önem verdiği hayırlı ve faziletli davranışlardan biridir Bu sebeple birbiriyle karşılaşan iki kişiden daha üstün sayılanı ve Allah’a daha yakın olanı hayırda öne geçendir Diğer taraftan aralarında birtakım dargınlık ve kırgınlık, hata ve kusur varsa, selâma ilk başlayan bunları bağışlama büyüklüğünü de göstermiş olur Bu sayılan birkaç sebepten dolayı selâm vermeye ilk başlayan olmak faziletli kabul edilmiştir
Hadisten Öğrendiklerimiz
1 Selâm, Allah’ın güzel isimlerinden biridir Bir din kardeşine selâm veren kişi Allah’ı da anmış olur
2 Hayırlı işlerde acele etmek gerekir Selâm vermek de hayırlı işlerden biridir
3 Selâm vermeye ilk başlayan Allah katında daha makbul ve O’na daha yakındır
Riyazüs Salihin