Vasiyetname Yazan Tek Padişah-2.Murat

Vasiyetname Yazan Tek Padişah


Bu padişah,Fatih'in babası 2Murat'tırÖlümünden 5 yıl kadar önce düzenlediği vasiyetnamesinde 2Murat servetini dağıtıyor, kölelerini de azat ediyordu


2Murat,Osmanlı Devleti'ni yeniden kuran 1Mehmet (Çelebi)'nin oğlu,Yıldırım Beyazit'in de torunudur1402'de yani,dedesinin Timur'a yenik düştüğü yıl,Emine Hatun'dan dünyaya gelmiş,iki kez tahta çıkmış;toplam olarak 28 yıl padişahlık yapmıştır




Padişah 2Murat


Aslı Arapça olan bu vasiyetnamenin Türkçe tercümesinin tam metni:


"Rahman ve Rahim olan Allah'ın adıyle,


Görüş sahibi olanların gözlerinden gaflet karanlığını açıp kaldıran Allah'a hamd olsunEfendimiz Muhammed'e ve onun iyi,güzel ve temiz soyundan olanlara dualar olsun


Her türlü noksanlardan uzak olan yüce Tanrı;Ulu Sultan ve Büyük Hakan,milletlerin idarecisi,Arap ve Acem hükümdarlarının efendisi,gazi ve mücahitlerin yardımcısı,kafirlerin ve Tanrı'ya ortak koşanların katili,azgın ve inatçıları kahredici;zayıf,yoksul ve çaresiz Müslümanlara yardım edici,denizlerin ve karaların sultanı,fetih sahibi,şehit Sultan Beyazit oğlu kutlu Sultan Mehmet'in oğlu Murat Hanı-Yüce Tanrı mülkünü ve saltanatını devamlı etsin-herkesin ölümü tadacağını ve dünyada olan herkesin sonunun olacağını,ancak çok ulu ve karşılıksız verici Allah'ın kalacağını bilmeye ve Yüce Tanrı'nın "Dünya hayatı sizleri gurura düşürmesinGurur,Allah'a mahsustur" sözünü düşünmeye,-Allah'ın dua ve selamı üzerine olan-peygamberimizin,"Vasiyet edecek bir şeyi bulunan Müslümanın vasiyeti yanında yazılı olarak bulunmadıkça iki gece yatmaya hakkı yoktur"sözünü sıkı sıkı tutmaya muvaffak etti


Kendisi-Allah hayrını kabul etsin-iyi niyetle ve saf inanışla 850 yılının Camaziyelevvel ayının yedinci günü(31 Temmuz 1446),Saruhan(Manisa)'da bulunan malının üçte birini vasiyet etti ve o maldan aşağıda harcama şekli açıkça bildirilecek 10000 filori(Floransa altını,Florin) tayin etti


3500 filori Mekke-Allah onu şerefli etsin-fakirlerine ve öbür 3500 filori

yine öyle-Allah'ın dua ve selamı üzerine olsun-Peygamberimizin şehri Medine fakirlerine harcansın500 filori Mekke ahalisinden Kabe ile Hatun denilen yer arasında toplanıp 70000 kere "Allah'tan başka tapacak yoktur"sözünü tekrarlayarak sevabını vasiyet sahibine verenlere-Allah hayırlarını kabul etsin-harcansın


Ve yine o paradan 500 filori-Allah'ın dua ve selamı üzerine olsun-Peygamberimizin şehri Medine ahalisinden Peygamberimizin mescidinde toplanıp onun tertemiz kabrine karşı oturarak 70000 kere "Allah'tan başka tapacak yoktur" sözünü tekrarlayıp sevabını adı geçen vasiyet sahibine verenlere-Allah hayırlarını kabul etsin-harcansın


Geri kalandan 2000 filorinin 1500'ü Kabe fakirlerine ve 500'ü Kudüs'teki Mescid-i Aksa'da Sahre kubbesinde 70000 kere "Allah'tan başka tapacak yoktur" sözünü tekrarlayanlara ve Kur'an-ı Kerim'i defalarca okuyanlara harcansın


Böylece filoriler tükendiAllah'ın,meleklerin ve bütün halkın laneti,bunları duyduktan sonra değiştirenlerin üzerine olsun


Ayrıca o maldan,ayrıntıları aşağıda anlatıldığı gibi harcanmak üzere 12000 filori daha vasiyet ettimAllah hayırlı olanı kabul etsin7000 filori vakfeden için her gün ve her gece bu filori bitene kadar usulüne uygun olarak güzel Kur'an-ı Kerim okuyanlara ve sevabını vasiyet edene verenlere-Allah hayırlı olanı kabul etsin-1000'i(her ayın)ilk gününde Peygamber soyundan gelenlere ve son 1000'i-dua ve selam üzerine olsun-Peygamberimize 70000 salavat okuyanlara ve sevabını vasiyet edene verenlere-Allah iyi işlerini kabul etsin-harcansınAyrıca 1000 filori de yine o zata 70000 kere "Allah'tan başka tapacak yoktur" diyenlere ve sevabını vasiyet edene verenlere-Allah hayırlarını kabul etsin- harcansınBu 10000 de tamam olduBunları duyduktan sonra değiştiren olursa,Allah'ın ,meleklerin ve bütün halkın laneti üzerine olsun


Bundan sonra şöyle vasiyet etti,Allah hayırlarını kabul etsin;,Kırmızı yakuttan bir miskalden fazla ağırlıkta taşı olan ve yanında bir deliği bulunan yüzüğünün satılmasını vasiyet ettiBu yüzüğü kendisi 95000 dirhem(ortalama 301 gram) gümüş değerine satın almıştırBu para bitene kadar gece gündüz ruhu için

Kur'an-ı Kerim okuyanlara harcansın


Yine taşı elmas olan yüzüğünün de satılmasını vasiyet ettiParası,kendisinin gömülmesinden evvel ve sonra 70000 kere “Allah'tan başka tapacak yoktur" diye tekrarlayanlara harcansınBu yüzükler,o sırada satılamzsa bir yerde rehine konulsun,borç para alınıp söylenen yerlere harcansınOndan sonra satılır ve borç ödenir


Bundan sonra üzerine farz olup yerine getiremediği hac görevi karşılığında,birisine hac ettirilmesini vasiyet ettiBu maldan,hac edecek kimseye 1000 filori harcansın ve namaz borçlarının sadaka suretiyle hilesiz olarak düşürülmesini vasiyet ettiBunun için de adı geçen paradan yettiği kadar harcansınBunları duyduktan sonra değiştiren olursa,Allah'ın,meleklerin ve bütün halkın laneti üzerine olsun


Yine adı geçen Bursa'da oğlu Alaaddin'in yanına 3-4 bin zira(75,8 cm)uzağına gömülmesini ve naaşının ola gelen sünnete göre toprak içine konulmasını ve sultanlar serdabu(yer altında özel oda) gibi serdap yapılmamasını vasiyet etti ve mezarının avlusuna dört duvar yapılmasını ve Kur'an okuyanların oturması için dört taraftan üstlerine dam konulmasını damın ortasının da,Allah'ın rahmetleri eserlerinden olan yağmurun mezarının üzerine yağması için açık bırakılmasını vasiyet ettiBunların yapılması için o paradan 5000 filori harcansınOraya kendisinden başka,evlad ve akrabalarından kimselerin konulmamasını vasiyet etti


Yine vasiyet etti ki,eğer ömrü vefa etmezse-Allah ömrünü uzun eylesin-Allah'ın yardımıyla Bursa şehrinden oraya(yani türbesinin bulunduğu yereO zaman burası şehrin dışında bulunuyordu)getirilsinBaşka yerde ölürse naaşı perşembe günü Bursa şehrine varıp, toprağın altında yatışının ilk gecesi Cuma gecesi olsun


Bundan sonra dedi ki;şimdi sahip olduğum kölelerin hepsi ve bundan sonra sahip olacaklarım Türkçede Yançoğlu adı verilen ve gerek şimdi benim yanımda veyahut bir memuriyete çıkmış bulunanlar olsun,ölüm hastalığından 40 gün evvelinden itibaren hür olsunlarVe yine dedi ki,benimle memleketleri olan Saruhan'dan Edirne'ye gelen kölelerin hepsi ve onlardan benimle Edirne'de bulunanlar,ölüm hastalığından kırk gün evvel hür olsunlar


Bundan sonra da şöyle vasiyet etti:Allah iyiliklerini kabul etsinOsmanlı memleketinde sadrazam olan kimseyi bu hayır haklarında bu paradan anılan miktarda harcamak üzere ve Bursa kadısı olan kimseyi ve Bursa'da naip(kadı vekili)bulunan kimseyi ve Bursa medreselerinde müderris olan kimseyi de vasiyete naşın(gözetimci) tayin ettiOnlar,tasarruf cihetlerini(yani neyin ne ve nasıl yapılacağını)bilirlerVasiyetin yerine getirilmesinde ve bu malların hepsinin bildirilen masraflara harcanması hususuna yardımcı olurlarBunlar,850 yılı Cemaziyelevvel ayının ortalarında yazıldı"


Kadıaskerin tasdiki ise şöyledir:


"Bu vasiyette yazılı olanlar yanımda cereyan ettiBen bunları vasiyet edenin ağzından işittimAllah hayırlarını kabul etsin


Ben,hiçbir şeye ihtiyacı olmayan Allah'ın rahmetine muhtaç,onun yardımını görmüş Kadıasker Feramüzi oğlu Mehmed'imAllah,ilahi yüceliği ile onları af etsin"


Kaynak: Devlet Arşivi,İstanbul