Rahim Ağzı (selviks) Kanseri

İnvazif serviks kanseri (yayılım gösteren rahim ağzı kanseri) uzun yıllar Dünya'da en fazla görülen kadın genital sistem kanseri olmuştur Ancak smear gibi tarama yöntemlerinin yaygınlaşması ile görülme sıklığı giderek azalmaktadır20 ile 80 yaş arasında bütün kadınlarda görülebilir En çok Kolombiyalılarda en az ise İsraillilerde görülür


Risk Faktörleri


Uzun yıllar serviks kanserinin cinsel temas ile bulaşan bir hastalık olduğu düşünülmüştür Buna sebep 1842 de bir araştırmacının rahibelerde bu hastalığın ortaya çıkmadığını gözlemlemesidir 1953 yılında yapılan bir çalışmada hayat kadınlarında görülme sıklığının normal kişilere göre daha fazla olduğunun saptanması bu fikri güçlendirmiştirMonogamik yani tek eşli yaşamın ağır bastığı Müslüman ülkelerde Yahudilerde ve koyu katoliklerde de az görülmesi yine bu fikrin lehinedirAncak bu toplumlardan gelişmiş ülkelere göç edenlerde hastalığın artış göstermesi çevresel faktörlerin de etkisini gündeme getirmektedir Cinsel yaşamın 20 yaşından önce başlaması, 2 den fazla partner, düşük sosyoekonomik düzey, partnerin birden fazla kişi ile cinsel temasta bulunması, HSV ve HPV türü virüsler risk faktörlerini oluşturur Sigara da önemli bir risk faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır Fazla sayıda doğum yapmak ve erkeğin sünnetsiz olmasının da riski arttırdığı öne sürülmektedir Ancak bu düşünceler popülaritesini kaybetmektedir


Belirtileri


Erken dönemde (CIN aşamasında) yakalanmayan serviks kanseri ilerlemeye başlar ve klinik bulgu vererek karşımıza çıkarEn sık görülen yakınma anormal vajinal kanamalardır Kanserli dokuda damarlanma arttığı için dokunma ile cinsel ilişki, muayene gibi durumlarda kanama başlarCanlılığını kaybeden doku nedeni ile kötü kokulu pis bir akıntı ortaya çıkabilir İlerlemiş vakalarda durdurulamayan kanamalar görülür Hastalığın yayılımına bağlı olarak böbrek yetmezliği görülür ve bu en sık rastlanılan ölüm nedenidir Klasik olarak ağrısız kanama ve et suyu kıvamında akıntı serviks kanserini düşündürmelidir



Evreleme


Optimal bir tedavi için hastalığın evresinin tam ve doğru olarak saptanması gerekir Bugün için kabul edilen evreleme de 5 kademe kullanılır En erken evre Evre 0, en ileri evre de evre 4 dür Burada uzak organlara metastaz (yayılım) bulunur Her evre kendi içinde alt evrelere ayrılır (Evre 1a1, Evre 2a gibi) Evreleme klinik olarak, yani muayene, sistoskopi (mesanenin gözlenmesi), rektoskopi, ilaçlı böbrek filmi (IVP), radyografi ve bilgisayaralı tomografi sonuçlarının bir arada değerlendirilmesi ile yapılır Ultrasonografinin evrelemedeki rolü sınırlıdır Bazı yazarlara göre de uygun bir evreleme için cerrahi olarak hastayı değerlendirmek gerekir Ancak bu fikrin taraftarı azdır


Tedavi


Tedavide prensip olarak Evre 2b ve üzerindeki hastalara ameliyat yapılmaması fikri hakimdir Evrelere göre önerilen tedavi şekilleri şunlardır:

Evre 0 Konizasyon veya basit histerektomi (rahim alınması)

Evre 1a1 Lenf ve damar yayılımı yoksa Konizasyon veya basit histerektomi

Evre 1a2- Evre 2a Geniş ve radikal histerektomi

Evre 2b ve üstü Radyoterapi



Günümüzde uygulanan radikal histerektomi oldukça büyük bir ameliyattır Amaç kanseri sınırlarının ötesinde sağlam dokulardan da geçerek damarları ve lenf yolları ile birlikte çıkarmaktırEğer bunda başarılı olunamayacaksa radyoterapi uygulamak cerrahiden daha iyi sonuçlar verir Bazı yazarlara göre de hastalığın evresi ne olursa olsun 50 yaşından büyük hastalar cerrahi yerine radyoterapi ile tedavi edilmelidirler, ancak bu fikrin savunucuları giderek azalmaktadır Bu azalmanın nedeni anestezi alanındaki gelişmelerdir

Tedavide yaygın olarak kullanılan bir başka yöntem de cerrahiye ek olarak radyoterapi uygulamaktır Radyoterapi serviks kanserinin her evresinde kullanılabilir Burada amaç cerrahi ile ulaşılmayan kanserli hücrelerin tahrip edilmesidir


Son yıllarda serviks kanserinde kemoterapi de denenmektedir ancak yararı hala daha tartışmalıdır


Hastalığın gidişatı ve sağ kalım


Serviks kanserinde prognoz yani hastalığın gidişatı pekçok faktöre bağlıdır Bunlar hastalığın evresi, lenf nodu tutulumu, tümörün büyüklüğü, damar tutulumu, hücre tipi, hücrenin DNA içeriği gibi faktörlerdir Hastalığın evresine göre 5 yıllık sağ kalım oranları şu şekildedir


Evre 1 % 85

Evre 2 % 66

Evre 3 % 39

Evre 4 % 11


Hastalığın takibi esnasında nüks ortaya çıkarsa prognoz çok kötüdür ve hastaların %80'i kaybedilir Nüksler genelde ilk 2-3 yıl içinde görülür 5 yıldan sonra oldukça nadirdir


Serviks kanseri son derece öldürücü ve tedavisi güç bir hastalık olmasına rağmen düzenli kontroller sayesinde çok erken dönemde fark edilebilen ve kolaylıkla hatta çoğu zaman ameliyata bile gerek kalmadan tedavi edilebilen nadir kanserlerdendir