Türkiye'de İklim Elemanları

Türkiye İkliminde Etkili Faktörler

1)Matematik konumu: Türkiye bulunduğu konumdan dolayı kışın kutuplardan gelen soğuk hava kütlelerinin , yazın da Tropikal kuşaktan gelen sıcak hava kütlelerinin etkisindedir Ayrıca güneş ışınlarının düşme açısında yıl boyunca büyük farklar vardır Bunun sonucu olarak yıllık sıcaklık farkı da fazladır

2)Yer şekilleri (Yükselti, dağların uzanış duğrultusu ve bakış):

Yükseltinin etkisiyle sıcaklık Türkiye’de batıdan doğuya doğru azalır
Bakı etkisinden dolayı dağlarımızın güneye bakan yamaçları bütün yıl kuzey yamaçlarına göre daha sıcaktır

Not: Türkiye’de aynı tarihlerde farklı mevsim özellikleri yaşanabilmektedir Bunun sebebi; yer şekillerinin çeşitlilik göstermesidir

3)Denize göre konum: Kıyı bölgelerde nem fazla olduğunda buralarda kışlar ılık , yağışlar fazla ve sıcaklık farkları azdır

4)Rüzgarların esme yönü: Türkiye’ye kuzeyden gelen rüzgarlar sıcaklığı düşürürken, güneyden gelenler sıcaklığı artırır (enlem etkisinden dolayı)

5) Basınç merkezleri: Türkiye etrafında oluşan basınç merkezleri de rüzgar ve yağış rejimi üzerinde etkili olmaktadır Yaz mevsiminde Atlas Okyanusu üzerinde oluşup genişleyen yüksek basınç ve Basra Körfezi üzerinde oluşan alçak basınç etkisi altına giren ülkede, yüksek basınç etkisinde iken sıcaklıklar düşmekte, alçak basınç etkisinde iken aşırı sıcaklıklar oluşmaktadır Kış mevsiminde ise, kuzeyden gelen soğuk hava, Akdeniz üzerinden gelen ılık ve nemli havanın etkisine girmektedir Bu iki hava kütlesinin karşılaşması ile cepheler oluşmakta ve kıyılarda çoğunlukla yağmur, Trakya, iç ve yüksek kesimlerde kar yağışına neden olmaktadır

SICAKLIK
Türkiye Yıllık Sıcaklık Dağılışı

Yurdumuzun kuzeyinde ve güneyinde dağlar kıyıya paralel uzandığından kıyı ile iç kesim arasında buralarda iklim farklılığı fazladır Ege bölgesinde ise dağlar kıyıya dik uzandığından farklılık azdır



Türkiye'de gözlem yapılan istasyonlardaki uzun yıllar ortalamalarına göre, yıllık ortalama sıcaklıklar 4-20 °C arasında değişmektedir

Kıyı kesimler iç kesimlerden daha sıcaktır (deniz etkisinden dolayı)
Güney kıyılarımızdan kuzey kıyılarımıza doğru enlemin etkisiyle sıcaklık azalır
Ülkenin en sıcak kesimleri Güneydoğu Anadolu'nun güneyi ile Akdeniz kıyı kuşağıdır Buralarda yıllık ortalama sıcaklık 18 °C'nin üzerindedir

Erzurum ve Kars platolarının yüksek kesimlerinde 4 °C'nin altına düşer Sebepleri : Yükseltisinin fazla olması, karasallıktır

Türkiye Ocak Ayı Sıcaklık Dağılışı

En yüksek sıcaklıklar Akdeniz bölgesinin kıyı kesiminde görülür

Sebepleri : enlem , deniz etkisi ve Toros kıvrım dağlarının kuzeyden gelen soğuk hava kütlelerini engellemesidir

En düşük sıcaklıklar Doğu Anadolu’da Erzurum-Kars bölümünde görülür

Sebepleri : Yükseltinin fazla olması, karasallık ,kuzeyden gelen soğuk rüzgarlardır

Kıyı ile iç kesim arasındaki sıcaklık farkı fazladır

Türkiye Temmuz Ayı Sıcaklık Dağılışı

Kıyı ile iç kesim arasında sıcaklık farkı azalmıştır
En yüksek sıcaklıklar Güney Doğu Anadolu’da görülür

Sebepleri : Karasallık ve Güneyden gelen sıcak rüzgarların etkisidir
En düşük sıcaklıklar bu dönemde de Erzurum-Kars Bölümünde görülür Sebebi ,yükseltisinin fazla olmasıdır

BASINÇLAR





YÜKSEK BASINÇLAR

1)Sibirya Termik YB : 60° enlemlerinde oluşmuştur Türkiye’de kışın etkilidir Etkili olduğu dönemlerde kışlar çok soğuk ve kar yağışlı geçer Türkiye’ye Kuzeydoğudan sokulur

2)Asor Dinamik YB : 30° enlemlerinden kaynağını alır Türkiye’de bütün yıl etkilidir En fazla yazın etkilidir Etkili olduğu yaz mevsiminin kurak olmasının başlıca sebebidir (Alçalıcı hava hareketinden dolayı) Bu basıncın etkisiyle Ege Kıyıları boyunca kuzeyden esen Etezyen rüzgarı oluşur Yurdumuza kuzeybatıdan sokulur

ALÇAK BASINÇLAR

1)İzlanda Dinamik AB : 60° enleminde kaynağını alır Türkiye’de kışın etkilidir Etkili olduğu dönemde kışlar ılık ve yağışlı geçer Kuzeybatıdan sokulur

2)Basra Termik AB: (30° Kuzey) Türkiye’de yazın ekilidir Yurdumuza Güney Doğu Anadolu Bölgesinden itibaren sokulur ve sıcaklığı artırır

RÜZGARLAR
Türkiye batı rüzgarları kuşağında olmasına rağmen daha çok yerel rüzgarların etkisindedir Sebebi yer şekilleridir



Kıyı bölgelerinin nemliliği iç kesimlerden daha yüksektir Bundan dolayı kıyı kesimlerde yağışlar fazla ve sıcaklık farkları azdır

Bağıl nem en yüksek Doğu Karadeniz Bölümündedir En düşük Güney Doğu Anadolu’dadır

En fazla yağış alan bölge Karadeniz ,Bölüm Doğu Karadeniz, il Rize’dir (2400 mm) Rize’nin çok yağış almasında; güneyindeki yüksek dağların hakim rüzgar yönüne dik olması etkilidir

En az yağış alan bölgemiz İç Anadolu Bölgesidir Sebebi ; etrafının dağlarla çevrili olmasıdır En az yağış alan il Konya ‘dır (330 mm)

NOT: En az yağış alan bölge İç Anadolu Bölgesi olmasına rağmen en kurak bölge Güney Doğu Anadolu Bölgesidir Sebebi ; buharlaşmanın fazla olmasıdır
Karasal iklim bölgelerinde kışın görülen yağışlar genellikle kar şeklindedir Türkiye’de karla örtülü gün sayısının en fazla olduğu bölge Doğu Anadolu Bölgesidir



Türkiye’de kar örtülerinin yerde kalma süresi batıdan doğuya doğru artar Kar yağışı ve don olayının en az görüldüğü bölgemiz Akdeniz Bölgesidir

Türkiye’de kışın görülen yağışlar genelde cephesel kökenlidir Bu tür yağış oluşumu en fazla Akdeniz Bölgesinde görülür

İlkbahar ve yazın görülen yağışlar genelde Konveksiyon yağışı şeklindedir En fazla İç Anadolu Bölgesinde görülür

Oroğrafik (yamaç) yağışları genelde Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinde görülür Fakat en fazla Karadeniz Bölgesinde görülür
__________________