Güneydoğu Anadolu Bölgesi

COĞRAFİ KONUM

Türkiye'nin güney doğusunda yer alır Nüfus miktarı ve yüz ölçümü ile en küçük bölgemizdir



Türkiye yüz ölçümünün % 7,5'ini kaplayarak bölgeler arasında yedinci sırada bulunur

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

Bölge genel olarak ova ve platolarla kaplıdır Yer şekilleri tarıma elverişlidir Batıdan doğuya doğru ve güneyden kuzeye doğru gidildikçe yükseklik artar Karacadağ volkan konisi (1919m) ile Mardin – Midyat Eşiği (1200-1300 m) yükseltinin fazla olduğu yörelerdir Şanlı Urfa, Gazi Antep, Adıyaman platolarının ortalama yükseltisi 500 -1000 m arasındadır

AKARSU ve GÖLLERİ

Başlıca akarsuları kaynağını Doğu Anadolu Bölgesi’nden alan Dicle ve Fırat’tır
Fırat'ın Nizip, Göksu kolları, Dicle'nin ise Botan, Garzan, Batman kolları bölgeye yayılmıştır Bölgede tabii göl yoktur Sadece Fırat ve Dicle üzerine kurulmuş baraj gölleri yer alır

İKLİM ve BİTKİ ÖRTÜSÜ

Özellikle bölgenin batısında Akdeniz ikliminin genel özellikleri görülür Yazları kurak ve çok sıcaktır Bunun başlıca nedeni güneyden esen sıcak ve kavurucu rüzgârlardır Batıdan doğuya gidildikçe ve alçak yerlerden yükseklere çıkıldıkça Akdeniz ikliminin etkisi zayıflar, karasal iklimin etkisi daha belirginleşir

Bölgede yağışın çoğu kış aylarında düşer Yıllık yağış toplamı 500 - 600 mm'dir İç Anadolu'ya oranla fazla ve Marmara kadar yağış almasına karşın bölgede yaz aylarında şiddetli bir kuraklık yaşanır Çünkü yaz ayları çok sıcaktır Buna bağlı olarak da buharlaşma fazladır

Ülkemizin en yüksek sıcaklıkları Şanlı Urfa (465 ºC) ve Diyarbakır (462 ºC) da görülmüştür Sıcaklığın bu kadar yüksek oluşu şiddetli buharlaşmaya neden olmuştur Dolayısıyla yazın Türkiye'nin sulamaya en çok ihtiyaç duyulan bölgesidir Kış ayları yüksek yerlerde soğuk geçer Kar yağışı ve don olaylarına sıkça rastlanılır

Doğal bitki örtüsü iklim özelliklerine göre yer yer değişiklikler gösterir En çok bozkırlar görülür Bozkırlar daha çok yüksek olmayan yerlerde yaygındır Güneydoğu Toroslar'ın eteklerinde ve Mardin -Midyat Eşiği'nde yüksekliğin artmasına bağlı olarak yağışlar artar Meşe ormanlarına ve çalılıklara rastlanır Akarsu boylarında söğüt ve kavak ağaçları yetişir Orman oranı bakımından %3 ile sonuncudur



TARIM ve HAYVANCILIK

Bölge ekonomisinde tarım ve hayvancılık önemli bir yer tutar Tarıma elverişli geniş düzlüklerin bulunması ve ayrıca toprağın verim gücünün fazla olması üretimi artırmaktadır Ekili - dikili alanlar bakımından % 20 ile dördüncü sıradadır
Şiddetli yaz kuraklığı bir çok ürünün yetişmesini engeller Bu bölgeden daha fazla ürün elde edebilmek için sulamaya ihtiyaç vardır Sulama imkânları geliştiği takdirde nadas yöntemi terk edilecek ve bir yılda birden fazla ürün elde edilecektir Bölgenin doğal şartları tahıl ekimine elverişlidir Bununla birlikte buğday, keten, pamuk, pirinç, nohut ve susam yaygındır Antepfıstığı, zeytin ve üzüm Gazi Antep Plâtosu'nda oldukça gelişmiştir Bölge, Antep fıstığı ve kırmızı mercimek üretiminde birinci sıradadır Siirt'te menengiç (sakız) ağacının aşılanması ile antepfıstığı üretimi artmıştır Dicle ve Fırat kenarlarında sulama ile sebze ve meyve yetiştirilir

Güneydoğu Anadolu'da bozkırların geniş yer kaplaması küçükbaş hayvancılığı önemli hale getirmiştir En çok koyun ve keçi beslenir Güneydoğu Toroslar'ın eteklerinde ve Mardin - Midyat Eşiği'nde kıl ve tiftik keçisi beslenir Bu bölgede küçükbaş hayvancılık ile birlikte yağ, peynir, yün gibi hayvansal ürünlerin de ticareti yapılmaktadır

GAP PROJESİ

GAP 13 ayrı projenin birleşiminden meydana gelmiştir Bu proje içinde 22 baraj, 19 hidroelektrik santral vardır

Proje, GAntep, Mardin, Adıyaman, Şanlı Urfa, Diyarbakır, Batman ve Şırnak illerimizi kapsamaktadır

Sadece Atatürk barajından elde edilen elektrik üretimi ülke elektrik üretiminin 1/6'sına eşittir

(1992) Bölge ekonomisini çok yönlü etkileyen kuraklık problemi GAP projesiyle halledildiği zaman bölgede sosyo - ekonomik yönde büyük değişiklikler görülecektir

GAP GERÇEKLEŞTİĞİNDE;

Sulamalı tarıma geçilecektir
Bölgedeki nadas alanları azalacaktır
Tarım ürünlerinin çeşitliliği artacaktır
Tarım ürünlerinin verimi artacaktır
Pamuk, pirinç, gibi tarım ürünlerinin ekim alanı genişleyecektir
Güneydoğu Anadolu, Türkiye pamuk üretiminde birinci bölge olacaktır
Kuru tarıma dayalı buğday, arpa, mercimek gibi tarım ürünlerinin ekim alanı azalacak fakat üretimleri artacaktır
Barajlar suni göl fonksiyonu göreceğinden bölgenin iklimi belirli oranda yumuşayacaktır
Elektrik enerjisinde üretim artışı sağlanacaktır
İçme suyu olarak kullanılacaktır
Su ürünlerinin üretimi artacaktır
Tarım ve tarıma bağlı sanayi gelişecektir
Bölgede iş olanakları arttığı için bölgeden diğer bölgelere göç duracaktırDiğer bölgelerden Güneydoğu Anadolu'ya göç olacaktır
Bölgenin nüfusu ve nüfus yoğunluğu artacaktır
Türkiye'nin tarım ürünlerine dayalı ihracatı artacaktır
Bölgede tarım alanları geniş düzlüklerden oluşur Bu alanların sulanmasıyla tarım gelişecektir

Antepfıstığı, mercimek, üzüm, nohut ve tahıl üretiminin önemli bir kısmı bölgeden karşılanmaktadır Harran Ovası, sulamanın gelişmesiyle özellikle pamuk ekiminin en fazla yapıldığı yerlerden biri olacaktır

GAP'ın tamamlanmasıyla mısır, pirinç ve ayçiçek gibi ürünlerin üretimindeki artışın daha fazla olması beklenmektedir Çünkü bu ürünler bol su ve sıcaklık isteği olan ürünlerdir

YERALTI ZENGİNLİKLERİ

Ekonomisi petrol çıkarımı ve tarıma dayanır Hayvancılık ikinci sırada yer alır Yeraltı zenginliği olarak başta petrol gelir

Petrol: Diyarbakır, Adıyaman, Siirt ve Batman dolaylarında bulunan yataklardan çıkartılır

Türkiye petrol üretiminin çok büyük bir kısmı buradan elde edilir Yıllık üretim 3 milyon tondur Ancak bu Türkiye ihtiyacının 1/7'sini karşılayabilmektedir
Cizre ve Silopi çevresinde linyit çıkarılır

Fosfatın en fazla çıkarıldığı bölgemizdir Fosfat, Mardin - Mazıdağı çevresinde çıkarılır
__________________