Kan Hastalıkları - Anemiler

Kan Hastalıkları - Anemiler Genel olarak kansızlık olarak bilinen tablonun tıp dilindeki adı anemidir 'Kansızlık' denildiğinde kanın hiç olmaması gibi bir anlam çıktığı ve böyle bir durumda da yaşamak mümkün olmadığı için çok doğru bir tanım değildir Anemi, kanda alyuvar ve hemoglobinin azaldığı bir durumdur Oluşumuna yol açan nedenler çeşitlidir

En yaygın olarak rastlanan kan hastalığıdır Belirli bir derecenin üzerine çıkmadığı sürece dikkat çekici bir belirti vermez İlerledikçe belirtilerin şiddeti artar Hasta başlangıçda normalden soluk ve yorgun olabilir Solgunluk tırnak altı, göz kapağı içi, dudaklar ve avuç içlerinden kontrol edilir

Anemik hastalar genelde halsizdir Efor karşısında çok kolay yorulur Saç ve tırnak beslenmesi azaldığı için bu dokular zayıf olabilir

Anemilerin değişik türleri vardır;

Demir eksikliği anemisi

Alyuvarların içinde bulunan ve oksijen taşımakla görevli olan hemoglobin demir ağırlıklı hem ile protein yapısında olan globinin birleşmesinden oluşur Vücuttaki demir miktarı azsa, gereken ölçüde hemoglobin yapılmasına imkan vermez, böyle durumda demir eksikliği anemisi ortaya çıkar

Demir eksikliği anemisinin bir çok sebebi vardır Bunlar arasında demir içeren gıdaların yeterince alınmaması, alınan demirin vücut tarafından az emilmesi ve kan kaybı bulunur Bu kronik bir durumdur Tüm belirtiler eksik olan demirin yerine konmasıyla hızla düzelir Tedaviye geçmeden eksikliğin nedeni mutlaka bulunmalıdır

Yapılan tetkiklerde demir eksikliğine yol açan bir hastalık bulunmadığı taktirde sorunun uygun beslenme eksikliği olduğu düşünülür ve tedavisinde anahtar, demirden yeterli beslenmedir Demirden zengin gıdalar arasında karaciğer, et, balık, tavuk, yumurta, sebze, pirinç vardır Yemeklerde veya yemeğin hemen üstüne süt ve çay içilmesi demir emilimini azaltırken, limon, portakal, mandalina gibi turunçgiller bağırsaklardan demir emilimini arttırır 4 aya kadar sadece anne sütüyle beslenen bebeklere demirle takviye edilmiş mamalar verilmelidir

Pernisyöz anemi

Belirtileri:

Dilde yara ve acı
İştah azalması
Denge bozukluğu
Hafıza kaybı, depresyon ve bunama dahil zihinsel değişiklikler
El ve ayakta duyu kaybı

Pernisyöz anemi, kırmızı kan hücrelerinin normal olarak yapımı için gerekli olan B12 vitamininin eksikliği nedeniyle meydana gelir Kalıtsal özelliği vardır Bazı kişilerin sindirim yolu, B12 vitaminini yeterli derecede emmeyi başaramaz Bu durum yaşlılarda daha sık görülür Erkek ve kadınlarda görülme sıklığı aynıdır Açık renk saçlılarda daha yaygındır

Tanı:

Mikroskop altında alyuvarların şekil ve büyüklüklerine bakılır Alyuvarların sayısı azalır, ölçüleri büyür Bu kronik hastalık eğer tedavi edilmezse, yavaş fakat düzenli ve sürekli olarak artarak kötüye gider B12 vitaminini yerine koyma tedavisi, eksikliği düzelterek normal bir hayat sürme olanağını sağlar

Folik asit eksikliği

Hastalığın başlangıcında genellikle görünümde bir belirti yoktur Hastalık ilerledikçe, bedensel çalışmaya dayanıksızlık, nabız sayısında artma, kilo kaybı ve ishal gibi belirtiler ortaya çıkar

Folik asit B vitamini grubunun bir üyesidir Eksikliği alyuvarların yapısını değiştirir Boyları büyür sayıları azalır Gıda ile yeterli folik asit alınmasındaki eksiklikten kaynaklanır

Tanı:

Kanda folik asit miktarı ölçülür Hücreler mikroskop altında incelenir

Bazı durumlarda yeterli beslenme ile tedavi edilir Folik asit çiğ sebze ve meyveler, böbrek ve karaciğerde bulunur Takviye olarak ağızdan folik asit preparatları verilebilir

Orak hücre hastalığı

Normalde esnek ve yuvarlak, ortası basık bir disk görünümünde olan alyuvarlar, bu hastalıkta sertleşir ve yarım ay ya da orağa benzetilen bir şekil alır Bu değişiklik zaman zaman yoğun bir atak halinde olur bu da kendini ağrı krizi halinde gösterir Oraklaşmış hücreler kolayca hasar görebilir ve parçalanma (hemoliz) eğilimi gösterirler Hücrelerin parçalanması da kansızlık oluşumuna yol açar Hastalık kalıtsaldır

Belirtiler:

Yorgunluk, nefessiz kalma ve hızlı kalp atışları
Büyüme ve gelişmenin geri kalması
İnfeksiyon hastalıklarına karşı dirençsizlik
Bacakların alt kısmında cilt ülserleri

Orak hücre krizi belirtileri:
Tıkanan kan damarlarının ve hasara uğrayan organların sebep olduğu ağrı atakları
Alyuvar sayısının çok azaldığı kansızlık krizleri
Anemi semptomları (yorgunluk,baş dönmesi, şiddetli nefes daralması)
Mikroskop altında orak şeklini almış hücreler ve hemoglobin elektroforezi adı verilen tahlil ile teşhis konur Hemoglobin elektroforezinde anormal hemoglobin olan Hb S'in görülmesi gerekir

Tedavide folik asit takviyesi yapılr İnfeksiyonlara karşı antibiyotik kullanılır Kriz sırasında ağrı kesiciler kullanılır

Hemolitik anemi

Hemolitik anemiler, alyuvarların harap olduğu ve parçalanan hücrelerden hemoglobin açığa çıktığı durumlardır

Normalde ortalama 120 gün yaşayıp daha sonra parçalanan ve parçalanma ürünlerinden kemik iliği tarafından yeniden üretilen alyuvarların ömürlerinin kısalması, yani 120 gün dolmadan parçalanması hemolitik aneminin temelidir Hücerelerin parçalanma hızı, kemik iliğinin yeni hücre üretme hızından daha fazla olursa, ortaya anemi çıkacaktır

Belirtiler:

Halsizlik
Renk solukluğu
Nefessiz kalma
Hızlı ve dolgun nabız
Sarımtrak cilt rengi
Koyu renk idrar
Dalak büyümesi
Acil durum belirtisi:
Karnın yukarı bölümünde aniden başlayan ağrı
Bazı ilaçlar ve infeksiyonlar hastalığa sebep olabilir Tedavisi hemolize yol açan etkenlerin ortadan kaldırılmasıyla olabilir
Bazen buna alyuvarların direncinin düşük olması da yol açabilir Tedavisi zordur ancak öldürücü olduğu nadirdir

Talasemi

Kalıtımsal olarak geçen hemoglobin kusuruna bağlı olarak ortaya çıkan bir hastalıktır Alfa ve beta talasemi olmak üzere iki tipi vardır Alfa talasemide hemoglobinin alfa globulin denen kısmı yeterli miktarda yapılamaz Beta talasemide beta globulin eksiktir

Alfa talasemi en büyük sıklıkla Güneydoğu Asya kökenli kişilerde görülür Beta talasemi bu hastalığı tanımlayan Amerika'lı hekimin adına dayanarak Cooley anemisi olarak bilinir Ayrıca Akdeniz yöresinde yaygın olduğu için Akdeniz anemisi de denir

Kaltımsal olarak oluşan talaseminin her iki tipini de aktaran genler çekiniktir Yani hasta olmak için hem anneden hem de babadan kalıtım yoluyla genleri almak gerekir Sadece anneden ya da sadece babadan tek taraflı hatalı gen gelmesi halinde doğan çocuk, taşıyıcıdır Kendisinde hastalık belirtileri görülmez, ancak hastalık genini çocuklarına aktarır

Talasemi hastasında büyüme geriliği, büyük dalak, kalp yetersizliğine yol açan şiddetli kronik kansızlık yapar Tedavi edilmezse çocukluğun ilk yıllarında ölüm olur Şifa yoktur fakat ömür 20-30 yaşlarına kadar uzatılabilir

Tedavi tekrar tekrar eritrosit süspansiyonu vererek kansızlığı ortadan kaldırmaktır İlik nakli denenmektedir

Talaseminin daha hafif olan şekli talasemi minördür Demir eksikliği anemisinin kan bulgularına benzer ancak hiç bir belirti olmaz Kendi başına hiç bir problem yaratmaz
__________________