Afyon Savaşları

XIX yüzyıl ortalarında yapılan ve Batılı devletlerin Çin'de bizim tarihimizdeki kapitülasyonlar benzeri ticari ve hukuki ayrıcalıklar kazanmaları ile sonuçlanan iki savaş 1939 yılında Çin hükümetinin, İngiliz tüccarların gerçekleştirdiği yasadışı afyon ticaretini durdurma girişimi ve bir İngiliz denizcinin yargılanması konusunda doğan hukuki anlaşmazlığın doğurduğu gerginlik sonucu I Afyon Savaşı patlak verdi Küçük ama güçlü İngiliz kuvvetleri kısa sürede zafer kazandılar 1842'de imzalana



X I yüzyıl ortalarında yapılan ve Batılı devletlerin Çin'de bizim tarihimizdeki kapitülasyonlar benzeri ticari ve hukuki ayrıcalıklar kazanmaları ile sonuçlanan iki savaş

1939 yılında Çin hükümetinin, İngiliz tüccarların gerçekleştirdiği yasadışı afyon ticaretini durdurma girişimi ve bir İngiliz denizcinin yargılanması konusunda doğan hukuki anlaşmazlığın doğurduğu gerginlik sonucu I Afyon Savaşı patlak verdi Küçük ama güçlü İngiliz kuvvetleri kısa sürede zafer kazandılar 1842'de imzalanan Nanjing ve 1843'te imzalanan Bogue Ek Antlaşmaları ve Çin'in önemli bir miktarda tazminat ödemesi, ticaret ve yerleşim amacıyla beş limanın ve İngilizlere bırakılması ve İngiliz yurttaşlarının İngiliz mahkemelerinde yargılanmaları konuları karara bağlandı Öteki Batılı devletler de hemen Çin hükümetine istekte bulunup benzer ayrıcalıklar elde ettiler

"Ok Savaşı" olarak da bilinen II Afyon Savaşı, ticari ayrıcılıklarını arttırmak isteyen İngilizlerin Ok adlı gemideki İngiliz bayrağının indirilmesini bahane ederek 1856 yılında başlattıkları savaştır Bir Fransız misyonerinin öldürülmesini bahane eden Fransa da İngiltere yanında savaşa girdi Savaş sonucunda İngiltere ve Fransa 1858 yılında Çin hükümetini Tianjin Andlaşması'nı imzalamaya zorladır, ancak Çin andlaşmayı onaylamayı reddedince savaş yeniden başladı ve 1860 Pekin Sözleşmesi'yle Çin, Tianjin Andlaşması'na uyması kabul etti Bu andlaşmaya göre yabancı elçiler Pekin'de yerleşebilecek, birçok yeni liman ticaret ve yerleşim için Batılılara açılacak, yabancılar Çin'in iç bölgelerine seyahat edebilecek ve Hıristiyan misyonerlere hareket serbestisi tanınacaktı Ayrıca 1858'de Shang-hai da yapılan görüşmelerle Çin'e yapılan afyon ihracatı yasallaştı

Çin'in XIX yy'da ve XX yy'ın başında Batılı devletlerle yaptığı Tianjin benzeri egemenlik ve toprak bütünlüğünden büyük ödünler verdiği andlaşmalar "Eşitsiz Andlaşmalar" olarak da alınır

AFYON SAVAŞLARI

Afyon Savaşları,19yüzyıl ortalarında yapılan ve Batılı devletlerin Çin'de ticeret ayrıcalıkları kazanmalarıyla sonuçlanan iki savaşIAfyon Savaşı 1839-42'de ,Çin'le İngiltere arasında oldu"Ok" Savaşı ya da Çin'deki İngiliz -Fransız Savaşı olarak da bilinen 1856-60 arasındaki IIAfyon Savaşı"nda ise Fransa ile İngiltere,Çin'e karşı birlikte savaştılar

İngiliz tüccarlar 19yüzyılın başlarında Çin'e yasa dışı yollardan afyon sokmaya başladılarÇin hükümeti 1839'da afyon ticaretini durdurma girişiminde bulunarak İngiliz tüccarlarının Guangzhou'daki ( Kanton) tüm afyon depolarına el koyduBirkaç gün sonra,sarhoş İngiliz denizcilerinin Çinli bir köylüyü öldürmesi ve Çin hukuk sistemine güvenmeyen İngiliz hükümetinin sanıkları Çin mahkemelerine teslim etmeyi reddetmesi üzerine taraflar arasındaki gerginlik büyüdüSavaş patlak verdi ve küçük İngiliz kuvvetleri kısa sürede zafer kazandılar29 Ağustos 1842'de imzalanan Nanjing Antlaşması ve 8 Ekim 1843 tarihli Bogue Ek Antlaşması'yla Çin'in büyük bir tazminat ödemesi,ticaret ve yerleşim amacıyla beş limanın İngilizlere bırakılması ve İngiliz yurttaşlarının İngiliz mahkemelerinde yargılanması hakkı karara bağlandıÖbür Batı ülkeleri de hemen istekte bulunup benzer ayrıcalıklar elde ettiler

Çin'deki ticaret haklarını artırmaya çalışan İngilizler,1856'da bazı Çinli görevlilerin "Ok" adlı gemisiyle çıkarak İngiliz Bayrağını indirmesiyle ,savaşı,yeniden başlatmak için aradıkları bahaneyi bulmuş oldularBir Franszı misyonerinin öldürülmesini gerekçe gösteren Fransızlar da İngiltere'nin yanında savaşa girdiler

Müttefikler 1857 sonlarında askeri harekata girişerek çok geçmeden Çin'i Tianjin antlaşmalarını (1858) imzalamaya zorladılarBu antlaşmalarla,yabancı elçilerin Pekin'de yerleşebilmesi birçok yeni limanın ticaret ve yerleşim amacıyla Batılılara açılması ,yabancıların Çin'in iç bölgelerinde yolculuk edebilmesi ve Hıristiyan misyonerlere hareket özgürlüğü verilmesi sağlandıAynı yıl,daha sonraki aylarda Shang-hai'da yapılan görüşmelerle afyon ithali yasallaştırıldıAncak Çinliler antlaşmaları onaylamayı reddedince,müttefikler savaşı yeniden başlatarak Pekin'i aldılarve imparatorun yazlık sarayını yaktılarÇin,1860'ta imzaladığı Pekin Sözleşmesi'yle Tianjin antlaşmalarına uyması kabul ettiAyrıca bakeşitsiz antlaşmalar

Kaynak;AnaBritannica cilt 1 sayfa 158 frmsinsinet için yazılmıştır