Afyonkarahisar Tarihi, Nüfusu, Yüzölçümü,tentin Yapısı ve Tarihsel Yapılar, Doğal Yapı,ekonomi, Yüzölçümü

AFYONKARAHİSAR




Afyonkarahisar, AFYON olarak da bilinirbüyük bölümü Ege Bölgesi'nde kalan il ve il merkezi kentTopraklarının bazı bölümleri Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerine taşarYüzölçümü 14230 km2 olan Afyonkarahisar ili kuzeyde Eskişehir,doğuda Konya,güneyde Isparta ,güneybatıda Burdur ve Denizli ,batıda da Uşak ve Kütahya illeriyle çevrilidir

DOĞAL YAPI



İl toprakları İçbatı Anadolu Eşiğinin en doğu kesiminde yer alırDoğu kesimi Uludağ'dan başlayarak güneydoğuya doğru uzanan bir dağ dizisinin ucundaki Emir Dağı (Emiroğlu Tepesinde 2307 m) engebellendirirGüney kesimi engebellendiren Karakuş ve Sultan dağlarının yüksek kesimleri il sınırları dışındadırSandıklı ile Şuhut arasında kuzey-güney kesimi engebellendiren Karakuş ve Sultan dağlarının yüksek kesimleri il sınırları dışındadırSandıklı ile Şuhut arasında kuzey-güney doğrultusunda uzanan Kumalar Dağının Kilimatan Tepesi 2247 m'ye erişirBatı kesiminin Ahır Dağı (1915 m) Çatma Dağı (1876 m) ve Akdağ'ın doğu uzantıları engebelendirirAkdağ'ın Kızılöten kasabası yakınında 2343 m'ye ulaşan bir tepesi ilin en yüksek noktasıdır

Dağlar arasındaki ovalar tarıma ve yerleşmeye elverişlidirSandıklı ve Dinar ovalarının suyunu,Büyük Menderes Irmağı ile kollarından Kufi Çayı akaçlarAkarçay ise Afyon kapalı havzasından beslenerek Eber Gölüne dökülürAkarçay'ın kollarından Kali Çayı üzerindeki Selevir Barajı ile Seyitler Çayı üzerindeki Seyitler Barajı da il topraklarının sulanmasında katkıda bulunurAkşehir Gölü ile Acıgöl'ün bazı bölümleri il sınırları içinde kalırAfyonkarahisar yeralto suları açısından zengindir

EKONOMİ

İlde ekonomik yaşam büyük ölçüde tarıma dayalıdırYetiştirilen başlıca ürünler,tahıl,şeker pancarı,ayçiçeği ve patatestirtıbbi açıdan dünyadaki en kaliteli afyonun elde edildiği haşhaş da burada yeşiştirilirİl,adını merkezindeki yalçın kayalıkların üstünde yükselen kaleden ve ürettiği afyondan alırHaşhaş ekiminin 1971'de yasaklanması il ekonomisine bir darbe olmuş,ancak yasağın 1974'te kaldırılmasıyla tarım yeniden canlanmıştırİstanbul gibi büyük merkezlerin kurbanlık koyun talebini karşılayan illerden biri olan Afyonkarahisar'da önemli miktarda hayvan yetiştirilirBaşlıca hayvansal ürünleri deri,et ve yumurta ilin kaymağı ve sucuğu yurt çapında ünlüdür

Ege Bölgesi'yle İç ve Doğu Anadolu'yu birbirine bağlayan kara ve demir yollarının kesişme noktasında yer alan Afyonkarahisar'da ticaret gelişmiş durumdadırSanayi de 1970'lere değin kamu kesimi egemenliğini sürdürmüşbüyük sayılabilecek ölçekte ve çeşitlenmiş üretim yapan özel kesim işyerleri açılmaya ancak bu yıllardan sonra başlamıştırİldeki işletmeler daha çok gıda,dokumacılık,halıcılık,mermer,kauçuk eşya,taş ve toprağa bağlı sanayi kollarında etkinlik göstermektedirEn büyük sanayi kuruluşları kamuya ait şeker ve çimento fabrikalarıdırBolvadin'de ham afyonu işleyen bir alkaloit fabrikası vardırAfyonkarahisar ilinin en önemli yer altı zenginlikleri mermer yatakları ile madensuyu kaynaklarıdırİÖ 4yüzyıldan beri işletildiği bilinen bu yataklardan Türkiye mermer üretiminin yüzde 5'i elde edilirİlkçağdan beri yararlanılan Afyonkarahisar madensuları Cumhuriyet'in ilk yıllarından beri Kızılay adıyla şişelenerek ülke çapında dağıtılmaktadırTarihsel zengillikler açısından önem taşıyan bir bölgede yer alan il sınırları içinde 1981'de kurulan Başkomutan Tarihi Milli Parkı'nın bazı bölümleri vardır

TARİH

Afyonkarahisar'ın bilinen tarihi İÖ 4 binlerden başlarSandıklı'nın Kusura köyündeki höyükte yapılan kazılardan ,burada İÖ 2500' e değin Kalkolitik kültürün var olduğu anlaşılmıştırİÖ 1800'de başlayan Hitit egemenliğinden sonra yöre,dönemin önde gelen krallıklarıarasında el değiştirdi1068'de Selçukluların,1329'da ise Osmanlıların egemenliğine girdi1402'deki Ankara Savaşından sonra Germiyanoğulları bağlanan yöre 1429'da kesin olarak Osmanlı Devletine bağlandıUzun bir süre Karahisar-ı Sahib adıyla Anadolu Eyaletine bağlı bir sancak olarak yönetildi19yüzyılın ikinci yarısında Hüdavendigar vilayetine bağlanan Karahisar-ı Sahib 1917'de bağımsız sancak yapıldıKurtuluş Savaşı sırasında iki yıldan fazla süre işgal altında kaldı ve Cumhuriyet'ten sonra il haline getirildi

KENTİN YAPISI VE TARİHSEL YAPILAR




Kentteki ilk yerleşim merkezi olan kalnin İÖ 14yüzyılda Hitit Kralı IIMurşili tarafından yaptırıldığı sanılırHitit kaynaklarında adı Hapanova olarak geçen kent daha sonra Akronion ,Akroniom,Nikopolis ve Opion biçiminde anıldıİS 11yüzyılda buraya gelen Türkmenler yanardağ kökenli koyu renkli bir kayalığın üstündeki kaleye Karahisar adını verdiAnadolu Selçuklularının devlet hazinesini saklamak amacıyla kullandıkları dönemde Karahisar-ı Devle,Sahibataoğulları döneminde de ( 1275-1341) Karahisar-ı Sahib adıyla anıldıDaha sonra yörenin ekonomik ve sosyal yaşamına damgasını basan bitkisel ürünün adıyla Afyon ya da Afyonkarahisar adıyla anılmaya başlayan kent 1897'de demiryolu ulaşım olanağına kavuştuÖnemli bir ticaret ve konaklama merkezi olan kent Kurtuluş Savaşı sırasında yıkıma uğradıKarayollarının yapımına bağlı olarak 1960'tan sonra gelişmeye başlayan kentten E-23 Karayolu geçerKent karayoluyla Ankara'ya 257 kmuzaklıktadırKentteki başlıca sağlık kuruluşları Devlet,Doğum,Göğüs Hastalıkları ve SSK hastaneleridirÖnemli kültür kurumları ise Afyonkarahisar Arkeoloji ve Afyonkarahisar Etnografya müzeleridirYükseköğretim kurumları Anadolu Üniversitesi'ne bağlı Afyon İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ve Afyon Meslek Yüksekokulu'dur







İlin simgesi olan kale bugün bir yıkıntı halindedirUlucami (1273),Kabe Mescidi (1397)Gedik Ahmet Paşa Külliyesi,( İmaret Camisi 1477) öteki önemli tarihsel yapılardırKentte bundan başka ,1922 Başkomutanlık Meydan Savaşı anısına yaptırılan Kocatepe Anıtı (1953),ile Avusturyalı heykelci Heinrich Krippel'in Afyonkarahisar'ın kurtuluşu anısına yaptığı Zafer Anıtı da (1935) vardır
Afyonkarahisar Belediyesi Cumhuriyet'ten sonra kurulmuşturNüfus (1990) il 739223; kent95643
Kaynak;AnaBritannica cilt 1 sayfa 158-159 frmsinsinet için yazılmıştır