İşçilerin Can Simidi İş Mahkemeleri

İşçilerin Can Simidi İş Mahkemeleri

1GİRİŞ

İş mahkemeleri, çalışma hayatından kaynaklanan uyuşmazlıkları çözmek amacıyla kurulmuş özel mahkemelerdir Bu mahkemeler, işçinin kendisine iş kanunlarıyla tanınan hakları mümkün olduğu kadar masrafsız, çabuk ve kolay kullanabilmesini amaçlar*

Bu amacın gerçekleştirilmesi için iş mahkemelerinde ayrı bir yargılama usulüne ihtiyaç duyulmuş ve hukukumuzda iş mahkemelerinde uygulanmak üzere özel yargılama usulü öngörülmüştür*

Hukukumuzda iş mahkemeleri, 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’yla (İMK) 1950 yılında kurulmuştur Bu kanunda iş mahkemelerinin teşkilatı, görevi, yetkisi ve bu mahkemelerde uygulanacak yargılama usulü gösterilmiştir 1950 yılında toplu mahkeme olarak kurulan iş mahkemeleri, Anayasa Mahkemesi’nin 1971 yılındaki iptal kararıyla tek hakimli mahkemeler durumuna girmişlerdir*

İMK’da davaların yazılı yargılama usulüne göre daha çabuk sonuçlanması amacıyla sözlü yargılama usulü kabul edilmiş, fakat bu usul gerektiği gibi uygulanamamıştır Böylece, sözlü yargılama usulüyle
amaçlanan iş davalarının hızlı sonuçlanması amacına ulaşılamamıştır*

2GÖREVLİ MAHKEME VE KANUNLAR BAKIMINDAN GÖREVLERİ

İş Kanununa göre işçi sayılan kimselerle işveren veya işveren vekilleri arasında iş sözleşmesinden veya iş Kanununa dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözülmesi ile görevli olarak lüzum görülen yerlerde iş mahkemeleri kurulur

Bu mahkemeler:

İşçi Sigortaları Kurumu ile sigortalılar veya yerine kaim olan hak sahipleri arasındaki uyuşmazlıklardan doğan itiraz ve davalara da bakarlar İş mahkemesi kurulmamış olan yerlerdeki bu davalara o yerde görevlendirilecek mahkeme tarafından, temsilci üyeler alınmaksızın, bu kanundaki esas ve usullere göre bakılır Fiili ve hukuki imkansızlıklar dolayısiyle iş mahkemesinin toplu olarak görevini yapamadığı hallerde de yukarki fıkra hükmü uygulanır

Birden fazla iş mahkemesi bulunan yerlerde, sosyal güvenlik hukukundan kaynaklanan davaların görüleceği iş mahkemeleri, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenebilir İş mahkemeleri bu iş için görevlendirilen yargıcın başkanlığında teşekkül eder*

İş mahkemeleri;

-5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
-6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu
-854 sayılı Deniz İş Kanunu
-5953 sayılı Basın İş Kanunu’na tabi işlerde çalışanlarla çalıştıranlar arasındaki uyuşmazlıklardan doğan davalara iş mahkemeleri bakmakla görevlendirilmiştir

3DAVA NEREDE VE NASIL AÇILIR VE TARAFLARIN UZLAŞMASI

İş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte davalının Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgahı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir Bunlara aykırı sözleşme muteber sayılmaz

İş mahkemelerinde sözlü yargılama usulü uygulanır İlk oturumda mahkeme tarafları anlaşmaya teşvik eder Uzlaşamadıkları ve taraflar veya vekillerinden birisi gelmediği takdirde yargılamaya devam olunarak esas hakkında hüküm verilir İş Kanununda yazılı uzlaşma teşebbüsünün yapılmamış olması davanın kabulüne ve görülmesine engel değildir

4TEMYİZ VE DÜZELTME SÜRELERİ

İş mahkemelerince verilen nihaî kararlara karşı Asliye ve Sulh Hukuk Mahkemelerinde kararın tebliğinden itibaren 15 ve 8 gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir Şu kadar ki, para ile değerlendirilemeyen dava ve işler hakkındaki kararlar hariç, miktar veya değeri 1000 lirayı geçmeyen davalar hakkındaki nihaî kararlar kesindirTemyiz yoluna başvurma süresi, karar yüze karşı verilmişse nihaî kararın taraflara tefhimi, yokluklarında verilmiş ise tebliği tarihinden itibaren 8 gündür

Bölge adliye mahkemesinin para ile değerlendirilemeyen dava ve işler hakkındaki kararları ile miktar veya değeri 5000 lirayı geçen davalar hakkındaki nihaî kararlara karşı tebliğ tarihinden başlayarak 8 gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir

Kanun yoluna başvurulan kararlar, bölge adliye mahkemesi ve Yargıtayca 2 ay içinde karara bağlanır

Yargıtayın kararlarına karşı karar düzeltme yoluna başvurulamaz

5 İDARİ MERCİLERİN İŞ MAHKEMESİ’NE BAŞVURMASI SURETİYLE DAVA AÇILMASI

İş Kanununun uygulanması ile görevli olan idari merciler, kendilerine yapılan müracaatları 15 gün içinde idari yoldan neticelendiremedikleri ve iş mahkemelerinin görevi içinde gördükleri takdirde bu hususa dair olan evrak ve belgeleri yetkili iş mahkemesine tevdi ederler Mahkeme, re'sen gün tayin ederek tarafları davet ve müracaat sahibinin davacı olduğunu tesbitten ve zabıtnameye imzasını aldıktan sonra bu kanundaki esas ve usullere göre davayı görerek kararını verir İdari merciin bu yoldaki tevdii mahkemenin göreve mütaallik kararını takyit etmez

Türkçe bilmeyen yabancı uyruklu kişilerin taraf oldukları iş davalarında mahkemece çağırılacak tercüman ve mütercim ücreti, mütekabiliyet şartı ile Devlet Hazinesinden karşılanır

Bu kanunda açıklık bulunmayan hallerde Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu hükümleri uygulanır

Cengiz TÜRK
SMMM
SPK Lisanslı Bağımsız Denetçi
Muhasebenet



01102013