Lav Nasıl Oluşur? |
11-29-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Lav Nasıl Oluşur?lavın oluşumu - lav nasıl oluşur - lav neden oluşur - lav neyden oluşur - lav nedir nasıl oluşur Dünya'nın iç kesimlerinden yerkabuğundaki deliklerden ve çatlaklardan dışarı doğru püsküren erimiş, kızgın kayaçlardır Lavların görünümü büyük ölçüde sıcaklığına ve kimyasal bileşimine bağlıdır Yuvarlak bir delikten dışarı çıkan lavlar çevreye yayılırken, yuvarlak birikintiler oluşturur ve soğuyarak bu biçimdeki kayaçlara dönüşür Daha sonra püsküren lavlar da bunların üzerini kaplaya*rak daha kalın bir katmanın oluşmasına yol açar Bu sürecin birçok kez tekrarlanması durumunda, yanardağ denen bir dağ ortaya çıkar Lavın dışarı aktığı yuvarlak deliğe baca denir Lavlar bazı yerlerde, ince, uzun çatlaklar*dan dışarı sızar; yarık denen bu tür çatlaklar*dan çıkarak geniş bir alana yayılan lavlar, yüzeyde oldukça ince bir katman oluşturur Bacalardan ya da yarıklardan püsküren lavlar bazen önüne gelen her şeyi örterek ya da yakarak çevreye yayılır Lav akıntılarının kalınlığı 1 cm ile yüzlerce metre arasında değişebilir Yanardağlara yakın olan yerleşim merkez*leri, kül ya da lav akıntıları altında her an yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır İtalya'da İS 79'da Vezüv Yanardağı'nın püskürmesi sonu*cunda, bugünkü Napoli'nin güneyinde bulu*nan Pompei, Herculaneum ve Stabiae kentle*ri lavların ve küllerin altında kalarak yok olmuşlardır Herculaneum ve Stabiae daha çok lavların, Pompei ise daha çok küllerin altında kalmıştı; bu nedenle Pompei 20 yüzyılda yapılan kazılar sonucunda ortaya çıkarılabilmiştir Lavlar bazen ormanları kaplar ve bunun sonucunda, ağaç*lar kayaçların altında gömülü kalır Kayaçların arasından aşağı sızan sular zamanla ağaç*ları çürüterek bunları silis ve başka mineral parçacıklarına dönüştürür Böylece uzun yıl*lar sonra, bütün bir ağaç gövdesinin yerini silisten bir kütle alır ABD'de Arizona'daki Büyük Kanyon'un dibinde bu türden taş ağaç*ların oluşturduğu 15 katman bulunmaktadır; bunlardan en alttakinin 15 milyon yaşında ol*duğu sanılmaktadır |
|