Arkeoloji'nin Metodu

Arkeoloji'nin Metodu

Arkeoloji,eski çaglara ait insan topluluklarinin ürünü olan her seyi toplar,siniflandirir;bulunus durum ve yerlerini de göz önüne alarak sonuç çikarirArkeoloji uygulamali bir bilimdirBu özelligi ile Zooloji ve Botanik'le benzesir
Botanik nasil bitkileri,Zooloji nasil hayvanlari toplayip,tamamlayarak,siniflandirirsa;arkeoloji de eski kültür kalintilarini toplar,tanimlayip,siniflandirarak,ait olduklari kültürleri ve zamanlarini belirlerArkeolojik bir çalismanin asamalari söyledir:

aYÜZEY ARASTIRMASI :Arama bir arkeologun isidirYeraltinda bulunan eski kültür kalintilarini çikarmada titiz bir çalisma yapmak gerekirArkeolojik Yerlesmelerin bulunmasi,belgelenmesi ve bunlarin herhangi bir kazi islemine basvurulmadan bilimsel yöntemlerle incelenmesi, toprak üstündeki kalintilarinin elde edilip yorumlanmasina " yüzey arastirmasi " denirHenüz bilinmeyen arkeolojik yerler,açik arazide yürüyerek ya da araba ile dolasilarak bulunurAmaçli olarak yapilan bu arastirma,arkeolojik yüzey arastirmasinin gerekli bir bölümüdür ve çalismanin ilk basamagini olustururToprak üstü arama-yüzey arastirmasi- çesitli merkezler üzerinde uygulanabilen bir yöntemdirBunlar;höyük,akropol,düz arazi yerlesimi,kurumus nehir yatagi,tümülüs ve nekropoldür

1HÖYÜK:Araplarin "tell" ya da "tal",Perslerin "tepe" diye adlandirdiklari höyükler,eski yerlesmelerin yikilmasi veya dogal tahribi sonrasinda onlarin kalintilariyla olusmus dogal olmayan tepeciklerdir
Ilk çaglarda insanlar henüz yerlesik düzende yasamadiklarindan,çogunlukla da agaç kovuklarinda ve magaralarda barindiklarindan höyüklere rastlanmazAncak Neolitik çagdan itibaren kurulan topraga bagimli yerlesmeler,çesitli felaketlerle yikilip yok olurlar;zamanla bunlarin düzeni tabii olarak bir toprak katmaniyla kaplanirÇogu zaman da bu yikintinin üzerine baska bir topluluk gelip yerlesir;veya yikilan kendin eski sahipleri sehri tekrar yeni bastan imar ederlerHep ayni yere gelip yerlesmesinin nedenleri arasinda,yörenin cografi özellikleri,iklim sartlari ve toprak verimliligi ile su durumu basta gelmektedir

Iste,bu tür Kültür kalintilarinin bulundugu tepeler höyük karakteri tasirlarÖrnegin, Çanakkale'nin 25 kmgüneyindeki Troia'da ,bilimsel kazilar sonucu 9 katli bir yerlesimin varligi kesin olarak saptanmistirDiger bazi örnekler olarak Çorum-Alacahöyük ve Karahöyük, Kayseri-Kültepe,Keban yöresindeki Norsuntepe ile Kuzey Suriye'deki Tell Halaf,Tell Tayinat, Til Barsip sayilabilir

2AKROPOL:"Akro" (yüksek), "Polis" (sehir) kelimelerinden türetilmis akropol, yüksek ve savunulmasi kolay tepeler üzerinde kale anlamindadirBu kale içinde yönetici kralliga ait çesitli sosyal ve dinsel yapilar yer alirAkropol Kral'in korunmasina ayrilmistir;halk ise akropolün eteginde yasamini sürdürürÖrnek olarak,Atina Akropolü,Bergama Akropolü ve Priene Akropolü gösterilebilir

3DÜZ ARAZI YERLESMELERI: Düz yerlesmelerdeki asal özellik sur duvarli kalelerdirÖzellikle savunma amaciyla saglam yapili surlar ve yerlesme olarak da tepe sirtlari seçilmistirAkropol kralligi temsil ettigi için halk daha çok ovadaki tarlalarin bulundugu düz arazide yasardiDüz arazi yerlesimlerine örnek gösterebilecegimiz Zincirli ve Kargamis'ta kaleler bazi kisimlarinda çift sur duvarlariyla çevrelenmistir

4KURUMUS NEHIR YATAGI:Yöreye ait seramik ve benzeri tasinmis malzemeyi derleyebilmek, ayrica toprak alti tabanlasma konusunda kisitli da olsa bir fikir sahibi olmaya yönelik,yüzeyde yapilan arastirmalarin bir bölümünü kapsar

5TÜMÜLÜS:Bunlar önemli kisilere,özellikle de kral ve prenslere ait mezar yapilardirGerek Tümülüs,gerekse höyük dis görünüs olarak birer "yapay tepecik"ten olusmusturfarklilik iç yapidaki kuruluslardirTümülüslerde önce mezar odasi düz bir alan üzerine insa edilirDaha sonra üzeri kapatilarak dev bir toprak yiginiyla örtülürBu yapi tarziyla hem mezarin yeri bir tepecikle belirlenmis olur,hem de mezar odasi soyguncularin distan gelecek tehlikelere karsi korunmus olurÖrnek olarak,Frigler'in "Midas'in Mezari" diye anilan Gordion Büyük Tümülüs'ü gösterilebilirAnadolu'da tümülüslerin en yogun rastlandigi yöre ise lydia'dir

6NEKROPOL:Yüzey arastirmasinin yapibilecegi bir diger saha ise nekropollerdir" Nekro" (ölüler) ve "Polis" (sehir) kelimelerinden türetilmis nekropol mezarliklari kapsarGenellikle kent disinda,bazen de ana kapinin hemen yakinin da yer alirlar;Assos ve Termessos'ta oldugu gibi

bBULMA : Arastirmaci,yüzeyde yaptigi çalismalar sonucunda bazi verileri toplarBunlarin basinda seramik esya,kirik çanak-çömlek parçalari;küçük buluntularla sikkeler ve süs malzemesi gelirSeramik esya kirildiktan sonra bir daha kullanilmadigi için,ayrica hemen her yerlesimde bol miktarda ele geçmesi dolayisiyla geçmis kültürlere ait ipuçlari bulmada büyük önem tasir Arkeologun yüzey arastirmasi sonucunda elde edebildigi bulgular degerlendirilir ve sonuçta,ilgili yerlesimde kaziya gerek olup olmadigina karar verilirEger Arastirilan sahada seramik bulgu yoksa,bu orada kazi yapilamaz anlamina da kesinlikle gelmezBazen bir sikke,bazen de bir mühür ya da yazit parçasi bile oranin önemini göstermeye yeterlidir

cKAZI:Önceden topografik haritasi çikarilmis ve sinirlari belirlenmis arkeolojik alanlarda,yetkili makamlardan alinacak izinle bilimsel sorumluluga sahip kisilerin yapacagi "kazma" islemidirArkeolojik kazilar amaçlarina göre;
-Planli Kazilar
-Kurtarma Kazilari
-Rastlantisal Kazilar diye siniflara ayrilirBunlar yerlesme biçimlerine göre kendilerine uygun yöntemleri ve teknikleri uygularlar