Felsefe-Sır Hiç De Sır Değildir/Ahmet İnam

Gizi yaşamı, dünyamızda eksik olan bir yaşam
Gizi yaşamı daha nitelikli, daha yaşanmaya değer bir dünyadaki yaşamdır Aydın, ülkemizde ve dünyada çoğunlukla gizi yaşamının uzağındadır Gerçekçi olma, eleştirili bakma, siyasal savaşım içinde eyleme yönelik olma gibi kaygılar çağımız aydınını sakı yoğun bir yaşama güdülüyor

Gizi yaşamı, ilk görünüşte aydınların değil de "mistik"lerin, sanatçıların, dîndarların, bir tür ahlâkçıların yaşadığı yaşam izlenimini veriyor! "Eylem insanları, eylemciler, gizi yaşamın uzağında kalırlar" düşüncesi yaygın görünüyor

Oysa gizi yaşamındaki sır insanı, sır aydın da eylemde bulunabilir Üstelik aydın etkinliği, sır aydınsız yeterince gelişemiyor

Sır aydın, kendi içiyle, dışıyla iletişime açıktır! Yöresinin en uzak köşelerinde dolaşabilir, düşüncesini duygularıyla, bedeniyle ilişkilendirebilir, tavrının dayanaklarını bilir Tavrını eylemiyle ortaya koyabilir

İçine ve dışına açıktır!

Yöresindeki havayı etkin biçimde yaşayabilmesi onun içi ve dışıyla ilişkiye girmesine yardımcı olur Yöresini, yurtları, yurtlar arası bağlantılarıyla birlikte olunca devingenliği ile yaşantılayıp var kılabildiğinden "en uzak içiyle" en uzak dışı arasındaki iletişimi etkileşimi görebilir Buna sırlaşma diyorum

Özbek şâir Cemal Kemal'in bir şiirinden esinlenerek Şiirin Özbek Türkçesiyle söylenişi şöyle:

Sazim sırlaş könglim bilen birleşib
Bu âlemde yahşi-yaman sirlaşar
Seyyareler yanar kökte imleşib,
Dengizler tübide mercan sirlaşar

Şemalge şivirleb, saç yazar sümbül,
Ot da yana-yana ağaç balar kül,
Bostanning mahremi gül bilen bülbül,
Çemende can ile canan sirlaşır

Sirlarge talibdir siyneyi âlem,
Ba'zide şerhige hayrandır kalem
Dost bilen düşmannig, bu kandak elem,
Aytişibçin ile yalğan sirlaşar

Asrlar derdini tağ kılıb üyib,
Evlâdlar bakarlar örtenib küyib,
Evlâdlar bahtini ortaga koyib,
Tarih babama bilen zaman sirlaşar

Cemal siring açma, sözing kıl tamam,
Leblerde aks etsin kollar dagi cam
Sirlarga çömilgen şu sölim akşam,
Sening ruhing bilen asman sirlaşar
Günümüz Türkçesiyle söylenirse:

Sazım sırlaş gönlüm ile birleşip
Bu âlemde yahşi yaman sırlaşır
Seyyareler yanar gökte göz kırpıp
Denizler dibinde mercan sırlaşır

Rüzgâra fısıldar, saç olur sümbül,
Ateşte yanarak ağaç, olur kül,
Bahçemin mahremi gül ile bülbül,
Çimende can ile canan sırlaşır

Sırlarla dolmuştur sine-i âlem,
Kimini izahta şaşkındır kalem,
Dost ile düşmanda, bu nasıl âlem,
Söyleşip gerçekle yalan sırlaşır

Asırlar derdini dağ gibi yığıp,
Evlatlar babalar tutuşup yanıp,
Evlatlar bahtını ortaya koyup,
Tarh atam ile zaman sırlaşır

Cemâl sırrın açma sözün kıl tamam,
Dudakta aksetsin ellerdeki câm,
Sırlara gömülen şu güzel akşam,
Senin ruhun ile âsman sırlaşır

Sırlaşma yörenin dolayı ile, dolayının ötesindeki evren ile gizi ikliminde haberleşmesidir Gizi yaşamı belli bir havada karşılıklı paylaşımlarla yaşanıyorsa bu bizi iklim adını verebileceğimiz ortam ve çevreye götürür
İklim yörelerin birlikte yaşadıkları ortak havadır

Evrende yahşi-yaman, iyi-kötü, güzel-çirkin sırlaşır!

Sakı ikliminde bu sırlaşmayı, bu derin iletişimi göremeyiz Sakı iklimi etkileşimi, iletişimi elbette yaşatır bize, ama bu etkileşim sırlaşma değildir! (Zaman zaman yahşi-yaman sırnaşır birbirine sakı ikliminde, sırlaşmaz!)

Saz, şairin içine ve dışına yapacağı gezinin olanağıdır, bir güç, bir hava, bir eylem ve yaratı olan gönül ile sırlaşmaya çıkılır Varlıkların sırlaşması duyulur! Çünkü evreni, kendimizi dinlemeye açıktır kulağımız!

Gökyüzünde gezegenler, denizin dibinde mercanlar sırlaşır! Sırlaşma, bu anlamda ontolojik bir özellik oluyor Evren sürekli oluşumunu gerçekleştirirken, evrenin her zerresi her zerresiyle sırlaşır

Zaman içinde, geçmiş ile şimdi, şimdi ile gelecek sırlaşır

Sır aydın, neyi, neden, kimden, ne zaman, nerede, nasıl sakladığı konusunda açık biridir Şiir çarpıcı biçimde fizik dünya ile toplumsal, kültürel, etik dünyaların etkileşim içinde olduğunu anlatıyor

Sır aydın, böyle bir etkileşim evreninde, toplumunun, kültürünün sorunlarına bakar Dolayısıyla kavrama, anlama, görme, görüş getirme gücü olandır

*
Ahmet İnam