Atatürk' Ün Eğitim Ve Öğretime Verdigi Önem(Kendi Sözleriyle)

Eğitim ve öğretimin önemi

En önemli ve verimli görevlerimiz, eğitim ve öğretim işleridir Eğitim ve öğretim işlerinde kesinlikle başarı sağlamak gerekir Bir milletin gerçek kurtuluşu ancak bu yolla olur
1922 (Atatürk'ün MAD s 10)

Eğitim ve öğretimde hızla yüksek bir düzeye çıkacak bir milletin, yaşam mücadelesinde maddî, manevî bütün kuvvetlerinin artacağı kesindir Eğitim ve öğretim faaliyetimiz ilk öğretimin fiilen genel ve zorunlu olmasını, memlekette eğitim birliğini, orta öğretimin iyi araçlarla artırılmasını ve kolaylaştırılmasını, meslek öğretiminin ilk ve orta derecesinden en yüksek derecesine kadar memlekette sağlanmasını, yüksek öğretimin de sayıda olduğu kadar değerde de bu yüzyılın gereksinimlerine yeterliğini hedef tutmuştur
1928 (Atatürk'ün SDl, 345)

Eğitim ve öğretim, millet olmanın, bayındır bir vatan kurmanın temel şartıdır Dünyanın, olacağına akıl erdiremediği büyük ve millî bir mücadeleyi başarmış olan Türkiye, olmaz gibi görünen bu önemli ve çok büyük savaşı da başarıyla sonuçlandıracaktır Bunda hiç kimsenin şüphesi olmasın
1922 (SEdip Balkır, Eski Bir Öğretmenin Anılan, s 99)

Memlekette eğitim ve öğretim ışığının yayılmasına ve en derin köşelere kadar işlemesine özellikle gözlerimizi çeviriyoruz
1924 (Atatürk'ün SDI, s 316)

Pratik ve kapsamlı bir eğitim ve öğretim için, vatan sınırlarının önemli merkezlerinde modern kitaplıklar, bitkileri ve hayvanları içeren bahçeler, konservatuarlar, sanat okulları, müzeler ve güzel sanatlarla ilgili sergiler kurulması gerektiği gibi, özellikle şimdiki yönetimsel yapıya oranla kaza merkezlerine kadar bütün memleketin basımevleriyle donatılması gerekmektedir Bütün bu güzel şeylerin bir an içinde oluşturulması imkânsız olmakla beraber, mümkün olduğu kadar az zaman içinde bu sonuçların elde edilmesi önemle dileğe değerdir
1923 (Atatürk'ün SDI, s288)

Eğitimin millî oluşu ve önemi

Türkiye'nin eğitim ve öğretim siyasetini her derecesinde tam bir açıklık ve hiçbir tereddüde yer vermeyen kesinlikle ifade etmek ve uygulamak gerekir Bu siyaset her anlamıyla millî bir nitelikte gösterilebilir
1924 (Atatürk'ün SDl, s 317)

Eğitimdir ki, bir milleti özgür, bağımsız, şanlı, yüksek bir toplum halinde yaşatır veya bir milleti kölelik ve yoksulluğa terk eder Eğitim kelimesi yalnız olarak kullanıldığı zaman herkes kendince istediği bir anlama geçer Ayrıntılarına girişilirse eğitimin hedefleri, amaçları çeşitlenir Meselâ dinî eğitim, millî eğitim, uluslararası eğitim Bütün bu eğitimlerin hedef ve amaçları başka başkadır Ben burada yalnız yeni Türk Cumhuriyeti'nin yeni kuşağa vereceği eğitimin, millî eğitim olduğunu kesinlikle ifade ettikten sonra diğerleri üzerinde durmayacağım Yalnız işaret etmek istediğim anlamı kısa bir örnek ile açıklayacağım: Yeryüzünde üç yüz milyonu geçen İslâm vardır Bunlar ana, baba, hoca eğitimiyle, eğitim ve ahlâk almaktadırlar Fakat acınarak söylüyorum, gerçek olay şudur ki, bütün bu milyonlarca insan kitleleri şunun veya bunun tutsaklık ve hor-görü zincirleri altındadır Aldıkları manevî eğitim ve ahlâk, onlara bu tutsaklık zincirlerini kırabilecek insanlık niteliğini verememiştir, veremiyor Çünkü eğitimlerinin hedefi millî değildir Millî eğitimin ne demek olduğunu bilmekte artık hiçbir şekilde karışıklık kalmamalıdır Bir de millî eğitim esas olduktan sonra onun dilini, yöntemini, araçlarını da millî yapmak zorunluğu tartışmadan uzaktır Millî eğitim ile geliştirmek ve yükseltmek istenilen genç beyinleri, bir taraftan da paslandırıcı, uyuşturucu, hayalî fazlalıklarla doldurmaktan dikkatle kaçınmak gerekir
1925 (Atatürk'ün SD II, s 198)

Öğretim Birliği

Büyük millet, dünya uygarlık ailesinde saygın yer sahibi olmaya lâyık Türk milleti, evlâtlarına vereceği eğitimi okul ve medrese adında birbirinden büsbütün başka iki cins kuruma bölmeye bugünkü günde katlanabilir miydi? Eğitim ve öğretimde birlik olmadıkça aynı fikirde, aynı düşünüş biçiminde bireylerden oluşmuş bir millet yapmaya imkân aramak boş şeylerle uğraşmak olmaz mıydı?
1925 (Atatürk'ün SD1I, s 210)

Milletin halk oyunda belirlenen eğitim ve öğretimin birleştirilmesi kuralının zaman kaybetmeksizin uygulanması gereğini görüyoruz Bu yolda gecikmenin zararları ve bu yolda çok isteğin ciddi ve verimli sonuçları hızlı kararınızı belirleme nedeni olmalıdır
1924 (Atatürk'ün SDI, s317)

Memlekette eğitim ve öğretim esaslarını bilimsel ve bağımsız bir merkezden yönetme amacıyla düşünülen "Talim ve Terbiye Dairesi" kurulmuş ve genel olarak öğretimin programları ve kitapları üzerinde ciddî kararlar alınmıştır
1926 (Atatürk'ün SDI, s334)

Bilgisizliği ortadan kaldırmak

Eğitim ve öğretimin önemini açıklamak fazla bir şey olur Bu memlekette eskiden beri bir bilgisizlik devam ediyor Eski yönetimler, bu bilgisizliği sürdürmeyi kendi devamları için bir gerek gibi düşünüyorlardı Bu memlekette bilgisizliği hızla ortadan kaldırmak gerekir Başka kurtuluş yolu yoktur
1923 (Gazi ve İnkılâp, Mahmut Soydan, Milliyet gazetesi, 3121929)

Gözlerimizi kapayıp yalnız yaşadığımızı var sayamayızMemleketimizi bir çember içine alıp dünya ile ilgisiz yaşa yamayız Tam tersine ileri, uygar bir millet olarak uygarlık alanının üzerinde yaşayacağız; bu yaşam, ancak bilim ve teknikle olur Bilim ve teknik nerede ise oradan alacağız ve her millet bireyinin kafasına koyacağız Bilim ve teknik için sınır ve şart yoktur Hiçbir mantıklı kanıta dayanmayan birtakım geleneklerin, inançların korunmasında direnen

milletlerin ilerlemesi çok güç olur; belki de hiç olmaz İlerlemede, sınırlama ve şartları aşamayan milletler yaşamı, mantıklı ve pratik göremez; yaşam felsefesini geniş gören

milletlerin egemenliği ve tutsaklığı altına girmeye mahkûmdur Bütün bu gerçeklerin milletçe iyi anlaşılması ve iyi sindirilebilmesi için, her şeyden evvel bilgisizliği ortadan kaldırmak gerekir Bu sebeple eğitim ve öğretim programımızın, eğitim ve öğretim siyasetimizin temel taşı, bilgisizliğin giderilmesidir Bu giderilmedikçe yerimizdeyiz Yerinde duran bir şey ise, geriye gidiyor demektir Bir taraftan genel olan bilgisizliği gidermeye çalışmakla beraber, diğer taraftan toplum yaşamında kendisi pratik, etkin ve verimli bireyler yetiştirmek gerekir Bu da ilk ve orta öğretimin pratik bir şekilde olmasıyla mümkündür Ancak bu sayede toplumlar iş adamlarına, sanatkârlarına sahip olur Şüphesiz ki millî dehamızı geliştirecek, duygularımızı lâyık olduğu dereceye eriştirmek için yüksek meslek erbabını da yetiştireceğiz Çocuklarımızı da aynı öğretim derecelerinden geçirerek yetiştireceğiz
1922(Atatürk'ün SDII, s 44-45)

Memleketteki bilgisizliği kesinlikle gidermelidir Bunu yapmak zorundayız Hepimizin esenliği için bunu yapacağız Yazık ki, memlekette bilenler azınlığı oluşturuyor Hepimizin kişisel mutluluğu, çoğunluğun yaşam ve mutluluğuyla mümkündür Eğer çoğunluk, yani memleket ve millet mutlu ve bayındır olmazsa beş, on kişinin mutluluğundan ne çıkar? Bir memleketteki azınlık, eğer çıkarını çoğunluğun bilgisizliğinde ararsa genel felâket kaçınılmazdır
1923 (Gazi ve İnkılâp, Mahmut Soydan, Milliyet gazetesi, 911930)

Büyük Türk milletinin, evlâtlarını yüksek bir eğitim ve uzmanlıkla yetiştirmek için harcadığı çaba ve emekler az değildir Özel ve genel yönetimlerden millî eğitime ayrılan araçlar, çeşitli bakanlıklardan orta ve yüksek öğretime harcanan gayretler ve nihayet malî gücü olan ailelerin, genel ve özel yönetimlerin Avrupa'da öğretim için harcadıkları çabalar, eğer memlekette resmen sorumlu olan güçlü ilgililerin izlemesi ve gözetimi altında birleştirilirse, alacağımız sonuçların çok daha fazla ve geçireceğimiz gelişme zamanının çok daha kısa olacağı kuşkusuzdur
1928 (Atatürk'ün SDI, s 345)

Millet okulları

Millet okulları normal öğretim dışında kadın ve erkek yüz binlerce vatandaşın aydınlanmasına hizmet etti Bu okulların daha fazla bir çaba ve istekle devam ettirilmesi gerekir
1929 (Atatürk'ün SD1, s347)

Okulun anlamı, önemi ve görevi

Bir milleti, düştüğü herhangi bir felâketten kurtarmakta, bir milleti doğru yola yöneltmekte devlet adamlarının taşıdığı büyük önem, inkâr edilemez Hattâ diyebiliriz ki, bugünü görmek, milleti yönetenlerin doğruluğu ve namusu, vatanseverce millî gayreti ve özellikle kişisel çıkarlarından uzaklaşmaları sayesinde mümkün olmuştur Fakat, bugün eriştiğimiz nokta, gerçek kurtuluş noktası değildir Bu fikrimi açıklayayım: Bir milletin felâkete uğraması demek, o milletin hasta, hastalıklı olması demektir Bu sebeple kurtuluş, toplumdaki hastalığı belirlemek ve tedavi etmekle elde edilir Hastalığın tedavisi bilimsel ve bilgiye dayalı bir tarzda olursa iyileşir; yoksa tersine hastalık devam edip gider ve tedavisi imkânsız bir hale gelir Bir toplumun hastalığı ne olabilir? Milleti millet yapan, ilerletip yükselten kuvvetler vardır: Fikir kuvvetleri ve sosyal kuvvetler Fikirler anlamsız, mantıksız, boş sözlerle dolu olursa, o fikirler hastalıklıdır Aynı şekilde sosyal yaşam akıl ve mantıktan uzak, faydasız ve zararlı birtakım inançlar ve geleneklerle dolu olursa felce uğrar Evvelâ işe fikrî ve sosyal kuvvetlerin kaynaklarını arıtmadan başlamak gerekir Memleketi, milleti kurtarmak isteyenler için, vatanseverlik, temiz yüreklilik, özveri gerekli olan özelliklerdendir Fakat, bir toplumdaki hastalığı görmek, onu tedavi etmek, toplumu yüzyılın gereklerine göre ilerletebilmek için, bu özelliklerin yanında bilim ve teknik gerekir Bilim ve teknikle ilgili girişimlerin etkinlik merkezi ise okuldur

Bu sebeple okul gerekir Okul adını hep beraber hürmetle, saygıyla analım! Okul genç beyinlere, insanlığa saygıyı, millet ve memlekete sevgiyi, şerefı, bağımsızlığı öğretir Bağımsızlık tehlikeye düştüğü zaman onu kurtarmak için izlenmesi uygun olan en doğru yolu belletir Memleket ve milleti kurtarmaya çalışanların, aynı zamanda mesleklerinde birer namuslu uzman ve birer çalışkan bilgin olmaları gerekir Bunu temin eden okuldurAncak bu şekilde her türlü girişimin mantıklı sonuçlara erişmesi mümkün olur
1922 (Atatürk'ün SD II, s 42-43)

Milletimizin siyasal, toplumsal hayatında, milletimizin fikrî eğitiminde rehberimiz bilim ve teknik olacaktır Okul sayesinde, okulun vereceği bilim ve teknik sayesindedir ki Türk milleti, Türk sanatı, Türk ekonomisi, Türk şiir ve edebiyatı bütün güzelliğiyle gelişir
1922 (Atatürk'ün SDII, s 43)

Eğitim ve köylü

Bu memleketin asıl sahibi ve toplumumuzun esas unsuru köylüdür İşte bu köylüdür ki, bugüne kadar bilgi ışığından mahrum bırakılmıştır Bundan ötürü, bizim izleyeceğimiz eğitim siyasetinin temeli, evvelâ mevcut bilgisizliği ortadan kaldırmaktır Ayrıntılara girmekten kaçınarak bu fikrimi bir kaç kelime ile açıklamak için diyebilirim ki, genel olarak bütün köylüye okumak, yazmak ve vatanını, milletini, dinini, dünyasını tanıtacak kadar coğrafî, tarihî, dinî ve ahlâkî bilgi vermek ve dört işlemi öğretmek, öğretim ve eğitim programımızın ilk hedefidir Bu hedefe erişmek, millî eğitim tarihimizde kutsal bir aşama oluşturacaktır
1922 (Atatürk'ün SDI, s 223-224)

Üniversite reformu hakkında

1932 yılında hükümet tarafından İsviçre'den davet edilen Prof Malche 'in İstanbul Darülfünunu ile ilgili raporunu okuduktan sonra yazdığı notlardan:

Bu adam, yüksek millî bir bilim kurumuna değiniyor ve bütün ifadeleri yalnız bu değinmesini açıklamaya çalışır niteliktedir Yoksa kurumun maddî hiç ve özellikle manevî daha hiç beğeneni olamadığını söylemekten çekinmiyor Profesörü bu ifadesiyle bilgisizlikle suçlayacak değiliz; tersine takdir ederiz Takdir ederiz; çünkü, bu adam bütün inceliğini kullanarak diyor ki: Ben sizi anlamadım ki, ben sizi anlamıyorum ki, ne yapmak istediğiniz hakkında, sizinle, Türklük'le orantılı yüksek üniversiteyi nasıl kurmak istediğinizde belli bir fikrim yoktur *

Okuduğumuz rapor bir bakıma göre, sanki Türkiye'de bir yüksek öğretim kurumu kurmak için öğütleri kapsıyor; halbuki gerçekte, bütün Türkiye'de bir kültür programının ne olmasına, nasıl olmasına işarettir O halde bizim için, İstanbul Darülfünunu'nu ne yapalım diye bir sorun yoktur Bizim için, bütün Türkiye'de nasıl bir kültür plânı yapalım? Sorun budur İşte biz, yalnız ve yalnız bu çetin sorun karşısındayız ve onu kesinlikle çözümlemek zorunluğundayız Bu sorun açık şekilde çözümlenmedikçe İstanbul Darülfünunu'nun düzeltilmesinden söz etmek ayıptır, gereksizdir, anlamsızdır Şimdi bu son ve önemli sorun ile uğraşan ve onu sonuçlandırma zorunluğunda bulunan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, bütün uygar âlemdeki fikrî, bilimsel okul faaliyetleri hakkında en son ve yeni uzmanlıklardan yararlanma gereğine inanıyorsa ve bunu yüksek çağdaş ilerlemelere karşı bir zorunluluk halinde düşünüyorsa -ki bence öyledir- o halde bu rapor sahibi olan profesörü, fakat yalnız bunu değil, Almanya'nın, İngiltere'nin, Amerika'nın bilim âleminde yüksekliği tanınmış profesörlerini Türkiye Cumhuriyeti'nin yönetim merkezi olan Ankara'ya davet etmek ve onları orada toplamak için, hiçbir özveriden çekinmez Esas görüşler, Ankaralı olsun; davet olunan bilginler, bu yüksek millî görüş noktasını kesinlikle pekiştireceklerdir İşte ondan sonra, yukarda söz konusu ettiğimiz kültür programı belirlenmiş olacaktır Ondan sonra Darülfünun yahut Türk Üniversitesi dediğimiz zaman, hemen Türk ilkokulları karşımıza çıkacak! Şüphesiz Türk ilkokulları, Türk orta ve lise okulları Türk yüksek topluluğu için, Türk yüksek topluluğunun istediği nitelikte öğrenci yani muhatap, zekâ, bilim, teknik, özetle insanlık yeteneği yetiştirdikten sonradır ki, Türkiye'nin şurasında burasında ve her yerinde üniversite enstitülerinden söz edilebilir
1932 (AÜRN, s 8-10)

Üniversite hakkında

Üniversitenin varlığına ve gelişmesine ve yüksek bir üniversitenin milletin genel eğitiminde, uygar gelişiminde sahip olduğu kesin etkilere özellikle dikkatinizi çekerim
1924 (Atatürk'ün SDİ, s317)

Üniversite kurmaya verdiğimiz önemi söylemek isterim Yarım önlemlerin kısır olduğuna şüphe yoktur Bütün işlerimizde olduğu gibi eğitim ve öğretimde ve kurulan Üniversite*'de de köklü önlemlerle yürümek kesin kararımızdır
1933 (Cumhuriyet gazetesi, 291933)

İstanbul Darülfünunu'nun kapatılmasından sonra 18 Kasını 1933 günü İstanbul Üniversitesi'nin öğretime açılması nedeniyle kendisine gönderilen saygı ve bağlılık telgrafına cevabı:

İstanbul Üniversitesi'nin açılmasından çok sevinç duydum Bu yüksek bilim ocağında, kıymetli profesörlerin elinde Türk çocuğunun eşsiz zekâ ve eşsiz yeteneğinin çok büyük gelişmelere erişeceğine inanıyorum
1933 (Milliyet gazetesi, 21 XI 1933)

Memleketi, şimdilik üç büyük kültür bölgesi halinde düşünerek; batı bölgesi için, İstanbul Üniversitesi'nde başlanmış olan düzenleme programını daha köklü bir şekilde uygulayarak Cumhuriyet'e cidden modern bir üniversite kazandırmak; merkez bölgesi için, Ankara Üniversitesi'ni az zamanda kurmak gerekir Ve doğu bölgesi için Van Gölü kıyılarının en güzel bir yerinde, her şubeden ilkokullarıyla ve nihayet üniversitesiyle modern bir kültür şehri yaratmak yolunda, şimdiden işe başlanılmalıdır Bu hayırlı girişimin, doğu illerimiz gençliğine kazandıracağı verim, Cumhuriyet Hükümeti için ne mutlu bir eser olacaktır
1937 (Atatürk'ün SD I, s 386)

Yüksek öğretim gençlerini, istediğimiz ve gereksinim duyduğumuz gibi millî bilinçli ve modern kültürlü yetiştirmek için İstanbul Üniversitesi'nin gelişmesi, Ankara Üniversitesi'nin tamamlanması ve Doğu Üniversitesi'nin yapılan incelemelerle belirlenmiş olan esaslar içinde, Van Gölü yöresinde kurulması çalışmalarına hızla ve önemle devam edilmektedir
1938 (Atatürk'ün SDI, s 394)

Öğretmenlerin oluşturduğu kültür ordusu

Memleketimizi, toplumumuzu gerçek hedefe, mutluluğa eriştirmek için iki orduya gerek vardır: Biri vatanın yaşamını kurtaran asker ordusu, diğeri milletin geleceğini yoğuran kültür ordusu Bu iki ordunun her ikisi de değerlidir, yücedir, verimlidir, saygıdeğerdir Fakat bu iki ordudan hangisi daha değerlidir, hangisi diğerine üstün tutulur? Şüphesiz böyle bir tercih yapılamaz; bu iki ordunun ikisi de çok önemlidir Yalnız siz, kültür ordusu mensupları, sizlere bağlı olduğunuz ordunun değer ve kutsallığını anlatmak için şunu söyleyeyim ki, sizler ölen ve öldüren birinci orduya niçin öldürüp niçin öldüğünü öğreten bir ordunun bireylerisiniz
1923 (MEİSD1, s 17)

Bir millet kültür ordusuna sahip olmadıkça, savaş meydanlarında ne kadar parlak zaferler elde ederse etsin o zaferlerin sürekli sonuçlar vermesi, ancak kültür ordusunun varlığına bağlıdır Bu ikinci ordu olmadan, birinci ordunun verimli sonuçlan kaybolur
1923 (MEİSDI, s 17)

İzmir'de öğretmenlere karşı yaptığı konuşmadan:

Milletleri kurtaranlar yalnız ve ancak öğretmenlerdirÖğretmenden, eğiticiden mahrum bir millet, henüz millet adını almak yeteneğini kazanmamıştır Ona alelade bir kitle denir; millet denemez Bir kitle, millet olabilmek için,kesinlikle eğiticilere, öğretmenlere muhtaçtır Onlardır ki,bir toplumu gerçek millet haline koyarlar Bizim milletimiz elbette dünyanın takdirlerine hak kazanmış bir toplumdurFakat onu lâyık olduğu şeref derecesine eriştirecek sizlersiniz Millet, memleket, Cumhuriyet sizden yüksek hizmet beklemektedir
1925 (ME1SD1, s 25)

Memleketin gereksinim duyduğu öğretmen sayısı düşünülürse, bunun daha yüz katına çıkması gerekir Sayı eksiği, yetişen öğretmenlerimizin değer ve erdemdeki yüksekliğiyle ancak karşılanabilir
1924 (Büyük Tarih Trabzon'da, s 10)

Cenab-ı Hakk'a binlerce gönül borcu ve teşekkür olsun ki, düşman karşısındaki aziz ordular için harcadığımız bütün emekler mutlu sonuçlarını verdi Artık bundan sonra aynı kuvvet, aynı çalışma, aynı çabayla kültür ordusu için çalışacak ve birincide olduğu gibi bu ikinci ordudan da emeklerimizin, çalışmalarımızın, çabalarımızın mutlu ve zafere erişmiş sonuçlarını aynı parlaklık ve aynı verimlilikle elde edeceğiz

Arkadaşlar! Asker ordusuyla kültür ordusu arasındaki benzeyiş ve uygunluğu belirtmiş olmak için şunu da ilâve etmeliyim: Değerli bir eserde ordunun ruhu, subay ve komuta kuruludur, deniliyor Gerçekten böyledir Bir ordunun değeri subay ve komuta kurulunun değeri ile ölçülür Siz öğretmen hanımlar ve öğretmen beyler, sizler de kültür ordusunun subaylar ve komuta kurulusunuz Sizin ordunuzun değeri de sizlerin değerinizle ölçülecektir Bağımsızlık mücadelesinde, üç, dört yıldır, düşmanı topraklarımızda mahvetmek için yaptığımız savaşta ordunun ruhu olan subaylar ve komuta kurulu ve yüksek rütbeli askerler değerlerinin yüksekliğini nasıl göstermiş ve kanıtlamışsa, bundan sonra yapacağımız aydınlanma ve devrim mücadelesinin, milletimize bir karanlık gibi çöken genel bilgisizliği yenme ve ortadan kaldırma savaşında da kültür ordusunun ruhu olan siz öğretmen hanımlar ve öğretmen beylerin aynı yeteneği göstereceğinize inanıyorum Hepinizi bu güvenle selâmlarım,

saygıdeğer arkadaşlar!
1923 (Atatürk'ün sD11, s164-165)

Öğretmenin değeri, yeri ve görevi

Büyük ve soylu milletimizin insan gücü üstündeki savaşım ve özverileri ile kazanılan zaferler, pek parlak olmakla beraber bizi henüz gerçek mutluluk ve kurtuluşa eriştirememiştir Bu zaferlerin değerli sonuçlarını tam olarak toplamak, birçok kan ve can karşılığında elde ettiğimiz millî bağımsızlık ve egemenliğimizi her türlü saldırıdan korumak için aynı emek, aynı kararlı davranış ve özverili duyguyla daha çok, pek çok çalışmaya gerek vardır Memleketi bilim, kültür, ekonomi ve bayındırlık alanında da yükseltmek, milletimizin her hususta pek verimli olan yeteneklerini geliştirmek, gelecek kuşaklara sağlam, değişmez ve olumlu bir karakter vermek gerekir Bu kutsal amaçları elde etmek için savaşan aydın kuvvetlerin arasında öğretmenler, en önemli ve özen gerektiren yeri almaktadırlar
1923 (Atatürk'ün TTBIV, s 487)

Kadın ve erkek öğretmenlerimizin yeni kuşağı yetiştirmek için harcadıkları özverili çalışma ile beraber toplumumuz içinde yeni düşünüş biçimini ve uygar yaşamı aşılama ve yayma için yaptıkları iyi etkiler, bu seçkin kurulların yüksek görevlerini ne kadar kavramış olduklarını göstermektedir
1925 (Atatürk'ün SDI, s328)

Daha şimdiden, kadın ve erkek cumhuriyet öğretmenlerinin, eğitim ve öğretim kurullarının yetiştirmekte oldukları öğrenci ile beraber, gerçek bir kültür ordusu manzarası gösterdiğine bizzat tanık oldum Bu aydın kurulların, bulundukları ortamlarda, öğretim çevrelerindeki öğrenciden başka doğrudan doğruya halk üzerindeki çok verimli etkilerini büyük memnunlukla anarım Bu husus aynı zamanda cumhuriyetsever ve ilerlemeye istekli halkımızın okula, aydınlanmaya olan özlemini ve bilgisizlik ve bağnazlığa olan düşmanlığının şiddetini de ifade eden en kuvvetli kanıttır
1924 (Atatürk'ün SDI, s322)

Bir köy okulunu ziyaretinde, ders vermekte olan genç bir öğretmenin sınıfına girdiği zaman, öğretmenin, yerini kendisine bırakması üzerine söyledikleri:

- Hayır, yerinize oturunuz ve dersinize devam ediniz! Eğer izin verirseniz, biz de sizden yararlanmak isteriz Sınıfa girdiği zaman cumhurbaşkanı bile, öğretmenden sonra gelir
(Atatürk'ten BH, s 40)

Öğretmenlere söylemiştir:

Ordularımızın kazandığı zafer, sizin ve sizin ordularınızın zaferi için yalnız zemin hazırladı Gerçek zaferi siz kazanacak ve sürdüreceksiniz ve kesinlikle başaracaksınız! Ben ve sarsılmaz imanla bütün arkadaşlarım, sizi izleyeceğiz Ve sizin karşılaşacağınız engelleri kıracağız
1922 (Atatürk'ün MAD, s 10)

Okullarda öğretim görevini ve güvenilir ellere teslimini,memleket evlâdının, o görevi kendine hem bir meslek, hem bir ülkü sayacak üstün ve saygıdeğer öğretmenler tarafın

dan yetiştirilmesini temin için öğretmenlik, diğer serbest ve yüksek meslekler gibi, aşama aşama ilerlemeye ve herhalde refah teminine elverişli bir meslek haline konulmalıdır Dünyanın her tarafında öğretmenler, toplumun en özverili ve saygıdeğer unsurlarıdır
1923(Atatürk'ün SDI, s 289)

Öğretmenler, her fırsattan yararlanarak halka koşmalı, halk ile beraber olmalı ve halk, öğretmenin çocuğa yalnız alfabe okutur bir varlıktan ibaret olmayacağını anlamalıdır
1927 (Atatürk'ün SDV, s46)

Yeni kuşak, en büyük cumhuriyetçilik dersini bugünkü öğretmenler topluluğundan ve onların yetiştirecekleri öğretmenlerden alacaktır!
1924 (Büyük Tarih Trabzon'da, s 11)

Yeni Türkiye'nin birkaç yıla sığdırdığı askerî, siyasî,idarî devrimler çok büyük, çok önemlidir Bu devrimler, sayın öğretmenler, sizin toplumsal ve fikrî devrimdeki başarılarınızla desteklenecektir Hiçbir zaman hatırınızdan çıkmasın ki, Cumhuriyet sizden "fikri özgür, vicdanı özgür, sezişi özgür" kuşaklar ister!
1924 (MEİSD1, s 20)

Öğretmenler! Yeni kuşağı, cumhuriyetin özverili öğretmen ve eğitimcileri,sizler yetiştireceksiniz Ve yeni kuşak,sizin eseriniz olacaktır Eserin değeri, sizin beceriniz ve öz

veriniz derecesiyle orantılı bulunacaktır Cumhuriyet fikir,bilim, teknik ve beden yönünden kuvvetli ve yüksek karakterli koruyucular ister! Yeni kuşağı, bu özellik ve yetenekte yetiştirmek sizin elinizdedir
1924 (MEİSD1, s 19)

Öğretmenlerle yaptığı bir toplantı sırasında söylemiştir:

Bu dakika karşınızda duyduğum en samimî duyguyu izninizle söyleyeyim: İsterdim ki çocuk olayım ve sizin bilgi saçan öğretim alanınızda bulunayım, sizden yararlanayım, siz beni yetiştiresiniz! O zaman milletim için, daha yararlı olurdum; fakat ne yazık ki, yerine getirilmesi imkânsız bir

arzu karşısında bulunuyoruz Bu arzunun yerine başka bir istekte bulunacağım: Bugünün evlâtlarını yetiştiriniz! Onları memlekete, millete yararlı unsurlar yapınız! Bunu sizden istiyorum ve rica ediyorum
1922 (Atatürk'ün SDII, s 42)

İsterim ki, daima idealimi gençlere aşılayasınız ve daima korumak hususunda çalışasınız
(Şemsettin Günaltay, 1951 Olağanüstü Türk Dil Kurultayı, s 32)

İlköğretimde hedefimiz, bunun genel olmasını bir an evvel gerçekleştirmektir Bu sonuca varmak, ancak, arasız önlem almakla ve onu yöntemli uygulamakla mümkün olabilir Milletin başlıca bir işi olarak, bu konuda ısrar etmeyi gerekli görüyorum Sanat ve teknik okullarına rağbet artmıştır Bunu sevinçle söylerken, her türlü özendirmeyi artırmak gerektiğini de ilâve etmek isterim
1936 (Atatürk'ün SDl, s 372)

Eğitim ve Öğretim Hakkında

İlköğretimin yayılması için, sade ve pratik önlemler almak yolundayız İlköğretimde amacımız, bunun genel olmasını bir an önce gerçekleştirmektir Bu sonuca varmak,ancak kesintisiz önlem almakla ve onu düzenli uygulamakla mümkün olabilir Milletin başlıca bir işi olarak, bu konuda ısrar etmeyi gerekli görüyorum
1936 (Atatürk'ün SDl, s372)

Eğitim ve öğretimde uygulanacak yol, bilgiyi insan için fazla bir süs, bir zorbalık aracı yahut uygar bir zevkten ziyade, maddî hayatta başarılı olmayı temin eden pratik ve kullanılması mümkün bir donanım haline getirmektir Millî Eğitim Bakanlığı bu esasa önem vermelidir
1923 (Atatürk'ün SDl, s 288)

İlk ve ortaöğretim kesinlikle insanlığın ve uygarlığın gerektirdiği bilimi ve tekniği versin, fakat o kadar pratik bir şekilde versin ki, çocuk okuldan çıktığı zaman aç kalmaya mahkûm olmadığına emin olsun
(Gazinin NAV, Muhit Mec, Sene: 3, No : 132, 1931, s 9)

Eğitim ve öğretimin amacı, yalnız hükümete memur yetiştirmek değil, daha ziyade memlekete ahlâklı, karakterli, cumhuriyetçi, devrimci, olumlu, atılgan, başladığı işleri başarabilecek yetenekte, doğru düşünüşlü, iradeli, hayatta tesadüf edeceği engelleri yenmeye kudretli, karakter sahibi genç yetiştirmektir Bunun için de öğretim programlarını ve sistemlerini ona göre düzenlemelidir
(Kılıç Ali, Atatürk'ün Hususiyetleri, 1955 s 62)

Bir taraftan bilgisizliği ortadan kaldırmaya, bir taraftan da memleket evlâdını sosyal ve ekonomik hayatta fiilen etkili ve verimli kılabilmek için gerekli olan ilkel bilgiyi pratik bir şekilde vermek, eğitim ve öğretim yöntemimizin esasını oluşturmalıdır
1922 (Atatürk'ün SDI, s 224)

Hayatın her çalışma evresinde olduğu gibi, özellikle öğretim hayatında gerekli düzen, başarının esasıdır Müdürler ve eğitim kurulları düzeni temine ve öğrenci düzene uymaya mecburdur
1925 (Atatürk'ün MAD, s 24)

Öğrenci, hangi yaşta ve sınıfta olursa olsun, onlara geleceğin büyükleri gözüyle bakacak ve öyle davranacaksın!
1930 (Afetinan, MK Atatürk'ten Y, s7)

Bir çocuğun, normal öğrenim derecelerinden geçerek yetişmiş olması şarttır
(Afetinan, Kemal Atatürk'ü Anarken, 1956, s 84)

Herhalde, kadınlarımızı da erkekler gibi aynı öğrenim derecesinden geçirmelidir Onlara, erkeklere öğrettiğimiz şeylerden başka, kadınlık görevlerini de öğretmeye mecburuz
1923 (Gazi ve İnkılâp Mahmut Soydan, Milliyet gazetesi, 3121929)

Erkek ve kız çocuklarımızın, aynı şekilde bütün öğrenim aşamalarındaki öğretim ve eğitimlerinin pratik olması önemlidir Memleket çocukları, her öğrenim aşamasında ekonomik yaşamda verimli, etkili ve başarılı olacak şekilde donatılmalıdır
1924 (Atatürk'ün SD II, s 173)

Sanat ve teknik okullarına istek artmıştır Bunu sevinçle söylerken, her türlü özendirmeyi artırmak gerektiğini de ilâve etmek İsterim
1936 (Atatürk'ün SDI, s372)

Eski eğitimin Zararları

Bizim milletimiz, derin bir geçmişe sahiptir Milletimizin meydana getirdiği eserlerin seyrini düşünelim Bu düşünce bizi, elbette altı yedi yüzyıllık Osmanlı Türklüğünden, çok yüzyıllık Selçuk Türklerine ve ondan evvel bu dönemlerin her birine denk olan büyük Türk dönemlerine kavuşturur Bütün bu dönemlere dikkat ediniz: Türk kendi ruhunu, benliğini, yaşamını unutmuş; nereden geldiği belirsiz birtakım başkanların bilinçsiz aracı olmak durumuna düşmüştür Türk milleti kendi benliğini, kendi beynini, kendi ruhunu unutur gibi olmuş ve varlığıyla herhangi bir amaca, sonucu hor görülüş, tutsaklık olan, karşılık beklemeksizin köle olmaya giden değersiz bir hedefe sürüklenmiştir Millet, maalesef bu dalgınlık halini çok devam ettirdi, bu yüzden her türlü yoksulluklara ve mahkûmiyetlere uğramaktan kendini kurtaramadı Bütün bu uymaları, aldığı millî olmayan eğitimin gerekleri olduğunu fark etmeksizin sağlam bir eğitimin eseri olduğu inancıyla uyguluyordu Eğitimin esası, eğitimin hedef ve niteliği ne büyüktür Bu konuda yön yanlış ise ve koskoca bir millet güvendiği ve itimat ettiği kitaplardan, kutsal kitaplardan örnekler göstererek rehber olduklarını iddia edenlerin sözlerine inanarak yürürlerse ve bu yürüyüş yönü kendilerini yıkıma ve çöküşe götürürse suç, bu yönü izleyen temiz, iyi huylu, özverili, rehberlerine inanan zavallı halktan ziyade, rehberlere ait değil midir?
1924 (Atatürk'ün SD II, s 196)

Her Maarif Nazırı'nın, Vekili'nin birer programı vardı Memleketin eğitim ve öğretiminde çeşitli programların uygulanması yüzünden, öğretim berbat bir hale gelmiştir
1923 (Gazi ve İnkılâp, Mahmut Soydan, Milliyet gazetesi 2121929)

Efendiler! Bu yolculuğum sırasında* görüştüğüm yirmi otuz yıllık bir maarif müdürü, memleketimizin çeşitli yerlerini dolaşmış, kendisinin açıklamalarına göre birbirine ters birçok programlar almış, uygulamış ve uygulattırmıştır Çünkü hükümet başına gelen her nazır, kendine göre bir program yapıyor, onu duyuruyor, uygulama gereklerine çalışıyor Bir süre sonra başka bir nazır geliyor, onu beğenmiyor; başka bir program uygulatıyordu Bütün bu uygulama ve programlar ne veriyordu: Çok bilmiş, çok öğrenmiş birtakım insanlar Amma neyi bilmiş efendiler, birtakım kuramları bilmiş Fakat neyi bilmemiş efendiler, kendini bilmemiş, yaşamını, gereksinimini bilmemiş Yaşamak için gerekli olan her şeyi bilmemiş ve aç kalmıştır! İşte bu öğrenim şeklinin uğursuz sonucu olarak denilebilir ki memlekette aydın olmak demek, okumuş olmak demek, çok bilmiş olmak demektir Yoksulluğa ve fakirliğe düşmek demektir
1923 (Gazi ve İnkılâp, Mahmut Soydan, Milliyet gazetesi, 911930)