Rasyonalizm: Akılcılık

Rasyonalizm, doğruluğun ve gerçekliğin ölçüsünü aklilikte bulan görüştür Düşünce tarihinde değişik anlamlarda kullanılmıştır rasyonalizm İnsan bilgisinin kaynağını akılda olduğunu savunan bu düşünce sistemi, çok tartışılmıştır ve çok önemli savunucuları olmuşturAklı, bilginin temel kaynağı ve sınanabilirlik ölçüsü olarak kabul eden bu akım, deneyciliğin (ampirizm) karşıtıdır Deneycilik (ampirizm), bilginin duyu verilerine dayalı deneylerden kaynaklandığını ileri sürer Rasyonalizm; akıl dışı olan her şeye karşı koyar, sadece akla dayanır Bütün insanlarda doğuştan olan ve değişmez bir akıl bulunduğunu, bu aklında özsel ve deney dışı gerçeklik taşıdığını ileri sürer

Bu akım en açık haliyle bilgi felsefesinde dile getirilir Buna göre bazı bilgilerin kaynağı deney öncesi veya apriori ussal sezgilerdir Bilgi, bu sezgilerin anlık olarak kavranmasıyla ortaya çıkar İnsan, düşünme yetisiyle kavradıkları duyu verilerini aşan nesneler veya tümeller ve bunların bağlantılarıdır Matematik ve mantığın tümü, bu tür bilginin kapsamındadır Aynı zamanda da başka pek çok alanın bazı bölümleri de bu tür bilginin kapsamı içindedir

Rasyonalizme göre, zihnin ulaşabileceği en mühim ve en kesin bilgi türü olan apriori bilgi, hem zorunlu hem de evrenseldir Rasyonalizm din ve etik alanlarında da insanın düşünme yetisine öncelik verir Yani bu düşünce sistemine göre; gelenek, iyiyle kötünün ayırt edilmesi ya da insan bilgisinin kaynağı vahiy değildir Bütün bunların kaynağı insanın doğal yetileridir der İlahiyatta rasyonalizm, dinin akla uygunluğunu ifade eder fakat, salt olarak rasyonalizm ise, idealizm ve din hakimiyetine karşı insan aklının sınırsız imkanlarına aşırı güveni dile getirir

Rasyonalist düşünce, Antikçağ Yunan düşüncesine dayanır Rasyonalizmin ilk olarak Par-menides ile başlar diyebiliriz Doğmatik-Rasyonalizm daha sonra Ortaçağ’a geçer, sonra Skolosa-tik’e ve islam dünyasında da Meşşaai Okuluna geçer Ordan da Descartes, Leibniz, Spinoza, Wolf gibi 17 ve de 18 yüz yıl rasyonalist filozoflarına ulaşır Bu filozofların ortak özellikleri; insan bilgisine ve akla duydukları aşırı güvendir Bu filozoflara göre, ebedi ve ezeli hakikatler vardır ve aklımızla bu hakikatleri kavrayabiliriz

Rasyonalizm, bir bilgi elde etme yolu olduğu için İslam dünyasında da oldukça rağbet bulmuş ve teşvik edilmiştir Rasyonalizm, akılcı bir okul olan Meşşai Okulunda etkisini asırlarca sürdürmüştür Çünkü , İslam akla büyük önem vermiş, aklı hiçbir zaman mullaklaştırmamıştır