Osmanlı Terimleri. |
10-07-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Osmanlı Terimleri.16yydan sonra çıkartılan para:EŞREFİ 1840 yılında basılmış 20 kuruş değerinde gümüş sikke:MECİDİYE 1888 tarihinden başlayarak Osmanlıda kullanılan bir top:KRUP Akıncılar ocağının komutanı:MALKOÇ Ana kütük defterine adı ve ücreti yazılmış yeniçeriler ve diğer hizmetlilere verilen ad:ESAMİLER Anadolu beyliklerinde donanma askeri:AZAP Anadolu Selçukluları Döneminde ortaya çıkan, esnaf örgütü:AHİLİK Asker yetiştirilmek için, savaş tutsaklarından beştebir oranında ayrılan acemioğlan adayları:PENCİK Asker yetiştirilmek üzere Yeniçeri ocağına alınacak çocukları seçip toplama işiEVŞİRME Askeri Polis Teşkilatı:ZAPTİYE Atama emriERAT Avrupa kıtasında kalan topraklarımıza verilen ad:RUMELİ Avrupalılara, özellikle de Fransızlara verdikleri ad:FRENK Avrupalıların verdiği ad:OTOMAN Avusturya?ya ve halkına verilen ad:NEMSE-NEMÇE Bakan:VEZİR Başbakan:SADRAZAM Başbakanlık:SADARET Başkomutan:SERDAR Basra'da kullanılan bir gümüş para:LARİN Bingazi ve Trablusgarp'tan alınan bir çeşit vergi:HİM Bir bölgede bütün tımarlı sipahilerin en büyük amiri:ALABEYİ Bir vilayetten diğer vilayete geçerken mallardan alınan vergi:AMEDİYE Birinci Dünya Savaşında Osmanlı ordusunda kullanılan bir tür başlık:KABALAK Birincisınıf Ula rütbesi ile vezirlik arasında yüksek birsivil aşamaALA Borçlar yönetimiÜYUNU UMUMİYE Bostancıların, baltacı ve kapıcıların giydikleri, kırmızı çuhadan yapılmış, ucu kıvrık, uzunca başlıkARATA Bulgarlar'dan oluşan Voynuk Teşkilatındaki küçük rütbeli subaylar:LİKATOR Büyük konaklarda mutfak işlerinde çalıştırılan uşak:AYVAZ Camiileri mahalleden ayıran duvar:HARİM Çarşı, Pazar yerleri:SATAK Çatı arasında veya dükkanların üstünde yer alan alçak tavanlı asma kat:ŞİRVANİ Celeplik yapanlara verilen ad:İZLATKO Cenova Cumhuriyetine verdikleri ad:CENEVİZ Deniz subay ve erlerine verilen ad:TERSANELİ Derebeyi konumuna ulaşan taşra ileri gelenlerine verilen ad:AYAN-EŞRAF DevBirinci sınıf ''Ula'' rütbesi ile vezirlik arasında yüksek bir sivil aşamaALA DevResmi dairelerde, yazı işleriyle uğraşılan bölüm:AKLAM DevToprak kaybettiği ilk antlaşma:KARLOFÇA Devlet görevindeki sorumlu kişiler:EMİN Devlet görevlerindeki sorumlu kişilere verilen ad:EMİN Devlet görevlilerini yetiştiren okul:ENDERUN Din, yargı ve öğretim işleriyle uğraşan devlet görevlileri sınıfı ve bunların mesleği:İLMİYE Donanmada kullanılan bir tür küçük savaş gemisi:KIRLANGIÇ Donanmada kullanılan ve ana güvertesi ile iki alt güvertesinde top bataryaları bulunan bir kalyon türü:KARAKA Donanmanın büyük gemileri:KARAVELA Eflak ve Buğdan beylerinin eşlerine verilen sanOMNA Emekliye ayrılacak yeniçeri aşçıların kendilerine sermaye toplamak için yapıp dağıttıkları bir tür pide:KAHİ Emir çavuşu veya haberci:KARAKULAK Eski Türk devletlerinde, özellikle Selçuklularda şehzadelerin eğitimi yada bağımsız bir eyaletin yönetimi ile görevli vezir:ATABEK Eskiden Anadolu beyliklerinde donanma hizmetlerinde görevlendirilen asker:AZEB Eskiden asker yetiştirilmek için, savaş tutsaklarından beşte bir oranında ayrılan acemioğlan adaylarına verilen ad:PENCİK Eskiden askerlerin aldıkları üç aylık maaşın Şevval, Zilkade ve Zilhicce aylarına denk gelen dördüncü bölümü:LEZEZ Eskiden atlı fedai asker:CANBAZ Eskiden kullanılmış mermi yerine çakıl taşı atan bir tür top:ÇAKALOZ Eskiden Müslüman olmayanlardan alınan bir çeşit vergi:CİZYE Evkaf idaresi tarafından fakirlere dağıtılan yiyecek ve ödenek:CERAYE Evkaf idaresi tarafından fakirlere dağıtılan yiyecek ve ödenek:CERAYE Eyalet askerlerine bağlı bir sınıf:SAKA Eyalet Askerlerine bağlı bir sınıf:YAYA-SAKA Eyalet paşaları ve sancak beylerine bağlı olarak görev yapan bir sınıf asker:SEKBAN Eyalet valilerinin buyruğundaki başıbozuk asker:SARICA Eyâletlerde, hudutlardaki muhafız askerler:FARİSAN Frenk ve özellikle Venedik elçilerine verilen adALYOZ Gece bekçisi:ASES Gümrük vergisiAÇ-BAC Hanedanının kökenini oluşturan konar göçer topluluk:KAYILAR Haremdeki padişah kadını:KARVAŞ Has ahırın en büyük yöneticisi:MİRAHUR Hazine arazisini ekip biçenlerin ödediği vergi:TAPU Hükümdarın ata binerken üzengisini tutan kişi:RİKABDAR IIAbdülhamit'in sürgüne gönderildiği Selanik'teki ikmet ettiği köşkün adı:ALATİNİ IIBayezit'in şiirlerinde kullandığı maslah:ADLİ IIMahmut zamanında savaş masraflarını karşılamak üzere çıkarılan para(1810):CİHADİYE İki alaydan oluşan askeri birlik:LİVA İkinci Mahmut devrinde feslerin tepesine püskülü tutturmak için takılan metal tepelik:FERAHİ İkinci Mahmut döneminde, yeniçeri ocağı kaldırıldıktan sonra kurulan yeni ordunun adı:ASAKİRİMANSURE İleri gelenlerinin kullandığı bir bıçak türü:AKVA İlhanlı Devleti'nin kurucus olan ünlü Moğol hükümdarı:HULAGUHAN İlhanlılarda ordu müfettişine verilen ad:YASAVUL İlmiyenin giydiği bir üstlük:LATA İskelelerden alınan vergi:MAKİRİYE Kadılara ve müderrislere verilen ad:ULEMA Kamu gelirlerini kiralamaya dayanan vergi toplama sistemi:İLTİZAM Kapıkullarına üç ayda bir ödenen aylık:ULUFE Kapıkulu süvairlerinin oğullarına verilen ad:VELEDEŞ Kara ordusu komutan:SERASKER Karadağdan Romanya'ya dek uç boylarda yaşayan çoğu İslavlaşmış köylüler:EFLAKAN Karadeniz?in kuzeyinde kalan sınır eyaleti:ÖZİ Karavaşlar arasından seçilen padişah gözdesi:HASEKİ Kavuk:ERSUSA Kazaskerlere verilen san:SADIR Klasik döneminde belediyenin İşlevini yerine getiren yönetim birimi:İHTİSAB Kol gezen kolluk eri:SALMA Konaklarda, harem ile selamlık arasındaki daire:MABEYAN Lalanın altındaki acemilerin birbirine hitap biçimi:LALADAŞ Lozan Antlaşmasının yapıldığı saray:RUMİNE Macaristan ve Slovenya dolaylarında sancak beylerine ve küçük prenslere verilen sanAN Macaristan, Slovenya dolaylarındaki sancak beylerinin ünvanı ya da onların yönettikleri toprakANLIK Malı otlaklardan alınan vergi:OTLAKİYE Mısır Trablus ve Cezayir darphanelerinde basılan Osmanlı altını:SULTANİ Mısır valisine verilen ünvan:HİDİV Mondros Mütarekesi ertesi Mardin'de çıkan aşiret ayaklanması(11 Mayıs-18 Ağstz 1919):ALİ BATI Okul kitaplarının genel adı:SUPARA Ölen yeniçerilerin çocuklarına verilen ad:NANHAR On ikinci yüzyılda Selçuklular döneminde İran?ın Kaşan kentinde üretilen bir tür seramik:LAKABİ Ordu hizmetlerinde kullanılan Hıristiyanlara verilen isim:CERAHOR Ordunun kullandığı bir topEHEN Ordunun merkeze göre iki yanından her biri:CENAH Ordunun zırhlı sınıfına mensub nefer:CEBECİ Orduya komuta eden vezir:SERASKER Osmanlı Devleti'nde kol gezen kolluk eri:SALMA Osmanlı Donanmasında kullanılmış bir tür savaş gemisi:KÖKE Osmanlı mimarlığında ilk zamanlarda ortaya çıkan Klasik dönemlerde terk edilen cami plan şeması:ZAVİYELİ Osmanlı mimarlığında, mukarnaslı başlıkların en üst bölümü:ASABA Osmanlı Ordusunda, dağ geçitlerini aşan, temizleyen ve koruyan, buradan geçenlerin güvenliğini sağlayan görevlilerELDAR Osmanlı ordusunun kullandığı bir topEHEN Osmanlı Ordusunun kullandığı bir tür topEHEN Osmanlıca nasipsiz,kısmetsiz anlamındaİVAYE Osmanlı'da özgürlüğü geri verilmiş kul ya da karavaş:MUTAK Osmanlılar'da fıçı, varil gibi şeylerin ağırlığını ve hacmini tayin etme işi:ESTİMARE Osmanlılarda gümrük vergisiAÇ Osmanlılarda önceleri halktan yalnız olağanüstü durumlarda, sonraları ise sürekli olarak toplanan vergi:AVARIZ Osmanlılar'da öncü görevi:ÇARKA Osmanlıların ilk zamanlarında Türk asıllı hafif piyadeler:AZAB Osmanlı'nın Afrika'daki son toprak parçasını kaybettiği antlaşma(1912):UŞİ Padişah divanının türlü kalemlerinde görev yapan baş yazmanlarına verilen ad:AMETÇİ Padişah hareminde önemli kadınlar tarafından giyilen abşlıkAĞTAK Padişah III Selim?in şiirlerinde kullandığı mahlas:İLHAMİ Padişah karısı:MELİKA Padişah ölünce tahta geçecek oğlunun devlet yönetimindeki etkili gruplarca kabül ve tasdik edilmesiİAT Padişah sarayında harem dairesi ile dış daireleri arasındaki bölüm:MABEYİN Padişah ve devlet ileri gelenlerinin seferden dönmeleri dolayısıyla yazılan şiire verilen ad:KUDUMİYE Padişah yakınlarına ve emrinde bulunanlara verilen ad:KARİN Padişah, sadrazam, vezirler ve yüksek dereceli devlet erkanının giydiği kavuk:YUSUFİ Padişaha yakın olan görevliler, mabeyinciler:KURENA Padişahın bir miktar toprağı birine mülki olarak veya gelirinden yararlanmak üzere vermesi:IKTA Padişahın giyeceklerine bakan memur:ÇUHADAR Padişahın gözde cariyesi:HASEKİ-İKBAL Padişahın yakın adamlrı:KURENA Padişahların adına yaptırılan birden çok minaresi bulunan büyük cami:SELATİN Padişahların adına yaptırılan ve birden çok minaresi bulunan büyük camilere verilen ad,Sultanlar:SELATİN Padişahların av kuşlarını yetiştiren görevli:KUŞBAZ Padişahların gönül almak ya da birini ödüllendirmek için giydirdikleri değerli kumaştan yapılmış kürk:HİLAT Padişahların hükümet anlayışları bakımından yönetiminden sorumlu oldukları halk:EMANETULLAH Padişahlarının makam koltuğuna verilen ad:SERİR Padişahlarının yeniçeri ağası başta olmak üzere ocak ağalarına dağıttıkları yazlık giysi veya kumaşAHARİYE Piyade askeri:YENİÇERİ Postacılık, kuryelik ve muhafızlık yapan, törenlerde yer alan asker sınıfı:PEYK Resmi dairelerde yazı işleriyle uğraşan bölümlere verilen ad:AKLAM 'Resmi" evrakı hazırlayan ünite katiplerin çalıştığı yer:KALEM Romanya yerli halkına verilen ad:ULAH Rumca anlaşmaları yazan Rum Katibi:GRAMATİKOS Rumeli Eyaletlerinden biri:ÖZİ Rumeli?de gece bekçilerine verilen ad:PAZVANT Rumeli?de tutulan tevzi defterlerine verilen ad:PURUZ Rumeli?deki büyük toprak sahipleri:GOSPODAR Sadrazam kavuğu:KALLAVİ Sadrazam, vezir gibi devlet adamları tarafından devlet adamlarına verilen ad:RİKABİYE Şairlerin şiirlerinde övdükleri büyük kişilerden aldıkları bahşiş:CAİZE Saltanat sancağı:AKALEM Saltanat sancağı:AKALEM Sancak beylerine verilen ad veya unvanEYLERBEYİ Sancak beylerine verilen unvanAN Saray hekimi:OTACI Sarayda yemeklere bakan kimse:ÇAŞNİGİR Sarayın ve şehrin güvenliğinden sorumlu askarlerOSTANCI Sarayında,baltacı ve kapıcıların giydikleri kırmızı çuhadan veya keçeden yapılmışboyu uzunca başlıkARATA Sarayının iç teşkilâtı:ENDERUN Saraylarda harem ve hazine dairelerinin bulunduğu yer:ENDERUN Saraylarda hizmet eden hadımların genel adı,hadım ağası:TAVAŞİ Saraylarda hizmet gören hadımağalarının beyaz ırktan olanı:AKAĞA Saraylarda türlü devlet hizmetleri için aday olarak yetiştirilen gençlere verilen ad:İÇOĞLANI Savaş giderlerini karşılamak için alınan vergi:İMDADİYE Şehir güvenlik amiri:SUBAŞI Şehzade eğitmeni:LALA Şehzadenin hükümdar olarak tahta çıkması:CÜLÜS Selçuklu şehzadelerin eğitimiyle uğraşan öğretmen, lala:ATABEY Selçuklular'da geliri Tımarlı Sipahilere verilen toprak:İKTA Selçuk'un eski adı:AYASULUK Silahların bakım ve onarımını yapmakla görevli asker sınıfı:CEBECİ Sınır boylarında görev yapan asker sınıfı:SEKBAN Sınır nişanı:URA Sipahilerin aldığı en büyük tımar:ZEAMET Son saray ressamı olan İtalyan ressam:FAUSTO ZONARO Sultan 3Ahmet Devrinde, Bursa ve Üsküdar'da dokunan çatma türünde ipekli kumaş:AHMEDİ Sultanlar tarafından yaptırılan büyük camiler:SELATİN Tarih yazarlarına verilen isim:VAKANÜVİS Taşıma işlerinde kullanılan at, deve, katır gibi hayvanlara verilen ad:MEKKARE Tımar sahiplerinin savaşa hazır olarak beslemek mecburiyetinde oldukları asker:CEBELİ Toprak düzeninde yıllık geliri yüz bin akçeyi aşan dirlik:HAS Topraksız köylüden alınan kazanç vergisiADIHAVA Tören ve alaylarda padişahın, vezirin yanında yürüyen görevliler:ŞATIR Trablus ve Bingazi?deki hurma ve zeytin ağaçlarıyla kuyulardan aldığı vergi:LEZ Tümgenerale eşit bir rütbe:RİYALA Tunus ve Cezayir Bey'lerine verilen adAYI Turfanda sebze meyvelerden alınan vergi:GEVARE Ücretli Osmanlı askeri:KAPIKULU Üzerinde aslan resmi bulunan Osmanlı parası:ESEDİ Vergi denetimi ve tahsili ile Maliyeye ilişkin soruşturmaları yapan memura verilen adAKIKULU Vergi ve haraç vermeyen Müslüman ahaliye verilen adERAYA Vezir kavuğu:KALLAVİ Vezir ve Beylerbeyine bağlı olarak görev yapan hafif süvari örgütünün askeriELİ Vezir ve Beylerbeyine bağlı olarak görev yapan hafif süvari örgütünün askeriELİ Vezir:ASAF Vezirler:VÜZERA Yargı sisteminde Şeyhülislamdan sonra gelen en yüksek görevliye verilen ad:KAZASKER Yaygınlık kazanmış bir yazı türüİVANİ Yedi Osmanlı saltanat sancağından birinin adı:AKALEM Yedi saltanat sancağından biri:AKALEM Yeni evlenen erkeklerden alınan bir tür vergi:ARUSİYE Yeni evlenen erkeklerden alınan vergi:ARUSİYE Yeniçeri bölüklerinin en kıdemsiz subayı ve erlerinin en kıdemlisiAŞESKİ Yeniçeri kışlası:ODA Yeniçeri kuruluşunda görevi alaylarda selam törenlerini düzenlemek ve yönetmek olan subay:ODABAŞI Yeniçeri oçağına küçük yaşta giren oğlanların giydiği kırmızı abadan yapılmış giysi:KIZILABA Yeniçeri ocağına yeni girmiş delikanlı:CİVELEK Yeniçeri ocağında tabur:ORTA Yeniçeri ocağının kaldırılmasından önceki güvenlik görevlisi:ASES Yeniçeri salma erlerinin giydikleri kırmızı çuhadan yapılmış cüppe:PIRPIRI-PİRPİRİ Yeniçeriler tarafından kullanılan ve atların eyerlerinde asılı duran altı toplu gürz:OZDOĞAN Yeniçerilere verilen üç aylık ücret:ULUFE Yeniçerilerinin, görevleri aşcılık olan küçük zabitlerine verilen ad:USTA Yeniçerilikte bir sınıf süvari askeri:ULUFECİ Yeniçerililere verilen ad:SOLAK Yeniçerililerin kayıtlı oldukları kütük defter:ESAME Yozgat ilinin Osmanlı Devrindeki adıOZOK Yüzbin akçeyi aşan dirlik:HAS Zabıta görevlisiÖCEKBAŞI Zamanın olaylarını saptamakla görevli kişi:VAKANÜVİS Zeytin ve hurma ağaçları ile kuyulardan alınan vergi:LEZ |
|