İnsan Sağlığını Etkileyen Etmenler Nelerdir? İnsan Sağlığını Etkileyen Şeyler Nedir? |
09-11-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
İnsan Sağlığını Etkileyen Etmenler Nelerdir? İnsan Sağlığını Etkileyen Şeyler Nedir?İnsan Sağlığını Etkileyen Etmenler Nelerdir? İnsan Sağlığını Etkileyen Şeyler Nedir? İnsan Sağlığını Etkileyen Etmenler Nelerdir? İnsan Sağlığını Etkileyen Şeyler Nedir? İnsan sağlığı çevre ile genetik örüntüsü arasındaki etkileşimin bir ürünüdür Kişi birçok çevresel sorundan etkilenmektedir Bu etkilenme doğumdan ölüme kadar çok değişik boyutlarda olmaktadır Çevrenin boyutları sınırsızdır İnsan üzerinde etkili olan, insana ulaşan tüm çevresel etmenleri kapsamaktadır Çevresel etkenler giderek halk sağlığında daha büyük önem kazanmaktadır Bu ağırlık bir yandan yeni çevresel etkenlerin etkili olmaya başlamasına bir yandan da diğer halk sağlığı sorunlarının kontrol edilmeye başlamasına bağlıdır İnsanın dışındaki her şey çevrenin öğesidir Çevre kişi üzerindeki dış etkilerin bütünüdür Çevreyi doğal ve yapay çevre olarak ikiye ayırabiliriz Çevrede sağlığını doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen önemli etkenler bulunmaktadır Aynı zamanda çevre, bir yaşamı sürdürme ve sağlama sistemidir Bu sistemin en temel öğeleri su, yiyecek ve barınaktır Sağlık açısından baktığımızda çevre üç ana grupta incelenir:
Bünyesel etmenler: Bünyesel etmenler genetik, metabolik ve hormanal bozuklukları içine alırBazı bünyesel özellikler bazı hastalıklara yakalanma oranında artışa sebep olabilirgenetik özellikler,kalıtım yoluyla geçen hastalıkların ya da kromozom bozukluklarının ortaya çıkmasına sebep olabilirguatr hormonal,iktiyosiz,genetik,gut metobolik bir hastalıktır Bunlar insan iç ortamı ile ilişkili bir durumdur İnsan dış çevrenin etkilerine genetik yapısı ile cevap vermektedir
Çevre sağlığı birçok meslek grubunun ekip hizmeti sunmasını gerektiren önemli bir sağlık sorunudur Bir çok sektörün işbirliği olmadan çevre sağlığı sorunlarının çözümü mümkün olmaz Toplumun ekonomik yapısı, ekonomik kalkınma çabaları ile bağlantılı olup, kentleşme süreci ile de yakından ilişkilidir Çevre sağlığı, çevre fizyolojisi, uygulamalı fizyoloji gibi bilim dalları ile bağlantılıdır Uygulamalı fizyoloji ve çevre fizyolojisi çevredeki olumsuz etkilerin insan ve canlı fizyolojisi üzerindeki etkilerini incelemektedir Çevre sağlığı halk sağlığının da önemli bir koludur Sağlık elemanları, Veteriner hekimler, sağlık ve çevre mühendisleri çevre sağlığı konusunda işbirliği yapmak zorundadır Sağlık elemanları çevresel öğelerin sağlık üzerindeki etkilerini belirleyerek çevre mühendislerine yol gösterirler Canlı ve çevresi sürekli etkileşim içerisindedir Çevre sağlığı uygulamalarının konularını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
Mezbaha çalışanları da bu gibi hastalıklara yakalanma tehlikesinin yanı sıra, etlerin taşınması ve hazırlanması sırasında meydana gelebilecek kazalardan da olumsuz etkilenebilirler Biyolojik çevre sağlık açısından önemi beş öğe içerir:
Mikroorganizmalar çevrede hemen her yerde yaygın olarak bulunan tek hücreli canlılardırBazıları insan üzerinde hiçbir etki yapmaz Bazıları insanlara zarar verirken bazıları yararlı olabilmektedirYoğurt yapımı, fermantasyon gibi olaylar, bağırsaklarımızda bazı B grubu vitaminlerin yapımı yararlı mikroorganizmaların katkısıyla sağlanmaktadır Ancak verem ve tifo basili, gibi insanlarda önemli hastalıklar meydana getiren, zararlı mikroorganizmalar da bulunmaktadır Bunlar değişik araç ve yollarla insan vücuduna girer ve çeşitli hastalıkların meydana gelmesine yol açarlar Vektörler: Hastalık yapan mikroorganizmaları insanlara taşıyan eklem bacaklılar ve kemiricilere vektör denir Bunlar arasında sıçan, fare gibi kemiricileri, sivrisinek, tahtakurusu, bit, pire, kene ve karasinekleri sayabiliriz Vektörler hayvanlardan ayrı olarak incelenmektedirler Vektör ve kemiricilerle yayılan hastalıklar arasında tifüs, veba, kayalık dağlar benekli ateşi, tifo, treponozomiyazis, layşmanyazis, sıtma, sarı ateş, filaryazis, ensefalit gibi hastalıklar sayılabilir Vektörlerle bulaşan hastalıkların ortadan kaldırılmasında başlıca yöntemler:
Kemiriciler: Kemiricilerin kontrolü ile ilgili uygulamaların başında :
Bitkiler ve hayvanlar biyolojik çevrenin önemli bir öğesidirler Hayvanlar alemindeki tüm canlıların hayatları bitkilere bağlıdır Güneş enerjisinden yararlanarak bitkilerce fotosentez olayının gerçekleştirilmesi besin zincirinin başlangıcını oluşturur Hayvanlar insan sağlığı açısından önemlidirler İnsan ve hayvanların ortak hastalıkları olan zoonozlar önem taşır Bu hastalıklar insanlara doğrudan hayvanların eti ve derisiyle temasla, etinin yenmesi ya da sütünün içilmesiyle bulaşabilmektedir Brusella, kuduz, şarbon gibi hastalıklar zoonoz hastalıklardır Besinler: Gıdalarla ilgili olarak üretimden tüketime kadar hemen her aşamada kirlenme riski bulunmaktadır Gıdanın ürün olarak eldesinden, saklanmasına ve depolanmasına, nakline ve daha sonraki işleme ve tüketilme aşamalarından kirlenme riski oldukça yüksektirGıdalarla bulaşan hastalıklarda temel etken insan ve hayvan dışkısıyla bulaşan hastalıklardır Gıda sağlığı sorunlarının çözümü ile çevre koşullarının olumlu hale getirilmesine yönelik önlemler birbirini bütünlemektedirGıdaların etkeni taşıyan kirli sularla sulanarak yetiştirilmesi,etkenin bulunduğu sularda yaşayan bazı deniz hayvanlarının etinin yenmesi en önemli kirlenme yolları arasında sayılabilir |
|