Türkiye Osmanlı Mı Oluyor?

"Türkiye Osmanlı mı oluyor" tartışmalarının yeniden gündeme gelmesinin iki sebebi var
Türkiye Osmanlı mı Oluyor?Onlardan biri WikiLeaks'in yayınladığı belgelerde Amerikalı diplomatların Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nu "Neo-Osmanlı" şeklinde nitelemesi
Diğeri de Washington Post'ta yayınlanan bir makale
***
Dışişleri Bakanı Davutoğlu benzer sıfatları her defasında reddettiği için bu konu üzerinde çok fazla durmaya gerek yok
Amerikalı diplomatlar dedi diye
Ne Davutoğlu "Neo-Osmanlı" olur ne de Türkiye "Osmanlı'yı canlandırmaya çalışan" bir ülke
Üzerinde fazlaca durulacak bir konu değil yani
Ama
Washington Post'ta Jackson Diehl imzalı makalede yer alan Osmanlı Milletler Topluluğu kavramını tartışmakta yarar var
Dışişleri Bakanı Davutoğlu, görüşmenin bir yerinde İngiltere'nin, eski sömürgeleriyle kurduğu İngiliz Milletler Topluluğu'nun (Commonwealth) varlığından söz ediyor
Sonra da şu soruyu soruyor:
-Niçin Türkiye, Balkanlar, Ortadoğu ve Orta Asya'daki eski Osmanlı topraklarında liderliğini yeniden inşa etmesin?
Türk dış politikasının Kıbrıs ipoteği altında ezildiği dönemleri hatırlayınca "ölçek" büyüten Türkiye'nin "iddialı" bir ülke haline gelmesi sevindirici
Dolayısıyla Davutoğlu'nun ortaya koyduğu stratejik yaklaşım oldukça isabetli görünüyor
Fakat iki hususun izaha muhtaç olduğu muhakkak
***
Birincisi İngiliz Milletler Topluluğu vurgusunun doğru bir referans olup olmadığı meselesi
Malumunuz Commenwealth, İngiliz sömürge imparatorluğunun tasfiyesi sırasında ve sonrasında bağımsızlıklarını kazanan ulus devletleri Büyük Britanya'nın önderliğinde ortak bir paydada buluşturan siyasi, iktisadi ve kültürel bir tür koalisyondur
Hedefi de bellidir:
-Sömürgecilik döneminde kurulan bağların kopmadan devam etmesini sağlamak
Osmanlı Devleti tecrübesi ise oldukça farklı
Devlet-i Aliye, hükmettiği topraklarda sömürgecilik düzeni kurmadığından, varisi Türkiye Cumhuriyeti de kaybettiği topraklarda yaşayan Evlad-ı Fatihan'la irtibatı kestiğinden yıllar içinde bağımsızlığını kazanan ülkeler arasında ortak bir "aidiyet" duygusu gelişmiş değil
Bu yüzden
Balkanlar'da, Kafkaslar'da, Ortadoğu ve Orta Asya'da "Osmanlı Milletler Topluluğu" kavramının reel politik bir karşılığı var mı kuşkusunu içinde taşıyanları yadırgamamak lazım
***
İkinci mesele ise küreselleşme olgusunu dikkate almadan belli kimlikleri ön plana çıkararak ittifak kurma stratejisinin günümüzde geçerli bir politika olup olmadığıyla ilgili
Bugün Anadolu insanı dünyanın dört bir yanına dağılmış durumda Farklı coğrafyalarda farklı kültürlerle iç içe yaşıyor
Aynı şekilde başka milletler de
New York'un göbeğindeki Çin mahallesini ya da Londra'da mukim Hindistan, Pakistan kökenli insanları kim inkâr edebilir?
Onları hesaba katmadan gerçekçi bir politika geliştirmek mümkün olabilir mi?
Biraz zor
Bu insanları Soğuk Savaş döneminde olduğu gibi kategorize etmek de ihtimal dışı olduğuna göre
Bundan sonrası için yapılması gereken en hayatî hamle, "düşman" konsepti ile birbirinden koparılan insanları -hangi dinden, ırktan, mezhepten olursa olsun- "dost" kavramıyla yeniden buluşturacak yeni bir dil geliştirmek olmalıdır herhalde
***
Sonuç olarak Türkiye'nin ufku Osmanlı coğrafyası ile sınırlı değildir
Dışişleri Bakanı Davutoğlu'nun ısrarla altını çizdiği gibi merkez ülke olma yolunda büyük çaba sarf etmektedir
Üç büyük kıtanın ve kadim medeniyetlerin kesişim noktasında bulunduğundan "inşa halindeki yeni dünyada" nüfuz alanının Osmanlı'nın hükmettiği toprakların çok çok ötesine uzanacağı da görülmektedir
Merkezinde Osmanlı bulunan tartışmalara bir de bu gözle bakılmasında fayda olabilir

Türkiye Yeni Osmanlı Olur mu?

Türkiye'nin etrafındaki bölgelerle kavgasız gürültüsüz, dostluk içinde ilişkiler yürütmek ayrı neo-Osmanlıcılık yapmak ayrı bir şey
08 Aralık 2010 / 17:53

"Bazı çevreler Türkiye'nin yeni dış politikasına neo- Osmanlıcılık yaftası atarak onu hem dünyada hem de bölgesel anlamda sıkıştırmayı planlıyor"
Mehmet Kamış/ Zaman
Türkiye Yeni Osmanlı Olur mu?
Türkiye'nin mirasını taşıdığı Osmanlı İmparatorluğu, daha yüzyıl önce yedi milyon dört yüz bin kilometrekare büyüklükte topraklara sahipti
Onun mirasçısı Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı yıkıldıktan sonra işte bu kadar büyük bir coğrafyanın özetini taşıyordu içinde Osmanlı sınırlarında yaşayan Boşnaklar, Arnavutlar, Torbeşler, Bulgarlar, Gürcüler, Çerkezler, Türkler, Kürtler, Ermeniler, Rumlar, Süryaniler, Yahudiler, Araplar, Türkmenler, Aleviler, Sünniler, Yezidiler, Keldaniler, Asuriler ve daha nice etnik ve dinî unsur varlığını Türkiye Cumhuriyeti'nde de devam ettirdi Yirminci yüzyılın başında topraklarının büyüklüğü neredeyse 10'da bire düşmesine rağmen söz konusu unsurlar, ya halihazırda bu topraklarda yaşamaya devam ediyordu ya da göç yoluyla Anadolu'ya gelip yerleşmişlerdi
Osmanlı'nın yıkılışı hakikaten çok sancılı ve acılı bir sürecin yaşanmasına sebep oldu Bu coğrafyadaki her etnik ve dinî yapıya büyük travmalar yaşattı Milyonlarca insan ya yerinden yurdundan ya da canından ve malından oldu Daha sonra masa başında, yer yer cetvelle çizilen yeni haritadan sonra Ortadoğu ve Balkanlar hiç huzur bulamadı Osmanlı'nın tarih sahnesinden çekilişi bu coğrafya için kan ve gözyaşından başka bir şey getirmedi
Bugün kendi etnik kökenlerine ait ülkeler olmasına rağmen milyonlarca Boşnak, Arnavut, Gürcü, Çerkez, Arap, Ermeni ve Yahudi hâlâ Türkiye'de yaşamaya devam ediyor Türkiye'nin bütün reddimirasına rağmen toplumun bu coğrafyalarla ilgilenmemesi düşünülemez Hele de dünya daha şeffaf ve açık hale geldikçe insanlar kendi köklerine, atalarının topraklarına çok daha fazla ilgi gösteriyor
Türkiye neredeyse terk ettiği bütün topraklarla kavgalı haldeydi ve etrafı düşmanlarla çevrili bir kara parçası durumuna gelmişti Dış dünya ile hele de Ortadoğu ile ilişki kurulması demek sadece gerginlik ve kriz demekti Bu anlayış son yıllarda hızla değişiyor Komşularla iyi olma stratejisi, en yakınlarımızla hem ticaretimizi hem de dostluğumuzu artırıyor Dış politikada kriz ve sıkıntılardan çok daha farklı şeyleri konuşuyoruz Bu yeni strateji şüphesiz Türkiye'nin çok ama çok işine yarıyor Düşmanlık, Osmanlı sonrası haritayı çizenlerin işlerine geliyordu, dostluk ise bu bölgedeki halkların işine geliyor
Ancak bugünün şartlarıyla baktığınızda neo-Osmanlıcılık Türkiye'nin önünü tıkayan, onu dar bir çevreye hapsedecek bir oluşum olur Çünkü Türkiye'nin hem misyonu hem de ufku Ortadoğu coğrafyasından çok daha ileri bir yerde Ortadoğu'yla gereğinden fazla ilgilenmek hem mahalli iktidarları çok rahatsız edecek hem de Türkiye'yi gereğinden fazla yoracak bir süreç olacaktır Türkiye'nin kendisini fazlasıyla yoracak böyle bir sürece girmek istemesi düşünülemez
Zannediyorum bazı çevreler Türkiye'nin yeni dış politikasına neo- Osmanlıcılık yaftası atarak onu hem dünyada hem de bölgesel anlamda sıkıştırmayı planlıyor Bize Ortadoğu'nun ağabeyliği ya da başka bir şeyi değil, huzuru lazım Ortadoğu, Türkiye açısından önemli coğrafyalardan birisi sadece, hepsi değil Türkiye Batı'dan elini asla çekemez Türkiye'de hiç kimsenin neo-Osmanlıcılığı düşüneceğini, öyle bir ham hayal batağına saplanmak isteyeceğini hiç sanmıyorum
Bizim Osmanlı'dan arta kalan coğrafyayla ilgilenmemizi kimse yadırgayamaz Çünkü milyonlarca insanın kökleri oralara dayanıyor ve oralarda akrabaları var
Türkiye'nin etrafındaki bölgelerle kavgasız gürültüsüz, dostluk içinde ilişkiler yürütmek ayrı neo-Osmanlıcılık yapmak ayrı bir şey
'Neo-Osmanlıcılık yapmayacağız' diye herkesle kavga etmemizi de kimse beklemesin