|
![]() ![]() |
|
Konu Araçları |
10sınıf, gazların, hızı, kimya, yayılma, özellikleri |
![]() |
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() 10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf10 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 10 ![]() ![]() ![]() ![]() Gazlar moleküller arası çekim kuvvetleri en az olan maddelerdir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Gazların fiziksel davranışlarını dört özellik belirler ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Basınç: Basınç, bir yüzeye uygulanan kuvvetin, o yüzeyin alanına bölünmesiyle bulunur ![]() <font face="Times New Roman" size="3"> P(Pa) = F(N)/ A(m2) </font> Atmosfer basıncı barometre ile ölçülür ![]() ![]() ![]() ![]() <font face="Times New Roman" size="3"> 1 atm = 760 mm Hg 1 atm= 760 torr 1 atm = 101,325 N/ m<sup>2</sup> 1 atm = 101,325 Pa 1 atm = 1,01325 bar</font><strong> </strong> 02 ![]() Boyle Yasası: Sabit sıcaklıkta, sabit miktardaki gazın hacmi, basıncı ile ters orantılıdır ![]() P a 1/V yada PV = a (a sabit ) Orantı işareti (a) yerine eşitlik ve orantı sabitini koyarsak, sabit bir sıcaklık ve miktardaki gazın basınç ve hacim çarpımı bir sabite eşittir ![]() ![]() Örnek : 30 litre bir gazın, basıncı 6 atmosferden 3 atmosfere düşürüldüğünde hacmi ne olur? Çözüm: Gazın sadece bir P1, V1 hali belli olması PxV sabitini bulmaya yeterlidir ![]() P1 = 6 atm, V1 = 30 L P1 ![]() 6 (atm) x 30 (L) = 3 atm x V2 V2 = 180 L atm / 3 (atm) V2 = 60 L bulunur ![]() Charles Yasası: Sabit basınçtaki, gazın hacmi sıcaklıkla doğru orantılıdır ![]() V a T veya V = bT (b Sabit) T (K) = t (oC) + 273,15 Örnek: ![]() Çözüm: Sıcaklık mutlaka mutlak sıcaklık cinsine çevrilmelidir: bağıntısı kullanılarak bağıntısı kullanılarak ve V1 = 50 cm3, T1 = 25°C + 273 = 298 K, T2 = 0°C + 273 K alınarak 50/293 =V2 (cm3) / 273 V2 = 46,6 cm3 elde edilir ![]() Normal (ideal ) Basınç ve sıcaklık : Gazların özellik olarak sıcaklık ve basınca bağlı olması nedeniyle, normal sıcaklık ve basınç kavramları kullanılır ![]() ![]() ![]() Avagadro Yasası: Sabit sıcaklık ve basınçta, bir gazın hacmi miktarı ile doğru orantılıdır ![]() Bu kuram iki farklı şekilde ifade edilir ![]() 1 ![]() ![]() 2 ![]() ![]() V a n veya V = c ![]() Normal koşullarda bir gazın 22 ![]() ![]() 1mol gaz = 22 ![]() Birleşen Hacimler Yasası: Sıcaklık ve basıncın sabit olduğu tepkimelerde gazlar tamsayılarla ifade edilen basit hacim oranlarıyla birleşirler ![]() 2 CO (g) + O2 (g) 2CO2 (g) 2L CO (g) + 1L O2 (g) 2 L CO2 (g) 03 ![]() Basit gaz yasalarından yararlanarak, hacim, basınç, sıcaklık ve gaz miktarı gibi dört gaz değişkenini içeren tek bir denklemde birleştirilerek ideal gaz denklemi elde edilir ![]() 1 ![]() 2 ![]() 3 ![]() Bu gaz yasalarına göre, bir gazın hacmi, miktar ve sıcaklık ile doğru orantılı, basınç ile ters orantılıdır ![]() Pv = nRT <font face="Times New Roman" size="3">İdeal gaz denklemine uyan bir gaza idael veya mükemmel gaz ismi verilir ![]() İdeal gaz denkleminde gaz sabitinin değeri ideal şartlardaki birimlerden yararlanarak bulunur ![]() R = PV/ nT = 1 atm x 22,4140 L / 1 mol x 273,15K = 0,082057 L atm/mol K = 0,082057 L atm mol-1 K<sup>-1</sup> elde edilir ![]() SI sistemine göre R = PV/ nT = 101,325 Pa x 2,24140 ![]() ![]() R = 8,3145 J mol<sup>-1</sup> K<sup>-1</sup> Örnek: 800 ml bir kapta 275 <sup>o</sup>C de 0 ![]() PV = nRT P x 0,800 L = 0,2 x 0,082 L atm mol<sup>-1</sup> K<sup>-1</sup> x (273 + 275) K P = 11,2 atm</font> Genel Gaz Denklemi: Bazı durumlarda gazlar iki farklı koşulda tanımlanır ![]() ![]() PiVi = ni R Ti R = PiVi / ni Ti PsVs = ns R Ts R = PsVs / ns Ts PiVi / ni Ti = PsVs / ns Ts bağıntısına genel gaz denklemi denir ![]() Mol kütlesi tayini : Bir gazın sabit sıcaklık ve basınçta kapladığı hacim bilinirse, gaz miktarı (n), mol cinsinden, ideal gaz denklemiyle bulunur ![]() ![]() PV = mRT/M Gaz Yoğunlukları: Bir gazın yoğunluğu bulunurken d = m/V yoğunluk denkleminden yaralanılır ![]() ![]() d = m/V = MP/ RT Sıvı ve katı yoğunlukları arasında belirli farklar vardır ![]() a ![]() ![]() ![]() b ![]() ![]() ![]() kütleleri arasında kayda değer bir bir ilişki olmakla beraber, basınca çok az bağlıdır ![]() 04 ![]() Bir gaz karışımında gazlardan her birinin kendi yaptığı basınca kısmi basınç ismi verilir ![]() ![]() PT = PA + PB nA/nT = PA / PT = VA / VT = XA Burada nA / nT terimine A� nın mol kesri XA ile gösterilir ![]() Örnek: Bir su buharı-neon gaz karışımının toplam basıncı 0 ![]() ![]() ![]() ![]() <font face="Times New Roman" size="3">Çözüm: P toplam = 0 ![]() ![]() <font face="Times New Roman"> </font><font face="Times New Roman" size="3"> Psu buharı = 29 ![]() Ptoplam = P su buharı + P neon 450,68 Torr = 29 ![]() Pneon = 450,68 - 29 ![]() Pneon = 421,38 Torr / 760 Torr ![]() ![]() 05 ![]() Gaz moleküllerinin aralarında çok büyük boşluklar bulunması onların büyük oranda sıkıştırılabilmesini sağlar ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 1 ![]() ![]() 2 ![]() ![]() ![]() ![]() 3 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 4 ![]() ![]() ![]() ![]() 06 ![]() Yayılma (difüzyon), rastgele molekül hareketi sonucu moleküllerin göç etmesidir ![]() ![]() ![]() ![]() A nın dışa yayılma hızı /B nin dışa yayılma hızı = (ums)A / ( ums)B = ((3RT/MA) / (3RT/MB))1/2 = (MB/MA) 1/2 Graham yasası ancak bazı koşullarda uygulanabilir ![]() ![]() ![]() Örnek: Bir delikten yayılan gaz miktarlarının karşılaştırılması ![]() ![]() ![]() H2 molekülleri N2 den daha az kütleye sahiptir ![]() ![]() x mol H2 / 2 ![]() ![]() ![]() ![]() x mol H2 = 3 ![]() ![]() ![]() Örnek: Dışa yayılma zamanlarının mol kütleler ile ilişkisi ![]() ![]() ![]() ![]() bilinmeyen dışa yayılma zamanı / Kr nin dışa yayılma zamanı = 42 ![]() ![]() ![]() Mx = ( 0 ![]() ![]() ![]() ![]() 07 ![]() İdeal gaz bağıntısı tanıtılırken gerçek gazlarında uygun koşullarda ideal gaz yasasına uyduğu belirtilmişti ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() * Gerçek gazlar yüksek sıcaklık ve düşük basınçlarda idealliğe yaklaşırlar ![]() * Gerçek gazlar düşük sıcaklık ve yüksek basınçlarda ideallikten uzaklaşırlar ![]() Van der Waals denklemi Gerçek gazlar için bir kaç denklem çıkarılmıştır ![]() ![]() ( P + n2a/V2) ( V-nb) = nRT Örnek: 1 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() P = nRT/ ( V-nb) - n2a/V2 n = 1 ![]() ![]() ![]() n2 a = ( 1 ![]() ![]() ![]() nb = 1 ![]() ![]() ![]() P = 1 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() P = 11 ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf |
![]() |
![]() |
#2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() 10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf10 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Çok küçük yarıçaplı bir delik veya porözlü bir duvardan gazın daha yüksek basınçlı bir yerden daha düşük basınçlı bir yere hareketi diffüzyon olarak adlandırılır ![]() ![]() ![]() 1829 yılında Thomas Graham bir grup gaz ile deneylerde gazların yayılma hızlarının oranlarını karşılaştırdı ![]() ![]() ![]() Alternatif ve sık olarak kullanılan diğer bir ilişki gazların molar kütlesi ile yayılma hızları arasındaki ilişkidir ![]() ![]() A nın dışa yayılma hızı /B nin dışa yayılma hızı = (ums)A / ( ums)B = ((3RT/MA) / (3RT/MB))1/2 = (MB/MA) 1/2 Graham yasası ancak bazı koşullarda uygulanabilir ![]() ![]() ![]() Örnek: Bir delikten yayılan gaz miktarlarının karşılaştırılması ![]() ![]() ![]() H2 molekülleri N2 den daha az kütleye sahiptir ![]() ![]() x mol H2 / 2 ![]() ![]() ![]() ![]() x mol H2 = 3 ![]() ![]() ![]() Örnek: Dışa yayılma zamanlarının mol kütleler ile ilişkisi ![]() ![]() ![]() ![]() bilinmeyen dışa yayılma zamanı / Kr nin dışa yayılma zamanı = 42 ![]() ![]() ![]() Mx = ( 0 ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf |
![]() |
![]() |
#3 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() 10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf10 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Bu kısımda; gazların bu davranışlarının nedenleri konusunu açıklayabilmek için teorik bazı yaklaşımlardan yararlanacağız ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Kap içindeki gaz moleküleri ortamın sıcaklığına da bağımlı olarak sürekli ve tamamen gelişigüzel hareket ederler ![]() Gaz moleküllerinin gerek kendi aralarında gerekse kabın cidarı ile yaptıkları çarpışmalar tamamen esnektir ![]() ![]() ![]() Kap içindeki gaz moleküllerinin sabit sıcaklıktaki basınçları zamanla değişim göstermez, moleküller çarpışmaları sırasında sürtünme kuvvetleriyle karşılaşmazlar ![]() ![]() Gaz ortamdaki molekülerin kinetik enerjileri ortamın mutlak sıcaklığı ile doğru orantılıdır ![]() Düşük basınçlarda gaz moleküleri arasındaki mesafeler, molekül çaplarına oranla çok fazladır ![]() ![]() Gaz molekülerinin kendi hacimleri, işgal ettikleri kabın hacmine oranla çok küçüktür ve hesaplamalarda ihmal edilebilir ![]() şeklindedir ![]() Kinetik teorinin matematiksel analizi için; m; molekül kütleli, ve u; hızına sahip n' tane gaz molekülünün kübik bir hacim içinde olduğunu düşünelim ![]() ![]() ![]() eşitliği ile verilebilir ![]() ![]() ![]() olacaktır ![]() ![]() olacaktır ![]() ![]() olacaktır ![]() ![]() ve ![]() olacaktır ![]() ![]() yazılabilir ![]() ![]() olacaktır ![]() ![]() ![]() Burada A toplam yüzey ve P basınçtır ![]() ![]() ifadesi ile verilebilir ![]() ![]() ve ![]() bağıntıları yazılabilir ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf |
![]() |
![]() |
#4 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() 10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf10 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Çoğu kimyasal olaylar iki yönlü tepkimelerdir ![]() Örnek olarak sabit sıcaklıkta kapalı bir kapta : tepkimesini inceleyelim ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Bu sırada maddelerin konsantrasyonu değişmemekle birlikte her iki yönde reaksiyon eşit hızda sürmektedir ![]() ![]() Her iki yöndeki reaksiyon için hız bağıntısını yazalım ![]() İleri yöndeki RH1 = k1 [X] ![]() Geri yöndeki RH2 = k2 [Z] ![]() Denge durumu RH1 = RH2 dir ![]() k1 [X] ![]() ![]() K’ya kimyasal denge sabiti denir ![]() Bu eşitlik sözle aşağıdaki şekilde ifade edilir ![]() NOT : Denge sabitine katı ve sıvı fazdaki maddeler yazılmaz, gaz fazındaki ve suda çözünmüş durumdaki maddeler yazılır ![]() Bazı reaksiyonlar için denge sabitini yazalım ![]() NİÇİN DENGE? Bazı reaksiyonlar tek yönlü bazı reaksiyonlar çift yönlüdür ![]() ![]() ![]() ![]() Maksimum düzensizlik: Sıvılar katılara göre daha düzensiz, gazlar sıvılara göre daha düzensizdir ![]() ![]() ![]() ![]() Minimum Enerji: Bir reaksiyonda ısının bulunduğu taraf (endotermikte sol, ekzotermikte sağ taraf) minimum enerji eğiliminin olduğu taraftır ![]() denklemine göre; Maksimum düzensizlik sola doğru eğilimli ve minimum enerji sağa doğru eğilimlidir ![]() denklemine göre; Maksimum düzensizlik sola doğru eğilimli ve minimum enerji sağa doğru eğimlidir ![]() DENGE SABİTİ İLE İLGİLİ HESAPLAMALAR Denge sabiti ile ilgili hesaplamalar yapılırken reaksiyona giren maddelerin başlangıç miktarları yazılır, dengeye ulaşıldığında harcanan ve oluşan maddeler hesaplanarak denge anındaki derişimler hesaplanır ![]() Örnek - 1 tepkimesine göre 1 lt'lik bir kapta 4 mol N2 ve 7 mol H2 alınarak dengeye ulaşıldığında kapta 4 mol H2 bulunuyor ![]() Buna göre reaksiyonun denge sabiti Kd'nin değeri kaçtır? Çözüm Bu resim ekranınıza sığabilmesi için küçültülmüştür ![]() ![]() ![]() ![]() KISMİ BASINÇLAR TÜRÜNDEN DENGE SABİTİ (Kp) Kp ile Kd arasında Kp = Kd ![]() ![]() Dn : (Ürünlerin mol sayısı - Girenlerin mol sayısı) R : Gaz sabiti T : Mutlak sıcaklık (°K) DENGE SABİTİNİN DEĞİŞİMİ [*]Bir denge reaksiyonu ters çevrilirse, K denge sabiti olarak alınır ![]() tepkimesinin denge sabiti 25 ise tepkimesinin denge sabiti 1/25'tir ![]() ![]() tepkimesinin denge sabiti 4 ise tepkimesinin denge sabiti (4)2 = 16'dır ![]() Herhangi bir tepkime diğer tepkimelerin toplamından oluşuyorsa, bu tepkimenin K (denge sabiti), diğer tepkimelerin denge sabitlerinin çarpımına eşittir ![]() DENGEYE ETKİ EDEN FAKTÖRLER Dengedeki bir sisteme dışarıdan herhangi bir etki yapıldığında denge reaksiyonu sağa veya sola kayarak tekrar dengeye gelmek ister ![]() ![]() ![]() 1 ![]() [*]Tepkime dengede iken kaba X gazı eklemek hangi değişikliklere yol açar ![]()
![]()
![]() Basıncın artması hacmin azalması demektir ![]() ![]() ![]() 3 ![]() Sıcaklık k sabitini değiştirir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Not 1 : Dengedeki bir tepkimeye katalizör kullanılması dengeyi etkilemez ![]() ![]() Not 2 : Dengedeki bir reaksiyona, reaksiyona girmeyen herhangi bir madde eklemek dengeyi etkilemez ![]() [img]images/smilies/maxiiismile (11) ![]() DENGEYİ KONTROL Herhangi bir anda reaksiyonun dengede olup olmadığının incelenmesi olayıdır ![]() ![]() ![]() ![]() Örnek - 2 1 lt'lik bir kapta 2 mol X, 3 mol Y, 1 mol T ve 1 mol Z bulunduğu anda; I ![]() ![]() II ![]() ![]() III ![]() ![]() ifadelerinden hangisi ya da hangileri doğrudur? Çözüm Dengeyi kontrol etmek için verilen derişimler yerine konularak bulunan değer K' olsun ![]() Gerçek denge sabiti Kd = 3 olduğundan tepkime sağa doğru kayacaktır ![]() ![]() Buna göre Cevap Yalnız III olur ![]() Şayet K' = Kd olsaydı, sistem dengededir ifadesi doğru olurdu ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf |
![]() |
![]() |
#5 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() 10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf10 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Moleküllerin birbirleri üzerine çekim uygulamadıkları düşünülen ve kabul edilen gaza ideal gaz denir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Barometre : Açık hava basıncını ölçen aletlerdir ![]() ![]() h yüksekliği kullanılan sıvının cinsine ve atmosfer basıncına bağlıdır ![]() ![]() h1 ![]() ![]() 76 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Manometre : Kapalı kaplardaki gazların basıncını ölçen aletlerdir ![]() ![]() 1- Açık uçlu Manometreler :Bu tür manometrelerde sistem atmosfer basıncına açıktır ![]() ![]() b) Gazın basıncı atmosfer basıncından küçükse :Civa gaza doğru yükselir ![]() ![]() c) Gazın basıncı atmosfer basıncına eşitse civa seviyeleri eşit olur ![]() 2-Kapalı uçlu Manometreler: Bu tür manometrelerde sistem atmosfer basıncına kapalıdır ![]() ![]() P ile V ilişkisi: gazların sabit mol sayıda ve sabit sıcaklıkta basınçlarıyla hacimleri ters orantılıdır ![]() P1V1=P2V2 P1/T1=P2/T2 V1/T1=V2/T2 P1/n1=P2/n2 V1/n1=V2/n2 Sıcaklık : Bir maddenin ortalama kinetik enerjisidir ![]() ![]() ![]() T= t 0C + 273 Farklı iki gazın sıcaklıkları eşitse ortalama kinetik enerjileri de eşittir ![]() ![]() Gazların yayılma hızları molekül ağırlıklarının kareköküyle ters orantılıdır ![]() Yayılma hızı sıcaklığa ve molekül ağırlığına bağlıdır ![]() hızları da eşittir ![]() ![]() Gazların Özkütlesi : 1 ![]() ![]() ![]() ![]() d= MA/22,4 2 ![]() İdeal gaz denklemi: PV=nRT (paran varsa ne rahatsın) (P=atm, V=litre R=22,4/273=0,082 T= kelvin cinsinden sıcaklık) PV=m/MA ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() P ![]() Gazların Kısmi basıncı: Karışım halinde bulunan gazların her birinin tek başına yaptığı basınca kısmi basınç denir ![]() ![]() Pt=P1 + P2 + P3 + ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Pgaz= Ptoplam ![]() Gazların kısmi basınçları eşitse mol sayıları da eşittir ![]() Mol sayısı büyük olan gazın kısmi basıncı da büyüktür ![]() Birleşik kaplarda son basıncı bulma: Birleşik kaplarda musluklar açıldıktan sonraki basıncı hesaplamak için, P1V1 + P2V2 + P3V3 + PnVn = PsonVson bağıntısı kullanılır ![]() Gazların Kullanım Alanlarına Örnekler Metan Gaz aletleri test gazı, motor testleri, reaktör soğutucu, yakıt Karbonmonoksit Katalizör geri kazanımı ve indirgeyici atmosfer oluşturmak Propan İtici gaz, yakıt, sınai soğutucu, termostat dolumları Bütan Yakıt, itici gaz, organik kimya sanayi Neon Lambalar, elektron tüpleri, plazma işleri, kriyojenik soğutma Sülfürhekzaflorür Elektrik sanayi, cam izolasyon, kaçak kontrolu Ksenon Aydınlatma, kalibrasyon gazı olarak Kapalı bir kapta bulunan bir gaz karışımında, gazlardan her birinin o kap içerisinde tek başına yaptığı basınca o gazın kısmi basıncı denir ![]() E Gazların kısmi basınçları ile mol sayıları doğru orantılıdır ![]() E Gazların kısmi basınçları toplamı, toplam basınca eşittir ![]() ÖRNEK 7: Kapalı bir kapta eşit kütlede CH4 ve O2 gazları bulunmaktadır ![]() ÇÖZÜM: Gazların kısmi basınçları mol sayılarıyla doğru orantılı olduğuna göre bağıntısını yazabiliriz ![]() Bu durumda basınç oranı olduğuna göre toplam basıncın üçte ikisi (�ü) CH4�e üçte biri () O2�ye aittir ![]() Yani 3 mmHg�nın 2 mmHg�sı CH4 1mmHg�sı O2�dir ![]() 200 kat 200 kat 200 kat 600 mm x y x = 400 mmHg y = 200 mmHg 400 mmHg 200 mmHg |
![]() |
![]() |
![]() |
10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.Sınıf |
![]() |
![]() |
#6 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() 10.Sınıf Kimya Gazların Özellikleri 10.Sınıf Kimya Gazların Yayılma Hızı 10.SınıfGazlarda Molar Hacim 10 ![]() ![]() ![]() Bir maddenin 1 mol ünün hacmine molar hacim denir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Buraya kadar öğrendiklerimizi birkaç gaz için şöyle özetlenebilir ![]() 6,02x1023 H2 molekülü = 1 mol H2 molekülü = 2 g = 22,4 L (NKA) 6,02x1023 CH4 molekülü = 1 mol CH4 molekülü = 64 g = 22,4 L (NKA) 6,02x1023 SO2 molekülü = 1 mol SO2 molekülü = 64 g = 22,4 L (NKA) Aynı koşullarda gazların molar hacimlerinin eşit olması, hacimleri eşit olan gazların mol sayılarının eşit olması demektir ![]() ![]() Not: Soy gazların dışındaki gaz halinde bulunan elementler (H2, O2, N2, Cl2…) doğada çift atomlu moleküller halinde bulunur ![]() ![]() Formül Türleri Bileşiklerin formüllerle gösterildiğini biliyorsunuz ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Molekül formülü: Bir bileşiğin bir molekülünü oluşturan atomların türlerini ve gerçek sayılarını gösteren formüldür ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() (Basit formül) x n = Molekül formülü (n = 1, 2, 3, 4, 5, 6, …) Örneğin; benzen için; (CH) x n = C6H6 oluğundan n=6 dır ![]() Yapı formülü: Bileşiği oluşturan atomların birleşme şekillerini gösteren formüldür ![]() ![]() ![]() Bir bileşikteki atomların cinsi, bağıl birleşme oranları ve bileşiğin kütlece yüzde bileşimi basit formül, molekül formülü veya yapı formülü yardımıyla bulunabilir ![]() ![]() Bileşiklerin Yüzde Bileşimi Bir bileşiğin 100 gramında bulunan elementlerin kütlelerine, bileşikteki elementlerin kütlece yüzdeleri denir ![]() ![]() ![]() 1 ![]() ![]() Buna göre XY2 bileşiği için, I ![]() II ![]() III ![]() niceliklerinden hangileri hesaplanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 2 ![]() I ![]() ![]() II ![]() ![]() III ![]() ![]() ifadelerinden hangileri doğrudur? ( C:12 H: 1 N: Avogadro sayısı) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 3 ![]() ![]() Buna göre, işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisini verir? (N: Avogadro sayısı) A) Bir mol X2 gazının kütlesidir ![]() B) Bir mol X2 gazının NK daki hacmidir ![]() C) X2 gazının N K daki öz hacmidir ![]() D) Bir mol X2 gazının atom sayıdır ![]() E) Bir mol X atomunun kütlesidir ![]() 4 ![]() I ![]() ![]() II ![]() ![]() III ![]() ![]() yargılarından hangileri doğrudur? (C:12 H:1) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 5 ![]() ![]() Buna göre 1 mol O atomu içeren XO2 bileşiği kaç gramdır? (N: Avogadro sayısı) A) m ![]() ![]() 6 ![]() I ![]() II ![]() III ![]() sorularından hangileri cevaplanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I ve II 7 ![]() I ![]() ![]() II ![]() ![]() III ![]() ![]() yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 8 ![]() ![]() ![]() I ![]() II ![]() III ![]() niceliklerinden hangilerinin değeri 10 kat artardı? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 9 ![]() I ![]() ![]() II ![]() ![]() III ![]() yargılarından hangileri doğrudur? (N : 14) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 10 ![]() A) 6,02 ![]() ![]() B) 1 atom gram Co taki atom sayısına eşittir ![]() C) 1 molekül gram CO2 deki molekül sayısına eşittir ![]() D) NK da 11,2 L hacim kaplayan H2 gazındaki atom sayısına eşittir ![]() E) NK da 22,4 L hacim kaplayan O2 deki atom sayısına eşittir ![]() 11 ![]() A) B) 12 x N C) D) E) 12 ![]() ![]() I ![]() II ![]() III ![]() nicelikleri, aşağıdaki bağıntılardan hangisinde doğru gösterilmiştir? (N: Avogadro sayısı) I II III A) 2 N 2 x6xN 2 x 6 B) 2x6 2 N 2x6xN C) 2N 2x6 2x6xN D) 2 2x6xN 2x6 E) 2 2x6 2x6xN 13 ![]() I ![]() II ![]() III ![]() niceliklerinden en az hangilerinin bilinmesi gerekir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 14 ![]() aşağıdakilerden hangisidir? A) Bir H2 molekülünün kütlesi B) Bir H atomunun kütlesi C) Bir gram H2 deki atom sayısı D) Bir gram H2 deki molekül sayısı E) Bir mol H2 deki molekül sayısı 15 ![]() I ![]() ![]() II ![]() ![]() III ![]() ![]() Yukarıdaki O2 gazlarının aynı koşullarda hacimleri arasında nasıl bir bağıntı vardır? (O:16) A) II > III > I B) II > I > III C) III > I > II D) II > I = III E) I = III > II 16 ![]() I ![]() ![]() II ![]() ![]() III ![]() ![]() yargılarından hangileri doğrudur? (N = Avogadro sayısı) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 17 ![]() ![]() ![]() I ![]() II ![]() III ![]() verilerinden hangileri bilinmelidir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 18 ![]() ![]() I ![]() ![]() II ![]() ![]() III ![]() ![]() yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 19 ![]() I ![]() II ![]() III ![]() değerlerinden hangileri farklıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 20 ![]() ![]() Buna göre bu bileşiklerin; I ![]() II ![]() III ![]() niceliklerinden hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III MOL KAVRAMI İLE İLGİLİ SORULAR Örnek1 : CH4 bileşiğinin yapısındaki C ve H atomlarının kütlece yüzdeleri nedir? Çözüm : CH4’ün mol kütlesini bulalım C’nin atom ağırlığı 12 ve H’nin atom ağırlığı 1 olduğundan 12 + 4 ![]() ![]() Buradan elementlerin yüzdelerini orantı kurarak bulalım 16 gr ![]() ![]() 100 gr’ da x gr ![]() ![]() X = %75 Bileşiğin kütlece %75’I karbondur ![]() ![]() Örnek2 : 3 mol NaOH bileşiği kaç gramdır ? (Na:23 , O:16 , H:1) Çözüm: Önce NaOH’nin mol kütlesini bulalım ![]() NaOH= 23 + 16 + 1=40 gram Orantı kurularak 3 mol NaOH’nin kaç gram olduğunu bulalım ![]() 1 mol NaOH 40 gram ise 3 mol NaOH x gramdır ![]() X= 120 gram 3 mol NaOH bileşiğinin 120 gram olduğu bulunur ![]() Örnek 3: 12 gram C3H4 bileşiği kaç moldür? (C: 12 H:1) Çözüm : Önce C3H4 ‘ün 1 molünün ağırlığını bulalım ![]() C3H4 = 3 ![]() ![]() ![]() Orantı kurularak mol sayısı bulunur ![]() 40 gram C3H4 1 mol ise 12 gram C3H4 x moldür ![]() X= 0,3 mol 12 gram C3H4 ‘ün 0,3 mol olduğu bulunur ![]() Örnek 4 : Aşağıdaki bazı bileşikler ve mol kütleleri verilmiştir ![]() Bileşik Mol kütlesi A) C3H4 40 B) C4H8 54 C) C2H2 26 D) C2H6 30 Çözüm : Bileşiklerin mol kütlelerini hesaplayalım ![]() C3H4 : 3 ![]() ![]() C4H8 : 4 ![]() ![]() C2H2 : 2 ![]() ![]() C2H6 : 2 ![]() ![]() Buna göre A,C,D’nin doğru B’nin yanlış olduğu bulunur ![]() Örnek 5 : SO3’ün bileşiğindeki S’nin kütlece % si kaçtır ? (S:32 O:36) A) 20 B) 25 C) 40 D) 60 Çözüm : Önce SO3 ‘ün mol kütlesini bulalım ![]() SO: 32+3 ![]() Orantıyla bileşikteki S’nin yüzdesi hesaplanır ![]() 80 gram SO3 de 32 gram S varsa 100 gram SO3 de x gram S vardır ![]() X=%40 olarak bulunur ![]() Örnek 6: C3HX + 4O2 3CO2 + 2H2O Denkleminde bulunan C3HX bileşiğindeki x’in değeri nedir ? A) 1 B) 2 C)3 D) 4 Çözüm : Ürünlerde 2H2O da toplam 4 tane H olduğundan reaksiyona girenlerde 4 H olması için x=4 olmalıdır ![]() Örnek 7 : 6,02 ![]() ![]() ![]() Örnek 8 : Mol karbon (C) atomu : 6,02 ![]() ![]() Örnek 9 : 1 mol sodyum (Na) atomu : 6,02 ![]() Örnek 10 : 1 mol Ca(NO3)2 kaç gramdır ? (Ca= 40 ; N= 14 ; O=16 ) A) 164 B) 150 C) 116 D) 102 Çözüm : Ca(NO3)2 +Toplam = 164 g dır ![]() Örnek 11 : H2O molekülünün bağıl molekül kütlesi H2O = 2 ![]() 1 mol H2O molekülü = 6,02 ![]() Örnek 12 : 1 mol H2 SO4 kaç gramdır ? ( H=1 , g= 32 , O=16) A) 78 B) 88 C)98 D) 108 Çözüm : H2 SO4 +98 gram Örnek 13 : 8,8 gram CO2 kaç moldür ? (C=12 , O=16 ) A) 0,02 B)0,2 C) 0,3 D) 0,4 Çözüm : CO2 = 12+16 ![]() 1 mol CO2 44 gram ise x mol CO2 8,8 gram X= 8,8 X= 0,2 mol 44 Örnek 14 : 0,4 mol Fe atomu kaç gramdır ? (Fe= 56 ) Çözüm : 1 mol Fe atomu 56 gram ise 0,4 mol Fe atomu x x= 0,4 ![]() Örnek 15 : 126 g HNO3 içinde kaç mol oksijen atomu bulunur ? (H=1 N=14 O=16) A) 3 B)6 C)9 D) 12 Çözüm : Önce 1 mol HNO3 ‘ün kaç gram olduğunu bulmamız gerekir ![]() HNO3 = 1 + 14 + (3 ![]() = 15+ 48 = 63 gram 1 mol HNO3 içinde 1 mol H atomu 1 mol N atomu ve 3 mol O atomu bulunur ![]() 63 g HNO3 ‘de 3 mol O atomu 126g HNO3 ‘de x 2 X= 126 ![]() 63 olduğundan , 6 mol O atomu vardır Örnek 16 : 0,2 mol Ca kaç tane atom içerir ? A) 12,04 ![]() ![]() ![]() ![]() Çözüm: 1 mol Ca 6,02 ![]() 0,2 mol Ca x X=6,02 ![]() ![]() ![]() Örnek 17 : Bakır II sülfat (CuSO4) bileşiğinde Cu’nun kütlece % si kaçtır ? ( Cu= 64 S=32 O=16 ) A)60 B)40 C)20 D) 10 Çözüm : 1 mol CuSO4 = 64+32+(4 ![]() = 64+32+64 = 160 g dır ![]() 160 g CuSO4 ‘da 64 g Cu varsa 100 g CuSO4 ‘da x vardır X= 100 ![]() X=40 g %40 dır ![]() Örnek 18 : Mol Mg atomu, 1 mol S atomu, 4 mol oksijen atomundan oluşan bileşikteki kükürtün kütlece yüzdesi nedir ? ( Mg= 24 ; S= 32 O=16 ) A)26,67 B)53,34 C) 80,01 D) 84 Çözüm : 1 Mol Mg atomu 1 Mol S atomu 1 mol MgSO 4 tir 4 mol O atomu 1 mol MgSO 4 = 24 + 32 + (4 ![]() = 24+32+64 = 120 g dır ![]() 120 g MgSO 4 da 32 g S atomu varsa 100 g MgSO 4 de x vardır X=100 ![]() O halde kükürtün kütlece yüzdesi % 26,67 dir ![]() Örnek 19 : 1 mol H2 ile 1 mol H2O’nun aşağıda verilen hangi özellikleri aynıdır ? A) Mol kütleleri B)Molekül Sayıları C) Atom sayıları D) Molekül Yapıları Çözüm : Cevap B Örnek 20 : 160 gr SO3 bileşiğinde kaç mol oksijen atomu vardır? ( S=32 O=16) Çözüm : SO3 = 32 + (16 ![]() = 32 + 48 = 80 1 SO3 80 gr ise x SO3 160 gr X= 160 = 2 80 Oksijeni sorduğundan ; 2 ![]() ![]() Örnek 21 : 4 mol C2H6 kaç gramdır ? ( H=1 C=12 ) Çözüm : C2H6 = 12 ![]() ![]() 1 mol C2H6 30 gram ise 4 mol C2H6 x gramdır 4 ![]() Örnek 22 : Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin molekül ağırlığı yanlış hesaplanmıştır ? A) CH3OH = 32 B) C2H5OH = 56 C) CH3COOH = 60 D) C4H10 =58 Çözüm : Cevap B çünkü ; C2H5OH= 24+(1 ![]() ![]() Örnek 23 : 10 gram C2H6 kaç moldür ? ( C=12 , H=1 ) Çözüm : C2H6 = (12 ![]() ![]() 1 mol C2H6 30 gram ise x mol C2H6 10 gram dır x= 10 1 tür ![]() 3 Örnek 24 : Fe2O3 bileşiğinde oksijenin yüzdesi nedir ? Çözüm : Fe2O3 = (56 ![]() ![]() 160 g Fe2O3 de 48g O varsa 100 g Fe2O3 x vardır X= 100 ![]() 160 Örnek 25 : H2O bileşiğinde oksijen yüzdesinin hidrojen yüzdesine oranı aşağıdakilerden hangisidir? ( H= 1 , O = 16) Çözüm : H2O = (1 ![]() H2 = 2 O = 16 2 = 8 Örnek 26 : 3 mol CO2 kaç tane oksijen atomu içerir ? Çözüm : 1 mol 6,02 ![]() 3 mol x x= 3 ![]() ![]() ![]() ![]() Oksijen atomunu sorduğu için ; 18,06 ![]() ![]() ![]() ![]() Örnek 27 : 0,2 molü 9,2 gram olan bileşiğin formülü aşağıdakilerden hangisidir ? (N=14 O=16) A) N2O B)NO C) NO2 D) N2 O3 Çözüm : Cevap C NO2 = 14+(16 ![]() = 14+32 = 46 0,2 molü 9,2 gram ise 1 molü x X= 9,2 = 46 gram 0,2 Örnek 28 : 1 mol Ca3(PO4)2 bileşiği kaç gramdır ? (Ca : 40 , P:31, O=16 ) Çözüm : Ca3(PO4)2 = (40 ![]() ![]() ![]() ![]() = 120+62+64 ![]() = 120+62+128 = 310 gram Örnek 29 : Bir tane O2 molekülünün kütlesi kaç gramdır? Çözüm : Mol kütlesi : 2 ![]() ![]() 6,02 ![]() 1 tane O2 molekülü X X= 32 = 5,316 ![]() ![]() 6,02 ![]() Örnek 30 : 3,01 ![]() Çözüm : 6,02 ![]() 6,02 ![]() 3,01 ![]() X= 3,01 ![]() ![]() 6,02 ![]() Örnek 31 : 18,06 ![]() Çözüm : 3 ![]() ![]() ![]() ![]() 12 mol O atomu içerdiğinde 1 mol ise 3 mol O atomu içerdiğinde x mol X= 3 = 0,25 moldür ![]() 12 Örnek 32 : 3 mol oksijen atomu içeren Al2(SO4)3 bileşiği kaç moldür ? Çözüm : 3 ![]() ![]() 18,06 ![]() X= 18,06 ![]() ![]() 3 ![]() ![]() Örnek 33 : N ![]() ![]() Çözüm : N ![]() ![]() ![]() 22,4 litresi 1 mol ise 5,6 litresi x mol X= 5,6 = 0,25 moldür ![]() 22,4 Örnek 34 : N ![]() ![]() Kaç moldür ? Kaç tane molekül içerir? Kaç gramdır ? Kaç tane C atomu içerir ? ( C : 12 H:1 ) Çözüm : a ![]() ![]() 22,4 22,4 b ![]() ![]() 4,48 litresi x tane molekül X= 4,48 ![]() ![]() ![]() ![]() 22,4 c ![]() 4,48 litresi x gram X= 4,48 ![]() ![]() 22,4 d ![]() ![]() ![]() 4,48 litresi x tane C atomu X= 4,48 ![]() ![]() ![]() 22,4 X= 0,4 ![]() ![]() ![]() Örnek 35 : X ve Y elementlerinin oluşturduğu X2Y ve XY2 bileşiklerinin mol kütleleri sırasıyla 62 ve 55 dir ![]() X Y A) 16 23 B) 23 16 C) 23 12 D) 12 23 E) 12 16 Çözüm : X2Y=62 XY2 =55 İse 2X+Y=62 X+2Y=55 olur ve buradan X=23 Y= 16 olarak hesaplanır ![]() Örnek 36 : 1 mol XI’nın kütlesi, 1 mol CX4’ün kütlesinin 8 katı ise X’in atom kütlesi kaçtır ? Çözüm : XI= 8 X + 127 = 8 (12+4x) X=1 Örnek 37 : Aşağıda iki bileşiğin 0,2’şer mollerinin kütleleri verilmiştir ![]() X2Y= 6,8 gram X2YZ4 = 19,6 gram Buna göre, Z’nin bir molü kaç gramdır? Çözüm : Bileşiklerin birer mollerinin kütleleri bulunur ![]() X2Y= 34 X2YZ4 = 98 Taraf tarafa çıkarılırsa 4Z= 64 Z=16 Örnek 38 : Aynı bir M metalinin oksijen ile yaptığı oksit bileşikleri M2O3 ve MO2’dir ![]() Çözüm : Bileşiklerin birer mollerinin kütleleri arasındaki fark 68 gram’dır ![]() M2O3 - MO2 =68 M+16 =68 M=52 Örnek 39 : 1,6 gram M metali tamamen oksitlendiğinde oluşan bileşiğin kütlesi 2,0 gram olduğuna göre bileşiğin basit formülü nedir ? (M:64 O:16) Çözüm : Oksit MxOy şeklinde düşünülürse ; X= 1,6/64 = 0,025 Y= 0,4/16 = 0,025 M0,025 ![]() ![]() Örnek 40 : Kütlesi 1,04 gram olan M metali oksijen ile tamamen yakıldığında kütlesi 1,52 gram oluyor ![]() Çözüm : M metali yakıldığında oluşan oksit 1,52 gram ise; oksidin yapısında 1,04 gram M 0,48 gram oksijen vardır ![]() x ![]() ![]() x/y = 2/3 Oksit M2O3 tür ![]() ![]() Örnek 41 : Metalleri ametallerden ayıran en önemli özellik hangisidir ? Çözüm : Elementler metaller ve ametaller olmak üzere ikiye ayrılırlar ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|