Kalp Krizi Geçiren Hastaya Nasıl Yaklaşılmalı?

Kalp krizi olarak da bilinen akut miyokard infarktüsü, kalbin kendisini besleyen ve koroner arterler adı verilen damarlardaki anormal bir gelişim olan hassas plağın, çeşitli faktörlerin etkisi altında yırtılmasıyla koroner damarda tıkanmaya yol açarak, o bölgedeki kalp kasının beslenememesi ve ölümüyle sonuçlanan ciddi bir klinik tablodur Koroner arterlerdeki hassas plağı kolesterol ve kırmızı kan hücreleri oluşturur Hassas plak, stres ve ağır eforun tetiklediği, tansiyon yüksekliği ve plak yapı özelliklerinin de içinde olduğu bir dizi faktörün etkisiyle yırtılarak kalp krizini başlatır Kalp krizli hastalarda çoğunlukla bilinen risk faktörleri (40 yaş üzeri olmak, erkek cinsiyet, ailede kalp hastalığı öyküsü, hipertansiyon, bozuk kolestrol profili, şişmanlık, şeker hastalığı, hareketsiz yaşam tarzı ve bazı metobolik hastalıklar vb) vardır
Kalp krizli hastalardaki esas şikayet sıkıştırıcı, ezici karakterli, genellikle otuz dakikadan daha uzun süren, çok şiddetli göğüs ağrısıdır Göğüs ağrısının yeri çoğunlukla tanımlanamamakla birlikte, göğüs kemiği arkasında basınç hissi şeklinde hissedilir Omuza ve sol kola yayılabilir Sempatik aktivite yükselmiştir Hastalarda genellikle ölüm korkusu anksiyete, hava açlığı, soğuk terleme, çarpıntı, bulantı ve ani halsizlik görülür Kalp krizli hastalarda hastanın tansiyonu normal veya artmış olarak ölçülür Ancak etkilenen kalp kası sahası genişse veya sağ kalp kası bölgesi etkilenmişse tansiyon düşer ve hatta şok görülebilir (Şokta dolaşım yetersizliğine bağlı olarak tansiyon çok düşer, renk soluklaşır, nabız zayıf olarak alınır, solunum zorlaşır ve şuur değişiklikleri görülebilir)

Ne yazık ki tedavisinde sağlanan tüm ilerlemelere rağmen kalp krizi geçiren her dört hastadan biri ölür Ölümlerin yarısı kriz sonrası ilk bir saatte olur Hastaneye yatırılan hastalarda ise ölüm oranı yüzde 12'dir Bütün bu bilgiler ışığında kalp krizi geçiren hastalar için ilk bir saat çok önemlidir Bu süre içerisinde alınacak önlemler ve erken girişimler hayat kurtarıcı olacaktır

Kalp krizi geçiren bir hastayla karşılaştığınızda aşağıdaki basamakları izleyin:
1- İlk yardımı yapacak kişi olarak öncelikle kendinizi sakinleştirin ve daha sonra serin kanlı bir tavırla yaklaşımda bulunarak hastayı sakinleştirin Hastaya onu anladığınızı hissettirip, yanında olduğunuzu ve en kısa sürede hastaneye ulaştırılacağını açıklayın
2- Hastayı sakinleştirdikten sonra ‘Neyin var? Ne oldu? Ne zaman başladı? ve Nasıl oldu? gibi kısa sorularla, hastalık bilgilerini almaya çalışın Eğer hastadan bilgi almak imkansızsa, yakınlarından aynı bilgileri almaya çalışın
3- Kısa hastalık bilgilerini aldıktan sonra hızlıca bir durum değerlendirmesi yapın Burada şunlara dikkat edin: Hasta, rahat olduğunu söylediği bir pozisyonda ise, hiç hareket ettirmeyin Daha sonra hemen size yakın zamanda ulaşılabilecek 'Acil Yardım / Ambulans Servisi'ne haber vererek yardım isteyin Hastanın pozisyonu rahat değilse, hastayı yormadan ve yürütmeden yarı oturur pozisyona getirin Sıkı elbiseler giymişse, göğüs bölgesindeki düğmeleri açın İdeal pozisyon için hastayı alacağınız oda mümkünse havadar (pencereleri kolay açılabilir) olmalı Odanın pencerelerini açarak içeriye daha fazla oksijen girişini sağlayın Unutmayın ki, kalp krizli hastaya efor sarfettirmek, kalbin oksijen tüketimini arttırarak etkilenen kalp sahasının genişliğini arttırdığı gibi yeni kriz oluşumuna da neden olabilir
4- Kalp krizi geçiren hastada şok belirtileri varsa, yaptıklarınıza ek olarak, hastanın ayaklarının altına 3 - 4 sert yastık yerleştirin (bacaklarının vücuttan 30 cm yüksekte olmasını sağlayın)

Hastanın yanında sizden başka birileri varsa, onları güzel bir şekilde yönlendirerek yardım isteyin Hastalık bilgilerini alıp durum değerlendirmesi yaptıktan sonra Acil Yardım / Ambulans Servisine haber vermesi için birini görevlendirirken, diğerleriyle hastaya uygun pozisyon verme gibi girişimler yapabilirsiniz Böylece hem zaman kazanırsınız, hem de hasta yakınlarını panik içinde olmaktan kurtarırsınız

5- Ambulans gelinceye kadarki dönemde hastanıza şu ilaçları verebilirsiniz Elinizde 500 miligramlık tam aspirin tableti varsa yarısını hastaya çiğnetin Bu miktarda aspirin çiğnetilmesi, kanın akışkanlığını artırarak, kalp damarlarında yeni bir pıhtı oluşmasını engelleyecektir Eğer hasta zaten kalp hastalığı nedeniyle küçük doz aspirin kullanıyorsa, kullandığı tabletlerin enterik kaplı olup olmadığına dikkat edin Çünkü enterik kaplı aspirinler, çiğnetilmekle ağızdan emilmezler Ancak elinizde başka aspirin türü yoksa ve uzun süre bekleyeceksek bir bardak su ile enterik kaplı aspirin verebilirsiniz Gögüs ağrısını geçirmek için hastaya 5 miligramlık isordil tabletten 1 tane dil altı verebilirsiniz Ancak hastada şok bulguları varsa, isordil vermekten kaçının Çünkü isordil tabletleri tansiyon bir miktar düşürdüğünü unutmayın Doğru ilacı verme konusunda tereddütünüz varsa, hastanıza ilaç vermekten kaçının!

Şunu unutmayın ki; kalp krizli hastalarda bizim karşılaştığımız yaklaşım hataları, hastalığı bilinen yaşlı hastalarda değil, ilk defa kalp krizi geçiren nispeten genç (40 yaş civarındaki) erkek hastalarda ve muhtemelen hastayı yeterince anlayamamaktan kaynaklanır

Dr Mehmet Dokur
İlkyardım ve Acil Uzmanı
Marmara Ambulans
Mobil Sağlık Hizmetleri Tıbbi Direktörü