Gastroskopi

Gastroskopi dendiğinde, mide içini görerek inceleme yöntemi anlaşılır Hem uygulama biçimi, hem de görüntülerin değerlendirilmesi bakımından özel bir eğitim gerektiren bu yöntemin kulla*nılması, esnek endoskoplann geliştirilmesiyle daha da kolaylaşmış, uygulama sırasında ortaya çıkabilecek olası tehlikeler önemli ölçüde azalmıştır Yemek borusundan mideye uzatılan boru, buradan da bağırsaklara doğru itilerek yemek borusundan onikiparmak bağırsağına kadar sindirim sisteminin büyük bir bölümünü görme ve inceleme olanağı sağlamaktadır

KULLANIM ALANLARI

• Yemek borusunun görüntülenmesi-

Özofagoskopi, yani yemek borusunun (özofagus) görüntülenmesi sayesinde yemek borusu hastalıklarının birçoğu ortaya çıkarılabilir Bunlar arasında yemek borusunun duvarlarındaki damarlara ilişkin bozukluklar, iltihaplanmalar, divertikül (cepleşme) oluşumu, ülserler, çeşitli kanamalar, daraltıcı hastalıklar ve tümör oluşumları sayılabilir

Gizli kalmış ya da belirti veren yemek borusu varisleri, yemek borusunun kanamalı ülserleri, radyolojik inceleme*nin yeterince bilgi veremediği durumlarda özofagoskopi ile kolaylıkla tanınabilir

Kanamalı lezyonlar özofagoskopi uygulamasma engel oluşturmaz Bu tür durumların tam ve hatta tedavisinde özofagoskopi büyük bir başarıyla kullanılabilir

Gene bazı iltihaplı hastalıklarda, mideden asit kaçağma bağlı ülserlerde, Ülserlerin iyileşmesi sırasında oluşan yemek borusu daralmalarında özofagoskopi ile kolayca tanı konabilir Yemek borusunun alt bölümlerinde peptik ülser, iyi ya da kötü huylu tümörlerden ve di-vertiküllerden kesin biçimde ayırt edile*bilir İnceleme sırasında tümörsü bir gelişme görülen bölgeden alman biyopsi örneğinin incelenmesi, oluşumun iyi ya da kötü huylu olduğunu belirlemeye ya*rar

• Midenin görüntülenmesi – Gastroskopi, yani midenin görüntülenmesi, artık mide hastalıklarının tanısında vazgeçilmez bir yöntem durumuna gelmiştir Endoskopun bulunmasından önceki dönemde ayırt edilemeyen gastrit (mide il*tihabı) tipleri artık ayrıntılı biçimde sı-nıflandırılabilmektedir

Atrofili gastrit, yani midenin işlevsel ve yapısal dokusunda gerilemeyle seyreden mide iltihabı, kanseri hazırlayan bir etken olarak kabul edilmekte ve bu tip gastrit belirlenen hastalarda gastroskopiyle düzenli kontroller yapılarak olası bir kanser gelişimi erken evrede saptanabilmektedir

Ülser, midenin neresinde gelişirse gelişsin gastroskopiyle kolayca saptana-bilmekte ve uygulanan tedavinin etkinliği ya da olası bir kanser gelişimi izlenebilmektedir

Kötü huylu oluşumların erken evrede saptanabilmesi, gastroskopi sırasında rastlanan bir polipin çıkarılıp hücresel inceleme yapılarak durumunun aydınlatılması gene gastroskopi yardımıyla gerçekleşmektedir

Mide lenfomunda ya da midede ağırlaşma eğilimi taşıyan iltihaplı hasta*lıklarda midenin cerrahi girişimle alınmasına gerek duyulmadan erken tanıya ulaşılması da gastroskopinin başarısıdır

Gastroskopi sayesinde sindirim sisteminde kanaması olan hastanın kanama yeri gözle görülebilmekte ve kanamayı önleyici tedavi biçimine karar verilebilmektedir

Ruhsal gerginliklere bağlı ülser, septisemi, şok, ağır travmalar, çeşitli cerrahi girişimler, geniş vücut yanıkları, akut solunum yetmezliği, bazı beyin hastalıkları, aspirin alımı, akut alkol zehirlenmesi gibi durumlara bağlı olarak gelişen mide kanamalarında cerrahi girişim çok tehlikelidir ve öncelikle başka tedavi yöntemlerinden yararlanmak gerekir

Hastadaki kanamanın ülser, polip, ‘anjiyom (damar tümörü), leyomiyom (iyi huylu düz kas tümörü) gibi cerrahi tedavi gerektiren bir nedene mi, yoksa atrofili gastrit gibi ameliyat gerektirmeyen bir nedene mi bağlı olduğu yalnızca gastroskopiyle anlaşılabilir

Midesi bütünüyle ya da kısmen alınmış bir hastada radyolojik yöntemler sonuçsuz kaldığında, gene gastroskopinin sağladığı üstünlüklerden yararlanılarak tanıya ulaşılır

Gastroskopinin yararsız olduğu düşünülebilecek ilerlemiş kötü huylu tümörlerde bile bu yöntem radyolojik incelemede yeterince aydınlaUlamamış kuşkulu oluşumların yapısını ortaya koyabilir ve cerrahi bir tedavinin gerekli olup olmadığı, gerekliyse nasıl bir girişim yapı*lacağına karar verilmesini sağlayabilir

• Onikiparmakbağırsağının görüntülenmesi – Endoskopun onikiparmakba-ğırsağına kadar uzatılması, radyolojik olarak kesin tam konamamış ülserlerin belirlenmesine yarar Ayrıca ülserin durumuna göre tedavinin cerrahi mi yoksa tıbbi mi olacağına karar verilebilir Tıbbi tedavinin seçilmesi durumunda tedavinin etkinliği düzenli aralıklarla yapı*lan görerek incelemeyle denetlenir

Duodenoskopi, yani onikiparmakba-ğırsağının (duodenum) görüntülenmesi, ülser sonrası gelişen nedbe dokusunun, mukozadaki çeşitli lezyonlarm ya da di-vertikül oluşumlarının saptanmasına da yarar

Onikiparmakbağırsağı iltihaplan yakın zamana değin tam olarak anlaşılamazken, bu inceleme sayesinde kolayca tamnabilmektedir Radyolojik incelemeyle iltihap tanısı konmuş birçok olgunun gerçekte iltihaplanmayla ilgili olmadığı duodenoskopi sayesinde anlaşılmıştır

Onikiparmakbağırsağı ülserine eşlik eden iltihaplanmanın daha iyi tanımlanması da duodenoskopi sayesinde gerçekleşmiştir Onikiparmakbağırsağı, tümörlerin sık olarak görüldüğü bir organ değildir Buraya açılan safra yollarında adenokarsinomlara (salgıbezlerinden kaynaklanan karsinom) ender rastlanırken onikiparmakbağırsağı mukozasında bu tip tümörlere biraz daha sık rastlanır (bütün sindirim sistemi tümörlerinin yüzde 0,7-3′lük bölümü) Tek ya da çok sayıda polip ve lenfom ise görece daha sık ortaya çıkar

NASIL UYGULANIR?

6-7 saat aç bırakılan hastaya girişim öncesinde damardan sakinleştirici verilir ya da boğaza yerel anestezik sprey uygulanır Hastanın konumu çok önemlidir En doğru konum, hastanın sol yanına yatmasıdır Sert bir yatağa yatırılan hastanın başı bir yardımcı tarafından arkaya doğru bükülür Bu sırada uzman endoskopu yerleştirilir Esnek borular sert olanlara göre çok daha az tehlikeli olmakla birlikte endoskopun ağızdan sokulması gene de deneyim isteyen bir işlemdir
SAKINCALI DURUMLAR

Gastroskopi birçok durumda sakıncalı olabilir Genellikle ileri yaşlarda ve ağır kalp ya da böbrek yetmezliği olanlara zorunlu olmadıkça gastroskopi uygulamamak gerekir Bu durumlar yalnızca gastroskopi için değil, başka tam araçlarının uygulanması açısından da sakıncalıdır

Hastanın genel durumunun bozuk olması, yemek borusu ve midede aletin girmesini engelleyecek darlıkların bu*lunması gene uygulamadan vazgeçilmesini gerektirir Boğazda divertikül bulunması, tiroit bezinde büyüme (guatr), yemek borusunda akut iltihap, yerel olarak engel oluşturan durumlardır

Aort genişlemesi, mediyastin (akciğerler arasındaki bölge) ve perikart (kalp dış zan) iltihaplan, gelişmekte olan akciğer veremi de gastrosltopi uygulamasında sorun yaratabilir Ama geliştirilen yeni aletlerin deneyimli bir uz*man hekim tarafından kullanılması sayesinde olası tehlikeler ortadan kalkar

Asit ve asitli maddelerin alımına bağlı akut mide iltihaplannda olduğu gibi mide duvarlarının ağır biçimde zarar gördüğü durumlarda, gastroskopi gene dikkatle uygulanmalıdır Ama lez-yonun ağırlığı ve tedavi yönteminin belirlenmesi bakımından ilk 24 saat içinde endoskopiden yararlanmak gerekir

Gastroskopi sırasında istenmeyen durumlar, genellikle sert ve büküleme-yen aletler ile yapılan incelemelerde ortaya çıkar Günümüzde bunların yerini esnek aletlerin alması sayesinde çok daha güvenli bir kullanım sağlanmıştır

Gastroskopide karşılaşılabilecek du-rumlann en ağın, uygulama sırasında yemek borusunun delinmesidir Bunun sonucunda mediyastine giren mikroplar, ölümle bile sonuçlanabilen mediyastin ve perikart iltihabına, açılan delikten hava girmesi sonucunda da mediyastin amfizemine neden olabilir Mide delinmesi hemen her zaman mide duvarlarında hastalığa bağlı aşın incelme nedeniyle ortaya çıkabilen ender bir durumdur

Midenin zarar görmesi genellikle midenin aşın şişirilmesinden kaynaklanır Aletin midenin herhangi bir yerini delmesi de, ancak bu bölgede bilinen bir ülsere ya da tümörün mide duvarının bu bölümünü iyice zayıflatmasına bağlı olabilir Daha önce de belirtildiği gibi gastroskopi sırasında oluşan “kazalar” sert endoskoplann kullanım dışı kalmasıyla önemli ölçüde azalmıştır Endoskopun esnekliği zararlı bir duru*mun ortaya çıkmasını hemen her za*man önler Aletin bu güvenilirliğine karşın, gene de gastroskopi uygulaması uzman kişilerin işidir Bütün en-doskopi yöntemleri için geçerli olan kural, uygulayıcının yöntemi çok iyi bilmesi ve işlemleri özenle yerine getirmesidir