Balyos Nedir?

Balyos Nedir?

Balyos, elçi, aracı, arabulucu anlamı taşıdığı gibi, aynı zamanda Osmanlı Devleti'nde Venedik elçilerine verilen addır

İlk kez kullanımı

Doğu Roma İmparatoru Aleksios Komnenos 1082'de bir ferman ile Venediklilere İstanbul'da bir mahalle verdi ve imparatorluğun her tarafında ticaret yapma ayrıcalığı tanıdı İlerleyen yıllarda İstanbul'daki Venedik kolonisi giderek genişledi ve reislerine "bailo" ya da "baiulus" denmeye başlandı

Osmanlı dönemi

1453 yılında İstanbul'un Fatih Sultan Mehmet komutasındaki Türk ordusu tarafından fethinin ardından Venediklililer ticaret kolonilerinin varlığını sürdürebilmek için Osmanlılarla müzakere olanağı aradılar Nihayet Venedik elçisi Bartolommeo Marcello'nun çabalarıyla 18 Nisan 1454 tarihinde bir ticaret anlaşması imzalandı ve Venedik Cumhuriyeti'ne İstanbul'da daimi elçi (balyos) bulundurma hakkı verildi Elçilik süresi üç yıl olarak belirlenmiş, istisnalar haricinde 1797'ye kadar bu süreye riayet edilmiştir

1479 yılında Venedik ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan ve Venedikli tüccarlara ticari ayrıcalıklar tanıyan antlaşmaya göre konumları daha da pekişmiş ve Osmanlı topraklarındaki Venedikliler arasındaki davalara da hakimlik yapmaya başlamışlardır

Bir Venedikli'nin Osmanlı ülkesinde gezisi için balyos'tan izin alma zorunluluğu vardı Balyoslar hükümetlerine düzenli raporlar sunarlar, bu raporlar Osmanlı ülkesindeki siyasi, ekonomik ve toplumsal yaşama dair diğer Avrupa ülkeleri için de başlıca kaynağı teşkil ederdi Elçilik devresi biten ve Venedik'e dönen balyosun Venedik senatosu huzurunda sefaretnamesini okuması da en önemli geleneklerden biriydi

1797 yılında Venedik Cumhuriyeti'nin Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordularınca zaptedilip yıkılmasıyla bu müessese ve terim de tarihe karışmıştır